Analiza sieci osadniczej województwa lubelskiego

Justyna Najduk

Województwo lubelskie jest jednym z 16 nowopowstałych województw w czasie reformy administracyjnej w 1999r. Województwo to leży we wschodniej części Polski granicząc od wschodu z Białorusią i Ukrainą. Sąsiednimi województwami są :Podkarpackie(od południa), Świętokrzyskie (wschód- południowy wschód ) i Mazowieckie (cz. wschodnia i północna granic wojewódzkich) Na powierzchni 25 122,50 km² zamieszkuje 215,7203 tys. osób. Województwo lubelskie należy do słabiej rozwiniętych przemysłowo województw w Polsce.

Jego powierzchnia wynosi 25 122,50 km² a więc zajmuje 8% powierzchni Polski, i zajmuje 3 miejsce w kraju pod względem powierzchni. Na terenie tym zamieszkuje 215,7203 tys. osób zajmując 8 lokatę pod względem ilości mieszkańców.

W województwie lubelskim przeciętnej wielkości miasto liczy 23958 mieszkańców co jest wartością mniejszą niż średnia krajowa miasta w Polsce wynosząca 25801 osób. Również średnia wielkość wsi - 271 osób, jest bardzo zbliżona do średniej krajowej- 275osób .

Ludność zamieszkująca polskie miasta stanowi 61% wszystkich mieszkańców, podczas gdy dla województwa lubelskiego ten wskaźnik wynosi zaledwie 46,6% co oznacza że ponad połowa mieszkańców woj. lubelskiego zamieszkuje tereny wiejskie.

Gęstość miast w Polsce wynosi 346km²/miasto, natomiast wskaźnik ten dla województwa lubelskiego jest ≈1,7 razy większy - 598km²/miasto. Sieć miejska w województwie lubelskim ma dużo mniejszą gęstość w porównaniu do średniej krajowej.

W województwie lubelskim wskaźnik gęstości sieci wiejskiej wynosi 17,6km² na 100km² terenów wiejskich, i jest to wartość zbliżona do ogólnopolskiej średniej wynoszącej 18,5km² na 100km² terenów wiejskich. Gęstość sieci wiejskiej jest duża ponieważ jest to województwo z przewaga ludności zamieszkującej tereny wiejskie.

Na terenie woj. lubelskiego usytuowanych jest 42 miast. Przeważają miasta małe i średniej wielkości. Ludność w 1 mieście w województwie przekracza 100 tys. mieszkańców - Lublin skupiający 2,4% całkowitej liczby mieszkańców województwa. Dla porównania duże miasta w Polsce skupiają 4,4% całej ludności (prawie 2 razy więcej niż w woj. lubuskim).

Miast liczących do 5000 jest 15, natomiast od 5000 do 20 000 jest16. Miast dużych od 20 000 do 100 000 jest 10. Miasta małe stanowią 35,7%wszystkich miast, miast średnich jest 38,1%, natomiast miasta od 20 000 do 100 000 23,8%. Jest to rozkład bardzo zbliżony do średniego rozkładu dla całej Polski.

Na podstawie analizy dendrytu sieci osadniczej województwa wnioskuje ze punktem centralnym do którego zbiegają się wszystkie połączenia jest największe miasto- Lublin. Średnia odległość między miastami wynosi ok. 19,5 km . Długość większości połączeń miedzy miastami oscyluje wokół średniej odległości. Maksymalna odległość wynosi 46 km, minimalna zaś 9,5 km . Najczęściej występują połączenia w granicach od 16 do 22 km odległości pomiędzy miastami.

Wynik analizy województwa lubelskiego metoda Zipfa pokazuje iż największe miasto tj. Lublin (miasto wojewódzkie) zdominowało cały rozwój sieci osadniczej, - największe skupisko ludności w województwie. Pozostałe miasta województwa lubelskiego nie są w stanie zmniejszyć tego dystansu ze względu na małą zamożność mieszkańców tych terenów, przeważający krajobraz wyżynny, słabe gleby, oraz rozległe kompleksy leśne (w tym 2 Parki Narodowe, 17 Parków Krajobrazowych), uniemożliwiające rozwój pozostałych obszarów województwa na wielu płaszczyznach.

Załączniki:

1. Tabela przedstawiająca wskaźniki wykorzystane przy analizie.

2. Histogram odległości pomiędzy miastami .

3. Tabela przedstawiająca liczbę ludności rzeczywistej i teoretycznej, miasta uszeregowane za

pomocą metody Zipfa.

Zał. nr.1

WSKAŹNIK	WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE	POLSKA
średnia wielkość miast	23958 osób	25801 osób
średnia wielkość wsi	271 osób	275 osób
udział ludności miejskiej	46,6%	61%
gęstość sieci miejskiej	598km²/miasto	346km²/miasto
gęstość sieci wsi	17,6km² na 100km² terenów wiejskich	18,5km² na 100km² terenów wiejskich
gęstość zaludnienia wsi	48	51
struktura wielkości miast
do 5tys. (mieszkańców)	35,7%	35,1%
5-20 tys.	38,1%	40,5%
20-100 000 tys.	23.8%	20,0%
pow. 100 000 tys.	2.4%	4,4%

Zał. nr.2

Zał. nr.3

RANGA MIASTA	MIASTO	LUDNOŚĆ RZECZYWISTA	LUDNOŚĆ TEORETYCZNA	LR- LT
1	Lublin	349440	349440	0
2	Chełm	67650	174720	-107070
3	Zamość	66557	116480	-49923
4	Biała podlaska	57876	87360	-29484
5	Puławy	48898	69888	-20990
6	Świdnik	39899	58240	-18341
7	Kraśnik	35430	49920	-14490
8	Łuków	30437	43680	-13243
9	Biłgoraj	27198	38827	-11629
10	Lubartów	22600	34944	-12344
11	Łęczna	20944	31767	-10823
12	Tomaszów lubelski	19913	29120	-9207
13	Krasnystaw	19301	26880	-7579
14	Hrubieszów	18381	24960	-6579
15	Dęblin	17775	23296	-5521
16	Międzyrzec podlaski	17038	21840	-4802
17	Radzyń podlaski	16053	20555	-4502
18	Włodawa	13508	19413	-5905
19	Janów lubelski	11969	18392	-6423
20	Parczew	10090	17472	-7382
21	Ryki	9623	16640	-7017
22	Poniatowa	9608	15884	-6276
23	Opole lubelskie	8690	15193	-6503
24	Bełżyce	6936	14560	-7624
25	Terespol	5943	13978	-8035
26	Szczebrzeszyn	5292	13440	-8148
27	Bychawa	5266	12942	-7676
28	Rejowiec fabryczny	4453	12480	-8027
29	Nałęczów	4270	12050	-7780
30	Kock	3482	11648	-8166
31	Kazimierz dolny	3438	11272	-7834
32	Zwierzyniec	3381	10920	-7539
33	Tarnogród	3351	10589	-7238
34	Krasnobród	3104	10278	-7174
35	Stoczek łukowski	2736	9984	-7248
36	Piaski	2659	9707	-7048
37	Annopol	2644	9444	-6800
38	Józefów	2403	9196	-6793
39	Ostrów lubelski	2239	8960	-6721
40	Łaszczów	2202	8736	-6534
41	Tyszowce	2137	8523	-6386
42	Frampol	1411	8320	-6909

---