Sławomir Mrożek „ Miłość na Krymie”
Komedia tragiczna, jak autor nazwał "Miłość na Krymie", dzieje się w Rosji, ale jest nie tylko o Rosji. Rozpisanie akcji na trzy epoki, carską, stalinowską i kapitalistyczną, daje wprawdzie fascynującą panoramę rosyjskich dziejów najnowszych, ale przecież stanowi równocześnie triadę iście dialektyczną i uniwersalną, bo pokazuje, jak stary porządek chyli się ku upadkowi, jak rewolucja wprowadza nowy ład, a ten znowu zmienia się w swe zaprzeczenie. Rosja to pretekst, oczywiście nie byle jaki, aby pokazać, że każde status quo ma w sobie zaczątek rozpadu. Mistrzostwo dramaturga Sławomira Mrożka odsłania się tu w pełni przez tę właśnie bogatą, wielokontekstową grę konkretu i uogólnienia, zdarzeń historycznych i metafizycznych, przyziemności życia i piękna marzenia.
Osoby:
Tatiana Jakowlewna Borodina
Lily Karłowna Swietłowa
Matriona Wasiljewna Czelcowa
Anastazja Pietrowna Batuszkowa
Iwan Nikołajewicz Zachedrynski
Piotr Aleksiejewicz Sjejkin
Rudolf Rudolfowicz Wolf
Aleksander Iwanowicz Czelcow
Ilia Zubatyj
Pietia
Postacie epizodyczne:
Włodzimierz Lenin
Francuz
Pierwszy
Drugi
Generał
Pop
Katarzyna Wielka
Marynarz I
Marynarz II
Streszczenie
Krym 1910. Niegdyś rezydencjalna willa, obecnie pensjonat „Nicea”. Środek lata. Na środku sceny stolik nakryty na 8 osób, a na nim coś co służy oferowania gościom owoców. Pod ścianą lewą znajduje się sekretarzyk, a pod ścianą drugą sofa dla 3 os. Pod ścianą 3 dwa krzesła. Nad nią zawieszona gitara. Na 4 ścianie komoda, a nad nią zawieszona dubeltówka. Pod ścianą 5 fotelik.
AKT I
Do pokoju wchodzi Tatiana. Sjejkin siedzi przy sekretarzyku. Tatiana pyta go czemu nie poszedł z resztą osób oglądać widoki, tylko siedzi wiecznie sam zamknięty w pokoju. Rozmawiają na temat logiki. Tatiana mówi, że w wierszach Iwana Zachedrynskiego jest logika. Milkną gdy zaczyna kukać kukułka. Tatiana liczy kukania, jest ich sześc- parzysta liczba (przynosi szczęście). Sjejkin mówi, że nie wie czy wierzy czy nie wierzy w takie rzeczy. W końcu stwierdza, że równocześnie wierzy we wszystko, jak i w nic. To go męczy. Tatiana daje mu pomarańczę, ale on nie wie czy lubi. Tatiana wkłada pomarańczę do patery na owoce stojącej na scenie. Wchodzą: Iwan, Lily, Aleksander, Matriona, Rudolf i Anastazja. Lily stwierdza, że Iwan nie jest demokrata, gdyż królestwo sprzedałby za lemoniadę. Zebrani proszą Anastazję, żeby przyniosła coś do picia, bo jest bardzo gorąco. Może być kwas, oranżada lub lemoniada. Iwan opowiada Tatianie jak spotkali siostry Prozorow na dworcu, wyjeżdżały do Moskwy. Iwan ich wyjazd uważa za zły znak. Anastazja przynosi samowar i wychodzi po konfitury. Sjejkin, Tatiana, Iwan, Wolf i Czelcow patrzą na horyzont i obserwują statek, który się ani nie zbliża ani nie oddala. Nawiązuje się rozmowa, z której wynika, że statek płynie donikąd (racjonalnie stoi w miejscu). Iwan rozumie to w sposób filozoficzny. Sjejkin gra na gitarze. Czelcow zaczyna mówic o tym, że nawet nie zauważamy jak nam rosną włosy, natomiast łysemu nie. Zebrani zaczynają pić herbatę. Rozmawiają o okrągłości kuli ziemskiej i czynie samobójczym. Po czym zmieniają temat. Nagle Sjejkin prosi Lily o rękę. Ma zaplanowaną przyszłość: chce wywieźć Lily ze soba do garnizonu na step. On całe dnie będzie pracował, ale wieczorem będą razem, chyba że on będzie z kolegami chodził do kasyna. Ona będzie przebywała w towarzystwie starych pań, będą mieli dzieci. Lily zgodziła się na jego propozycję co go zdziwiło. Następnie wybiegł z mieszkania, potem wybiegła Lily. Tatiana rozmawia z Zachedrynskim, żegna się. Tatiana jest nauczycielką i musi przygotowywać się do pracy. Zechedrynski prosi Tatianę żeby z nim została na zawsze, lecz ona mu tłumaczy, że nie może, bo nie chce wychodzić za mąż. Chce się poświęcać dla ludzi, ulepszać świat. Z. prosi Tatianę żeby zaczęła ulepszać świat od niego- jednego złego człowieka. Lily wchodzi z torbami- wyjeżdża. Razem z nią jedzie przypadkiem w tę samą stronę Rudolf Rudolfowicz. Lily jedzie do majątku w Tulskiej guberni. Dziedziczka Raniewska potrzebuje kogoś do czytania poezji. Po opuszczeniu mieszkania Czelcow i Zachedrynski grają w domino, a Czelcowa robi na drutach. Podczas gry Z. słyszy odgłos kopyt końskich. Wychodzi na balkon i obserwuje jadącą dorożkę z siostrami Prozorow. Czelcow dostaje telegram od swojego wspólnika Jermołaja Aleksiejewicza Łopachina, że Raniewska sprzedaje wiśniowy sad i żeby natychmiast przyjechał. Maja zamiar wyrąbać i sprzedać sad. Czelcowa postanawia jechać z mężem. Zachedrynski wraca do domina. Burzy je i układa od nowa. Wchodzi Włodzimierz Lenin, który wyjada cały słój konfitur.
AKT II
Architektura sceny ta sama. Zamiast sekretarzyka znajduje się stolik stenotypistki, na nim maszyna do pisania, plik zapisanych papierów. Przed stolikiem biurowy taboret. Na środku sceny biurko. W wyjściu na balkon stoi Zachedrynski i patrzy na ogród. Ma 50 lat (tyle co akcie I). Przy stoliku z maszyną siedzi Tatiana (ten sam wiek). Z. skarży się na nudę. Tatiana mówi, że ogólne życie stało się weselsze. Z. obserwuje Ilje Zubatyj- proletariackiego poete. Zagadawszy się z Tatianą nie zauważył czy on 29 lipca 1928r obszedł klombik z lewej czy prawej strony. Czelcow (45 l.) wchodzi i oznajmia, ze na kolację będzie ryba z chrzanem. Tatiana pisała na maszynie pismo do Maksyma Gorkiego z prośbą o zmianę tytułu utworu teatralnego „Na dnie”. Z. chciał podpisać owo pismo, ale stwierdził, że lepiej będzie jak osobiście pojedzie do Capri i tą sprawę wyjaśni. Tatiana nie zareagowała na słowa Z. , po czym on zapytał ją dlaczego nie może go kochać skoro z nim sypia. Tatiana jako na pytanie służbowe odpowiedziała, że to nie należy do jej obowiązków, zaspokaja tylko swoje potrzeby. Stwierdziła, że może sypiać także z kim innym, bo miłość jest przesądem. Wchodzi 22letni Ilja Zubatyj krzycząc, ze nie zamieszczono jego wiersza. Okazało się, że Z. zabronił zamieścić ten wiersz, który jest o Magnitogorsku. Tatiana zbliża się do Z., pieści jego ucho, umawiaja się na wieczór. Nagle wchodzi Czelcow bez pukania. Tatiana postanawia jechać z Z. na Capri. Proponuje by zabrać Zubatyja. Wchodzi Rudolf, a wychodzi Tatiana. Lily jest żoną Rudolfa. Narzeka na nią, że ciągle mówi o teatrze, gra w nim, w domu mało przebywa, o dzieciach słyszeć nie chce. Wyjeżdża na tournees i nie ma jej 2 miesiące. Rudolf jest specem od budowy szyn, a teraz mu praca nie idzie. Prosi Z. żeby wyrzucił żonę z teatru jako zastępca od kultury. Z. się na to nie godzi. Wchodzi Lily (starsza, ma 43 lata). Rudolf wychodzi. Lily prosi Z. żeby dał jej rolę Ofelii. Z. proponuje Lily żeby wzięła zwolnienie z teatru na 2-3 lata i poszła do klasztoru. Lily sugeruje, że Z. ma gorączkę i wychodzą na spacer. Wchodzi Czelcowa prowadząc turystę. Czelcow wprowadza figurę Lenina naturalnych rozmiarów. Turysta notuje, a potem robi zdjęcia. Wchodzi Zubatyj i Zachedrynski ze złamaną nogą. Podczas recytowania wierszy w morzu przez Zubatyja, uderzyła w niego fala i Zubatyj poleciał na Zachedrynskiego. Zubatyj pyta Z. czy na niego doniesie za tą złamaną nogę. Czelcow przykłada gazę na nogę Z. po czym wychodzi. Z. zasypia. Do pokoju wchodzi Sjejkin, mówi, że przyszedł ich odwiedzić, serce ciągnęło go w tą stronę. Chodzi mu o Lily. Z. mówi Sjejkinowi, że mógł się z nią ożenić kiedy miał okazję. Sjejkin ma żal do Z., a Z. ma żal do Sjejkina. Pyta go czy widział Tatianę. Sjejkin wstaje, podchodzi o balkonu i ciągnie za sznurek kurtyny. Kurtyna rozdziela się na boki i ukazuje się scena ze „Snu nocy letniej”, w której Tatiana występuje jako Tytania, a Zubatyj jako Tyłek. Zachedrynski nie może na to patrzeć i przerywa scenę, pada na sofę. Sjejkin podaje mu szklankę wody, która jest pusta. Sjejkin siada, rozsuwa się kurtyna- scena z „Otella”, w której występuje Lily. Otella gra Wolf, który dusi Lily. Zachedrynski powstrzymuje Wolfa, który denerwuje się, że w takiej sytuacji on nie może pracować. Aktorzy odchodzą. Sjejkin mając żal do Z. postanawia dokończyć scenę. Rzuca się na Z. przewracając go na sofę. Wbiega Czelcow. Z. mówi mu, że miał zły sen. Czelcow opowiada, że Zubatyj zamiast po doktora to poszedł donieść na Z. Czelcow go śledził. Mają przyjść po Zachedrynskiego przed północą. Z. pije flaszkę wódki przyniesioną mu przez Czelcowa.
AKT III
Wzdłuż całej sceny nabrzeże morza. Pośrodku cerkiew. Z prawej strony sceny wchodzi Wolf i Lily. Lily pyta młodego człowieka : Do you speak English? Ten młody człowiek to Pietia. Na przedramieniu ma kilka różnych nowoczesnych zegarków: ze stoperami, kalkulatorami itd. Jest godzina 11:00. Z prawej strony wchodzi Anastazja (już staruszka, biednie ubrana). Na plecach dźwiga tobołek, z którego wyciąga samowar. Chce go sprzedać Pietii, ale ten nie chce. Anastazja odchodzi. Z lewej strony wchodzą dwaj mężczyźni, niosąc drabinę. Stawiają ją koło cerkwi, po czym jeden z nich wchodzi na nią i wbija gwoździe. Hałas budzi spiącego na ławce mężczyznę- to Zachedrynski. Jest postarzały wyglądem, nie wiekiem- mizerny, zarośnięty. Zwraca uwagę stukającym mężczyznom, że nie dają mu spać. Podchodzą do niego by się zapoznać. Jeden następuje mu na nogę. Dochodzi do ostrej wymiany zdań, po czym mężczyźni chcą przywalic Z. młotkiem. Na to reaguje Pietia, który goni ich do roboty. Pietia podchodzi do Zachedrynskiego i zaczyna śpiewac. Z. śpiewa razem z nim. Okazuje się, że jest on jego wujkiem. Pietia podaje Z. butelkę coca-coli. Tłumaczy Z., że teraz się pije z butelki, a nastepnie wyciąga z kieszeni banknoty dolarów i je podpala. Z. patrzy na to ze zgrozą. Wchodzi Lily z Wolfem. Nie poznają Zachedrynskiego. Wolf jest głuchy. Rozlega się seria z broni maszynowej. Wychodzi Pietia, a za nim Dwaj. Pietia niesie AK-47- kałasznikowa. Z. pyta o okręt, który ma przypłynąc z Ameryki. Ma przypłynąc świeta Apalagia- artystka. Przyjeżdża po kurwy, które zabierze do Ameryki, bo tam ma wielki burdel. Okręt nazywa się Lewiatan. Wchodzi Czelcowa i Czelcow. Chcą jechac do Ameryki, mimo że Z. mówi, że stąd statek nie odjeżdża. Czelcowa ma zamiar został profesorem na uniwersytecie, będzie wykładac sztukę lub literaturę, to zależy gdzie więcej zapłacą. Czelcow będzie jej asystentem. Wchodzą Dwaj z flagą USA i wieszają ją nad bramą… Pietia proponuje Z. wyjazd do Ameryki, ale Z mówi, że kurwą już był i nie zamierza jechac jako kurwa do Ameryki. Pojawia się mgła na morzu. Nic nie widac. Wchodzi Pierwszy i Drugi z bagnetami po Zachedrynskiego. Przez mgłę nic nie widac. Siadają na Zachedrynskim, myśląc, że to kamień. Wchodzi Marynarz I i Marynarz II. Nie widzą siebie w tej mgle. Sa pijani. Gdy biała kurtyna się podnosi, ukazuje się linia nabrzeżna. Z. pyta Sjejkina gdzie jest Tatiana? Idą do niej. Tatiana wchodzi w bramę cerkwi. Ciemnośc i cisza. Kurtyna.
KONIEC