Spos贸b przedstawienia s wiata w powie艣ci realistycznej stwarza z艂udzenie s wiata rzeczywistego dzi臋ki normalno艣ci w prezentowaniu zdarze艅. W “Ferdydurke” s wiat przedstawiony jest udziwniony, zaskakuj膮cy czytelnika.
Bohaterowie w powie艣ci realistycznej s膮 zwyczajnymi lud藕mi posiadaj膮cymi idee (np. Wokulski, Ziembiewicz) i osadzonymi mocno w rzeczywisto艣ci. W “Ferdydurke” przedstawieni s膮 tylko w reakcjach zewn臋trznych poprzez dialog, informacje o gestach i cytowanie wypowiedzi o zachowaniu si臋 bohater贸w. J贸zio Kowalski jest trudny do scharakteryzowania, jest nosicielem stan贸w psychicznych, a nie tre艣ci ideowych.
R贸偶nice dotycz膮 te偶 fabu艂y i uk艂adu zdarze艅. W powie艣ci realistycznej fabu艂a oparta jest na zasadach prawdopodobie艅stwa i logicznego wynikania. W “Ferdydurke” pojawiaj膮 si臋 epizody, kt贸re burz膮 ci膮g przyczynowo-skutkowy (na pocz膮tku powie艣ci mamy element snu, kt贸ry potem przekszta艂ca si臋 w wydarzenie prawdziwe - porwanie J贸zia do szko艂y). Gombrowicz wprowadza do utworu sceny pojedynk贸w i intryg rodem z powie艣ci przygodowych, a potem okazuje si臋, 偶e wydarzenia te s膮 dla autora ma艂o wa偶ne i s艂u偶膮 tylko wyra偶eniu w艂asnej filozofii stosunk贸w mi臋dzyludzkich.
Kompozycja powie艣ci realistycznej jest zwarta i zamkni臋ta, natomiast w “Ferdydurke” jest raz lu藕na i otwarta (wprowadzenie dwu nowel o Filidorze i Filibercie), innym razem matematycznie przemy艣lana, przejrzysta, sk艂adaj膮ca si臋 z trzech cz臋艣ci: pobyt J贸zia w szkole, na stancji, we dworze. Fabu艂a posiada kompozycj臋 pier艣cieniow膮 - przebiega od porwania (J贸zia) do porwania (Zosi).
Szko艂a - wyraz ten odnosi si臋 nie tylko do instytucji szkolnej - oznacza pierwszy etap s wiadomego do艣wiadczenia cz艂owieka. Szko艂臋 偶ycia pobiera cz艂owiek ca艂y czas. J贸zio upupiany jest nie tylko w szkole, ale tak偶e na pensji u M艂odziak贸w i podczas pobytu we dworze. Wszyscy usi艂uj膮 narzuci膰 mu niedojrza艂o艣膰, podporz膮dkowa膰 go sobie.
FERDYDURKE (WITOLD GOMBROWICZ)
powie艣膰 - prowokacja
3 etapy: szko艂a (infantylizacja), miasto (nowoczesno艣膰) i wie艣 (konserwatyzm) - wedr贸wka a'la "Boska Komedia" Dantego
g艂贸wny problem utworu: forma; absurdalny 艣wiat.
g臋ba = forma, cz艂owiek sobie narzuca pewn膮 wizj臋 i zachowania (albo jest mu ona narzucona)
wydaje si臋, 偶e parobek jest tak prosty, 偶e formy nie ma: jednak ma form臋 w艂a艣nie parobka, to jest jego schemat
przed form膮 wi臋c nie ma ucieczki (a ludzie uciekaja, nie chca by膰 nazwani niedojrza艂ymi, nieokre艣lonymi), chyba, ze w inna form臋.
forma ogranicza cz艂owieka, zamyka go w schemat i w ten spos贸b jest widzialny dla innych, nie pozwala na pokazanie ca艂ego "ja" (ow膮 mask臋 daje ka偶demu i drugi cz艂owiek i on sam)
cz艂owiek wejdzie do swojej formy, zamknie si臋 w niej i nie b臋dzie potrafi艂 si臋 z niej wyrwa膰 - i to jest niebezpiecze艅stwo