Kolagenozy
Jest to zróżnicowana grupa ogólnoustrojowych chorób tkanki łącznej. Nazwa kolagenozy jest nazwą historyczną, do dziś jednak powszechnie używaną. Nie jest to ona do końca poprawna, gdyż proces chorobowy dotyczy całej tkanki łącznej, a nie tylko kolagenu, który jest jej częścią składową.
Epidemiologia
Kolagenozy występują w różnych grupach wiekowych, zwraca uwagę rodzinne występowanie schorzeń z tej grupy, co sugeruje genetycznie uwarunkowaną skłonność, czy wrażliwość na bliżej nieokreślony czynnik wywołujący. Zdecydowanie częściej chorują kobiety.
Etiologia i patogeneza
Etiologia kolagenoz nie jest znana. Liczne hipotezy próbują wyjaśnić mechanizm prowadzący do rozwoju choroby. Przypuszcza się, że zakażenia wirusowe czy czynniki środowiskowe współdziałając z genetyczną predyspozycją mogą indukować ten proces, którego istotą jest autoimmunizacja organizmu. Tak więc zjawiska immunologiczne polegające na błędnym rozpoznawaniu własnych tkanek jako obcych i atakowanie ich przez układ immunologiczny (tzw. autoagresja), odgrywają istotna rolę w patogenezie kolagenoz. Procesy te mogą doprowadzić do uszkodzenia tkanek i narządów.
Podział
Do kolagenoz w ścisłym tego słowa znaczeniu należą: toczeń rumieniowy układowy, twardzina, zapalenie wielotętnicze, zapalenie wielomięśniowe, zapalenie skórno-mięśniowe, zespół Sjögrena, mieszna choroba tkanki łącznej (zespół Sharpa). Do kolagenoz zalicza się także reumatoidalne zapalenie stawów.
Objawy i rozpoznanie
Grupa chorób tkanki łącznej ma niektóre cechy wspólne. Wśród objawów ogólnych na pierwszy plan wysuwa się gorączka lub stany podgorączkowe, utrata masy ciała, ogólne osłabienie. Objawy miejscowe są nasilone w różnym stopniu w poszczególnych chorobach. Powszechnie jednak występują bóle i zapalenie stawów, zmiany skórne i zmiany w obrębie tkanki podskórnej, bóle i zaniki mięśni, stany zapalne błon surowiczych (opłucnej, osierdzia, otrzewnej), zmiany w płucach. Zmiany w nerkach i układzie nerwowym także nie należą do rzadkości.
Badania laboratoryjne mają również wspólne cechy w tej grupie chorób. Obserwuje się przyspieszony OB, niedokrwistość, zmiany w składzie białek osocza (spadek stężenia albumin a wzrost globulin α-2 i γ). W moczu stwierdza się obecność białka, wałeczków, krwinek białych i czerwonych.
W surowicy wykryć można różnego typu auto-przeciwciała, czyli przeciwciała skierowane przeciwko własnym tkankom. Skierowane są one przeciwko różnym elementom komórek. Są to przeciwciała przeciwjądrowe skierowane przeciw poszczególnym składnikom jądra lub cytoplazmy komórkowej.
(WP)