Stabilizowanie gospodarek o wysokiej inflacji i zadueniu
na przykadzie Brazylii i Meksyku.
Midzynarodowy kryzys zadueniowy wybuch w latach 80-tych. Konieczno spaty kredytów wywoaa w wielu krajach inflacj, a czsto wrcz hiperinflacj. By to do niezwyky skutek, nadmierne zaduenie na ogó wywouje tylko recesj. Zmniejszaj si bowiem dochody przedsibiorstw, spada popyt krajowy i automatycznie maleje produkcja. W tym wypadku kredyty zacignite zostay przez budety pastw. Konieczno spaty zobowiza bya przyczyn powstania deficytów budetowych. Dodatkowe obcienie stanowiy gwarancje kursowe jakich rzdy udzieliy przedsibiorcom aby zachci ich do brania kredytów. Koszty rónic kursowych po póniejszych dewaluacjach musiay ponosi kasy pastwowe. Kiedy w 1982 roku usta napyw kredytów, pojawi si problem finansowania spat i odsetek. Nie mona byo zacign kolejnej poyczki na obsug ju istniejcego zaduenia. Jedynym wyjciem okazywaa si emisja pienidza, co pocigao za sob gwatowny wzrost inflacji. Taki wanie mechanizm pogry gospodarki Meksyku i Brazylii.
PRZYCZYNY INFLACJI I ZADUENIA W BRAZYLII
W latach 60-tych perspektywy rozwoju gospodarczego Brazylii byy bardzo dobre. Wprowadzane reformy odnosiy spektakularne sukcesy, a mimo wysokiego tempa wzrostu gospodarczego wyranie osaba inflacja (spadek poniej 20%). Jednak wkrótce potem nastpio odrodzenie wzrostu cen spowodowane indeksacj pac. Stosowanie jej w kraju biednym byo naturalnym procesem, który mia chroni realne dochody ludnoci przed zmniejszeniem w skutek wzrostu cen. Jednak kiedy w 1973 roku ceny ropy naftowej wzrosy uruchomiona zostaa utrwalona przez indeksacj spirala inflacyjna. Deficyt bilansu handlowego osign 4,7 mld $. Wadze monetarne Brazylii stany przed wyborem. Mona byo obniy tempo wzrostu gospodarczego tym samym zmniejszajc deficyt budetowy albo zacign poyczki za granic.Wybrano rozwizanie porednie, które nie hamowao tempa rozwoju gospodarczego, ale wprowadzao szereg posuni ograniczajcych popyt krajowy. Zwikszono dyscyplin budetow, bank centralny podwyszy stopy procentowe, ograniczono inwestycje. Dziaania te przyniosy zamierzone rezultaty, deficyt w obrotach handlowych wyniós w 1977 roku tylko 0,1 mld $. Jednak rzd nie chcia nadmiernie ogranicza inwestycji, zwaszcza tych w wydobycie ropy naftowej. Brazylia planowaa uniezaleni si od jej importu. Trzeba byo równie uwaa na recesj. Wywoanie jej w kraju, gdzie notuje si bardzo due tempo przyrostu naturalnego mogoby spowodowa katastrofalne skutki spoeczne. Dlatego podjto decyzj o kontynuowaniu wzgldnie szybkiego tempa wzrostu gospodarczego. Nikt nie przewidywa, e w 1979 roku nastpi kolejny skok cen ropy i gwatowny wzrost stóp procentowych na midzynarodowym rynku finansowym. Te wydarzenia pocigny za sob powikszenie kosztów obsugi zaduenia, które w 1979 roku wynioso ju 56,1 mld $. W 1980 roku dokonano dewaluacji cruzeiro aby powstrzyma rosncy deficyt bilansu handlowego. Jednak powszechno stosowania indeksacji i kolejny wzrost cen ropy spowodoway tylko nasilenie inflacji, której tempo przekroczyo 100% w drugiej poowie 1980 roku.
ANTYINFLACYJNA POLITYKA GOSPODARCZA W BRAZYLII
Stabilizacja ortodoksyjna
Nasilenie si inflacji zaniepokoio wierzycieli Brazylii. Konieczna do zmniejszenia deficytu staa si antyinflacyjna polityka gospodarcza. Wykorzystano ortodoksyjne rodki walki z inflacj: restrykcyjn polityk pienin oraz restrykcyjn polityk finansow. Zaprzestano wykorzystywania kredytów Banku Centralnego jako róda finansowania deficytu budetowego - w 1981 roku budet nie zacign nowych kredytów a nawet spaci cz poprzednich wykorzystujc dochody z emisji weksli skarbowych. Obniono popyt krajowy, zwikszono eksport oraz zahamowano wzrost importu, dziki czemu saldo bilansu handlowego poprawio si o 4 mln$. Zmniejszono poziom produkcji o 5,5%.Jednake po zastosowaniu tych rodków nie nastpio obnienie inflacji. W 1982 roku nastpio dalsze pogarszanie si sytuacji gospodarczej Brazylii. A po ogoszeniu niewypacalnoci przez Meksyk wybuch midzynarodowy kryzys zadueniowy,co spowodowao spadek napywu zagranicznych kredytów. Gdy zobowizania Brazylii do spacenia wynosiy 12 mld $, nadwyka handlowa jedyne 0,8 mld $. W okresie tym spaty zobowiza zagranicznych musiay nastpi kosztem rezerw dewizowych.Rzd zwróci si wówczas o pomoc do Midzynarodowego Funduszu Walutowego. MFW zaoferowa kredyt stand-by pod warunkiem podjcia przez Brazyli realizacji programu dostosowawczego, którego podstaw byy: gboka dewaluacja oraz antyinflacyjna polityka finansowa. Dziki zastosowaniu nowej polityki w 1983 roku nastpia dewaluacja o 30%, znaczna poprawa w bilansie handlowym a deficyt bilansu biecego zosta znaczco obniony. Jednak polityka ta nie bya popularna wród spoeczestwa ze wzgldu na towarzyszce jej recesj i bezrobocie. MFW zaproponowa zmian indeksacji, jednak Brazylia odrzucia j. W 1984 zawieszono udzielanie kredytu, gdy rzd brazylijski nie zdecydowa si na zaostrzenie polityki finansowej, co byo, zdaniem MFW niezbdne by zahamowa inflacj.Kontrowersje wobec polityki spowodoway zmiany w partii rzdzcej i w 1985 roku powsta nowy, demokratycznyrzd.Poniewawrokutyminflacjaprzekroczya200%, rzd zdecydowa si zastosowa now, tzw. Heterodoksyjn strategi stabilizacji gospodarki.
Strategia heterodoksyjna
Autorami tej strategii byli dwaj brazylijscy ekonomici Persio Arida oraz Andre Rezende. Ich strategia (powstaa pod wpywem teorii racjonalnych oczekiwa) miaa spowodowa uniknicie recesji, która czsto towarzyszya polityce stabilizacyjnej. W teorii tej zakadano, e przyczyn utrwalania si inflacji s oczekiwania inflacyjne. Ekonomici ci zauwayli, e mechanizmy indeksacji samoczynnie przenosiy tempo wzrostu cen w przyszo. Proponowali dlatego zniesienie indeksacji oraz wprowadzenie kontroli pac i cen w celu przeamania oczekiwa inflacyjnych. Polityka ich dlatego bya heterodoksyjna, gdy zawieraa w sobie elementy polityki ortodoksyjnej (RPP,RPF)oraz instrumenty polityki dochodowej kontrola pac i cen. Arida i Rezendec hcieli unikn sytuacji, która wynikna w Chile Argentynie, gdzie przeszacowania kursu i spowodowany tym wzrost realnej stopy procentowej wywoay kryzys gospodarczy.Doszli do wniosku, e odpowiednie zharmonizowanie poszczególnych elementów polityki gospodarczej musi by poczone z zastosowaniem metod bezporednich. Proponowali stabilizacj kursu oraz wymian pienidzy, jako zabieg psychologiczny. W 1986 roku wprowadzono plan „cruzado”, wedug koncepcji Arida i Rezende. Nowa waluta - cruzado.
Plan „cruzado”
W rzeczywistoci plan „cruzado” ograniczy si do wprowadzenia kontroli cen. Zniesiono indeksacj pac - ale byo to zabiegiem poowicznym, poniewa przyjto zasad, e poziom pac bdzie automatycznie korygowany, jeeli ceny wzrosn o wicej ni 20%.Liczono na to, ze opanowanie inflacji umoliwi zrównowaenie budetu, zneutralizowanie efektu Olivery-Tanziego (wzrost cen przestanie powodowa szybki spadek siy nabywczej wpywów podatkowych budetu) oraz e wydatki budetowe zwizane z obsug dugu publicznego zmalej.
W 1986 roku deficyt budetowy wzrós do wielkoci odpowiadajcej 13% Dochodu Narodowego. Powodem zaistnienia tej sytuacji byo radykalne zmniejszenie napywu kredytów zagranicznych. Przyczyn szybkiego wzrostu poday pienidza byo nie tylko zwikszenie si deficytu budetowego, ale take zmiany, które zaszy w strukturze jego finansowania. Przy maej stopie procentowej kupowanie papierów rzdowych stao si dla Brazylijczyków mniej atrakcyjne. Spad popyt na weksle skarbowe, a wic wpywy do budetu z emisji papierów wartociowych take. Do tego stopnia, ze dochody z ich sprzeday nie byy wystarczajce na pokrycie deficytu.W latach 1985-86 udzia kredytu Banku Centralnego jako róda finansowania wydatków budetowych wzrós w sposób skokowy z 13 do 38%. Pocztkowo plan „cruzado” spowodowa sabnicie zjawisk inflacyjnych. Pomidzy 1985-86 popyt na pienidz zwikszy si w Brazylii ponad dwukrotnie. Relacja poday pienidza do popytu na pienidz wzrosa z 3,7 do 8,2%. W sumie jednak dysproporcje pomidzy tempem wzrostu cen a tempem wzrostu poday pienidza bya zbyt dua. Z biegiem czasu spowodowao to luk inflacyjn - niedobory poday na rynkach czstkowych. Rzd stara si przeciwdziaa zwikszajc wysoko podatków porednich,jednak nie okazao si to wystarczajce.
Zaamanie si planu „cruzado”
Rzd stan przed wyborem pomidzy: ciciami w wydatkach budetowych (co by spowodowao recesj i wzrost bezrobocia) a zniesieniem kontroli cen i przywróceniem indeksacji - czyli zaamaniem si programu stabilizacyjnego. Wybrano drug opcj.Przyczyn zaamania by brak ortodoksyjnych elementów polityki antyinflacyjnej. Kontrola cen i pac wprowadzona bya po to, by dostosowa tempo wzrostu cen i pac do relatywnie malejcej poday pienidza. A tymczasem poda pienidza nie bya kontrolowana - a wic brak zharmonizowania elementów programu „cruzado”.
Reforma budetowa i spadek poday pienidza nastpiy w 1987 roku, a gdyby zastosowano je rok wczeniej szans powodzenia planu byy by wiksze. Polityka gospodarcza moga by bardziej restrykcyjna.
Spaty zaduenia a inflacja
Przyczyn zaamania bya konieczno osigania duych nadwyek handlowych, potrzebnych do spat zaduenia zagranicznego. Silne oddziaywanie obsugi zaduenia zagranicznego na zjawiska inflacyjne wynikao z tego, ze spaty zaduenia uszczuplaj te oszczdnoci, które przeznaczone byyby na finansowanie wzrostu gospodarczego.
W 1986 rok wzrost spat zaduenia wyniós 8 mln $ (z 2 do 10 mln $), a tym samym wzrosy oszczdnoci krajowe zaangaowane w obsug zaduenia zagranicznego. Oszczdnoci tych zabrako w brazylijskim systemie bankowym i to w momencie, gdy spada realna stopa procentowa i gwatownie wzrós popyt na kredyty bankowe. W tej sytuacji nastpi wzrost akcji kredytowej banków komercyjnych, który nie mia pokrycia we wzrocie wkadów na rachunkach oszczdnociowych. I dlatego wanie w brazylijskich bankach, a nie w budecie kreowano puste pienidze. Zaamanie si planu „cruzado” w 1987 roku spowodowao ponowne nasilenie si zjawisk inflacyjnych. A w 1989 wybucha hiperinflacja. W kocowych miesicach tego roku ceny rosy w Brazylii 6% dziennie. W 1990 roku prezydent Collor rozpocz realizacj programu stabilizacyjnego „Nowa Brazylia”. Jednak sytuacja gospodarcza Brazylii pogorszya si na tyle, e ju nie byo moliwoci zahamowania inflacji bez powodowania gbokiej recesji gospodarczej.
PRZYCZYNY INFLACJI I ZADUENIA W MEKSYKU
W latach 60-tych gospodarka Meksyku wykazywaa wszelkie oznaki stabilnoci. Stabilne ceny i kurs walutowy (wynik polityki rzdu) byy do rzadkimi zjawiskami w Ameryce aciskiej. Jednak na pocztku lat 70-tych sytuacja zasadniczo si zmienia. W Meksyku odkryto zoa ropy naftowej, co skonio wadze do rozlunienia dyscypliny budetowej. Liczono na zasilenie kasy pastwowej przez wpywy z opodatkowania eksportu tego surowca. Jednak wydobycie i wpywy zwikszay si wolniej ni przewidywano. W 1975 roku deficyt budetowy osign 5% dochodu narodowego. Aby go sfinansowa rzd zacign kredyt zagraniczny wci liczc na wpywy z eksportu. Stopa procentowa na midzynarodowym rynku finansowym bya w tym czasie wyjtkowo korzystna, a wrcz realnie ujemna. Kraje naftowe, które szybko si bogaciy, lokoway nadwyki kapitaowe w bankach zagranicznych. Z kolei w krajach rozwinitych spado zapotrzebowanie na kredyty gdy gwatowny skok cen ropy spowodowa w wielu z nich recesj. Zatem banki zmuszone byy poycza krajom rozwijajcym si. Meksyk by w tej sytuacji wymarzonym dunikiem - zoa ropy stanowiy gwarancj wypacalnoci. Majc to samo na uwadze rzd nie obawia si poycza. Deficyt budetowy stale rós - teraz finansowano go ju nie tylko poyczkami ale te emisj pienidza. Pojawiy si zjawiska inflacyjne, które przy staym kursie walutowym spowodoway przeszacowanie wartoci peso. Rosy zatem wydatki na import towarów, co szybko doprowadzio do powstania deficytu w bilansie handlowym ( w 1975 roku osign warto 3,3 mld $ ). Sytuacja bilansu handlowego wci si pogarszaa, oczekiwano, e rzd dokona dewaluacji. Rozpocza si spekulacja na spadek peso i ucieczka kapitau - przedsibiorcy wykorzystywali relatywnie nisk cen dolara. Pod presj tych wydarze rzd zdecydowa si w 1976 roku na dewaluacj rodzimej waluty i jednoczesne zaostrzenie dyscypliny wydatków budetowych. Ograniczono deficyt budetowy, a inflacja spada poniej 20%. W latach 1977-78 gospodarka meksykaska wykazywaa wszelkie oznaki stabilnoci. Inflacja utrzymywaa si na umiarkowanym poziomie (okoo 20%), a dochód narodowy powiksza si o okoo 8% w skali roku. Dziaania rzdu popieray rozwój inwestycji - wci rós import (w latach 1977-79 z 5,6 do 12,1 mld $) finansowany z zaciganych przez pastwo kredytów. Pienidze te przeznaczano na zakup instalacji do wydobycia ropy i budow przedsibiorstw pastwowych. Kiedy w 1980 roku na midzynarodowym rynku finansowym wzrosy stopy procentowe nastpia eksplozja kosztów obsugi dugu. Jednak prawie jednoczenie cena ropy skoczya w gór - rzd Meksyku wierzy, e bdzie to przeomowy moment, e wpywy z eksportu ropy pokryj koszty szybkiego rozwoju gospodarczego. Nie podjto wic adnej polityki stabilizacyjnej, co doprowadzio do powikszenia si inflacji do 59%, a deficytu budetowego do 6% dochodu narodowego (rok 1981). Przedsibiorcy meksykascy uznali, e sytuacja wymkna si wadzom spod kontroli. Nastpia szybka ucieczka kapitau za granic - przy staym kursie walutowym i wysokiej inflacji dolar cigle tania, a perspektywa oczekiwanej dewaluacji potgowaa wzrost popytu na dewizy. Rzd, pragnc odbudowa zaufanie do swojej polityki, zacign dodatkowy kredyt na zakup dewiz, aby uregulowa sytuacj na rynku. Jednak to posunicie nie zatrzymao uciekajcego kapitau - przedsibiorcy kupowali poyczone dolary i lokowali je za granic. Ostatni prób zahamowania spekulacji byo zacignicie poyczki krótkoterminowej. Po tym rozpaczliwym posuniciu doszo do kumulacji spat. Zobowizania byy tak due, e ich obsuga staa si niemoliwa - w 1982 roku Meksyk ogosi niewypacalno.
STABILIZOWANIE GOSPODARKI MEKSYKU
Koszty zrównowaenia budetu
Po ogoszeniu niewypacalnoci w 1982 roku, nastpio to, czego tak obawiali si meksykascy przedsibiorcy. W odpowiedzi na braki w rezerwach dewizowych zastosowano gbok dewaluacj peso. Krok ten mia na celu osignicie nadwyki w bilansie handlowym. Nastpi jednak dwukrotny wzrost deficytu budetowego. W zwizku z ustaniem napywu kredytów zagranicznych bdcych gównym ródem finansowania deficytu, musiano niemal w caoci finansowa go poprzez emisj pienidza. Aby unikn niekontrolowanego deficytu oraz wybuchu hiperinflacji, rzd meksykaski wprowadzi bardzo restrykcyjn polityk budetow. W celu dostosowania nadwyki, zastosowano drastyczne cicia w imporcie (gdy eksport wzrós tylko nieznacznie). Skutkiem tego udao si zmniejszy deficyt o poow. Zmniejszono take udzia pienidza w jego finalizowaniu. Pojawia si bardzo dua nadwyka. Dobra passa przerwana zostaa w roku 1983, w którym nasta kryzys gospodarczy - dochód narodowy spad o 5.3%, co dla kraju o niskim poziomie dochodu i duym przyrocie naturalnym byo niemaym problemem. W latach 1984-85 kontynuowano polityk ograniczania wzrostu gospodarczego w celu uzyskania nadwyki. Mimo to, wci utrzymywa si deficyt i inflacja.Rok 1986 przyniós prawdziw katastrof - spadek ceny ropy o 48%. Chcc utrzyma nadwyk w bilansie handlowym i moliwo obsugi dugu a tym samym zachowa zaufanie wierzycieli, rzd dokona kolejnej dewaluacji peso. Obok wzrostu wielkoci wpywów z opodatkowania wzrosy take wydatki budetowe i nasilia si inflacja. Coraz trudniejsze staway si cicia wydatków pastwowych - próbowano polepszy sytuacj zmniejszajc wydatki socjalne. Wci jednak spadki produkcji i dochodu narodowego byy za mae, by pokona inflacj.
Koncepcja operacyjnego salda obrotu
Wedug ekonomistów z Midzynarodowego Funduszu Walutowego konieczne byo zrównowaenie meksykaskiego budetu. W ich opinii podstawow przyczyn inflacji by deficyt. Eksperci meksykascy stwierdzili natomiast, e to inflacja jest przyczyn deficytu (wzrost cen pociga wzrost stopy %owej, co powoduje wzrost wydatków budetowych na obsug dugu). Kluczowym byo zauwaenie, e wzrost deficytu budetowego przez wzrost kosztów obsugi nie zwiksza ogólnych wydatków na towary/usugi, wic nie zaognia inflacji.Zwrócono uwag na „zamknity” obieg dochodów - budet paci wicej z tytuu oprocentowania rzdowych papierów wartociowych, lecz posiadacze dochody te lokuj w nowo emitowanych papierach skarbowych. Wynika std, e na inflacj wpywa jedynie tzw. operacyjne saldo budetu - pomniejszone o inflacyjny skadnik patnoci odsetkowych. Oznacza to, i stan finansowy pastwa nie ma bezporedniego wpywu na wzrost cen, a sama inflacja jest wynikiem oczekiwa na jej kontynuacj. Rozwizania poszukano w teorii racjonalnych oczekiwa. Rzd postanowi nie kontynuowa restrykcyjnej polityki finansowej (niepotrzebnie pogbiaaby recesj), lecz zakomunikowa uczestnikom rynku, e faktyczne tempo inflacji bdzie mniejsze ni zakadali. Przekonanie to pozwolioby rzeczywicie osabi tempo. Plan ten wymaga jednak bezporedniej interwencji pastwa poprzez kontrol cen i pac - strategia heterodoksyjna. Korzystajc z dowiadcze Brazylii postanowiono poczeka z wprowadzaniem jej na odpowiedni moment, kiedy saldo operacyjne bdzie zrównowaone.
Zmniejszenie ciaru zaduenia
Moliwo prowadzenia skutecznej polityki stabilizacyjnej leaa w gównej mierze w rkach wierzycieli, którzy mimo podobnej sytuacji kilku pastw postanowili pomóc wanie Meksykowi. Decyzja ta bya spowodowana faktem, e w latach 1982-86 polityka rzdowa Meksyku podporzdkowana bya walce z inflacj i generowaniu duych nadwyek finansowych. W lipcu 1986 roku Meksyk podpisa z MFW bezprecedensow umow, na mocy której jako wiarygodne kryterium oceny stanu finansów pastwa uznano operacyjne saldo budetu. Zaistniaa te moliwo zacigania kredytów z MFW dla zrównowaenia nastpstw ewentualnych zmian ceny ropy. Ponadto udzielono Meksykowi kredytów na finansowanie inwestycji publicznych. W 1987 roku dokonano kolejnej restrukturyzacji dugu i udzielono nowych kredytów. Rozpoczy si negocjacje na temat redukcji dugu. Wszystko to uwalniao rzd meksykaski od koniecznoci osigania duych nadwyek handlowych, co samo w sobie byo faktem pomagajcym w przeciwdziaaniu inflacji. W 1987 roku koncepcja operacyjnego salda okazaa si by tylko hipotez - wykazano nadwyk ale nominalny deficyt budetowy wci przekracza 9%. W tej sytuacji nikt nie móg gwarantowa powodzenia polityki stabilizacyjnej. Mimo to zdecydowano si wprowadzi kontrol cen i pac. Nareszcie tempo inflacji spado do 20% i o dziwo rezultaty te okazay si trwae. Sukces ten przypisa naley meksykaskim ekonomistom, którzy wyczuli waciwy moment na wprowadzenie planu w ycie, oraz meksykaskiemu rzdowi, który zawar ze zwizkami zawodowymi umow spoeczn dotyczc tempa zmian wynagrodze w trakcie polityki stabilizacyjnej.Po ustabilizowaniu gospodarki nastpi trudny okres. Nie mona byo prowadzi gospodarki oywiajcej produkcj (wzrost inwestycji pogorszyby bilans handlowy, co pocignoby spadek rezerw dewizowych i konieczno dewaluacji czego efektem byby powrót wysokiej inflacji). Wzrost gospodarczy zalea wycznie od róda uzupeniania spadku rezerw, którym móg by tylko napyw kapitaów. Lata 1988-89 to lata uwiarygodniania trwaoci rezultatów polityki stabilizacyjnej. Aby ograniczy wzrost krajowego popytu i zapobiec powrotowi inflacji, stosowano polityk wysokiej stopy procentowej. Z czasem rozpocz si powrót kapitaów meksykaskich przedsibiorców, co przekonao zagranic do inwestowania w Meksyku. Stopniowo dokonao si wyjcie z kryzysu.
PORÓWNANIE DOWIADCZE MEKSYKU I BRAZYLII
Skutki kryzysu byy w obu krajach zrónicowane. W Meksyku, mimo duych kosztów jakie trzeba byo ponie, udao si powróci do stopniowego wzrostu gospodarczego. Brazylia natomiast nie wykorzystaa szansy.Jednym z czynników, które zawayy na skutkach kryzysu zadueniowego byy stosunki z wierzycielami. Brazylia bardzo mocno wierzya we wasne siy, co skonio j do przerwania w 1984 roku prowadzenia polityki gospodarczej wymaganej przez MFW. Dlatego przy realizacji póniejszych planów naprawczych nie otrzymaa wsparcia (spaty netto zaduenia zwikszyy si w 1985 z 2 do 10 mld $). W Meksyku od pocztku wdraano polityk zalecan przez MFW co zapewnio krajowi dostp do kredytów, które pozwoliy wyj z zaduenia (w latach 1986-87 zaduenie zmniejszyo si o 42%).
Kolejnym czynnikiem rónicym sytuacj obu krajów byy opinie rodzimych przedsibiorców dotyczce perspektyw rozwoju gospodarczego. W Meksyku szybko wystpio zjawisko ucieczki kapitau gdy przedsibiorcy uznali, e dziaania naprawcze rzdu nie przynios rezultatów. W Brazylii wci wierzono, e kryzys nie przerwie dynamicznego rozwoju. Przedsibiorcy wywierali nacisk na rzd aby nie stosowa polityki hamujcej wzrost. Dopiero po 1987 roku, kiedy zaamanie rynku byo ju oczywiste doszo do ucieczki kapitau.Mona powiedzie, e Brazylia i Meksyk stanowiy podobn par jak Argentyna i Chile. W Meksyku, podobnie jak w Chile, stosowano polityk restrykcyjn, co ostatecznie doprowadzio do stabilizacji. Za w Brazylii, podobnie jak w Argentynie, chciano naprawi gospodark bez powodowania bezrobocia i recesji, co zakoczyo si niepowodzeniem.
WSPÓCZESNE KRYZYSY WALUTOWE
Mówic o wspóczesnych kryzysach walutowych mamy na myli wydarzenia z 1994 roku w Meksyku i z 1997 roku w Czechach, Tajlandii i Malezji. Miay one inny charakter ni te z lat 80-tych, kiedy to powodem zaamania gospodarki byo finansowanie rozwoju kosztem zaduenia budetu pastwa. Obecne przyczyny to zaduenie przedsibiorstw. Wspóczesne kryzysy maj co prawda gwatowny przebieg, ale nie wywouj dugotrwaej recesji. Na podstawie obserwacji wydarze wyonione zostay gówne czynniki sprzyjajce wybuchowi kryzysu zadueniowego. Oto najwaniejsze z nich:
1. Istnienie obaw, e wadze monetarne nie zdoaj utrzyma w dugim okresie równowagi bilansu patniczego. Kiedy reformy odnosz sukces, ronie poziom produkcji, wzrasta te popyt na kredyty. Wadze nie kontroluj wielkoci zaduenia przedsibiorstw. Dochodzi do uzalenienia wzrostu gospodarczego od wzrostu dugu.
2. Utrzymywanie wysokiej stopy procentowej aby zachowa poziom kursu walutowego,co widocznie spowalnia wzrost gospodarczy.
3. Niekorzystna sytuacja polityczna utrudniajca podjcie decyzji majcych na celu przywrócenie równowagi bilansu patniczego.
Majc na uwadze wymienione wyej czynniki moemy przeledzi jak doszo do wybuchu kryzysu na przykadzie Meksyku. W 1994 roku znacznie zmniejszy si napyw kapitau zagranicznego i spady rezerwy dewizowe, powstaa konieczno podniesienia stóp procentowych. Bank Meksyku zdecydowa si na takie posunicie, jednak by stopa procentowa nie osigna zbyt wysokiego poziomu jednoczenie zarzdzono skup papierów skarbowych. Te operacje otwartego rynku sprawiy, e mimo odpywu kapitau baza monetarna nie zmniejszya si znaczco. Gdyby tej polityce towarzyszya dewaluacja peso sytuacja na pewno zostaaby opanowana, jednak wystpiy czynniki niesprzyjajce podjciu tak niepopularnej decyzji. Zbliay si wybory prezydenckie i toczono negocjacje o wejcie Meksyku do NAFTA. Ju sama zapowied, e Meksyk stanie si czonkiem NAFTA zwikszya napyw kapitau z 4,4 do 11 mld $. Wadze liczyy na to, e po uzyskaniu czonkostwa strumie inwestycji bdzie jeszcze wikszy i dewaluacja stanie si niepotrzebna.
Jednak oczekiwany wzrost nie nastpi gdy Rezerwa Federalna podniosa stopy procentowe. Bank Meksyku ogosi spadek rezerw dewizowych do 6 mld $ - na rynku finansowym wybucha panika. Bezporedni przyczyn wybuchu kryzysu byo odkadanie decyzji o dewaluacji, gdyby podjto j odpowiednio wczenie zostaaby odczytana jako niezbdna korekta polityki makroekonomicznej.
SKUTKI KRYZYSÓW WALUTOWYCH
1. Pojawienie si inflacji i recesja.
Odchudzenie znaczne rezerw dewizowych sprawia, e wadze monetarne nie maj moliwoci interweniowania na rynku. kurs walutowy spada w zastraszajcym tempie (w Meksyku o 40%) wywoujc gwatowny skok inflacji.
2. Kryzys banków.
Odpyw kapitaów i pogarszajce si wyniki finansowe przedsibiorstw s przyczyn problemów z pynnoci. Wtedy w budecie powinny znale si rodki, które pomog bankom przezwyciy trudnoci. Rzd Meksyku byo na to sta dlatego Bank Meksyku móg podnie stopy procentowe nie obawiajc si fali bankructw banków komercyjnych.
3. Kryzys giedy.
Jest zwizany z kryzysem banków, moe go pogbia. Dzieje si tak dlatego, e cz kredytów jest udzielana pod zastaw akcji z klauzul, i w przypadku spadku ich wartoci poniej pewnego poziomu poyczki nie zostan zwrócone.
4. Pogorszenie si ratingu (czyli ogólnej oceny wiarygodnoci kraju na rynku finansowym).
Podsumowujc analiz wspóczesnych kryzysów walutowych powiedzie mona, e ich gówn przyczyn bya nieskuteczna polityka gospodarcza rzdu nie zachowujca w dugim okresie równowagi bilansu patniczego. Jedyn skuteczn obron przed kryzysem jest utrzymywanie duych rezerw dewizowych, które pozwol regulowa spadek kursu waluty w przypadku odpywu kapitau i zachowywanie nadwyki budetowej przeznaczonej na pomoc dla systemu bankowego.