Firma przewozowa „Wózpol” przyjęła zlecenie na przewóz materiału niebezpiecznego z Legnicy do Krakowa. Klient poinformował firmę, że przedmiotem do przewiezienia będzie gaz palny w ilości 41 m3, dodała również iż przewóz materiału ma odbyć się transportem drogowym.

Materiał niebezpieczny jest to taki, który ze względu na swoje właściwości chemiczne, fizyczne bądź biologiczne może w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nim w związku z przewozem lub magazynowaniem spowodować śmierć, rozstrój zdrowia lub uszkodzenie ciała ludzkiego albo uszkodzenie dóbr materialnych.

Materiały niebezpieczne to substancje lub artykuły, które mogą stanowić ryzyko zagrożenia dla zdrowia, bezpieczeństwa, mienia lub środowiska, przewóz takich materiałów dopuszczony jedynie na warunkach określonych w przepisach. Takim podstawowym aktem prawnym regulującym przewóz drogowy materiałów niebezpiecznych jest Umowa Europejska, dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego transportu materiałów niebezpiecznych ADR, sporządzona w Genewie 30 września 1957r. Polska ratyfikowała tę konwencję w 1975 r. Konwencja ta klasyfikuje materiały niebezpieczne na 13 klas zagrożeń, które mają swoje oznakowanie.

Klasa 1. Do tej klasy zalicza się materiały i przedmioty wybuchowe.

Materiały wybuchowe: materiały stałe lub ciekłe (lub mieszaniny materiałów) mogące wydzielać w wyniku reakcji chemicznej gazy o takiej temperaturze i ciśnieniu i z taką szybkością, że mogą powodować zniszczenia w otaczającym środowisku.

Materiały pirotechniczne: materiały lub mieszaniny materiałów przewidziane do wytwarzania efektów cieplnych, świetlnych, dźwiękowych, gazu lub dymu lub kombinacji tych efektów w wyniku bez detonacyjnej, samopodtrzymującej się egzotermicznej reakcji chemicznej.

Klasa ta ma również swoje podklasy, które Różnią się w zależności od zagrożenia, wrażliwości czy też sile wybuchu. W tej klasie wyróżniamy 6 podklas i tak:

Podklasa 1.1
Materiały i przedmioty, które stwarzają zagrożenie wybuchem masowym.

Podklasa 1.2
Materiały i przedmioty, które stwarzają zagrożenie rozrzutem, ale nie wybuchem masowym.

Podklasa 1.3
Materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie pożarem i małe zagrożenie wybuchem lub rozrzutem lub oba te zagrożenia, ale które nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym.

Podklasa 1.4
Materiały i przedmioty, które stwarzają tylko małe zagrożenie w przypadku zapalenia lub zainicjowania podczas przewozu.
Podklasa 1.5
Materiały bardzo mało wrażliwe stwarzające zagrożenie wybuchem masowym, które są na tyle niewrażliwe, że istnieje małe prawdopodobieństwo ich zainicjowania lub przejścia od palenia do detonacji w normalnych warunkach przewozu.

Podklasa 1.6
Przedmioty skrajnie niewrażliwe, które nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym.

Klasa 2. to klasyfikacja gazów, która obejmuje czyste gazy, mieszaniny gazów, mieszaniny jednego lub więcej gazów z jednym lub więcej innymi materiałami i przedmiotami zawierającymi takie materiały.

Gazami są materiały, które w temperaturze 50° C mają prężność par większą niż 300 kPa (3 bary) lub są całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20° C pod ciśnieniem normalnym 101,3 kPa.

Klasa 2 druga dzieli się n 3 podklasy:

Podklasa 2.1 gazy palne, które są oznaczone literą F.

Podklasa 2.2 gazy niepalne, nietrujące oznaczone litera A i są to gazy duszące lub literą O gazy utleniające się.

Podklasa 2.3 gazy trujące odpowiadające grupom oznaczonym literą T, a dokładnie T - trujące, TF - trujące, palne, TC - trujące, żrące, TO - trujące, utleniające, TFC - trujące, palne, żrące i TOC - trujące, utleniające, żrące.

Klasa 3. Są to materiały ciekłe zapalne.

Klasa ta obejmuje materiały i przedmioty, które:

1. Materiały ciekłe, które w temperaturze 50° C mają prężność par nie większą niż 300 kPa (3 bary) i nie są całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20° C i pod ciśnieniem normalnym 101,3 kPa oraz mają temperaturę zapłonu nie wyższą niż 61° C

2. materiały ciekłe oraz stopione materiały stałe o temperaturze zapłonu wyższej niż 61* C, które są przewożone lub dostarczone do przewozu w stanie podgrzanym do temperatury równej lub wyższej niż ich temperatura zapłonu.

3. materiały wybuchowe ciekłe odczulone są to materiały wybuchowe, które są rozpuszczone lub zawieszone w wodzie lub innych materiałach ciekłych w celu utworzenia homogenicznej ciekłej mieszaniny o zredukowanych właściwościach wybuchowych.

Klasa 4.1 Materiały stałe zapalne, materiały samo reaktywne i materiały wybuchowe stałe odczulone. Do tej klasy wchodzą trzy grupy:

• łatwo zapalne materiały stałe i przedmioty,

• materiały samo reaktywne stałe lub ciekłe,

• materiały wybuchowe stałe odczulone,

Klasa 4.2 Materiały samozapalne które dzielą się na :

• Materiały piroforyczne, wraz z mieszaninami i roztworami ciekłymi lub stałymi, które w zetknięciu z powietrzem, nawet w małych ilościach, zapalają się w ciągu 5 minut. Spośród materiałów klasy 4.2 są one najbardziej podatne na samozapalenie.

• Materiały i przedmioty samonagrzewające się, wraz z mieszaninami i roztworami, które w zetknięciu z powietrzem, bez dostarczenia energii z zewnątrz, są podatne na samonagrzewanie. Materiały te mogą ulegać zapaleniu tylko w dużych ilościach (wiele kilogramów) i po upływie długiego czasu (godzin lub dni).

Klasa 4.3 Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne.

Klasa ta obejmuje materiały, które reagując z wodą wydzielają gazy palne mogące tworzyć
z powietrzem mieszaniny wybuchowe, oraz przedmioty zawierające takie materiały.

Klasa 5.1 Materiały utleniające, które same nie zawsze są palne, mogą jednak wskutek wydzielania tlenu powodować zapalenie lub podtrzymywanie palenia innego materiału, oraz przedmioty zawierające takie materiały.

Klasa 5.2 Nadtlenki organiczne.
P1 Nadtlenki organiczne, bez temperatury kontrolowanej
P2 Nadtlenki organiczne, temperatura kontrolowana.

Nadtlenki organiczne podatne są na rozkład egzotermiczny w normalnej lub podwyższonej temperaturze. Rozkład może być inicjowany przez: ciepło, kontakt z zanieczyszczeniami (np. kwasami, związkami metali ciężkich, aminami), tarcie lub uderzenie. Szybkość rozkładu wzrasta wraz z temperaturą i jest zróżnicowana w zależności od formulacji nadtlenku organicznego. W wyniku rozkładu mogą wydzielać się szkodliwe lub palne gazy albo pary.

Klasa 6.1 Materiały trujące które w nawet w małych ilościach są zdolne podczas jednorazowego lub krótkotrwałego działania do spowodowania uszczerbku na zdrowiu człowieka, lub jego śmierci wskutek wdychania, przenikania przez skórę lub połknięcia.

Klasa 6.2 Materiały zakaźne, które są znane lub w uzasadniony sposób podejrzewane, że zawierają patogeny. Patogeny definiowane są jako drobnoustroje (włącznie z bakteriami, wirusami, riketsjami, pasożytami i grzybami) lub drobnoustroje rekombinowane (hybrydy lub mutanty), o których wiadomo lub są w uzasadniony sposób podejrzane, że wywołują choroby zakaźne u ludzi lub zwierząt. Dla potrzeb niniejszej klasy, wirusy, drobnoustroje, jak również przedmioty skażone nimi, powinny być uważane za materiały tej klasy.

Klasa 7 Materiały promieniotwórcze, które dzielą się na trzy kategorie:

Kategoria I BIAŁA

Przesyłki o wartości Wskaźnika Transportowego (TI) = 0 i o maksymalnym poziomie promieniowania nie większym niż 0,005 mSv/h.

Kategoria II ŻÓŁTA

Przesyłki o wartości Wskaźnika Transportowego (TI) wyższym niż 0 lecz nie większym od 1 i o maksymalnym poziomie promieniowania wyższym od 0,005 mSv/h lecz nie większym niż 0,5 mSv/h.

Kategoria III ŻÓŁTA

Przesyłki o wartości Wskaźnika Transportowego (TI) wyższym niż 1 lecz nie większym od 10 i o maksymalnym poziomie promieniowania wyższym od 0,5 mSv/h lecz nie większym niż 2 mSv/h.

Kategoria III ŻÓŁTA (przewożone na warunkach używania wyłącznego)

Przesyłki o wartości Wskaźnika Transportowego (TI) większej od 10 i o maksymalnym poziomie promieniowania wyższym od 2 mSv/h lecz nie większym niż 10 mSv/h

Klasa 8 Materiały żrące.

Klasa ta obejmuje materiały i przedmioty zawierające materiały niniejszej klasy, które wskutek działania chemicznego atakują tkankę nabłonkową skóry lub błony śluzowej, jeśli wejdą z nią
w kontakt, oraz materiały, które w razie wycieku mogą uszkodzić lub zniszczyć inne towary lub środki transportu, a także mogą powodować inne zagrożenia. Tytuł niniejszej klasy obejmuje również materiały, które tworzą żrącą ciecz tylko w obecności wody, lub które wydzielają żrące pary lub mgły wobec naturalnej wilgoci powietrza.

Klasa 9 Różne materiały i przedmioty niebezpieczne. Są to materiały i przedmioty, które podczas przewozu stwarzają zagrożenie inne niż materiały określone w pozostałych klasach. Klasa ta dzieli się na następujące materiały i przedmioty:

• M1 Materiały, które wdychane w postaci drobnego pyłu, mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia

• M2 Materiały i przyrządy, które w razie pożaru mogą tworzyć dioksyny

• M3 Materiały wydzielające pary zapalne

• M4 Akumulatory litowe

• M5 Przedmioty ratownicze

• M6-M8 Materiały zagrażające środowisku

• M9-M10 Materiały o podwyższonej temperaturze

• M11 Inne materiały stwarzające zagrożenie podczas przewozu, ale nie odpowiadające definicjom innych klas

Materiały te jak sama nazwa mówi są niebezpieczne. W celu bezpieczeństwa i informacji odnośnie użytkowania, przechowywania i składowania zostały użyte symbole graficzne. Oznakowanie takie posiada każda klasa i podklasa materiałów niebezpiecznych.

Oznaczenia graficzne materiałów niebezpiecznych
w transporcie lądowym

Klasa 1 Substancje i przedmioty wybuchowe

Podklasa 1.1, 1.2, 1.3 Podklasa 1.4 Podklasa 1.5 Podklasa 1.6

Klasa 2 Gazy

Podklasa 2.1 Gazy palne Podklasa 2.2 Gazy niepalne i nietrujące

Gazy: trujące Podklasa 2.3

Klasa 3 Materiały ciekłe zapalne

Klasa 4.1 Materiały stałe zapalne, samo reaktywne i materiały wybuchowo odczulone

Klasa 4.2 Materiały samozapalne

Klasa 4.3 Materiały wytwarzające w kontakcie z wodą gazy zapalne

Klasa 5.1 Materiały utleniające Klasa 5.2 Nadtlenki organiczne

Klasa 6.1 Klasa 6.2

Klasa 7 Materiały promieniotwórcze

Kategoria I - Biała Kategoria II - Żółta Kategoria III - Żółta Materiał rozszczepialny klasy 7

Klasa 8 Materiały żrące Klasa 9 Różne materiały i przedmioty niebezpieczne

Wszystkie przedmioty lub substancje posiadające cechy materiałów niebezpiecznych muszą być identyfikowane, klasyfikowane i nazwane unikatowymi standardowymi nazwami używanymi w przepisach ADR o przewozie towarów niebezpiecznych. Pełne nazwy i klasyfikacja znajduje sie w odpowiednich rozdziałach i tabeli w przepisach ADR.

Dodatkowo każdy z materiałów posiada własną pozycję oznaczoną czteroliterowym numerem UN i jest przydzielony do jednej z trzech grup pakowania (PG). Te cztery informacje (UN, nazwa według ADR, klasa i PG) w zupełności wystarczą do identyfikacji każdego niebezpiecznego materiału.

Po zidentyfikowaniu materiału niebezpiecznego lub też otrzymaniu i sprawdzeniu informacji podanych przez nadawcę, należy teraz dobrać odpowiedni środek transportu. Należy pamiętać, że nie każdy środek transportu nadaje się do przewozów materiałów niebezpiecznych. Pojazdy używane do transportu substancji czy przedmiotów niebezpiecznych musi spełniać odpowiednie wymagania i przepisy zawarte:

• umowie ADR część 9,

• Ustawie o przewozie materiałów niebezpiecznych,

• Ustawie Prawo o ruchu drogowym.

Do przewozu materiałów niebezpiecznych mogą być stosowane pojazdy samochodowe lub zespoły pojazdów, z wyłączeniem motocykla lub zespołu pojazdów złożonego z motocykla i przyczepy. Zespół pojazdów może mieć tylko jedną naczepę lub przyczepę.

Pojazdy samochodowe i przyczepy przeznaczone do użycia jako jednostki transportowe do przewozu towarów niebezpiecznych powinny mieć układy hamulcowe, których konstrukcja i skuteczność spełniają odpowiednie wymagania zawarte w Regulaminie EKG nr 13.

Każdy pojazd do przewożenia materiałów i towarów niebezpiecznych powinien być wyposażony (zgodnie z umową ADR, rozdziały 1.6.5.6, 8.1.4, 8.1.5) w odpowiedni sprzęt awaryjny oraz gaśnice. Część tego wyposażenia jest stała i niezmienna niezależnie od przewożonego towaru - jest to sprzęt podstawowy, a część jest uzależniona od właściwości fizykochemicznych materiałów.

Każdy pojazd przewożący materiały i towary niebezpieczne powinien mieć:

1. następujący sprzęt awaryjny podstawowy:

• co najmniej jeden klin do podkładania pod koła,

• dwa stojące znaki ostrzegawcze do oznakowania miejsca awarii (np. kołki odblaskowe, trójkąty odblaskowe lub lampy błyskowe o świetle barwy pomarańczowej, zasilane niezależnie  od  instalacji elektrycznej pojazdu),

• kamizelkę ostrzegawczą lub ubranie ostrzegawcze dla każdego członka załogi,

• latarkę (niezawierającą powierzchni metalowych mogących spowodować iskrzenie) dla każdego członka załogi.

2. następujący sprzęt awaryjny dodatkowy, w zależności od właściwości ładunku:

• sprzęt do ochrony dróg oddechowych (np. półmaska ucieczkowa lub maska z pochłaniaczem), jeśli w umowie ADR jest wyszczególniony przepis szczególny S7,

• środki ochrony indywidualnej (np. aparat z wodą do płukania oczu, okulary, rękawice i obuwie) i wyposażenie, które jest niezbędne do wykonania czynności dodatkowych lub specjalnych określonych w instrukcjach pisemnych (zwykle jest to wyposażenie przeznaczone do stosowania w przypadku niewielkich wycieków; są to pojemniki do zbierania materiałów sypkich, urządzenie do uszczelniania wlotów do kanałów ściekowych i studzienek, kity uszczelniające), jeśli takie czynności, środki ochrony i wyposażenie są wpisane przez nadawcę do instrukcji dla kierowcy.

Istotne jest, aby kierowca mógł się zapoznać z treścią instrukcji jeszcze przed przyjazdem po towar, tak by zgodnie z nią wyposażyć swój pojazd w dodatkowy sprzęt awaryjny.

Po wyborze środka transportu kolejnym krokiem jest wybór sposobu towarów niebezpiecznych. Według ADR dozwolone są trzy przedstawione sposoby przewozu materiałów niebezpiecznych w transporcie drogowym. Wybór właściwego sposobu przewozu należy do nadawcy ładunku, który powinien zabezpieczyć pojazd i jego wyposażenie odpowiednio do

zagrożeń, jakie stwarza ładunek. Wybór ten powinien dodatkowo zweryfikować przewoźnik

(jeżeli jest to inny przedsiębiorca) w chwili przyjmowania zlecenia i skierować do przewozu

pojazd spełniający wymagania określone przez przepisy dla numerów UN ładunku

(ładunków), które będą odbierane.

Pierwszym takim sposobem jest przewóz przesyłki w sztukach. w ADR rozumie się atestowane opakowanie, przystosowane do transportu towarów niebezpiecznych, zawierające ładunek, lub próżne opakowanie,

nieoczyszczone z pozostałości towaru niebezpiecznego lub przedmiot zaklasyfikowany do

ADR, wraz z wymaganym przez przepisy oznakowaniem rozpoznawczym: nalepkami

ostrzegawczymi i numerem UN, a w przypadku towarów wybuchowych klasy 1, również z

prawidłową nazwą przewozową materiału zawartego w opakowaniu.

Przewóz w sztukach przesyłki dozwolony jest pojazdami skrzyniowymi, w kontenerach, na platformach lub pojazdami ze specjalnie przystosowanym nadwoziem, pod warunkiem umocowania sztuk przesyłki (opakowań lub przedmiotów), zabezpieczenia ich przed uszkodzeniami podczas przewozu, oznakowania pojazdu, wyposażenia go zgodnie z ADR w wymagany sprzęt gaśniczy, awaryjny i ochrony osobistej.

Pojazd taki nie musi spełniać żadnych szczególnych warunków, co do jego konstrukcji i wyposażenia technicznego. Wyjątkiem tu są pojazdy przewożące towary wybuchowe klasy 1., które wymagają specjalnej konstrukcji i wyposażenia, dostosowane odpowiednio do

zagrożenia, badane i dopuszczane do przewozu odpowiednim świadectwem Transportowego

Dozoru Technicznego.

Drugim sposobem przewozu materiałów niebezpiecznych jest przewóz luzem, który dozwolony jest dla niektórych, zwykle stwarzających niewielkie zagrożenie towarów

stałych lub przedmiotów. Polega na załadowaniu towaru „luzem” - bezpośrednio do skrzyni

ładunkowej lub do kontenera, bez stosowania opakowań, ale z zachowaniem szczegółowych

warunków dotyczących szczelności skrzyni ładunkowej lub kontenera i ich odporności na

działanie chemiczne ładunku.

Pojazd realizujący taki sposób przewozu nie musi spełniać żadnych szczególnych warunków, co do jego konstrukcji i wyposażenia technicznego, jedynie zachowane muszą być wskazówki przypisane do poszczególnych, transportowanych ładunków, związane z

zabezpieczeniem skrzyni ładunkowej lub kontenera.

Trzecim możliwym sposobem jest przewóz materiałów w cysternach, który dozwolony jest:

• na podstawie szczegółowych przepisów dotyczących ich konstrukcji i dopuszczenia do

przewozu,

• wyłącznie pojazdami o specjalnym wyposażeniu konstrukcyjnym, na podstawie świadectwa dopuszczenia do przewozu towarów niebezpiecznych wydawanego przez Transportowy Dozór Techniczny.

Dla każdego z towarów niebezpiecznych przepisy ADR podają szczegółowo wymagania, jakie musi spełniać cysterna (tzw. kod cysterny), wymagania konstrukcyjne w stosunku do

pojazdu (tzw. typ pojazdu), dopuszczalny, maksymalny stopień napełnienia zbiornika, wymagane oznakowanie pojazdu (lub pojazdów w zestawie - tzw. jednostki transportowej) i ewentualne, szczegółowe wymagania, jakie muszą być spełnione dla zachowania

bezpieczeństwa. Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje cystern:

• do przewozu gazów (również gazów skroplonych),

• do przewozu materiałów ciekłych niewystępujących w warunkach normalnych w fazie gazowej,

• do przewozu materiałów stałych, rozdrobnionych (cysterny - silosy).

Pojazdy transportujące towary niebezpieczne w transporcie drogowym, poza niewielkimi wyjątkami, dotyczącymi ściśle określonych, małych ilości ładunku w pojeździe przewożącym sztuki przesyłki, powinny być zaopatrzone w dwie prostokątne tablice odblaskowe barwy pomarańczowej o wymiarach 40cm x30 cm, otoczonych czarnym obrzeżem o szerokości nie większej niż 15 mm. Jedna tablica powinna być przymocowana z przodu a druga z tyłu pojazdu .

Jeżeli wskazany jest numer rozpoznawczy zagrożenia, to pojazdy-cysterny lub jednostki transportowe zawierające jedną lub więcej cystern przewożących towary niebezpieczne powinny być dodatkowo zaopatrzone na bokach każdej cysterny lub komory cysterny w dobrze widoczne tablice barwy pomarańczowej, o takich wymiarach jakie zostały podane wyżej.

Numer rozpoznawczy zagrożenia ( górne pole tablicy ) składa się z dwóch lub trzech cyfr. Cyfry te wskazują następujące zagrożenia:

• 2 emisja gazu spowodowana ciśnieniem lub reakcją chemiczną

• 3 zapalność materiałów ciekłych ( par ) i gazów lub materiał ciekły samonagrzewający się,

• 4 zapalność materiałów stałych lub materiałów stałych samonagrzewających się

• 5 działania utleniające

• 6 działania trujące lub zakaźne

• 7 działania promieniotwórcze

• 8 Działania żrące

• 9 zagrożenie samorzutną lub gwałtowną reakcją, co oznacza możliwość wystąpienia wybuchu , rozkładu lub polimeryzacji, z wydzieleniem znaczącej ilości ciepła, gazu palnego lub trującego, wynikających z właściwości materiału.

Numer rozpoznawczy poprzedzony literą X oznacza, że materiał reaguje niebezpiecznie z wodą.

Numer UN czterocyfrowy w dolnym polu oznacza identyfikację konkretnej substancji, zgodnie z wykazem zawartym w załączniku „B” do Umowy Europejskiej.

Rys. Przykładowe oznaczenia jednostek transportowych.

Pewne substancje muszą być przewożone w odpowiedni sposób i nie wystarczy do tego odpowiednie prawo jazdy. Istnieją bowiem substancje do przewozu, których potrzeba nie tylko właściwego pojazdu, ale przede wszystkim stosownych uprawnień. Tego rodzaju wymagania obejmują transport ADR, który zajmuje się transportem materiałów niebezpiecznych, dlatego każdy kierowca przewożący materiały niebezpieczne musi być odpowiednio przeszkolony i musi przechodzić regularne okresowe badania właśnie w tym zakresie.

Zagadnienie szkoleń kierowców uregulowane jest w następujących aktach prawnych:

• ustawą z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów

niebezpiecznych,

• rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 15 września 2005 r. w sprawie kursów

dokształcających dla kierowców przewożących towary niebezpieczne.

Ponadto kierowca przewożący towary podlegające przepisom ADR powinien posiadać dokumenty przygotowane zgodnie z odpowiednimi wymaganiami konwencji. Oznacza to, że dokumenty przewozowe powinny zawierać następujące informacje dotyczące każdej substancji, materiału lub przedmiotu niebezpiecznego przeznaczonego do przewozu: numer UN, poprzedzony literami „UN”, prawidłową nazwę przewozową, numery wzorów nalepek, grupę pakowania, liczbę sztuk przesyłki, całkowitą ilość towarów niebezpiecznych, nazwę i adres nadawcy oraz nazwę i adres odbiorcy.

Niezbędna jest również Instrukcja pisemna dla załogi pojazdu , dostarczana jest przez nadawcę. Jej wzór graficzny oraz merytoryczny jest ściśle określony w umowie europejskiej 2009 -2011. Instrukcja powinna być sporządzona w języku zrozumiałym dla kierowcy oraz we wszystkich językach urzędowych krajów: nadania, tranzytowych i docelowego. W instrukcji powinny znajdować się dane dotyczące ładunku, czynności, które powinny być wykonane w razie wypadku lub zagrożenia, czynności w razie pożaru, charakterystyki zagrożeń stwarzanych przez towary niebezpieczne wszystkich klas, wyposażenia ochronnego, ogólnego i indywidualnego, które powinno być przewożone w pojeździe, a także dane dotyczące pierwszej pomocy i informacji dodatkowych.

Kierowca powinien posiadać zaświadczenie ADR czyli dokument o przeszkoleniu kierowcy, zezwolenie na przewóz, a także świadectwo dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych - dla pojazdów EX/II, EX/III - pojazdy przeznaczone do przewozu klasy 1 - (materiały wybuchowe), FL - cysterny do przewozu materiałów ciekłych zapalnych, gazów palnych, OX - pojazd do przewozu nadtlenku wodoru, AT - pojazd inny niż pojazd FL lub OX przeznaczony do przewozu materiałów niebezpiecznych.

Podczas przewozu towarów niebezpiecznych powinny być spełnione inne wymagania, których załoga pojazdu powinna przestrzegać:

1. W jednostkach transportowych przewożących materiały niebezpieczne, poza wykwalifikowaną załogą nie mogą być przewożeni żadni pasażerowie.

2. Załoga pojazdu powinna wiedzieć, jak należy używać środków do gaszenia pożaru.

3. Zabrania się kierowcy otwierania przesyłki zawierającej towary niebezpieczne.

4. Zabrania się wchodzenia do pojazdów z urządzeniami oświetleniowymi z płomieniem. Ponadto, używane urządzenia oświetleniowe nie powinny zawierać powierzchni metalowych mogących spowodować iskrę krzesaną.

5. W czasie manipulowania ładunkiem zabronione jest palenie zarówno w pobliżu jaki i wewnątrz pojazdów.

6. Podczas załadunku lub rozładunku silnik pojazdu nie powinien pracować z wyjątkiem przypadków, gdy uruchomienie silnika jest niezbędne dla pracy pomp lub innych urządzeń zapewniających załadunek lub rozładunek pojazdu oraz gdy zezwalają na to przepisy kraju, w którym znajduje się pojazd.

7. Jednostka transportowa z materiałami niebezpiecznymi nie może być pozostawiona na postoju, jeżeli nie została zabezpieczona hamulcem postojowym.

Znając niektóre dane i wymagania związane z przewozem materiałów niebezpiecznych można przystąpić działań polegających na wyborze środka transportu. Wiemy, że przewożonym materiałem będzie gaz palny. Analizując wszystkie zebrane dane i wymagania najlepszym środkiem transportu będzie cysterna, oznakowana pomarańczową o numerze rozpoznawczym zagrożenia 23 gdyż jest to gaz palny i o numerze UN 1011 ponieważ przewożony materiał palny to butan.

Przy wyborze trasy należy pamiętać, że transport materiałów niebezpiecznych nie może się odbywać wszystkimi drogami, istnieją tutaj wyraźne ograniczenia, w postaci znaków drogowych, które zabraniają wjazdu na drogi w wielu obszarach zabudowanych. Trzeba stosować się do wskazówek i przemieszczać z materiałami niebezpiecznymi po drogach dozwolonych. Przestrzegania przepisów o transporcie materiałów niebezpiecznych pilnują na polskich drogach nie tylko policjanci, ale także Inspekcja Transportu Drogowego, która zatrzymuje takie pojazdy do kontroli. Materiały niebezpieczne to między innymi różnego rodzaju paliwa płynne i gazowe, służące do ogrzewania pomieszczeń lub do napędzania silników samochodowych. Najlepszą trasą do Krakowa będzie autostrada A4 czyli droga krajowa E40, ponieważ można szybko dojechać w wyznaczone miejsce i nie ma bezpośredniego zagrożenia w związku z wjechaniem w obszar zabudowany.

W czasie transportu materiału niebezpiecznego, może dojść do różnych sytuacji niebezpiecznych, dlatego w czasie przewozu materiałów niebezpiecznych należy skrupulatnie przestrzegać przepisów i zasad zawartych w kodeksie drogowym. Prędkość jazdy należy dostosować do warunków panujących na drodze. Jeśli nawierzchnia jezdni jest złej jakości i ładunek jest narażony na wstrząsy, prędkość pojazdu powinna być znacznie ograniczona. Ponadto, prędkość pojazdu powinna być ograniczona przed każdym zakrętem, a szczególnie w przypadku cystern, ze względu na przemieszczanie się środka ciężkości pojazdu. Podobnie ruszanie i hamowanie pojazdu z ładunkiem również powinno być łagodne.

Również podczas napełniania i opróżniania cysterny występują zasady bezpieczeństwa, których należy przestrzegać. Cysternę należy napełniać zgodnie z instrukcją producenta cysterny z uwzględnieniem danych na tabliczce znamionowej.

Przed przystąpieniem do napełniania właściwego cysterny należy:

• jednostkę transportową ustawić na twardym i równym podłożu i unieruchomić za pomocą hamulca pomocniczego,

• wyłączyć silnik i wyłącznik akumulator,

• ustawić gaśnice do natychmiastowego użycia,

• podłączyć uziemienie cysterny ze stałym miejscem uziemienia.

Natomiast po napełnieniu właściwym cysterny należy:

• sprawdzić, czy wszystkie zawory są zamknięte,

• odłączyć i zwinąć przewód uziemienia oraz umieścić go w  jego stałym miejscu,

• gaśnice umieścić na ich stałym miejscu,

• przed odjazdem sprawdzić stan cysterny.

W stanie do jazdy cysterna powinna być napełniona, co najmniej w 80% albo mniej niż w 20%. Podczas opróżniania cysterny postępuje się analogicznie.

Jak wiadomo materiały niebezpieczne mogą stwarzać zagrożenie dla ludzi, zwierząt i środowiska naturalnego. Jest rzeczą istotną, aby kierowca, w razie wypadku, wycieku czy innego uwolnienia się materiału niebezpiecznego, mógł podjąć skuteczne wstępne działania ratunkowe. Jego zadaniem jest jednak przygotować miejsce zdarzenia dla właściwych służb ratowniczych, (jeśli nie zagraża to jego zdrowiu czy życiu). Dlatego istotną sprawą jest, aby kierowca był dokładnie poinformowany o właściwościach przewożonych materiałów.

W razie powstania sytuacji zagrożenia należy postępować zgodnie z instrukcją wypadkową dla kierowcy, np.:

• zatrzymać pojazd (w miarę możliwości w miejscu najmniej zagrażającym ludziom czy środowisku), wyłączyć silnik oraz instalację elektryczną;

• uniemożliwić wstęp osobom postronnym na miejsce zdarzenia ; oznakować miejsce postoju znakami ostrzegawczymi,

• spisać numery rozpoznawcze (UN) na sztukach przesyłki,

• jeśli powstało zagrożenia dla zdrowia lub życia oddalić się od miejsca zagrożenia,

• powiadomić najbliższą komendę policji oraz Państwowej Straży Pożarnej.

Postępując według instrukcji wypadkowej należy pamiętać, że:

• przy pracy z materiałem żrącym stosować okulary kwasoodporne, odpowiednie rękawice i buty,

• nie należy uszczelniać wycieku materiałów trujących, pomimo stosowania maski; maska w tym wypadku pełni jedynie funkcję ucieczkową,

• maski przeciwgazowe mogą być stosowane jedynie podczas usuwania rozsypanej stałej substancji trującej, przy czy należy wtedy stosować również buty i rękawice ochronne,

• rozsypane materiały stałe należy zebrać i wraz z uszkodzonym pojemnikiem umieścić w opakowaniu awaryjnym.

Wiedząc co mamy przewieźć, w tym wypadku gaz palny propan, w ilości 41m3, środkiem transportu, którym będzie cysterna, można rozpocząć transport tego materiału z Legnicy do Krakowa przy zaplanowanej trasie. Jednak kierowca, który będzie ten towar przewoził musi być czujny i zachowywać szczególną ostrożność oraz przestrzegać wymagań dotyczących przewozu materiałów niebezpiecznych, gdyż jest ryzyko zagrożenia utraty zdrowia lub życia nie tylko jego, ale i innych osób, zwierząt, a także zagrożenie dla środowiska naturalnego.

Przewóz takich materiałów nie jest prosty, dlatego organy kontrolujące ściśle przestrzegają wymagań i w przypadku jakichkolwiek niedociągnięć, osoby lub podmioty związane z transportem materiału niebezpiecznego mogą ponieść konsekwencje i zostać surowo ukarane.

---