LODOWCE: Okresów zlodowaceń było kilka, zaś najstarsze miało miejsce na przełomie prekambru i kambru. W erze paleozoicznej zlodowacenia wystąpiły na przełomie ordowik-sylur oraz karbon - perm. Do najmłodszego zlodowacenia doszło w erze kenozoicznej w czwartorzędzie. Prawie każdy okres chłodni składał się z kilku podokresów, podokresów których dochodziło do ochłodzenia klimatu, a w rezultacie do rozwoju lądolodu, czyli zlodowaceń (glacjałów) oraz z kilku podokresów, podokresów których klimat się ocieplał (interglacjałów) W okresach zlodowaceń poziom morza obniżał się, gdyż ogromne ilości wody były uwięzione w lodowcach. Wielokrotne zlodowacenie Polski przyczyniło się do -
przekształcenia trzeciorzędowej rzeźby polski, powstanie rzeźby polodowcowej, przeniesienia skał zdartych przez lądolód ze Skandynawii i pozostawienia ich w północnej i środkowej Europie. Zlodowaceniom zawdzięczamy również: - powstanie złóż surowców skalnych: gliny, piasku i żwirów, - utworzenie pojezierzy, - rozwój lodowców górskich w najwyższych partiach Tatr i Sudetów. Lodowce górskie - mają pola firnowe rozwinięte u podstawy wysokich szczytów, ponad granicą wiecznych śniegów. Z pól tych wysuwają się jęzory lodowcowe schodzące w dół i wypełniające doliny
górskie. Lodowce kontynentalne - Zajmują wielkie obszary. Nie mają one dobrze wyodrębnionych jęzorów lodowcowych, lecz promieniście przemieszczają się na wszystkie strony od centrum zlodowacenia. Mutony (baranie łby) - powstają w sposób taki, że napotykając pagórek, wygładza jeden jego stok a drugi jest krótszy i bardziej nachylony. Cechują się podłużnymi pagórkami o jednym stoku dłuższym, łagodniejszym, a drugim bardziej stromym i krótszym. Miejsca ich występowania to: Wybrzeża Szwecji, Dolina pięciu stawów Polskich. Rysy - jest to materiał skalny niesiony przez lądolód np.: głazy o ostrych krawędziach. Cechują się podłużnymi zagłębieniami na
podłożu skalnym na terenach objętych zlodowaceniem o kierunku zgodnym z ruchem lądolodu. Występują w Skandynawii. DZIAŁALNOŚĆ WIATRU I MORZA : Miejsce w Polsce, gdzie możemy spotkać wydmy takie jak na prawdziwej pustyni, to Słowiński park Narodowy w którym istnieją ruchome wydmy. Wymieniamy wydmy paraboliczne oraz barchany. Wydmy paraboliczne - przemieszczają się najszybciej w środkowej części, gdyż ich ramiona zatrzymywane są przez roślinność wilgoć. Wydmy paraboliczne są ułożone w kierunku odwrotnym do wiatru. Wydmy paraboliczne są mniejsze niż barchany. W Polsce osiągają wysokość kilkunastu metrów
. Występują na wybrzeżach, w dolinach rzecznych, równinach sandrowych. Barchany przemieszczają się najszybciej na ramionach, ponieważ jest tam najmniej piasku. Barchany mają średnio od 30 - 150 a nawet 500 metrów wysokości. Barchany występują na pustyniach czyli w regionach o bardzo suchym klimacie. SKAŁY : Minerały - pierwiastki lub związki chemiczne, powstałe w naturalnych procesach przebiegających środowisku przyrodniczym Ziemi. Minerały mają ściśle określony skład chemiczny i budowę krystaliczną. Są one podstawowym składnikiem skorupy Ziemskiej. Skały - są to zespoły różnorodnych minerałów lub wielu ziaren tego samego minerału, powstałe w warunkach naturalnych. Ze
względu na ich genezę dzielimy je na skały magmowe, osadowe i metamorficzne. MAGMOWE > WYLEWNE ( bazalt, andezyt, diabas, melafir, porfir ) > GŁĘBINOWE ( perydotyd, granit, gabro, dioryt ) OSADOWE > OKRUCHOWE ( gruz, żwir, piasek, mułek, less, ił, brekcja) > POCHODZENIA ORG. (wapień, kreda, węgiel, dolomit, ropa naftowa, gaz ziemny, margiel, syderyt) > POCHODZENIA CHEM. (sól kamienna, gips, anhydryt) METAMORFICZNE (gnejs, łupki krystaliczne, marmur, kwarcyty, fility, serpentylity) Układ skał w skorupie ziemskiej - układ płytowy, fałd prosty, pochyły, leżący, wrębowy, płaszczyzna. JEDNOSTKI TEKTONICZNE W POLSCE - obszary fałdowań prekambryjskich (wyniesienie mazursko - suwalskie), wyniesienie Łeby, obniżenie podlaskie, obniżenie nadbałtyckie, obniżenie
nadbużańskie, wyniesienie sławatycz), obszary fałdowań paleozoicznych ( góry świętokrzyskie, wał kujawsko - pomorski, niecka szczecińska, niecka mogileńsko - łódzka, niecka miechowska, monoklina przedsudecka, Sudety, zapadlisko północno - sudeckie, zapadlisko śródsudeckie) obszary fałdowań kenozoicznych ( Karpaty, zapadlisko przedkarpackie)