Somalia (Soomaaliya, Somalijska Republika Demokratyczna), państwo w Afryce, naPłw. Somalijskim, nad O. Indyjskim; 637,7 tys. km²; 11,3 mln mieszk. (2003), Somalijczycy (98%), Arabowie; wyznawcy islamu; stol. i gł. port Mogadiszu, inne m.: Hargejsa, Merka; j.u.: somali, w użyciu arab., ang., wł.; republika. Wyżyna Somalijska z ostrą krawędzią na pn. (wys. do 2408 m), na wybrzeżu niziny; klimat podrównikowy suchy (katastrofalne susze); rzeki okresowe, gł. stałe: Dżuba, Uebi Szebeli; suche lasy, sawanny, półpustynie, pustynie. Kraj słabo rozwinięty; koczownicze pasterstwo bydła, owiec, kóz, wielbłądów; w dolinach rzek uprawa sorga (durra), kukurydzy, sezamu, bananów, trzciny cukrowej, bawełny; rybołówstwo; eksploatacja lasów (pozyskiwanie mirry); przetwórstwo produktów rolnych; transport juczny. — W VII-X w. na wybrzeżu pers. i arab. faktorie (m.in. Mogadiszu, Berbera); islamizacja napływających VIII-XII w. Somalijczyków; XIII-XVI w. na pn. muzułm. sułtanaty; wybrzeże w XVI w. opanowane przez Portugalczyków, od XVII w. w sułtanacie Omanu; w XIX w. rywalizacja eur. i podział kraju na Somali Bryt., Fr. i Wł.; 1960 z części bryt. i wł. powstała niepodległa rep. S.; 1969 wojsk. zamach stanu, władzę przejął gen. M. Siad Barre (1976-91 prezydent), system monopartyjny, orientacja prosow.; po wojnie z Etiopią o Ogaden (1977-78) zerwanie z popierającymi Etiopię ZSRR i Kubą, orientacja prozach.; w latach 80. klęska suszy i głodu, wzrost antagonizmów etnicznych; od 1991 wojna domowa; 1992-94 akcja wojsk. ONZ w celu umożliwienia pomocy humanitarnej; 1994 porozumienie pokojowe między przywódcami gł. ugrupowań; 1995-97 ponownie wojna domowa; 1997 porozumienie, 2000 konferencja pokojowa, secesje kilku prowincji.

---