Wprowadzenie, w: Historia literatury polskiej w 10 tomach, t.: XX-lecie międzywojenne,
red. A. Skoczek, s. 5-
„Ojczyzno moja wolna, wolna...”
niepodległość - literatura nie musiała już podejmować problematyki walki narodowowyzwoleńczej
zmieniły się oczekiwania społeczne wobec literatury - przestała być sumieniem narodu, a twórcy to nie narodowi wieszczowie / przywódcy duchowi
tradycja romantyczna = obciążenie, ograniczenie (stąd romantyzm traci na aktualności) - np. Słonimski, Czarna wiosna
postulat autonomiczności literatury
Skamander odrzuca romantyczną martyrologię, ideę cierpienia, mesjanizmu, kontekstu historycznego; za to: radosne przeżycie codzienności, urok dnia powszedniego, chwila (np. Wiosna Tuwim; Herostrates Lechoń)
symbol wiosny:
Słonimski, Tuwim, Lechoń posłużyli się symbolem wiosny (bunt wobec służebności literatury)
w polskiej literaturze motyw wiosny był związany z tradycją walk narodowowyzwoleńczych (odrodzenie, aktywizacja sił natury), np. romantyzm (Mickiewicz, Pan Tadeusz), Młoda PL (Wyspiański, Żeromski, Edward Słoński, liryka I wojny światowej)
opozycja zima-wiosna = symbolika śmierci i powtórnych narodzin - wyzwolenie, zrzucenie kajdan, niepodległości
pojawiała się problematyka polityczna, społeczna, egzystencjalna (literatura zaangażowana)
28 VIII 1915 - odczyt Żeromskiego Literatura a życie polskie
prawo do wolności literatury
literatura nie musi zastępować instytucji życia zbiorowego
Przedwiośnie - przykład literatury zaangażowanej
powieść o przyszłości PL
3 drogi:
a) utopia (wizja szklanych domów)
b) program Szymona Gajowca
c) rewolucja społeczna
autor przestrzega przed każdą z nich
ostatnia scena - I dzień przedwiośnia
symbolika wiosny - czas nadziei na odrodzenie
„Radość z odzyskanego śmietnika” - tło historyczne epoki
PL odzyskała niepodległość , bo Niemcy, Rosja, Austro-Węgry przegrały wojnę
Rosja - Wielka Rewolucja Październikowa
Niemcy, monarchia habsburska - wstrząsy rewolucyjne
Austria - władzę objął republikański rząd socjalistyczny (30 X 1918), podobnie Węgry
11 XI 1918 - Campiègne - podpisano zakończenie wojny na froncie zachodnim
10 XI 1918 - do W-wy przybył Józef Piłsudski (zwolniony z więzienia w Magdeburgu)
11 XI - Rada Regencyjna (utworzona przez cesarzy Niemiec i Austro-Węgier 12 IX 1917) jako najwyższa tymczasowa władza w Królewstwie PL