Współczesne systemy

Współczesne systemy

polityczne

polityczne

System polityczny

System polityczny

V Republiki Francuskiej

V Republiki Francuskiej

Ewolucja systemu

Ewolucja systemu

politycznego

politycznego



Francja jako laboratorium form

Francja jako laboratorium form

ustrojowych

ustrojowych



I Republika w okresie rewolucji

I Republika w okresie rewolucji



II Republika (1848-1852)

II Republika (1848-1852)



III Republika (1871-1940)

III Republika (1871-1940)



IV Republika (1946-1958)

IV Republika (1946-1958)



V Republika (1958-)

V Republika (1958-)

Ewolucja systemu

Ewolucja systemu

politycznego

politycznego



III Republika:

III Republika:

wszechwładza/dominacja

wszechwładza/dominacja

parlamentu, wielopartyjność z wyraźnym

parlamentu, wielopartyjność z wyraźnym

podziałem na lewicę i prawicę, niestabilność

podziałem na lewicę i prawicę, niestabilność

rządów z dominacją partii centrum

rządów z dominacją partii centrum



IV Republika:

IV Republika:

funkcjonowała w oparciu o

funkcjonowała w oparciu o

konstytucję z października 1946 r:

konstytucję z października 1946 r:

nadmierny zakres uprawnień parlamentu,

nadmierny zakres uprawnień parlamentu,

rozbicie partyjne w parlamencie,

rozbicie partyjne w parlamencie,

niezdolność do tworzenia stałych i silnych

niezdolność do tworzenia stałych i silnych

koalicji oraz stabilnych rządów, słaba

koalicji oraz stabilnych rządów, słaba

pozycja prezydenta i rządu, częste zmiany

pozycja prezydenta i rządu, częste zmiany

gabinetów (23 rządy)

gabinetów (23 rządy)

Konstytucja V Republiki

Konstytucja V Republiki

Francuskiej

Francuskiej



Przygotowana w 1958 r przez rząd z

Przygotowana w 1958 r przez rząd z

wyłączeniem parlamentu, z wyłączeniem

wyłączeniem parlamentu, z wyłączeniem

zasady jawności i przyjęta znakomitą

zasady jawności i przyjęta znakomitą

większością 79% uczestniczących w

większością 79% uczestniczących w

głosowaniu przy frekwencji wynoszącej

głosowaniu przy frekwencji wynoszącej

ponad 84%

ponad 84%



Rozwiązania w niej przyjęte zmniejszały

Rozwiązania w niej przyjęte zmniejszały

funkcję ustrojową i znaczenie parlamentu

funkcję ustrojową i znaczenie parlamentu

eksponując rolę władzy wykonawczej

eksponując rolę władzy wykonawczej



Reguły systemu parlamentarnego +

Reguły systemu parlamentarnego +

elementy systemu prezydenckiego

elementy systemu prezydenckiego

Konstytucja V Republiki

Konstytucja V Republiki

Francuskiej

Francuskiej



Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z sierpnia 1789 r.

Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z sierpnia 1789 r.



Główne zasady przyjęte w konstytucji:

Główne zasady przyjęte w konstytucji:



Suwerenności ludu

Suwerenności ludu



Arbitrażu prezydenckiego

Arbitrażu prezydenckiego



Maksymalnego uniezależnienia rządu od parlamentu

Maksymalnego uniezależnienia rządu od parlamentu



Unitarnej struktury państwa

Unitarnej struktury państwa



Dwuizbowości parlamentu

Dwuizbowości parlamentu



Pozaparlamentarnej kontroli konstytucyjności ustaw

Pozaparlamentarnej kontroli konstytucyjności ustaw

(Rada Konstytucyjna)

(Rada Konstytucyjna)



Niezmienialną zasadę republikańskiej formy państwa

Niezmienialną zasadę republikańskiej formy państwa



Praktyka konstytucyjna – model hegemonii, dominacji

Praktyka konstytucyjna – model hegemonii, dominacji

czy supremacji prezydenta vs model koabitacji

czy supremacji prezydenta vs model koabitacji

Prezydent V Republiki

Prezydent V Republiki

Francuskiej

Francuskiej



Metodą działalności jest

Metodą działalności jest

„arbitraż” polegający na

„arbitraż” polegający na

inspirowania, hamowaniu i

inspirowania, hamowaniu i

godzeniu innych władz

godzeniu innych władz



Dominująca pozycja prawno-

Dominująca pozycja prawno-

konstytucyjna

konstytucyjna



Sprzyjająca prezydentowi sytuacja

Sprzyjająca prezydentowi sytuacja

polityczna

polityczna



Tradycje polityczne (precedensy

Tradycje polityczne (precedensy

konstytucyjne)

konstytucyjne)

Prezydent V Republiki

Prezydent V Republiki

Francuskiej

Francuskiej



Wybierany w wyborach powszechnych

Wybierany w wyborach powszechnych

na kadencję 7 lat (

na kadencję 7 lat (

od 2000 r. na 5 lat

od 2000 r. na 5 lat

)

)



Kandydatów na prezydenta może

Kandydatów na prezydenta może

zgłosić co najmniej 500 wyborców

zgłosić co najmniej 500 wyborców

kwalifikowanych

kwalifikowanych



Wybierany jest bezwzględną

Wybierany jest bezwzględną

większością głosów, w dwóch turach.

większością głosów, w dwóch turach.



Prezydenci V Republiki: de Gaulle,

Prezydenci V Republiki: de Gaulle,

Pompidou, d’Estaing, Mitterrand,

Pompidou, d’Estaing, Mitterrand,

Chirac, Sarkozy

Chirac, Sarkozy

Prezydent V Republiki

Prezydent V Republiki

Francuskiej

Francuskiej



Kompetencje wymagające

Kompetencje wymagające

kontrasygnaty:

kontrasygnaty:



Reprezentowanie państwa w

Reprezentowanie państwa w

stosunkach międzynarodowych

stosunkach międzynarodowych



Promulgacja ustaw

Promulgacja ustaw



Żądanie od parlamentu ponownej

Żądanie od parlamentu ponownej

debaty nad projektem ustawy

debaty nad projektem ustawy



Zwoływanie i zamykanie

Zwoływanie i zamykanie

nadzwyczajnych sesji parlamentu

nadzwyczajnych sesji parlamentu

Prezydent V Republiki

Prezydent V Republiki

Francuskiej

Francuskiej



Kompetencje nie wymagające

Kompetencje nie wymagające

kontrasygnaty (uprawnienia

kontrasygnaty (uprawnienia

osobiste):

osobiste):



Mianowanie premiera (zależne od

Mianowanie premiera (zależne od

sytuacji politycznej)

sytuacji politycznej)



Odwoływanie się do społeczeństwa w

Odwoływanie się do społeczeństwa w

drodze referendum

drodze referendum



Rozwiązywanie Zgromadzenia

Rozwiązywanie Zgromadzenia

Narodowego – najczęściej w celu

Narodowego – najczęściej w celu

zapewnienia sobie przychylnej

zapewnienia sobie przychylnej

większości parlamentarnej

większości parlamentarnej

Prezydent V Republiki

Prezydent V Republiki

Francuskiej

Francuskiej



Uprawnienia o charakterze

Uprawnienia o charakterze

nadzwyczajnym

nadzwyczajnym

– pełnia władzy o

– pełnia władzy o

charakterze ustawodawczym i

charakterze ustawodawczym i

wykonawczym w sytuacji, którą uzna

wykonawczym w sytuacji, którą uzna

osobiście za kryzysową dla państwa

osobiście za kryzysową dla państwa



Odpowiedzialność

Odpowiedzialność

– ponosi

– ponosi

odpowiedzialność polityczną przed

odpowiedzialność polityczną przed

Wysokim trybunałem Sprawiedliwości

Wysokim trybunałem Sprawiedliwości

tylko w wypadku zdrady stanu bądź

tylko w wypadku zdrady stanu bądź

gdy dopuści się czynów jawnie

gdy dopuści się czynów jawnie

niezgodnych z pełnionym urzędem

niezgodnych z pełnionym urzędem

Rząd

Rząd



Samodzielny organ łączący prezydenta

Samodzielny organ łączący prezydenta

z parlamentem – określa i prowadzi

z parlamentem – określa i prowadzi

politykę narodu

politykę narodu



Odpowiedzialny przed Zgromadzeniem

Odpowiedzialny przed Zgromadzeniem

Narodowym, w sytuacji supremacji

Narodowym, w sytuacji supremacji

prezydenta faktycznie odpowiedzialny

prezydenta faktycznie odpowiedzialny

przed prezydentem

przed prezydentem



Obowiązuje zasada niepołączalności

Obowiązuje zasada niepołączalności

funkcji członka rządu z piastowaniem

funkcji członka rządu z piastowaniem

mandatu parlamentarnego

mandatu parlamentarnego

Rząd

Rząd



Powoływany przez głowę państwa

Powoływany przez głowę państwa

(obowiązek powoływania rządów

(obowiązek powoływania rządów

mających możliwość ułożenia sobie

mających możliwość ułożenia sobie

współpracy ze Zgromadzeniem

współpracy ze Zgromadzeniem

Narodowym)

Narodowym)



Konstytucyjnie niezbędna jest

Konstytucyjnie niezbędna jest

inwestytura parlamentu, w praktyce

inwestytura parlamentu, w praktyce

stopniowo odchodzono od tej zasady

stopniowo odchodzono od tej zasady



Posiedzeniom rządu przewodniczy

Posiedzeniom rządu przewodniczy

prezydent

prezydent

Rząd

Rząd



Kompetencje premiera o charakterze

Kompetencje premiera o charakterze

wykonawczym:

wykonawczym:



Kierowanie działalnością rządu/ zapewnienie

Kierowanie działalnością rządu/ zapewnienie

wykonania ustaw/ przedstawianie prezydentowi

wykonania ustaw/ przedstawianie prezydentowi

wniosków dotyczących powoływania i i odwoływania

wniosków dotyczących powoływania i i odwoływania

ministrów/ mianowanie funkcjonariuszy cywilnych i

ministrów/ mianowanie funkcjonariuszy cywilnych i

wojskowych/ prawo zastępowania prezydenta

wojskowych/ prawo zastępowania prezydenta



Kompetencje o charakterze

Kompetencje o charakterze

prawodawczym:

prawodawczym:



Sprawowanie władzy reglamentacyjnej/ wpływ na

Sprawowanie władzy reglamentacyjnej/ wpływ na

działalność ustawodawczą parlamentu/ prawo

działalność ustawodawczą parlamentu/ prawo

wystąpienia z wnioskiem do Rady Konstytucyjnej

wystąpienia z wnioskiem do Rady Konstytucyjnej

Parlament

Parlament



Dwuizbowy

Dwuizbowy

- Zgromadzenie

- Zgromadzenie

Narodowe i Senat

Narodowe i Senat



Zgromadzenie Narodowe

Zgromadzenie Narodowe

– 577

– 577

deputowanych wybieranych w

deputowanych wybieranych w

powszechnym i bezpośrednim

powszechnym i bezpośrednim

głosowaniu na pięć lat

głosowaniu na pięć lat



Senat

Senat

– 322 senatorów wybieranych

– 322 senatorów wybieranych

w wyborach pośrednich na sześć lat

w wyborach pośrednich na sześć lat

Parlament

Parlament



Ograniczenie pozycji Zgromadzenia

Ograniczenie pozycji Zgromadzenia

Narodowego

Narodowego



Wzmocnienie roli Senatu

Wzmocnienie roli Senatu



Materia ustawowa

Materia ustawowa

: m.in.: Problematyka

: m.in.: Problematyka

praw obywatelskich, świadczeń na rzecz

praw obywatelskich, świadczeń na rzecz

obrony narodowej, prawa małżeńskiego,

obrony narodowej, prawa małżeńskiego,

ustawy finansowe i budżetowe

ustawy finansowe i budżetowe



Materia reglamentacyjna

Materia reglamentacyjna

– rządowe

– rządowe

dekrety podpisywane przez prezydenta

dekrety podpisywane przez prezydenta



Domniemanie kompetencji w zakresie

Domniemanie kompetencji w zakresie

stanowienia prawa należy do rządu

stanowienia prawa należy do rządu



Rząd może wystąpić o kreacje

Rząd może wystąpić o kreacje

ordonansów

ordonansów

– wkraczanie w materię

– wkraczanie w materię

ustawową parlamentu

ustawową parlamentu

Parlament

Parlament



Działa w trybie sesyjnym

Działa w trybie sesyjnym

(jedna sesja

(jedna sesja

zwyczajna w ciągu roku)/ sesje

zwyczajna w ciągu roku)/ sesje

nadzwyczajne

nadzwyczajne



Organy wewnętrzne:

Organy wewnętrzne:

prezydium/komisje/grupy parlamentarne

prezydium/komisje/grupy parlamentarne



Rząd decyduje o tym jakie sprawy i w

Rząd decyduje o tym jakie sprawy i w

jakiej kolejności mają być przez

jakiej kolejności mają być przez

parlament rozpatrywane

parlament rozpatrywane



Immunitet materialny i formalny

Immunitet materialny i formalny

Parlament

Parlament



Funkcja ustawodawcza w zakresie spraw

Funkcja ustawodawcza w zakresie spraw

wyliczonych w art. 34 konstytucji

wyliczonych w art. 34 konstytucji



Inicjatywa ustawodawcza (monitorowanie oraz

Inicjatywa ustawodawcza (monitorowanie oraz

zarządzanie procesem uzgadniającym treści

zarządzanie procesem uzgadniającym treści

ustaw należy do premiera)

ustaw należy do premiera)



Uprzywilejowana rola rządu w procesie

Uprzywilejowana rola rządu w procesie

ustawodawczym wynika z:

ustawodawczym wynika z:



Dyskusje parlamentarne nad rządowymi

Dyskusje parlamentarne nad rządowymi

projektami ustaw prowadzone są nad tekstem

projektami ustaw prowadzone są nad tekstem

przedłożonym a nie sprawozdaniami komisji

przedłożonym a nie sprawozdaniami komisji



Rząd może się sprzeciwić rozpatrzeniu każdej

Rząd może się sprzeciwić rozpatrzeniu każdej

poprawki nie zgłoszonej wcześniej komisji

poprawki nie zgłoszonej wcześniej komisji



Głosowanie blokowe

Głosowanie blokowe



Tryb uchwalania budżetu

Tryb uchwalania budżetu



Postawienie przez premiera kwestii zaufania w

Postawienie przez premiera kwestii zaufania w

związku z rządowym projektem ustawy

związku z rządowym projektem ustawy

Rada Konstytucyjna

Rada Konstytucyjna



Składa się z 9 członków posiadających

Składa się z 9 członków posiadających

nieodnawialny mandat na 9 lat

nieodnawialny mandat na 9 lat



A)

A)

Decydowanie o zgodności z konstytucją

Decydowanie o zgodności z konstytucją

ustaw organicznych

ustaw organicznych

(obligatoryjnie)

(obligatoryjnie)

zwykłych (przed promulgacją,

zwykłych (przed promulgacją,

fakultatywnie), umów międzynarodowych

fakultatywnie), umów międzynarodowych

(fakultatywnie) i regulaminów

(fakultatywnie) i regulaminów

parlamentarnych (obligatoryjnie)

parlamentarnych (obligatoryjnie)



B)

B)

Uprawnienia związane ze sprawami

Uprawnienia związane ze sprawami

wyborczymi

wyborczymi



C)

C)

Uprawnienia konsultacyjne

Uprawnienia konsultacyjne

System partyjny

System partyjny



Wielopartyjność ewoluująca od klasycznego układu o

Wielopartyjność ewoluująca od klasycznego układu o

charakterze wielopolarnym do modelu rywalizacji

charakterze wielopolarnym do modelu rywalizacji

dwublokowej

dwublokowej



O ukształtowaniu się bipolarnego układu sceny

O ukształtowaniu się bipolarnego układu sceny

politycznej zadecydowały przesłanki instytucjonalne

politycznej zadecydowały przesłanki instytucjonalne

(powszechny i bezpośredni sposób wyboru prezydenta

(powszechny i bezpośredni sposób wyboru prezydenta

oraz większościowy system wyborczy w dwóch turach

oraz większościowy system wyborczy w dwóch turach

do Zgromadzenia Narodowego) oraz socjopolityczne

do Zgromadzenia Narodowego) oraz socjopolityczne



Blok lewicy: Partia Socjalistyczna, Francuska Partia

Blok lewicy: Partia Socjalistyczna, Francuska Partia

Komunistyczna

Komunistyczna



Blok prawicy: Zgromadzenie na rzecz Republiki, Unia

Blok prawicy: Zgromadzenie na rzecz Republiki, Unia

na rzecz Demokracji Francuskiej (Siła Demokratyczna,

na rzecz Demokracji Francuskiej (Siła Demokratyczna,

Demokracja Liberalna)

Demokracja Liberalna)



Front Narodowy

Front Narodowy