PRAWIDŁOWY SYSTEM DOJU
I POSTĘPOWANIA Z MLEKIEM
STRATEGIE WALKI
Z MASTITIS

Prawidłowy dój - dlaczego ma tak duże znaczenie?

• wpływa na zdrowotność wymion (ograniczenie zapaleń wymion)

• ogranicza brakowanie krów ze względu na choroby wymienia

• poprawia jakość i zwiększa ilość mleka

• ogranicza koszty weterynaryjne

Najważniejsze zasady właściwego doju

• doić krowy zawsze o tej samej porze

• spokojnie obchodzić się ze zwierzętami i zapewnić im nie stresujące warunki doju

• dobrze pobudzić wymię

• przestrzegać zasad higieny

• nie zajmować się innymi pracami podczas doju

Stwórz krowom środowisko wolne od stresu

• suche, czyste i wygodne legowiska

• odpowiednia ściółka,

wentylacja, oświetlenie

• unikaj hałasu i czynności,

które mogą rozdrażnić krowy przed dojem

Zadbaj aby dój był dla krowy przyjemnym doświadczeniem

• odpowiednie, antypoślizgowe podłoże w dojarni

• łagodne traktowanie

• regularnie powtarzające się

czynności przy doju

• sprawna dojarka, która nie zadaje bólu

Przeddajanie i kontrola stanu wymienia i mleka

• zdajanie na przedzdajacz nie na podłoże (lepsza ocena stanu mleka,

ograniczenie infekcji racic i wymion)

• usuwa bakterie obecne

w większej ilości w

pierwszych strugach mleka

• pozwala wykryć zmiany

w mleku

Czyszczenie strzyków i wymienia (dopiero po przeddojeniu)

• czyść jedynie strzyki nie całe wymię (osobny ręcznik dla każdej krowy)

• wymiona bardzo brudne umyj wodą, dokładnie osusz i dopiero zdezynfekuj

• używaj środka dezynfekującego (nasączone ręczniki, kubek dezynfekcyjny lub spryskiwacz)

Pobudzenie wymienia do oddawania mleka

• przeddajanie i czyszczenie

- jednocześnie masażem

pobudzającym

• zakładanie kubków na nieprzygotowane wymię powoduje głębsze zasysanie strzyków, co prowadzi do przedwczesnego zamknięcia ujścia zatoki strzykowej i pozostawienia większej ilości mleka w wymieniu

Zakładanie aparatów udojowych

• wyłącznie na suche wymię

(kubki lepiej się trzymają, nie występuje

tzw. wspinanie się kubków, do mleka nie

przedostaje się brud i pozostałości

środków myjąco-dezynfekujących)

• w ciągu 1-2 minut od początku kontaktu z wymieniem

• nie wpuszczaj powietrza do kubków udojowych

• sprawdzić czy żaden ze strzyków nie został podwinięty

Przebieg i kontrola doju

• właściwa pozycja

aparatu udojowego

• natychmiastowe

poprawienie tzw.

mlaskającego

kubka udojowego

• aparat udojowy, który spadnie podczas doju powinien być umyty przed ponownym założeniem

• nie doić na pusto

Zdejmowanie aparatu udojowego

• odciągnąć zawór kolektora lub zagiąć przewody powietrzne w celu zamknięcia podciśnienia

• odczekać chwilę aż spadnie podciśnienie w komorze podstrzykowej

• wszystkie kubki zdjąć równocześnie

• nigdy nie zdejmuj aparatu udojowego przez gwałtowne pociągnięcie bez odcięcia podciśnienia lub przez włożenie palca między jeden ze strzyków a gumę strzykową

Dezynfekcja strzyków

• najlepiej przez zanurzenie w

kubku dezynfekcyjnym

• dobór właściwego, skutecznego

środka dezynfekcyjnego

• krowy po doju powinny stać przez 1 godz. (aby doszło do zamknięcia kanału strzykowego i utworzenia skutecznej bariery przed wnikaniem drobnoustrojów)

• zadanie paszy po doju prowokuje

krowy do stania przy stole

paszowym

Najczęściej popełniane błędy w czasie doju

• brak przeddajania

• zbyt długi czas oczekiwania na dój od momentu pierwszego kontaktu dojarza z wymieniem

• zakładanie kubków na mokre strzyki

• jedna ścierka do czyszczenia kilku krów

• brak dezynfekcji strzyków

• przyzwyczajenie krów do dodajania w aparatach zdejmowanych automatycznie

Skład chemiczny mleka wykładnikiem jego wartości dietetycznej,
pro-zdrowotnej i higienicznej

Skład mleka: woda 87-89 %;sucha masa 11-13 %;białko 2,6-3,8 %;tłuszcz 3-6 %;laktoza 4,4-5,3 %;popiół 0,7 %

Mleko powinno być wolne od:

obcych smaków

nieprzyjemnych zapachów

pozostałości antybiotyków i innych substancji hamujących

wody

oraz charakteryzować się

niską zawartością bakterii i komórek somatycznych

Zasady higieny podczas doju

• zachować czystość legowisk

• usunąć obornik

• pościelić świeżą ściółką

• czyste ręce i odzież ochronna dojarza

Zasady higieny podczas doju

prawidłowo wykonane czyszczenie strzyków

użycie środka dezynfekującego przed i po doju

oddzielne ręczniki do mycia każdej krowy

mleko wysokiej jakości

ograniczenie przenoszenia zapaleń wymienia

Niechlujstwo i błędy podczas doju skutkują mechanicznym i chemicznym zanieczyszczeniem mleka surowego

Mechaniczne :ściółka,sierść,pasze

Chemiczneśrodki ochrony roślin:azotyny,aflatoksyny,ochratoksyny,metale ciężkie,antybiotyki

Regularna ocena systemu mycia - nieprawidłowe mycie może doprowadzić do wzrostu liczby bakterii w mleku

• Czy stosowane środki myjące i dezynfekujące są skuteczne?

• Czy ich ilość jest odpowiednia do twardości wody w gospodarstwie?

• Czy jakość wody była badana?

• Czy ilość gorącej wody jest wystarczająca?

• Czy urządzenia do doju i mycia są sprawne, konserwowane i okresowo przeglądane?

Mycie ręczne

• płukanie ciepłą wodą (około 40^oC) - usunięcie głównych zanieczyszczeń, nie używać wody z tego mycia ponownie

• główne mycie gorąca wodą (60-70^oC) - przy użyciu zasadowego środka myjąco-dezynfekującego

• mycie kwaśnym środkiem czyszczącym w celu usunięcia kamienia wapniowego i mlecznego (w zależności od twardości wody raz na tydzień lub częściej)

• płukanie ciepłą wodą (około 40^oC)

• pozostawić do wyschnięcia

• dezynfekcja przed następnym dojem wodą z preparatem chlorowym (opcja)

Mycie automatyczne

• umycie szczotką aparatów udojowych z zewnątrz

• jednokrotne płukanie ciepłą wodą (około 40^oC) zaraz po doju

• zasadnicze mycie urządzeń gorąca wodą z użyciem detergentu zasadowego - temperatura wody 70-80^oC na wejściu i minimum 50^oC na wyjściu

• mycie kwaśnym środkiem czyszczącym w celu usunięcia kamienia wapniowego i mlecznego (w zależności od twardości wody raz na tydzień lub częściej)

• w oborach wielkostadnych najczęściej zalecane jest naprzemienne mycie środkiem zasadowym i kwaśnym

• płukanie ciepłą wodą (około 40^oC) przez około 10 minut

• wyjęcie kubków udojowych z aparatów myjących

(jeżeli nie stosuje się dezynfekcji przed kolejnym dojem)

• dezynfekcja przed następnym dojem wodą z preparatem chlorowym

Kontrola sprawności urządzeń do doju

Konsumenci domagają się aby mleko miało:

• przyjemny, lekko słodkawy smak

• było wolne od obcych posmaków i zapachów

Bez sprawnie działającego systemu schładzania i przetrzymywania mleka niemożliwe jest sprzedanie do mleczarni wysokiej jakości mleka!

Obce smaki powstają w mleku wskutek:

• niedostatecznego schłodzenia (rozwój drobnoustrojów i akumulacja enzymów i innych produktów przemiany materii mikroorganizmów)

• zamrożenia mleka w schładzalniku

• nadmiernego mieszania

• obecności siary w mleku

• skażenia środkami myjącymi

• niewłaściwego żywienia zwierząt

Schłodzić mleko jak najszybciej po doju do temperatury 2-4^o C.

• zapewnić łagodny dopływ mleka do zbiornika

• nie dopuścić do zamrożenia

• łagodnie mieszać

Co to jest mastitis?

• Można powiedzieć, że to choroba zawodowa wysokowydajnych krów

• Zapalenie tkanki gruczołowej i przewodów mlekonośnych wymienia

Postaci mastitis

Kliniczna - z wyraźnymi objawami

• stwardnienie chorych ćwiartek

• obrzęk wymienia

• zmiany w mleku widoczne gołym okiem

Podkliniczna - bez widocznych objawów choroby

Jak dochodzi do zapalenia wymienia ?

Podkliniczne zapalenie wymion jest bardzo poważnym problemem.

• występuje ono od 15 do 40 razy częściej niż kliniczne

• zazwyczaj poprzedza stan kliniczny

• na ogół trwa bardzo długo

• powoduje spadek produkcji mleka

• obniża jakość mleka

• krowy ze stanami podklinicznymi są nosicielami drobnoustrojów chorobotwórczych, które przenoszą się na zdrowe zwierzęta

Wszechstronny plan walki z zapaleniami wymion

doskonała higiena doju, w tym przedudojowy dypping i dojenie czystych, suchych strzyków

korzystanie ze sprawnie działającej aparatury udojowej

poudojowy dypping wszystkich strzyków

zasuszanie krów pod osłoną antybiotyków

szybkie i prawidłowe leczenie wszystkich przypadków klinicznych

brakowanie krów z chronicznymi zapaleniami wymion

Inne czynniki zapobiegające mastitis

• zachowanie odpowiednich warunków bytowania krów w oborze

• zapobieganie i unikanie stresu

• właściwe zasuszanie krów

• stosowanie dodatków mineralno-witaminowych

Zasuszanie krów wysokowydajnych

• krowy do końca laktacji utrzymywane są bez zmian w sposobie żywienia i doju

• przeprowadza się ostatni dój

• podaje się antybiotyk przeznaczony na okres zasuszenia do każdej ćwiartki

• zmienia się żywienie na niskoenergetyczne

Zasuszanie krów wysokowydajnych

• zaprzestanie doju

• zmiana żywienia na niskoenergetyczne

• wydojenie po kilku dniach

• podaniu antybiotyku do każdej ćwiartki

Trzeba pamiętać, że wymię musi nabrać mleka po podaniu antybiotyku, gdyż to właśnie mleko rozprowadza lekarstwo po całym wymieniu i dociera do wszystkich zmienionych chorobowo miejsc.

Krowy, które nie dają już mleka w momencie podania im antybiotyku nie mogą w pełni skorzystać z terapii antybiotykowej.

---