Kraków, .........................................

Zakres materiału do 13 ćwiczeń z chemii organicznej

1. Sole diazoniowe - otrzymywanie i właściwości.

2. Reakcje soli diazoniowych z wydzieleniem azotu - reakcja zagotowania, Sandmeyera, Gatter­manna, Schie­manna, itp.

3. Reakcje sprzęgania soli diazoniowych z fenolami i aminami - wpływ środowiska reakcji.

4. Redukcja soli diazoniowych.

5. Diazany.

ZADANIA:

1. Zaproponować syntezy poniższych połączeń stosując jako jeden z etapów przemian reakcję związków diazoniowych: a) m-dichlorobenzenu z benzenu, b) p-cyjanotoluenu z toluenu, c) m-bromofenolu z nitro­benzenu, d) p-difluorobenzenu z benzenu, e) p-dinitrobenzenu z aniliny.

2. Podać wzory budowy i nazwy głównych produktów reakcji kwasu azotawego z: a) p-toluidyną, b) N,N-dietyloaniliną, c) n-propyloaminą, d) metylo-n-butyloaminą, e) kwasem sulfanilowym, f) N-metyloaminą, g) 2-amino-3-metylobutanem, h) benzydyną, i) benzyloaminą.

3. Spośród poniższych związków wybrać te, które sprzęgają się z chlorkiem benzenodiazoniowym i dają azozwiązek: a) benzen, b) toluen, c) fenol, d) N,N-dimetyloanilina, e) anizol, f) rezorcyna, g) o-nitroto­luen, h) kwas benzoesowy, i) o-krezol. Napisać równania reakcji.

4. Wychodząc z benzenu i stosując reakcję diazowania, otrzymać poniższe związki: a) kwas benzo­esowy, b) anizol, c) p-hydroksyazobenzen, d) p-dibromobenzen, e) p-aminofenol.

5. Napisać równania reakcji diazowania pomiędzy chlorkiem fenylodiazoniowym i następującymi fenolami
   i aminami: a) o-krezolem, b) m-krezolem, c) m-chlorofenolem, d) o-nitrofenolem, e) 2,6-dinitrofenolem,
   f) N,N-dimetyloaniliną, g) o-nitrodimetyloanilina, h) metyloetyloaniliną. Wskazać warunki reakcji, nazwać otrzymane połączenia jako pochodne azobenzenu.

6. Zaproponować schematy syntez następujących związków, wychodząc z toluenu i wykorzystując reakcje soli diazoniowych: a) m-chlorotoluenu, b) m-bromotoluenu, c) m-nitrotoluenu, d) m-toluidyny, e) m-jodo­toluenu, f) m-fluorotoluenu, g) kwasu m-jodobenzoesowego, h) m-toluonitrylu, i) kwasu izoftalowego,
   j) 3,5-di­bromotolu­enu.

7. Wychodząc z p-nitroaniliny oraz wykorzystując reakcje soli diazoniowych, zaproponować schematy syn­tez następujących związków: a) 1,2-dibromo-5-nitrobenzenu, b) 1,2,3-tribromobenzenu, c) 1,2,4,5-tetra­bromoben­zenu, d) 1,2,4-tribromobenzenu, e) 3,4,5-tribromofenolu, f) 1,3-dibromo-5-fluorobenzenu.
   (W kolejnych przy­kładach można stosować jako substraty wcześniej otrzymane związki bez powtarzania ich syntezy od począt­ku.)

8. Wychodząc z benzenu lub toluenu i wykorzystując reakcje soli diazoniowych, zaproponować syntezy nastę­pujących związków: a) o-krezolu, b) p-krezolu, c) m-krezolu, d) m-dichlorobenzenu, e) m-chloroben­zoni­trylu, f) m-jodofenolu, g) m-C₆H₄(CN)_2­, h) 3,5-dibromoaniliny, i) 1,3-dibromo-2-jodobenzenu.

9. Wykorzystując reakcje soli diazoniowych napisać schematy otrzymywania: a) m-nitrofenolu z m-dinitro­benze­nu, b) nitrylu kwasu p-nitro­benzoesowego z benzenu, c) nitrylu kwasu m-toluilowego z toluenu,
   d) m-dibromo­benzenu z m-nitroanili­ny, e) 2,4-dinitrofe­nylohydrazyny z benzenu.

10. Napisać równania reakcji diazowania: a) chlorku m-chlorofenylodiazoniowego z p-krezolem, b) chlorku o-hydroksyfenylodiazoniowego z p-nitrofenolem, c) chlorku p-tolilodiazoniowego z p-bromofenolem,
    d) bromku fenylodiazoniowego z 2,4-dimetylofenolem. Nazwać otrzymane związki jako pochodne azoben­ze­nu.

11. Wskazać, w jaki sposób można otrzymać poniższe związki stosując jako substrat nitrobenzen:

12. Podać struktury barwników otrzymanych w reakcji poniższych substratów:
    
    

---