Postępowanie pielęgniarskie wobec pacjenta z zespołem bólowym kręgosłupa leczonym operacyjnie
Zespoły bólowe - są następstwem zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgów, połączeń stawowych i międzykręgowych, wiązadeł. Doprowadzają do mechanicznego ucisku korzeni nerwowych, naczyń krwionośnych z wtórnym niedotlenieniem i obrzękiem tkanek zaopatrywanych przez te naczynia oraz odruchowym napięciem tkanek i wadliwą postawą.
Zespoły bólowe
-Dyskopatia szyjna
-Dyskopatia lędźwiowa
DYSKOPATIA SZYJNA
-Zwyrodnienie krążka międzykręgowego
-Przepuklina jądra miażdżystego
-Zwężenie przestrzeni międzykręgowych
-Zmiany wytwórcze trzonów kręgowych
Kliniczne postacie dyskopatii szyjnej
-Zespól bólowy szyjny lub szyjno- barkowy przyczyną są zwyrodnieniowe zmiany krążka międzykręgowego.
-Zespól korzeniowy - ucisk korzeni nerwowych przez tylno boczną przepuklinę jądra miażdżystego lub osteofity, powodując zwężenia otworu międzykręgowego.
-Spondyloza szyjna czyli zmiany zwyrodnieniowe krążka międzykręgowego i zmiany trzonów kręgowych i więzadeł.
-Zespól mielopatii szyjnej - przyczyną jest upośledzenie przepływu krwi przez tętnice kręgowe, odpowiedzialne za ukrwienie rdzenia.
Objawy dyskopatii szyjnej
•Bóle karku, pojawiające się nagle, najczęściej po przebudzeniu, czasem też podczas snu. Bóle promieniują do karku.
•Zaburzenia czucia, drętwienia wzdłuż kończyn górnych aż do palców.
•Napięcie mięśni przykręgosłupowych
•Ograniczenie ruchomości szyi, kręcz szyi
•Zawroty głowy
•Szum w uszach, zaburzenia błędnikowe
•Zaburzenia wzroku
•Skłonność do omdleń
DYSKOPATIA ODCINKA PIERSIOWEGO - OBJAWY
•bóle części piersiowej kręgosłupa rozchodzące się wzdłuż żeber,
•zaburzeniami czucia
•w bardziej zaawansowanym stadium zwyrodnieniowym niedowład i osłabienie kończyn dolnych
DYSKOPATIA ODCINKA LĘDŹWIOWEGO - Choroba krążków międzykręgowych, spowodowana jest zużyciem się ich tworzywa tkankowego na tle zmian zwyrodnieniowych i degeneracyjnych. Nasilenie i charakter dolegliwości zalezą od:
-Stopnia uszkodzenia i przemieszczenia fragmentów krążków
-zmian towarzyszących w innych tkankach
-umiejscowienia zmian uciskowych, drażniących korzenie rdzeniowe
DYSKOPATIA ODCINKA LĘDŹWIOWEGO
-Miejscowy zespól bólowy - ból okolicy krzyżowo- lędźwiowej spowodowany miejscowym uciskiem fragmentów krążka na więzadło podłużne tylne.
-Zespoły korzeniowe - ucisk na nerwy rdzeniowe i zmiany zapalne kręgów
-Zespół ogona końskiego- wypadnięcie dysku w przestrzeni L4-L5, a nawet L3-L4.
Objawy dyskopati odcinka LĘDŹWIOWEGO
-Bóle o charakterze przeciążeniowym (tyczy mięśni, więzadeł, stawów międzykręgowych)
-Narastający ból okolicy lędźwiowej
-Wzmożona napięcie mięśni przykręgosłupowych
-Zaburzania czucia w obrębie pośladka, bocznej części uda, przyśrodkowej części goleni i stopy
-może wystąpić niedowład, zaniki mięśnia czworogłowego uda
-ból i zaburzenia czucia rozprzestrzeniają się wzdłuż nerwu kulszowego, piszczelowego sięgając okolicy palca piątego
-przy masywnym ucisku korzeni rdzeniowych chory zgłasza zaburzenia zwieracza pęcherza moczowego i funkcji seksualnych
DIAGNOSTYKA DYSKOPATII
-Wywiad
-Badanie neurologiczne
-Rtg kręgosłupa
-MRI - ma największą wartość, jest najbardziej czułym badaniem, tzn. potrafi wykazać zmiany dyskretne, ale już objawiające się klinicznie. Dobrze uwidacznia tkanki miękkie (korzonki, worek oponowy, pierścień włóknisty i jądro miażdżyste).
-TK - uwidacznia dobrze struktury kostne. Gdy "dysk" jest stary, odwodniony, zwapniały wówczas wyraźnie się uwidoczni.
LECZENIE
-farmakoterapia leczenie niwelujące objawy,
-rehabilitacja
-we wcześniejszych etapach choroby - leczenie przyczynowe, m.in. małoinwazyjne techniki dekompresji laserowej lub termicznej oraz termonukleoplastyka (zabiegi naprawcze).
-Operacyjne radykalne usunięcie wpadniętego jądra miażdżystego (jądro miażdżyste, które wypadło z obszaru objętego przez pierścień włóknisty - powstała przepuklina jądra miażdżystego lub utworzył się wolny fragment, czy to pod więzadłem Czy to wręcz w kanale kręgowym)
MINIMALNIE INWAZYJNE TECHNIKI OPERACJI PRZEPUKLINY JĄDRA MIAŻDZYSTEGO
--SELEKTYWNA ENDOSKOPOWA DISCECTOMIA YESS
•Z małego cięcia skórnego wprowadza się endoskop do krążka międzykręgowego z boku, poprzez mięsnie przykręgosłupowe, które są jedynie nieznacznie rozwarstwiane, a nieprzecinane.
•Dojście to omija kanał kręgowy, w którym z zależności od odcinka kręgosłupa znajdują się takie delikatne struktury jak: rdzeń kręgowy, worek oponowy, korzenie nerwowe, naczynia. Tak, więc brak jest możliwości bezpośredniej traumatyzacji w/w struktur.
--WEWNĄTRZDYSKOWA ELEKTROTERMICZNA TERAPIA IDET
•Plastyka pierścienia włóknistego jest zabiegiem wykonywanym z dostępu tylno- bocznego do chorego krążka międzykręgowego. Jest zabiegiem „naprawczym". Znaczy to, że intencją operacji jest naprawa (wyleczenie) chorego krążka międzykręgowego, po to by mógł on nadal spełniać funkcję „amortyzatora".
Aby osiągnąć cel operacji, czyli zmniejszyć ciśnienie wewnątrz dysku, zmniejszyć jego objętość, a przede wszystkim obkurczyć i wzmocnić pierścień włóknisty, konieczne jest zadziałanie temperaturą 90◦C przez ok. 15 min.
--PRZESKÓRNA LASEROWA DEKOMPRESJA DYSKU
•Jest zabiegiem „naprawczym". Tą metodą nie można uzyskać wzmocnienia pierścienia włóknistego, zmniejszenie objętości dysku jest minimalne, za to uzyskuje się znaczne obniżenie ciśnienia w dysku. Do tego celu wykorzystywana jest energia lasera (PLDD) lub energia termiczna (PTDD). W przypadku użycia energii laserowej do dekompresji dysku bardzo niewielka objętość jądra miażdżystego ulega „odparowaniu”
--KOBLACJA
•Nukleoplastyka metodą koblacji Jest zabiegiem w trakcie, którego do dekompresji dysku (usunięcia części jądra miażdżystego) wykorzystywana jest tzw, plazma gazowa. Jest ona wytwarzana w trakcie zabiegu przez specjalne urządzenie i przenoszona do wnętrza dysku przez precyzyjnej konstrukcji elektrodę. Elektroda wprowadzana jest poprzez igłę wkłutą do dysku przez dostęp boczny pod kontrolą monitora. Temperatura wytwarzanej plazmy wynosi 40 st.C.
OPIEKA PIELĘGNIARSKA
-Przyjęcie pacjenta do oddziału- ocena stanu bio-psycho-fizycznego pacjenta, założenie dokumentacji
-Udział w przedoperacyjnym leczeniu farmakologicznym
-Udział w przygotowaniu do badań diagnostycznych, pobrania krwi do badań laboratoryjnych)
-Nauka zmiany pozycji po operacjach dyskopatii lędźwiowej
-przygotowanie do operacji
•Przygotowanie higieniczne Przygotowanie przewodu pokarmowego
•Przygotowanie psychiczne - zorganizowanie spotkania z pacjentem po przebytej operacji, poinformować •zapewnieniu pomocy i opieki po operacji
•Przygotowanie pola operacyjnego- golenie dezynfekcja
•podanie zleconej premedykacji
Przygotowanie do operacji- dzień operacji
•Kontrola parametrów
•Podanie zleconych leków
•Ubranie bielizny operacyjnej
•Informujemy o konieczności opróżnienia pęcherza moczowego
•Stosowanie profilaktyki p/zakrzepowej
•Zwiezienie pacjenta z dokumentacją na blok
•W przypadku dyskopatii szyjnej z pacjentem zawozimy kołnierz ortopedyczny
-Opieka po operacji
•Odebranie pacjenta z bloku operacyjnego, zebranie informacji dotyczące ogólnego stanu chorego, przebiegu zabiegu operacyjnego
•Ocena stanu świadomości, obecności drenów
•Po operacji w odcinku piersiowo- lędźwiowym ułożenie na boku lub brzuchu
•Po operacji w odcinku szyjnym kręgosłupa - ułożenie płaskie, na plecach, w kołnierzu stabilizacyjnym (głowa i tułów w jednej osi), z matą poduszeczką pod głowa lub bez
•W I dobie wykonuje się zdjęcie kontrolne (dyskopatia szyjna) i podejmuje decyzje o ściągnięciu kołnierza w pozycji leżącej - zmiana pozycji, pionizacja w kołnierzu
•Nauka zakładania kołnierza ortopedycznego przed pionizacją
•Zapobieganie powikłaniom płucnym (ćwiczenia oddechowe)
•Profilaktyka p/odleżynowa
•Kontrola rany pooperacyjne) -sprawdzanie opatrunku czy nie jest przesiąknięty krwią, dbanie o czystość okolicy rany, wszelakie nieprawidłowości zgłaszać lekarzowi tj. zaczerwienienie, obrzęk, wydzielina ropna), usunięcie szwów w 7 dobie lub na zlecenia lekarza
•Skontrolować czy pacjent w ciągu 8-12h oddał mocz. Założenie cewnika Foleya
•Likwidacja bólu pooperacyjnego
•Pionizowanie w 1 dobie lub w zależności od samopoczucia pacjenta i zlecenia lekarza
•W II dobie wprowadza się ćwiczenia wzmacniające mięsnie przykręgosłupowe
•Bieżąca pomoc w czynnościach codziennych
-Działania promujące zdrowie - Obejmują wskazówki ułatwiające funkcjonowanie po zabiegu operacyjnym:
>Co najmniej przez 6 miesięcy zakaz noszenia ciężarów
>Schylanie się tylko na zgiętych nogach (kucanie)
>Unikać zbyt długo jednej pozycji np. stanie
>Unikać sięgania do góry lub na dół (zamykanie okien)
>Unikać chodzenia po nierównym terenie
>Pozycja siedząca - uda powinny tworzyć kąt prosty z kręgosłupem, unikanie siadania na niskim fotelu, podczas siadania nie wyginać się do tylu, unikać zakładania nogi na nogę, unikać gwałtownego odwracania się.
>Podnoszenie ciężarów - nie podnosić ciężarów z pozycji pochylonej, nie podnosić ciężarów powyżej pasa, ciężar rozkładać na oba ramiona (plecaki) ciężar raczej wozić niż nosić
>Pozycja leżąca- podłodze zbyt miękkie lub zbyt twarde jest szkodliwe (nieprawidłowe ułożenie kręgosłupa) zalecany półsztywny materac dopasowujący się do fizjologicznych wygięć kręgosłupa; unikać dużych poduszek, najlepsza mata wypełniająca kat między barkiem i szyją.
>Wstając z łóżka odwrócić się „ w jednym kawałku", dopiero potem spuścić nogi z łóżka
>Przy prowadzeniu samochodu przysunąć siedzenie bliżej kierownicy, robić przerwy w czasie jazdy
>Rzucić palenie (nikotyna zwęża naczynia krwionośne
>Zalecane spacery, gimnastyka ogólnokondycyjna, wzmacniająca mięsnie brzuch i grzbietu.
1