Taksacja to:

- ustalenie granic wyłączeń

- określenie elementów taksacyjnych

- określenie wskazań gospodarczych

Wyłączenie taksacyjne

To każdy opisywane w oddziale szczegół, dla którego na mapie gospodarczej i w opisie taksacyjnym ustala się powierzchnie.

Do wyłączeń taksacyjnych zaliczamy:

- linie podziału powierzchniowego (obiekty liniowe powyżej 0,5m),

- pododdziały

Wyłączenie taksacyjne nadajemy małe litery alfabetu łacińskiego. Oznaczone literami to pododdziały, pozostałe to liniowe wyłączenia nie literowane.

Cel tworzenia wyłączeń:

- potrzeba odmiennego postępowania hodowlanego

- konieczność zapewnienia odpowiedniej dokładności inwentaryzacji zasobów

Kryteria powierzchniowe wydzieleń:

1. bez względu na powierzchnie od 0,01 ha

- rezerwaty, użytki ekologiczne, pow. doświadczalne

- szczegóły liniowe o szerokości ponad 10 metrów

- grunty sporne lub stanowiące współwłasność

- wyłączenia taksacyjne uwarunkowane podziałem administracyjnym

- zadrzewienia i zakrzewienia (sklasyfikowane jako las)

-budynki i budowle gospodarcze, grunty przeznaczone na cele nieleśne

- grunty wyłączone z produkcji

b) nie mniej niż 10 ha

- poletka łowieckie

- grunty leśne wśród gruntów nieleśnych (mniejsze powierzchnie zalicza się do zadrzewień)

- grunty leśne nie zalesione objęte szczególną ochroną

- grunty związane z gospodarką leśną ( szkółki leśne, miejsca składowania drewna, parkingi leśne, urządzenia turystyczne)

c) nie mniej niż 0,25 ha

- plantacje choinek lub krzewów

- istniejące na gruncie pasy biologicznego zabezpieczenia p - ppoż.

d) nie mniej niż 0,50 ha

- odrębne typy siedliskowe lasu

- plantacje drzew

- grunty nie zalesione przeznaczone do naturalnej sukcesji, zręby, halizny

- płazowany

- wyłączenia taksacyjne o szczególnie zróżnicowanych cechach taksacyjnych np.: kępa d-stanu rębnego wśród upraw i młodników

e) nie mniej niż 1 ha

- pozostałe przypadki

Wyłącznie taksacyjne, które nie spełniły kryteriów powierzchni, nanosi się na mapę gospodarczą w ramach pododdziału, nadając im numeracje i przyjęte symbole, a ustaloną powierzchnię zapisuje się w opisie taksacyjnym.

Na przykład:

kępa - K; gniazdo - G; luka - L

Podział gruntów leśnych ze względu na kategorię użytkowania:

Granice wyłączeń wyznacza się także ze względu na kategorię użytkowania gruntów:

1. Grunty zalesione

1. drzewostany

2. plantacje drzew: topolowe, nasienne, plantacje drzew szybko rosnących

2. Grunty nie zalesione

a) w produkcji ubocznej:

- plantacje choinek, plantacje krzewów

- poletka łowieckie

b) do odnowienia (przejściowo pozbawione drzewostanu)

- zręby

- halizny

- płazowany

c) pozostałe powierzchnie leśne nie zalesione przewidziane do naturalnej sukcesji, objęte szczególną ochroną, przeznaczone do wyłączenia z produkcji

3. Grunty związane z gospodarką leśną

a) budynki i budowle

b) urządzenia melioracji wodnych

c) linie podziału przestrzennego lasu:

- linie podziału powierzchniowego

- pasy ppoż.

- pasy lub rowy graniczne

- linie podziału przestrzennego lasu

Granice wyłączeń wydzielone są także na podstawie:

1. Wieku gatunku panującego:

- ponad 5 lat w uprawach i młodnikach do 20 lat

- ponad 10 lat w d-stanach 21 - 60 lat

- ponad 15 lat w d-stanach 61 - 100 lat

- ponad 20 lat w d-stanach powyżej 100 lat

2. Budowy pionowej drzewostanu

a) jednopiętrowe

b) dwupiętrowe

Piętro I wysokość do 2/3 gatunku panującego, piętro II nie podrost, nie podszyt nie wchodzi w 1 piętro, odpowiedni stopień zwarcia nie przerywane.

c) wielopiętrowe

d) w klasie odnowienia KO } Powstają w użytkowaniu rębniami

e) w klasie do odnowienia KDO } złożonymi

f) w drzewostanach o budowie przerębowej BP

Tylko dla: Jd, Bk, Św.

2. Sposobie powstawania drzewostanów

- z sadzenia

- samosiewu

- odrośli

3. Pochodzenie drzewostanów

- obcego pochodzenia

-z nasion lub drzewostanów nasiennych

4. Skład gatunkowy

o 20% z wyjątkiem KO, KDO i BP

5. Stopień uszkodzenia drzewostanów

- o jeden stopień

6. Zwarcie

- o jeden stopień

7. Bonitację

- o jedną klasę

8. W typie siedliskowym

- o jeden typ

Drzewostany w klasie KO

D-stany w okresie odnowienia podlegają równocześnie użytkowaniu i odnowieniu pod osłoną i w których co najmniej w 50% powierzchni, a d-stanach użytkowanymi rębniami stopniowymi i gniazdowymi 30% zostało odnowione naturalnie lub sztucznie gatunkami głównymi o pełnej przydatności hodowlanej. Do d-stanów KO mogą być także zaliczone d-stany młodsze o niskim zadrzewieniu, przedplonowe lub silnie uszkodzone objęte przebudową za pomocą rębni złożonych w których jednocześnie występuje młode pokolenie, dostosowanie do lokalnych warunków, utrwalone i o pełnej przydatności hodowlanej, pochodzące z odnowienia sztucznego i naturalnego o pokryciu mniejszym niż 50%, a w d-stanach użytkowanych rębniami gniazdowymi i stopniowymi - co najmniej...

Drzewostany w klasie KDO

Zaliczamy d-stany w których rozpoczęto proces odnowienia z zastosowaniem rębni złożonych lecz nie spełniających kryteriów klasy odnowienia tzn. wymagające uprzedniego odnowienia jako bezwzględnego warunku kontynuacji cięciami rębni złożonej,

Drzewostan

- Uprawy oraz młodniki o zadrzewienie 0,5 i wyższym. Do upraw zalicza się powierzchnie od chwili ich powstania do osiągnięcia zwarcia, a do młodników od osiągnięcia zwarcia do osiągnięcia przez gatunek panujący wymiarów grubizny

- drzewostany II klasy wieku o zadrzewieniu 0,4 i wyższym

- drzewostany III klasy wieku o zadrzewieniu 0,3 i wyższym

- drzewostany w KO i KDO

Zręby

To pozbawione d-stanów w ciągu ostatnich 2 lat, a klęski żywiołowe do 5 lat.

Halizny

Pozbawione drzewostanu dłużej niż 2 lata oraz uprawy i młodniki I klasy o zadrzewieniu poniżej 0,5

Płazowiny

Porośnięte drzewami II klasy wieku o zadrzewieniu do 0,3 włącznie albo drzewami III i starsze o zadrzewieniu 0,2

Zwarcie

1. pełne

Przeważnie młode drzewostany. Korony drzew stykają się i zachodzą na siebie.

2. umiarkowane

Gdy korony drzew delikatnie się stykają

3. przerywane

Korony położone dość luźne. Między korony drzew można zmieścić koronę przeciętnego drzewa

4. luźne

Płazowina

Opis taksacyjny wydzielenia zawiera:

DLA WYDZIELENIA

1. Adres leśny

Kod RDLP, nadleśnictwa, obrębu leśnego, leśnictwa, nr pododdziału, litera pododdziału , a przy wydzieleniu nie literowanym symbol

2. Adres administracyjny

Kod województwa, powiatu, gminy i obrębu ewidencyjnego

3. Powierzchnia

Z dokładnością do 0,01 ha

4. Rodzaj powierzchni

5. Siedlisko

1. wariant uwilgotnienia

2. stan siedliska: naturalny, zniekształcony, przekształcony, silnie zdegradowany, zbliżony do naturalnego, silnie zniekształcony, zdegradowany, zdewastowany

6. Teren

a) makro i mikrorzeźba: nizinny, równinny, falisty, górzysty....

b) położenie: płaskie, dolina rzeki, zagłębienie, kotlina, stok, grzbiet, spłaszczenie

c) nachylenie: stok łagodny, pochyły, spadzisty, stromy, b. stromy, urwisty

d) wystawa: północna,....

7. Gleba

Typ, podtyp, gatunek

8. Zbiorowisko roślinne

9. Typy pokrywy:

a) naga - brak ścioły i runa

b) ścioła - tylko ścioła, brak runa

c) zielna - płaty roślin zielnych

d) mszysta - kobierce mchów zajmują całą lub przeważającą część powierzchni

e) mszysto - czernicowa - kobierce mchów na przemian z płatami borówek

f) zadarniona - przeważają kobierce traw płytko zakorzenionych lub lub łany borówek

g) silnie zadarniona - przeważa roślinność trawiasta występująca zwarcie i tworząca silnie przeplatający się system korzeni, odnowienie lub zalesienie wymaga zabiegów agrotechnicznych

8. silnie zachwaszczona - roślinność runa występuje zwarcie, składa się z roślin silnie i głęboko ukorzeniających się albo dających kłącza lub rozłogi , co uniemożliwia odnowienie lasu lub zalesienie bez zabiegów agrotechnicznych

10. Powierzchnie nie stanowiące wydzieleń:

Podaje się kategorię (nazwę i symbol), numery w ramach pododdziału wg przyjętych na mapie gospodarczej, łączną powierzchnię w ramach kategorii w pododdziale.

Luki - są to powierzchnie pozbawione drzew, większe niż 0,02 ha, położone w drzewostanach II klasy wieku i starszych nie przeznaczonych do użytkowania rębnego, nie spełniające kryteriów kwalifikujących je do ujmowania w oddziale wyłączenia taksacyjne.

Gniazda - są to nie odnowione lub odnowione powierzchnie w drzewostanach w których wykonano je jako pierwsze etapy użytkowania rębnego odpowiednimi rębniami złożonymi. Młode pokolenie występujące na gniazdach opisuje się analogicznie jak w klasie odnowienia.

Kępy - występujące w d-stanie mogą być ujmowane w opisie taksacyjnym w dwojaki sposób:

1. jeżeli powierzchnia kęp ujęta jest w składzie gatunkowym drzewostanu - podaje się gatunek, wiek drzewa przeważającego w kępach

2. jeżeli powierzchnia kęp nie jest ujęta w składzie gatunkowym d-stanu, dodatkowo podaje się informacje o miąższości kęp.

3. ponadto: poletka łowieckie, szkółki, oczka wodne

1. GTD ( Gospodarczy typ drzewostanu)

Ustalany jest dla konkretnego drzewostanu

Zgodność z GTD:

- uprawy i młodniki: zgodność składu uprawy ze składem odnowionym z poprzedniego planu

- drzewostan: zgodność składu gatunkowego z GTD

2. Wartość d-stanu i gruntu

3. Funkcja lasu: ochronna, rezerwat, gospodarcza

Kategorie ochronności:

glebochronna, wodochronne, trwale uszkodzone na skutek przemysłu, cenne fragmenty rodzimej przyrody, nasienne, ostoje zwierząt, uzdrowiskowe, obronne.

4. Stopień i główny powód uszkodzeń d-stanu

Stopień uszkodzenia ocenia się szacunkowo podczas taksacji, indywidualnie dla każdego d-stanu, od 21 lat wzwyż:

0 - do 10% uszkodzeń

1 - 11 - 25%

2 - 26 - 60%

3 - powyżej 60% uszkodzeń

5. Cecha drzewostanu

Z odnowienia naturalnego, sztucznego, drzewostany obcego pochodzenia, uprawy po rębni złożonej, młodniki po rębni złożonej, odroślowe, żywicowane, z zalesień porolnych, wyłączone d-stanu nasienne, gospodarcze d-stany nasienne, otuliny rezerwatów, otuliny parków narodowych, wyłączeń drzewostanowych, otuliny ośrodków wypoczynkowych, szkółek, projektowane rezerwaty, ostoje zwierząt, powierzchnie doświadczalne, drzewa z nasion drzew doborowych, uprawy pochodne, d-stany z nasion z GDN, d-stany zachowawcze, uprawy zachowawcze ex situ, in situ.

16. Gospodarstwo

Jednostki regulowania do celów planowania: zrębowe, przerębowe, gospodarstwo lasów ochronnych, gospodarstwo przerębowo - zrębowe, gospodarstwo przebudowy.

17. Wieki rębności

Przewidywane dla każdego drzewostanu z dokładnością do 10 lat

18. Okres odnowienia

Czas do wykonania cięcia, mającego na celu zapoczątkowanie odnowienia drzewostanu, co cięcia ostatniego - uprzątającego

19. Okres uprzątnięcia

Okres od roku taksacji do ostatniego cięcia uprzątającego.

1. Budowa pionowa

Jednopiętrowe, dwupiętrowe, w KDO, KO,, o BP

DLA WARSTW I GATUNKÓW

2. Warstwa

Drzew, Ip, IIp, podszyt,

nalot - najmłodsze pokolenie drzewostanu za odnowienia naturalnego nie przekraczające 0,5 metra wysokości

podsadzenia pod osłoną - najmłodsze pokolenie drzewostanu pochodzenia sztucznego nie przekraczające 0,5 metra wysokości

podrost - młode pokolenie drzewostanu z odnowienia naturalnego lub sztucznego o wysokości większej niż 0,5m

Należy opisywać jeśli zajmująco najmniej 10% powierzchni dla każdej opisywanej warstwy podaje się:

- skład gatunkowy na podstawie zajmowanej powierzchni lub liczby drzew

- przeciętny wiek

- przeciętna wysokość

- stopień pokrycia powierzchni

- jakość hodowlaną dla poszczególnych warstw

- sporadycznie podaje się zasobność podrostu

podszyt - krzewy i gatunki drzew nie wchodzące w skład podrostu, nalotu i podsadzeń, występujące w uprawach i młodnikach oraz drzewostanach starszych.

należy opisywać jeżeli zajmuje co najmniej 10% powierzchni, podaje się do 3 gatunków na powierzchni w kolejności malejącej.

przestoje, nasienniki, przedrosty - drzewa w zasadzie do II klasy wieku, wykazujące miąższość klasy grubizny, na gruntach leśnych nie zalesionych oraz w uprawach - nie zaliczone do składu

- drzewa w wieku ponad 40 lat, rozmieszczone pojedynczo lub grupami w młodszych drzewostanach

Opis powinien zawierać: gatunek, wiek, przeciętną pierśnicę, jakość techniczną, zapas grubizny na całej powierzchni.

3. Skład gatunkowy

Gatunek udział, wiek

4. Zmieszanie: jednostkowe, grupowe, kępowe,, rzędowe, pasowe, smugowe

5. Zwarcie: pełne, umiarkowane, przerywane, luźne.

6. Zagęszczenie:

1. zwarcie pełne:

- zagęszczenie nadmierne (przegęszczone młodniki np. w wyniku naturalnego odnowienia)

- zagęszczenie bardzo duże (drzewa stosunkowo cienkie, często występują znaczne ilości posuszu)

- zagęszczenie duże

b) zwarcie umiarkowane

- zagęszczenie umiarkowane oraz umiarkowane miejscami duże

- zagęszczenie umiarkowane miejscami przerywane

c) zwarcie przerywane

- zagęszczenie przerywane oraz przerywane miejscami umiarkowane

- zagęszczenie przerywane miejscami luźne

7. Pierśnica

Dla poszczególnych gatunków - oddzielnie dla każdego piętra, od 5 cm wzwyż, w zaokrągleniu do pełnych centymetrów na podstawie pomiarów 5 -10 drzew, wykonanych w miejscach reprezentatywnych dla każdego d-stanu.

8. Wysokość

Dla poszczególnych gatunków oddzielnie, oddzielnie dla każdego piętra od 1 m wzwyż w zaokrągleniu do pełnych metrów, na podstawie pomiarów 5 - 10 drzew, wykonanych w miejscach reprezentatywnych dla danego d-stanu

9. Bonitacja

Porównanie wysokości średniej z wysokością odczytaną w tablicach zasobności i przyrostu drzewostanów

30. Zadrzewienie

Stosunek oszacowanej miąższości grubizny drzewostanu na 1 ha do zasobności grubizny tabelarycznej

- dla tego samego gatunku

- w tej samej klasie bonitacji

- w tym samym wieku

31. Jakość hodowlana

Określa się dwucyfrowo na podstawie: stopnia pokrycia powierzchni prze uprawę (wskaźnik zadrzewienia), stopnia obniżenia przydatności hodowlanej

Kryteria klasyfikacji hodowlanej:

1. stopień pokrycia (wskaźnik zadrzewienie)

1 - powyżej 90%

2 - 71 - 90%

3 - 50 - 70 %

b) przydatność hodowlana

1 - uprawy założone prawidłowe, zdrowe ewentualnie pojedyncze wady

2 - wady do 30%

3 - wady do 30%

4 - wady powyżej 30%

32. Jakość techniczna

Odrębnie dla grup rodzajowych drzew (gatunków iglastych i liściastych) w drzewostanach starszych, KO, KDO , BP oraz dla pojedynczych drzew zaliczonych do przestojów ,a nasienników, przedrostów i występujących w płazowinach,

33. Miąższość grubizny

Szacunkowo określana na podstawie powierzchni relaskopowych ( 3 - 5 ). Wstępnie oszacowana zasobność będzie skorygowana po przeprowadzeniu inwentaryzacji zapasu grup gatunkowo - wiekowych. Na 1 ha z dokładnością do 1 m3, na całej powierzchni z dokładnością do 5 m3.

34. Przyrost bieżący roczny

35. Wskazania gospodarcze

Metody inwentaryzacji:

- pomiarowa

- szacunkowa

- pomiarowo-szacunkowa

- reprezentacyjna (statystyczna)

Metoda pomiarowa

- bardzo dokładna, bardzo pracochłonna,

- możliwości pomyłek,

- trudności pomiaru wielu cech

Metoda szacunkowa

mało dokładna (błędy systematyczne),

mało pracochłonna

Metoda pomiarowo-szacunkowa -

Jest kompromisem pomiedzy metodą pomiarowa a szacunkową, występuje tu możliwość

powstania błędu systematycznego, trudności wyboru miejsca założenia pow. próbnych

Statystyczna metoda reprezentacyjna

znany błąd oszacowania mierzonych cech,

możliwość dopasowania pracochłonności i dokładności.

Rodzaje powierzchni próbnych

Stałe lub czasowe,

- kołowe,

- relaskopowe,

- o stałej liczbie drzew,

Teoretyczne podstawy metody statystycznej - reprezentacyjnej

- Określanie średniej generalnej na podstawie próby.

- Wyznaczanie wielkości próby

- Obliczanie błędów

Istotne znaczenie w statystycznych metodach inwentaryzacji ma ustalanie wielkości próby.

PRÓBA - możliwie najmniejsza, lecz taka aby wyniki otrzymane na jej podstawie nie odbiegały od stanu faktycznego o więcej niż z góry założony błąd dopuszczalny.

Metoda inwentaryzacji zapasu obrębu wg IUL 2003

Ogólna koncepcja:

A. Szacowanie zapasu drzewostanów w czasie taksacji

B. Inwentaryzacja zasobów obrębu metodą

reprezentacyjną

C. Wyrównanie miąŜszości oszacowanej (drzewostany)

i obliczonej (warstwy gatunkowo-wiekowe) przy

pomocy równań regresji

Etapy metody inwentaryzacji zapasu dla obrębu

- Rozdzielenie próby na warstwy

- Lokalizacja powierzchni próbnych w terenie

- Realizacja prac pomiarowych

- Kontrola jakości wykonania prac

- Wyliczenie wielkości próby

Zbiór drzewostanów do inwentaryzacji zapasu tworzony jest na podstawie następujących informacji(pobieranych z SILP-LAS):

a) gatunek panujący drzewostanu,

b) wiek drzewostanu, tj. wiek gatunku panującego (zbiór

tworzą wszystkie drzewostany od 21 lat wzwyŜ);

c) zróżnicowanie składu gatunkowego i budowy pionowej, w

tym:

- drzewostany jednopiętrowe i jednogatunkowe (jeŜeli

gatunek panujący stanowi ponad 70% składu gatunkowego

drzewostanu),

- drzewostany pozostałe (dwupiętrowe, wielopiętrowe, w

KO, w KDO, BP oraz te jednopiętrowe, w których gatunek

panujący stanowi 70% i poniŜej 70% składu gatunkowego

drzewostanu)

Podział zbioru na warstwy

Warstwy buduje się według wieku panującego oraz według gatunku panującego tworzącego drzewostan.

wg wieku:

IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb

VI i starsze KO+KDO BP

wg gatunku panującego:

So Md Św Jd Dg Db Bk Brz Os

Ol Js Gb Inne

Sposób losowania próby oraz rozmieszczenie powierzchni próbnych

1. Losujemy drzewostany z danej warstwy, w których założone będą powierzchnie próbne.

2. Na wylosowane drzewostany nanosimy siatkę 100 x 100m (ewent. zagęszczona)

3. Losujemy powierzchnie do założenia (na podstawie ponumerowanych punktów węzłowych siatki)

Lokalizacja prób w terenie

- Domiary do charakterystycznych szczegółów terenowych.

- Oznaczenie w terenie środka, numeru powierzchni i drzew granicznych.

- Szkic

Pomiary na powierzchniach kołowych:

- kąt nachylenia terenu,

- wyznaczenie granic powierzchni próbnej,

- gatunek i przynależność do piętra,

- pierśnicę wszystkich drzew (> 7 cm)

- wysokości każdego gatunku drzewa i z każdego piętra (lub wysokość 2 drzew gat. panującego w drzewostanach jednogatunkowych, tj. o udziale gat. panującego na pow. próbnej >70%)

Na powierzchniach próbnych mierzy się:

- pierśnicę wszystkich drzew Żywych

- wysokości wybranych drzew poszczególnych gatunków (z wyróżnieniem warstw

wiekowych tych gatunków).

Miąższość powierzchni próbnej - suma miąższości drzew na powierzchni próbnej

Miąższość warstwy - średnia zasobność z pow. próbnych w warstwie przemnożona przez powierzchnię drzewostanów

warstwy

Miąższość obrębu - suma miąższości warstw i miąższości powierzchni nie mierzonych tą metodą (I klasa wieku, halizny, gr. les. niezalesione, gr. związane z gosp. les., grunty nieleśne)

---