LITERATURA W KRAJU

IV. PROZA

1. POLITYKA, PSYCHOLOGIA I MORALISTYKA

• charakterystyka:

• „pisanie do szuflady”

• akcja Zbigniewa Mitznera i Władysława Ryńca skupowania rękopisów

• drugorzędna literatura (romanse, kryminały, powieści podróżnicze) drukowane przez oficjalne Wydawnictwo Polskie pod nadzorem niemieckim

• tendencje:

• wpływy Kadena- Bandrowskiego:

• mechanizm psychologiczny władzy

• antysanacja

• klucz personalny

• reakcje na współczesną sytuację

• „do szuflady”:

• Zofia Nałkowska Węzły życia;

• wpływy Kadena

• radykalizacja partii skrajnie nacjonalistycznej w latach 30-tych

• kryzys obozu rządzącego

• układy prywatno- towarzyskie

• klucz personalny

• technika powieści psychologicznej

• mowa pozornie zależna

• Tadeusz Bereza Mury Jerycha;

• wpływ Kadena

• radykalizacja partii skrajnie nacjonalistycznej w latach 30-tych

• kryzys obozu rządzącego

• plutokracja żydowska Sztemlerów, u których w salonie gromadzi się elita

• klucz personalny

• technika powieści psychologicznej

• mowa pozornie zależna

• Stefan Kisielewski Sprzysiężenie;

• inteligent, półartysta cierpi na kryzys wewnętrzny i w rozmowach z podobnymi sobie, znerwicowanymi osobami szuka drogi wyjścia

• próby odnalezienia się w polityce

• mężczyzną czyni go wybuch wojny

• powieść „witkacowska” (→pojemny worek dla różnych treści)

• środowisko pism „Polityka” i „Bunt Młodych”

• Geysztor= Giedroyc

• Jerzy Putrament Rzeczywistość

• antysanacki

• tematem głośny proces Henryka Dembińskiego w Wilnie w r. 1937

JERZY ANDRZEJEWSKI

• charakterystyka:

• człowiek w sytuacji granicznej

• wierność i zdrada, odwaga i tchórzostwo

• nowa tematyka, ale warsztat literacki przedwojenny

• autorski dystans intelektualisty do dziejących się wypadków

• obnażanie ludzkiej istoty

• ostro oceniony przez Iwaszkiewicza

• twórczość:

• Apel; opowiadanie:

• kilka postaci w skąpej scenerii obozowej

• każda ma kryzys wiary w swoją zdolność do bycia człowiekiem

• walka Dobra ze Złem

• noc jako symbol skrajnego osamotnienia człowieka

• Wielki tydzień opowiadanie:

• utwór zrobił niekorzystne wrażenie

• stosunki Polaków i Żydów

• antysemityzm

• różne warstwy społeczne- przegląd stanowisk (chwyt Dwudziestoletni)

• inteligent Malecki, chwiejny i niejednoznaczny, kiedyś narodowo jednoznaczny, teraz zatroskany o losy rodziny Lilienów

• Podróż 1942; opowiadanie

• major Staniecki, porte- parole autora

• Kukułki

• satyryczne oddanie atmosfery stolicy

• przyziemny realizm i cwaniactwo

• porywy bohaterstwa

JAROSŁAW IWASZKIEWICZ

• charakterystyka:

• cykl „nowel włoskich”

• tematy „bezpieczne” albo historyczne

• problematyka moralna

• ujęcia realistyczne połączone z legendą heroiczną i martyrologia (Stara cegielnia, Ikar- szkic)

• twórczość:

• Bitwa na równinie Sedgemoor 1942

• Matka Joanna od Aniołów 1943

• Stara cegielnia;

• Wacek Mielczarek, złodziejaszek, dobrowolnie ponosi śmierć by pomóc w ucieczce żołnierzowi

• Ikar;

• obojętność mieszkańców Warszawy na fakt, iż zaczytany chłopiec wpada w ręce gestapo

1

---