Cytozol-to skupienie ogromnej ilości wielkich i małych cząsteczek przypominających uwodniony żel. Zachodzą tu procesy syntezy jak i rozpadu. W cytozolu wyróżniamy fazę wodna w której rozpuszczone są metabolity i fazę białkowa czyli białka enzymatyczne i cytoszkielet.
Cytoszkielet-to system włókienek występujących w komórce(mikrotubule, mikrofilamenty, filamenty pośrednie)
Mikrotubule- rureczki zbudowane z białka tubuliny. Z mikrotubula współpracują białka motoryczne czyli białka które w obecności ATP zmieniają swoja strukturę przestrzenna-białka te to kinezyna i dyneina. Mikrotubule mogą tworzyć wrzeciono kinetyczne, cytokinetyczne, wchodzą w skład rzęsek, centrion.
Filamenty pośrednie- zbudowane z różnych białek. układają się w skupienia i jako takie warunkuja wzmocnienie komórki.
Mikrofilamenty- zbudowane z białka aktyny. Występują we wszystkich komórkach. Współpracują z białkami miozynowymi. Miozyna transportuje cząstki.
Błona plazmatyczna- uczestniczą w endo- i egzocytozie. Skład chemiczny błon-płynny, suchy(lipidy, fosfolipidy, sterole, glikolipidy, białka powierzchniowe i tunelowe, glikoproteiny)
Retikulum endoplazmatyczne- Błony retikulum łącza się z zewnętrzna błona otoczki jądrowej, ma pojedynczą błonę. Szorstkie- synteza białek, gładkie-synteza lipidów. Tłuszcze mogą się gromadzic w pęcherzykach sterosomach lub w postaci kropli w cytoplaźmie. Od retikulum odrywają się bardzo liczne pęcherzyki które przemieszczają się do diktiosomów, niosą one białka które w diktiosomach podlegają modyfikacjom. Retikulum uczestniczy w transporcie, łaczy komórki przez plasmodesme.
Rybosomy- nie otoczone żadną błona, we wszystkich komórkach. Zbudowane z 2 podjednostek: 70S rozpada się na 50S i 30S; 80S rozpada się na 60S i 40S. Podjednostki zbudowane są z białek i rRNA. RRNA jest syntetyzowane w jąderku. Białka rybosomalne są tworzone w cytoplazmie. montaż podjednostek jest na terenie jąderka. Rybosomy syntetyzują białka.
Struktóry Golgiego- to zestaw diktiosomów w komórce. Diktiosom składa się z spłaszczonych pęcherzyków tworzących cysterny. W diktiosomie wyróżniamy powierzchnie wejścia zwrócona w stronę jądra komórkowego i powierzchnię wyjścia, W diktiosomie są przerabiane i modyfikowane białka. Wydzieliny które sa w pęcherzykach są przesyłane do różnych organelli lub poza komórkę. Na terenie diktiosomu powstają: ligniny, kalloza, pektyny, celluloza czyli składniki ściany komórkowej komórkach gdzie jest dużo diktiosomów jest duże wydzielanie. Lizosomy łącza się z diktiosomem.
Lizosomy- pochodzą z diktiosomu i zawierają enzymy hydrolityczne tzw. Hydrolazy.W pęcherzyku dzięki działaniu pompy wodorowej panuje kwaśne środowisko i to w nim działają enzymy.
Peroksysomy i glikosomy- to maleńkie pęcherzyki otoczone pojedyńczą błoną. Peroksysomy zawierają enzymy oksydazy i katalazy, uczestniczą w utlenianiu wewnątrz komórkowym. W trakcie utleniania wydziela się H202 który jest bardzo szkodliwy i może powodować śmierć komórki. Zapobiegają temu katalazy rozkładające H202.
Gliokosom- tylko w komórce roślinnej, wystepuje w nasionach gromadzących tłuszcze.Rozkłada je do sacharozy.
Wakuola-we wszystkich kom. Otoczona tonoplastem, wypełniona sokiem komórkowym, powstałe z retikulum i diktiosomów.
Sok komórkowy: woda, substancje osmotyczne czynne, pektyny, kwasy organiczne, białka, aminokwasy, glikozydy, alkaloidy, żywice, jony nieorganiczne, aniony, szczawiany i węglany..
Funkcje-wytworzenie turgoru, gromadzenie substancji zapasowych, funkcje trawienne, odtrówanie kom.
Mitochondria- we wszystkich kom. Eukariotycznych,okryte otoczka mitochondrialnaz 2 błon,wenetrzna błona tworzy grzebienie,wnetrze wypełnia matrix mitochondrialna w której znajduja się białka enzymatyczne związane z cyklem Krebsa,występuje RNA,znajduja się rybosomy 70S.Na grzebieniach zlokalizowany jest 3 etap oddychania czyli łańcuch. Posiadaja własny aparat do tworzenia białek.Mitochondria namnażaja się przez podiał po replikacji DNA.
Teoria powstania-stopniowej kompartmentacja cytoplazy
2 teoria- endosymbiotyczne pochodzenie-kom. Tlenowa
Mitochondria mogą uczestniczyć w syntezie i rozkładzie niektórych aminokwasów.
Jądro komórkowe- skład:otoczka jądrowa,kariolmfa(nukleoplazma,sok jądrowy),chromatyna jąderko.
Otoczka jądrowa-zbudowana z 2 błon,zewnętrzna z rybosomami łączy się z retikulum.wewnętrzna jest połączona z chromatyną,występują pory jądrowe
Kariolimfa-najbardziej uwodniona w jądrze,w kariolimfie jest matrix jądrowa czyli białkowy szkielet odpowiedzialny z utzrymanie chromatyny,w matrix zachodza wszystkie procesy związane z replikacją i transkrybcją.
Chromatyna-kompleks DNA i białek,tworzy chromosom,skład:DNA,RNA,białka histonowe i niehistonowe
Heterochromatyna-chromatyna zwarta,nie ulega nigdy kondensacji,podlega tylko replikacji,nie jest transkrybowana,stopień kondensacji jak w metafazowych chromosomach np.centromery
Euchromatyna-występuje w 2 postaciach:luźnej(dostępnej replikacji i transkrypcji) i zwartej(niedostepnej repilkacji i transkrycji)
W chromatynie w DNA zawarta jest informacja genetyczna o metaboliźmie komórki,która jest przekazywana kom. Potomnym.
Jąderko-niczym nieobłonione,zlokalizowane przy chromosomach z przewężeniem wtórnym,składniki jąderka znajdują się w matrix jąderkowej(białkowe podłoże zawierające 200 różnych białek strukturalnych i enzymatycznych)
skład:rDNA,rRNA,podjednostki rybosomów(bo tu są tworzone)
Plastydy-wszystkie otoczone otoczka plastydowa zbudowana z 2 błon plazmatycznych,wypełnione sa stromą, w stromie występują enzymy fazy ciemnej czyli cyklu Calwina.W stromie jest też DNA,RNA,rybosomy 70S, na terenie plastydów jest synteza białek plastydowych ale większość i tak importują
Plastoglobule-w stromie,kuliste ciałka niczym nie osłonięte, w których gromadzone są substancje mniezbędne do budowy aparatu fotosyntetyzującego lub pochodzące z jego rozpadu.
Na terenie stromy-fitofrrydyna-kompleks żelaza z białkiem,nietoksyczny.
Formą inicjalną plastydów są proplastydy,z nich powstają w ciemności leukoplasty,a na świetle chloroplasty które mogą przechodzić w chromoplasty lub odwrotnie.
Proplastydy-są małozróżnicowane,żadko występują gdyż natychmiast zamieniaja się w amyloplasty(gromadza subst.zapasowe)
Chloroplasty-z wewnętrznej błony otoczki odrywaja się pęcherzyki które ulegaja spłaszczeniu i zmieniają się w tylakoidy.Ułożone jeden nad drugim tworzą gran. Grana połączone są tylakoidami stromy(intergranalnymi).W granach zachodzi faza świetlna fotosyntezy bo tam wytworzone są fotoukłady PS1i PS2. W stromie zachodzi faza ciemna czyli cykl Calwina. Na terenie stromy,oprócz wcześniej wymienionych składników są ziarna skrobi asymilacyjnej.
Chloroplasty w komurce namnażaja się przez replikacje i podział,
Pochodzenie: 1)droga kompartymentacji 2) endeosymbiotyczne
Przy braku światła różnicujący się chloroplast przekształca się w etioplast.
Chromoplasty-końcowe stadium przekształceń plastydów. Najczęściej powstaje z chloroplastu w wyniku rozpadu gran i chlorofilu.Barwniki-karoten i ksantofil.
Ściana komórkowa-u roślin i grzybów,wytwór protoplastu,w ścianie wyróżniamy podłoże które tworzą chemicelulozy i pektyny. W podłożu występują również białka i woda.,celluloza.
Do ściany komórkowej mogą wnikać substancje inktustujące-lignina,krzemionka,węglan wapnia.
Mogą powlekać substancje adkrustujące-woski,kutyna,suberyna,śluzy,gumy.kalloza.
Wyróżniamy pierwotną ściane kom w kom. Rosnących-zawiera ona chemicellulozy,pektyny,celulozy,białka i wode.
Ściana kom może być wtórna-trójwarstwowa,upożadkowany uklad mikrofibryli,90% celluloza.
Lignifikacja-ściana sztywna,nierozciągliwa,odporna,kom obumieraja
Mineralizacja-odkładaja się krzemionki,komórki obumierają
Kutynizacja-kom skórki,ogranicza transpiracje,komórki żywe
Korkowacenie-odkładanie się suberyny,komórki obumierają,powstaje korek
ŁACINA
Allium cepa-cabula jadalna Alliaceae-czosnkowate
Elodea canadensis- moczarka kanadyjska Hydrocharilacae-żabiściekowate
Zebrina pendula-pasiatka Commelinaceae-strojkowate
Solanum tuberosum-ziemniak Solanaceae-psiankowate
Phaseolis vulgaris-fasola zwyczajna Fabaceae-bobowate
Triticum aestirum-pszenica Peaceae-trawy
Ricinus communis-rącznik pospolity Ephorbinaceae-wilczomleczowate
Linum usitatissinum- len uprawny Linaceae-linowate
Viscum album-jemioła pospolita Loronthaceae-gązewinkowate
Sambucus nigra-bez czarny Copnofoliaceae-przewiertniowate
Brassica oleracea-kapusta warzywna capitata-głowiasta rubra-czerwona Brassiaceae-kapustowate
Rosa rugosa-róża dzika Rosaceae-różowate Rosoidae- różowe
Cytologia
1