Edukacja zdrowotna - proces w którym ludzie uczą się dbać o własne zdrowie i zdrowie społeczności, w której żyją.
Cele i zadania EZ
Rozwój wiedzy i umiejętności w zakresie
i przeciwdziałania czynnikom ryzyka zdrowotnego i zagrożeniom zdrowotnym,
Rozwój zdolności włączania się w definiowanie problemów, podejmowanie decyzji oraz w osiągnięcie wpływu na zmianę uwarunkowań zdrowia,
Zwiększenie możliwości działań zmierzających do zmiany czynników i warunków niekorzystnych dla zdrowia.
Rozpowszechnianie wiedzy o zdrowiu,
Zwiększenie możliwości samooceny oraz umiejętności zmiany stylu życia
w kontekście wsparcia społecznego,
Rozwijanie 聥dukacji wśród wszystkich medycznych grup zawodowych,
Rozwijanie indywidualnej i grupowej edukacji zdrowotnej w pozamedycznych środowiskach zawodowych i sektorach.
Rozpowszechnianie wiedzy o zdrowiu,
Zwiększenie możliwości samooceny oraz umiejętności zmiany stylu życia
w kontekście wsparcia społecznego,
Rozwijanie edukacji wśród wszystkich medycznych grup zawodowych,
Modele edukacji zdrowotnej
Edukacja zdrowotna ukierunkowana na zdrowie (np. czynniki fizyczne, psychiczne, społeczne).
Edukacja zdrowotna ukierunkowana na czynniki ryzyka (np. niski poziom aktywności fizycznej, palenie tytoniu, nieprawidłowe odżywianie.
Edukacja zdrowotna ukierunkowana na chorobę.
Przykłady sformułowania celów edukacji zdrowotnej
Pogłębienie wiedzy o zdrowiu i czynnikach je warunkujących
Stworzenie możliwości do refleksji nad własnym zdrowiem
Uświadomienie odpowiedzialności za zdrowie własne i innych ludzi
Uświadomienie studentom ich przyszłej roli w tworzeniu wzorców zachowań prozdrowotnych
Etapy prowadzenia EZ
Poznanie uczestników edukacji zdrowotnej
Diagnoza potrzeb uczestników edukacji zdrowotnej
Identyfikacja potrzeb uczestnika/ów
Liczebność grupy
Wiek i płeć uczestników
Zdolności poznawcze i percepcja
Dotychczasowa wiedza, postawy, rozumienie zdrowia przez odbiorców
Potrzeby i zainteresowania zdrowiem odbiorców
Własna wiedza, doświadczenie i postawa wobec edukacji zdrowotnej
Problemy zdrowotne
Motywacja do uczenia się
Wybór problemu priorytetowego do EZ
Duże rozpowszechnienie danego problemu
Ranga problemu w danej grupie, społeczności
Szczególna uciążliwość lub zagrożenie
Przewidywana akceptacja wyboru danego problemu i gotowość do uczestnictwa w jego rozwiązaniu
Łatwość osiągnięcia celu
Dostępność środków i inne okoliczności sprzyjające rozwiązaniu danego problemu
Określenie celu ogólnego i szczegółowych edukacji zdrowotnej
Identyfikacja zasobów
zasoby materialne:
- środki finansowe
pomoce dydaktyczne,
warunki środowiska wspierające i utrudniające realizację
czas:
niezbędny na realizację programu
czas, którym dysponujesz
czas, którym dysponują odbiorcy
Dobór treści kształcenia, form organizacyjnych i metod nauczania
forma indywidualna (edukacja pacjenta)
forma grupowa (edukacja zdrowotna)
forma zbiorowa (edukacja zdrowotna)
Planowanie ewaluacji - (jak ocenić to co udało się osiągnąć z zaplanowanych celów, jak oceniono zaangażowanie edukatora - informacja zwrotna od uczestników)
Realizacja programu
Ewaluacja programu i procesu
Cechy edukatora
Jest przewodnikiem, doradcą, liderem, animatorem uczących się
Nie wchodzi w rolę „eksperta”, który musi wszystko wiedzieć,
Ogranicza ocenianie, komentarze, narzucanie własnego zdania, ma odwagę powiedzieć „nie wiem, ale sprawdzę i odpowiem”
Organizuje uczenie; stawia pytania, motywuje do pracy, kontroluje jej przebieg i czas
Posiada i doskonali umiejętność komunikowania się z ludźmi tworzenia atmosfery zaufania
Potrafi zachować równowagę pomiędzy ustalonym programem, a potrzebami odbiorców
Kształcenie ustawiczne
„Pielęgniarka i położna ma obowiązek stałego aktualizowania swojej wiedzy i umiejętności zawodowych oraz prawo do doskonalenia zawodowego w różnych rodzajach kształcenia podyplomowego”
(Art. 10b.pkt.1 ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej Dz. U., nr 109. poz. 1029)
Kształcenie ustawiczne ( lifelong learning) proces stałego odnawiania, doskonalenia
i rozwijania kwalifikacji ogólnych i zawodowych jednostki, trwającym w ciągu całego jej życia.
Formy uczestnictwa w kształceniu ustawicznym:
szkolenia, kursy
studia podyplomowe
konferencje, seminaria, warsztaty
czytanie czasopism edukacyjnych
naukę za pomocą internetu (e- learning).
Samokształcenie samodzielne zdobywanie wiadomości, umiejętności z określonej dziedziny wiedzy, kształtowanie własnej osobowości według własnego wzoru, ideału.
Samokształcenie osiąga optymalny poziom wtedy gdy przekształca się w stałą potrzebę życiową człowieka oraz stanowi oparcie dla kształcenia ustawicznego.
Samokształcenie Proces nabywania wykształcenia w toku własnej działalności, w której cel, treść, warunki i środki ustala sam k聳ztałcący się (W. Okoń)
ZASADY NAUCZANIA
są to normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajomić uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy, rozwijać ich zainteresowania i zdolności poznawcze, wpajać im określone poglądy i przekonania oraz wdrażać do samokształcenia.
ZASADY:
- poglądowości;
- przystępności (stopniowania trudności);
- systematyczności;
- wiązania teorii z praktyką;
- świadomego udziału uczniów w procesie nauczania - uczenia się
- operatywności wiedzy ucznia
- trwałości wiedzy
- indywidualizacji i zespołowości
- ustawiczności kształcenia
Zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania - uczenia się wywiera decydujący wpływ na wynik kształcenia. Aby wyzwolić aktywność ucznia należy przedstawić mu cel jakiemu służyć mają nabywane wiadomości i umiejętności, w jakich momentach życia będą one potrzebne. Należy pobudzać jego motywację by wyzwolić w nim aktywność poznawczą. Wynik aktywności powinien być przez nauczyciela ukierunkowywany i wykorzystywany.
Zasada systematyczności odnosi się zarówno do treści programowych jak i ich realizacji, do pracy dydaktycznej nauczyciela jak i czynności uczniów. W ramach poszczególnych przedmiotów materiał jest powiązany z występowaniem związków logicznych ułatwiających jego przyswajanie, to także planowanie procesu dydaktycznego przez nauczyciela pozwalający na równomierny rozkład materiału nauczania w czasie. W odniesieniu do pracy ucznia warunkiem koniecznym jest sumien聮ość i obowiązkowość w toku procesu kształcenia.
Zasada przystępności inaczej zwana stopniowania trudności zaleca dostosowywanie treści nauczania pod względem ilościowym i jakościowym do możliwości intelektualnych i fizycznych słuchaczy. wg tej zasady należy w trakcie nauczania przechodzić od tego co jest uczniom bliskie do tego co dalsze, od łatwego do trudnego; od znanego do nieznanego. Stawianie słuchaczom wymagań którym nie mogą sprostać zniechęca ich do pracy, podważa wiarę we własne siły, niszczy pozytywną motywację uczenia się. Natomiast wymagania zbyt niskie nie mobilizują do wysiłku ma rzecz uczenia się.
Zasada indywidualizacji i zespołowości - kieruje uwagę na indywidualne możliwości kształcących się a jednocześnie podkreśla też znaczenie zespołowości w nauczaniu.
Zasada ustawiczności kształcenia - wskazuje na istotę i potrzebę zachowania ciągłości i systematyczności oraz aktualizowania zdobytej wiedzy, podnoszenia kwalifikacji i nadążania za rozwojem nauki i techniki, a przede wszystkim zapewnienia stałego rozwoju i wzbogacania osobowości.
Zasada poglądowości mówi, że nauczanie powinno być realizowane w oparciu o kontakt ucznia z poznawaną rzeczywistością z jednoczesnym oddziaływaniem na nią. Funkcje zasady poglądowości można sprowadzić do dostarczania odpowiednich faktów niezbędnych do prawidłowego rozumienia rzeczywistości, ułatwiania przyswajania materiału w wyniku wykonywania pewnych czynności, usprawniania nauczania i zwiększania jego tempa. Przestrzeganie tej zasady pozwala na usunięcie z procesu nauczania wszelkiego rodzaju werbalizmu Bezpośrednie poznawanie rzeczywistości (oparte na obserwacji, pomiarze i różnych czynnościach praktycznych) powinno być punktem wyjścia pracy dydaktycznej. Uczniowi należy dostarczyć odpowiednich wskazówek i zwracać jego uwagę na istotne cechy poznawanego przedmiotu, działania/umiejętności, postawy, aby mógł zdobyć rzetelną, trwałą operatywną wiedzę.
Zasada trwałości wiedzy uczniów - prawidłowo realizowany proces kształcenia pozwala na odtworzenie wiedzy i umiejętności w różnych sytuacjach. Istotne w nauczaniu jest nie tylko zrozumienie materiału ale także jego emocjonalne i intelektualne przeżycie. Utrwalenie wiedzy może następować w sposób mechaniczny przez jej wielokrotne powtarzanie, aż do możliwości jego dosłownego odtworzenia, bądź też w sposób logiczny, gdy powiązując pewne akty węzłowe możemy odtworzyć przez odpowiednie rozumowanie. Zapamiętywanie i reprodukcja zależą nie tylko od obiektywnych związków materiału ale i od stosunku ucznia do tego materiału. Wpływ mają zainteresowania i znaczenia jaki przyswajany materiał ma dla ucznia. Aby zapamiętywana wiedza miała trwały charakter należy:
- odpowiednio ukierunkowywać zainteresowania uczniów i wytworzyć pozytywne motywy uczenia się;
- uczniowie powinni brać aktywny udział w procesie kształcenia
- ćwiczenia utrwalając materiał. stosować dopiero po sprawdzeniu czy wszyscy dobrze zrozumieli materiał;
- odpowiednio dobierać liczbę powtórzeń;
- przerabiany materiał eksponować w formie spoistych struktur logicznych; -
-akcentować aktywność uczniów w procesie utrwalania przyswojonej wiedzy.
Zasada operatywności wiedzy uczniów - w szkoleniu zawodowym a zwłaszcza w trakcie ćwiczeń istnieje możliwość stworzenia takich sytuacji aby słuchacz był zmuszony do samodzielnego myślenia i działania. Wiedza operatywna to taka, którą możemy posłużyć się w różnych nowych sytuacjach w pracy szkolnej i pozaszkolnej. Tę wiedzę uczniowie powinni wykorzystywać w sposób planowy i świadomy co wymaga od nich samodzielności myślenia i działania. dzięki temu wiedzę zdobywa się dla życia a nie dla szkoły - co nazywamy wiedzą operatywną, dzięki niej uczniowie dostrzegają i formułują i samodzielnie rozwiązują określone problemy.
Zasada wiązania teorii z praktyką - wiedza teoretyczna jest podstawą każdego działania praktycznego lub też inaczej praktyka jest sprawdzianem wiedzy teoretycznej. Każda czynność praktyczna ucznia musi mieć wartości kształcące musi umożliwiać działanie elastyczne dostosowane do zmiennych warunków. Duży wpływ na wiązanie teorii z praktyką mają czynności poznawcze uczniów jak:
- rozpoznawanie poprawnych i niepoprawnych zastosowań określonej zasady w praktyce;
- przewidywanie poprawnych zastosowań zasady w praktyce;
- zastosowanie właściwej zasady;
- dostrzeganie, sformułowanie i rozwiązanie określonego problemu;
- wskazanie nowego twórczego rozwiązania danego problemu.
Przykłady pytań egzaminacyjnych
Samokształcenie polega na:
A. udziale w zajęciach o ściśle określonym programie nauczania,
B. umiejętności korzystania ze źródeł, wymaga pewnych zdolności,pracowitości i motywacji,
C. kształtowaniu umiejętności praktycznych i postaw,
D. procesie zmian prowadzących do wykształcenia zawodowego.
Edukacja zdrowotna to:
A. przekazywanie wiedzy i umiejętności niezbędnych do zachowań
korzystnych dla ich zdrowia,
B. proces, w którym ludzie uczą się, jak dbać o własne zdrowie
i zdrowie społeczności, w której żyją,
C. aktywizowanie ludzi do wzmacniania własnego potencjału zdrowia
i podejmowania działań prozdrowotnych,
D. umożliwienie ludziom decydowania o sprawach zdrowia.
Wg. współczesnych dydaktyków cele kształcenia to:
świadome, zamierzone wyniki procesu dydaktycznego,
efekty kształcenia,
zmiany jakie mają nastąpić u uczącego się,
wszystkie w.w.
Projektując program doskonalenia zawodowego rozpoczniesz od:
doboru wykładowców
określenia potrzeb uczestników doskonalenia
przygotowania środków finansowych
zaplanowania metod kształcenia