METODY NAUCZANIA TECHNIKI

Biorąc pod uwagę głównie wiedzę z zakresu fizjologii, psychologii i metodyki sportu, wyróżniamy w procesie nauczania i doskonalenia techniki sportowej pięć podstawowych stadiów:

1. powstawanie wyobrażenia o działaniu ruchowym i kształtowanie się warunków do jego wykonania - powstaje nastawienie do wykonania określonego działania,

2. kształtowanie początkowego opracowania struktury ruchu - stadium eliminowania zbędnych ruchów i unikania zbędnych napięć mięśni,

3. kształtowanie się umiejętności doskonałego wykonania aktu ruchowego - precyzowanie działań ruchowych i odczuwanie ich w świadomości pełniej i jednocześnie dokładniej,

4. pełne opanowanie nawyku - utrwalenie działania ruchowego - automatyzacja i stabilizacja nawyku,

5. osiągnięcie plastyczności nawyku i jego stosowanie w zmieniających się warunkach, dostosowanie techniki do indywidualnych właściwości ćwiczącego, łączenie różnych działań ruchowych, a w niektórych przypadkach opanowanie techniki wykonania ruchu w czasie maksymalnego napięcia mięśni.

Jak wiemy z praktyki nauczania i treningu bardzo często te bezspornie słuszne, jak na obecny etap wiedzy, wskazania nie są w pełni wykorzystywane. Dotyczy to szczególnie indywidualizacji ćwiczeń, która zależy przecież od stopnia rozwoju ukształtowania motoryki zawodnika, jego przygotowania psychicznego i intelektualnego, a także talentu i budowy ciała. Technika wykonania nawet tego samego elementu przez innych zawodników będzie się zawsze różniła.

Trener nie może klasyfikować wszystkich zawodników według jednego, tzn. idealnego modelu technicznego. Musi on ustalić ogólne zasady wykonania, a na tym tle każdy z zawodników powinien sobie wypracować własny, właściwy styl.

Tak więc, aby zawodnik właściwie kształtował swoją technikę, trener musi przestrzegać wiele niezbędnych właściwości nauczania i treningu technicznego:

1. zapoznać się z najbardziej racjonalnymi technikami wykonania określonych zadań ruchowych; zapewnić pokaz i objaśnienie, w którym zawodnikowi przedstawiamy jak się dany element techniczny wykonuje, w jakim celu go się wykonuje i w jakich warunkach na zawodach powinien go zastosować,

2. nauczać i doskonalić technikę, początkowo w warunkach najprostszych i najprzystępniejszych dla ćwiczących; korzystać systematycznie z tzw. niezwłocznej informacji o prawidłowości czy nieprawidłowości wykonania ruchu,

3. budować technikę zawsze na bazie aktualnych możliwości ogólnych i specjalnych zawodników; stąd konieczność kształtowania nawyków dynamicznych o dużej plastyczności,

4. nauczać i doskonalić technikę w warunkach zbliżonych do zawodów, a stabilizować ja w czasie startów.

Podstawową zasadą o której w tym przypadku trener powinien pamiętać, jest jak największe zbliżenie danego ćwiczenia technicznego do elementów walki. Dopiero umożliwia bowiem uzyskanie odpowiedniego szlifu technicznego zawodnika, spostrzeganie ewentualnych błędów i dokonanie niezbędnych poprawek.

Element techniczny możemy dopiero wtedy uznać za dobrze opanowany, jeżeli zawodnik potrafi go wykorzystać w walce sportowej i to przynajmniej z równorzędnym przeciwnikiem.

Często się zdarza, że zawodnicy wykonują elementy techniczne w sposób nieprawidłowy. Trener musi się orientować czy dotyczy to całej szkolnej grupy, czy też tylko jednostek. Jeżeli całej grupy, to obowiązany jest poddać analizie przyjęte metody, formy i środki nauczania i treningu, a jeżeli pojedynczego zawodnika - w pierwszym rzędzie sprawdzić, czy predyspozycje zawodnika będą odpowiadały tym metodom, formom i środkom po wprowadzeniu uzupełnień do jego indywidualnego treningu. Istnieje wiec konieczność stałej kontroli postępu, która łatwiej pozwoli usunąć wcześniej zauważone wady.

Powstaje zatem pytanie:

• jakie są główne przyczyny popełniania błędów w technice zawodnika, a od których rozpoznania trener powinien zawsze rozpoczynać wstępną analizę i ocenę?

Należy sprawdzić:

1.czy poziom rozwoju cech fizycznych dostosowany jest do wymogów stosowanej techniki, a także w tym samym celu, poziom funkcjonalny organizmu zawodnika,

2.czy zawodnik posiada właściwe wyobrażenie o celowości i zadaniach określonej techniki w walce,

3.czy inne nawyki ruchowe były kształtowane systematycznie i czy nie mają one negatywnego wpływu na właściwe wyuczenie kolejnego elementu.

Wiadomo jest, że łatwiej jest kształtować nowe nawyki, niż pozbywać się starych błędnie uformowanych lub też tych które na określonym etapie rozwoju zawodnika przestały odgrywać decydującą role. Trzeba wskazać że przebieg prac od starej techniki do nowej przechodzi pewne okresy, a więc okres, kiedy w przewadze jest stara technika i trzeba robić wiele wysiłków aby ją zmienić, następnie okres bardzo krytyczny, często zniechęcający do dalszego kontynuowania pracy, kiedy stare gubimy, a nowego jeszcze nie opanowaliśmy. Gdy jednak systematycznie kontynuujemy ćwiczenia, dochodzimy wtedy do okresu świadomego rozróżniania techniki starej od nowej, mimo ze stara często jak gdyby się odnawia, aż wreszcie wkraczamy w okres uwieńczony sukcesem, kiedy wykonywać zaczynamy nową technikę bez potrzeby pełnej koncentracji uwagi i to do tego w warunkach najpierw zbliżonej do walki sportowej, a potem w samej walce z równorzędnym przeciwnikiem.

Najczęściej stosowane metody nauczania techniki w zależności od poziomu zawodnika:

-metoda syntetyczna

-metoda analityczna

-metoda kompleksowa

Wielka rolę odgrywa w tym przepadku metoda powtórzeniowa, która charakteryzując się optymalnymi przerwami wypoczynkowymi, stosowanymi miedzy ćwiczeniami, pozwala na pełne i sprawne tworzenie i także kształtowanie nowych nawyków technicznych. Jak wiemy z teorii i praktyki sportu najlepiej jest jednak doskonalić technikę w ćwiczeniach ze zmienną szybkością i intensywnością. Odgrywać tu będzie zatem poważną rolę metoda zmienna. Dla ostatecznego udoskonalenia elementu walki sportowej służy nam metoda startowa, oczywiście wykorzystywana w sposób bardzo racjonalny w zależności od stanu zaawansowania ćwiczących tak, aby złe jej zastosowanie nie przyczyniło się do utraty wiary w kształtowaną technikę.

Tak więc do kształtowania pożądanego w sporcie, niezależnie od dyscypliny sportu, dynamicznego nawyku ruchowego trzeba w okresie kształtowania techniki zwrócić w pierwszym rzędzie uwagę na właściwy układ ćwiczeń w mikrocyklu treningowym.

Jeden do dwóch treningów technicznych zalecanych jest na początku mikrocyklu, aby ćwiczenia techniczne były zastosowane na bazie świeżości organizmu, co pozwala na lepsze kształtowanie nawyków, zaś jeden trening powinien odbyć się pod koniec mikrocyklu, kiedy ćwiczenia techniczne będą wykonywane w warunkach zmęczenia, co pozwoli na dobre utrwalanie nawyków wobec bardziej złożonych warunków treningowych.

Biorąc pod uwagę pracę nad techniką w całym cyklu szkoleniowym, na przykład rocznym czy półrocznym, można sformułować zadania w następujący sposób:

-okres przygotowawczy - ukształtowanie i automatyzacja (w dopuszczalnych granicach) nawyków technicznych,

-okres główny - posiadanie wysokiego poziomu nawyków technicznych możliwych do skutecznego wykorzystania w walce sportowej,

-okres przejściowy - wyciszanie nawyków technicznych nie sprawdzających się w walce sportowej i ewentualnie przestawianie się na technikę bardziej nowoczesną i jeszcze skuteczniejszą.

Analizując dobór ćwiczeń technicznych do nauczania i treningu trzeba w pierwszy rzędzie określić tendencje rozwojowe panujące w danej dyscyplinie sportowej.

Umiejętność wprowadzenia zmian technicznych i szybsze zastosowanie nowych elementów stwarza często trenerowi i zawodnikowi szansę uzyskania poważnych sukcesów. W takiej sytuacji powstają tzw. szkoły techniczne, czyli kierunki, które danej grupie trenerów wydają się najskuteczniejsze. Abstrahując od konieczności indywidualizowania pracy z zawodnikiem, poznanie tych kierunków i przejmowanie z nich wszystkiego co dobre jest dla trenera zadaniem niezwykle istotnym.

Trener powinien w pierwszym rzędzie zdać sobie sprawę, jaka technika będzie najskuteczniejsza w konkretnych warunkach rozwoju określonej dyscypliny sportu.

Aby tak było rzeczywiście w praktyce, musi on uzyskiwać obiektywne dane odnośnie techniki sportowej, które powinny generalnie wynikać z oceny techniki według wcześniej ustalonych kryteriów postępowania, z porównania osiągniętych wyników sportowych z osiągniętym poziomem cech motorycznych, warunkujących koncepcje techniczne oraz z oceny skuteczności walki sportowej w konfrontacji z techniką w niej stosowaną, z uwzględnieniem postępowania taktycznego przeciwnika.

---