Pieniądz- istota, powstanie i rozwój.
Pojęcia :
Pieniądz - to materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę. Najczęściej funkcję pieniądza pełnią obecnie monety oraz pieniądz papierowy (banknoty). Rodzaje pieniądza : kruszcowy, gotówkowy, bezgotówkowy, międzynarodowy, bankowy, elektroniczny.
Gospodarka naturalna - to proces wytwarzania dóbr ekonomicznych, który ma na celu zaspokojenie potrzeb samego wytwórcy i wspólnoty do której on należy. Cechy : naturalny podział pracy, praca ręczna, proste metody pracy, niska wydajność pracy i niewielka dynamika jej wzrostu.
Gospodarka towarowa - proces wytwarzania dóbr ekonomicznych, w którym oprócz możliwości zaspokajania własnych potrzeb wytwórcy i wspólnoty, do której należy powstaje nadwyżka ekonomiczna przeznaczona do wymiany. Cechy : społeczny podział pracy, dominuje praca ręczna, proste metody i narzędzia, rośnie wydajność pracy i w wyniku tego nadwyżka ekonomiczna.
Społeczny podział pracy - przejawia się w istnieniu wielu działów gospodarki, gałęzi i zawodów. Jest skutkiem postępującej specjalizacji. *
Własność prywatna
Pieniądz jako miernik wartości - określa wartość produktów wyrażoną w cenach, a także wszystkie inne wartości, które można określić w pieniądzu, np.: majątek, praca, świadczenia, rozmiary produkcji.
Pieniądz jako środek płatniczy - to znaczy do dokonywania płatności transferowych lub transakcji, w których przepływ dóbr nie jest równoczesny z zapłatą, na przykład pieniądz bankowy lub elektroniczny.
Pieniądz jako środek wymiany - pośrednictwo w transakcjach, w których dochodzi do równoczesnego wzajemnego przekazania towaru i pieniądza pomiędzy uczestnikami wymiany.
Tezauryzacja - gromadzenie i przechowywanie wartości, skarbu, majątku. Środkami tezauryzacji mogą być dobra materialne, zazwyczaj o dużej wartości (nieruchomości, dzieła sztuki, antyki, złoto, biżuteria itp.) lub pieniądz kruszcowy.
Pieniądz międzynarodowy - pieniądz akceptowany poza granicami kraju, który go emituje, używany w transakcjach międzynar.; do czasu wielkiego kryzysu gosp. 1929-33 zobowiązania międzynar. regulowano przepływami złota; po II wojnie świat. funkcję pieniądza międzynarodowego spełniał dol. USA, po 1958 również inne waluty zach., od lat 70. pełnią ją także międzynar. jednostki rozrachunkowe — SDR i ECU
SDR - międzynarodowa jednostka walutowa (tzw. specjalne prawa ciągnienia) o charakterze pieniądza bezgotówkowego, emitowana przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy od 1970.
EURO - waluta wprowadzona w 12 krajach należących do Unii Europejskiej w miejsce walut narodowych.
Pytania :
1. Jakie warunki musiały być spełnione, aby powstał gospodarka towarowa.
Muszą zostać spełnione 2 warunki :
- pojawić się i umocnić społeczny podział pracy (pojawienie się zawodów)
- wykształcić się odrębność ekonomiczna gospodarujących podmiotów, u podstaw czego leży prywatna, indywidualna własność środków produkcji.
2. Kiedy pieniądz pełni funkcję środka wymiany, a kiedy środka płatniczego - wyjaśnij na przykładach.
Pieniądz pełni funkcje środka wymiany, gdy występuje transakcja wymiany, czyli za pieniądze otrzymujemy w tym samym czasie dobro lub usługę, np. zakup towarów w sklepie, zapłata za pracę. Pieniądz jako środek płatniczy traktujemy gdy przepływ dóbr nie jest równoznaczny z zapłatą, na przykład zapłata za naprawę samochodu, zapłata za abonament telefoniczny.
3. Jakie czynniki określają ilość pieniądza niezbędną w obiegu.
4. W jakich formach występuję pieniądz międzynarodowy.
Złoto, SDR, ECU, Euro