Drakon- prawo było bardzo surowe, to co pozostawało w gestii jednostki albo rządu teraz było w gestii państwa, podlegało sankcjom państwowym. Zabójstwo podlegało sankcjom państwowym. Od tej pory nie można było dochodzić krzywdy osobiście, zakaz naruszenia broni w mieście i na zgromadzeniach ludowych. Badano czy dokonano zabójstwa i w jakich to było okolicznościach ( z premedytacją czy w obronie własnej) -różnicowano z tego powodu kary. Jest to przeciwieństwo kodeksu Hammurabiego, wymierzenie kary należy do państwa. Solon żył w 594 przed Chrystusem, dokonał kolejnej reformy prawa, wprowadził instytucję sędziów przysięgłych, wybieranych spośród Ateńczyków, którzy ukończyli 30 lat. Prawo Solona ustaliło podział obywateli wg stanu majątkowego ( 4 klasy zamożności; trzy pierwsze miały dostęp do pełnienia funkcji. Obywatele czwartej klasy także dysponowali prawem np. do udziału w wyborze osób pełniących władzę, brania udziału w zgromadzeniu ludowym). Solon organizował życie gospodarcze. Wprowadził nakaz kształcenia dzieci. Popierał rozwój handlu, znaczenie miało wprowadzenie przez niego jednolitego systemu miar i wag Perykles- utrwalił demokracje ateńską Wspólny dom wszystkich obywateli - wspólne dobro państwa, dlatego trzeba go bronić. Ustrój opiera się na większości obywateli, a nie na mniejszości - demokracja. Niezależnie od pochodzenia możemy osiągnąć zaszczyty. ( Kierując się wyrozumiałością w życiu prywatnym szanujemy prawa w życiu publicznym, państwo jako całość jest szkołą wychowania). Otwartość państw, chęć organizowania pomocy- są to podstawy kultury politycznej. Miasto nasze pozostaje otwarte dla wszystkich. Sofiści- Nauczali filozofii za wynagrodzeniem od swoich uczniów, Filozofia to umiejętność praktyczna, robienie kariery politycznej, umiejętność przemowy, przewidywania, uzasadniania, przekazywania poglądów, Byli wtedy tym, czym są dziś specjaliści od public relation. Nauczali też jak przekonywać do swoich racji. Sofiści doszli do wniosku, iż sprawny, biegły polityk może przekonać do swoich poglądów każdego. Wszystko zależy od punktu widzenia, wszystko jest względne, moralność, prawno, państwo- instytucje względne, zależne od umowy społecznej, jest dziełem czysto ludzkim, tworem ludzi a wiec np. prawo można zmieniać w zależności od swoich poglądów, potrzeb. Przyczynili się do utrwalenia poglądu, że organizacja Polis powinna być dostosowana do potrzeb ludności, jednostki. Dobro, zło to kryteria względne, zależą od ludzi, od ich interpretacji. Prawa należy się uczyć, doskonalić je. Poglądy sofistów wzmocniły demokrację, ale miało to też szkodliwe znaczenie. Sofiści uczyli sztuki prowadzenia sporów, przekonywania, liczyła się dla nich tylko skuteczność. Liczyli się dla nich tylko ci, którzy umieli ładnie przemawiać, przekonywać. Kierowali się przeważnie prywatą a nie dobrem państwa, manipulowali ludźmi, jest to zagrożenie dla państwa, gdy są tacy politycy umiejący kierować, wykorzystywać nasze emocje. Sofiści mogli stać się zagrożeniem dla demokracji ateńskiej- tak uważają niektórzy naukowcy, ale tak się nie stało	Sokrates- Względność prawdy uznał fałsz, uważał, że istnieje jedna prawda możliwa do udowodnienia. Najwyższy cel- cnota w sensie moralnym, najwyższe dobro w sensie moralnym, bezwzględnym. Jedynie życie uczciwe daje szczęście, człowiek powinien dążyć do życia uczciwego, a więc do cnoty. Cnota polega na wiedzy jest od niej nieodłączna. Sokrates nauczał, ale przeciwnie do sofistów nie pobierał pieniędzy. Uważał, że nauczanie jest obowiązkiem obywatelskim. Każdy człowiek nosi w sobie prawdę, ale nie jest tego świadomy. Trzeba z niego ją wydobyć, pomóc mu i uświadomić. Jeżeli człowiek będzie wiedział: co to sprawiedliwość- to będzie sprawiedliwy; uczciwość - to będzie uczciwy. Można tego wszystkiego nauczyć. Głosił, ze zasadą postępowania jednostki, jak i grupy powinna być cnota umiarkowania- powściągliwość w korzystaniu z bogactw, jest świadectwem dojrzałości duchowej jednostki, dojrzałości moralnej. Człowiek dojrzały moralnie powinien zawsze czynić dobro. Sprawiedliwość — umiarkowanie i poszanowanie godności innych. Sprawiedliwością powinni kierować się rządzący i rządzeni. Praca - postulował, aby każdy wykonywał jakąś pracę dla Polis, nawet ci wolni, ponieważ praca jest pożyteczna. Teoria umowy społecznej Fakt przebywania w konkretnym państwie oznacza domniemanie poszanowania obowiązujących w nim praw. Jeżeli ich nie akceptuje to powinien je opuścić, a jeżeli zostaje to znaczy, że je akceptuje. Nie były mu obojętne sprawy ustroju politycznego i wyróżniał cztery formy ustroju: a) monarchię - rządy króla sprawowane zgodnie z prawem, ale i poszanowaniem godności obywateli, liczący się z opinią poddanych; b) tyrania - łamanie przez władcę praw, ochrona tylko swych praw i przywilejów; c) arystokracja - władzę sprawują ludzie należący do najznakomitszych rodów w państwie, tutaj może dojść do degeneracji i przeistoczenia się w plutokrację - egoizm rządzącej grupy; d) demokracja -jest forma ustroju, w której każdy obywatel ma zagwarantowane prawo dostępu do władzy. Sokrates wskazywał, że w demokracji wybory to przypadek, emocji i możliwość manipulowania. Opowiadał się raczej za monarchią lub arystokracją, ale musiało to być poparte posiadaniem wiedzy i poszanowaniem prawa. Władza powinna być sprawowana w interesie całego Polis w interesie całego społeczeństwa. Sokrates nie był przeświadczony o wyższości demokracji nad pozostałymi formami. Sokrates podkreślał, że władza jest sprawą odpowiedzialną i dlatego powinna być sprawowana w interesie całej zbiorowości. Sokrates głosił, że wejście na drogę poznania, na drogę wiedzy jest wejście na drogę cnoty ( wiem, że jest dobro - będę je czynił). Miarą człowieczeństwa jest otwartość na przyjaźń z drugim człowiekiem, niesienie mu pomocy. Istnienie państwa jest konieczne. Żaden z nas nie jest samowystarczalny, każdy z nas potrzebuje drugiego człowieka, aby przeżyć. Zbieramy ludzi o różnych umiejętnościach i tworzy się państwo. Pomagamy sobie nawzajem, współdziałamy.	Platon- Państwo idealne, o liczbie urodzin decyduja urzędnicy. Kobieta począwszy od swoich 20 lat aż po 40 powinna rodzić dla państwa a mężczyzna jak mija szczytowy okres sprawności w bieganiu powinien od tego czasu zapładniać dla państwa aż do 50 roku życia. Rodzące się dzieci powinien odbierać osobny urząd do tego powołany, a zatrudniać będzie albo mężczyzn albo kobiety albo jednych i drugich, albowiem i w urzędach będą pracowały kobiety pospołu z mężczyzną. młodym ludziom, którzy wyróżnili się na wojnie albo gdzie indziej, należy dawać prezenty, podarunki i nagrody, a między innymi częstsze pozwolenia na stosunki z kobietami, aby jak największa liczba dzieci po nich została, dzieci chore po urodzeniu należy zabijać likwidując rodzinę sprawi ze -cale państwo stanie się jedna wielka rodzina i uważał. że jeżeli rodzice nie będą znali swoich własnych dzieci to wszystkie dzieci uznają za swoje. Idee piękna, dobra i prawdy zostały przez Platona umieszczone najwyżej Dusza jest, istnieje i istniała zawsze. Może istnieć bez ciała, ale ciało nie może istnieć bez duszy. Władzą duszy jest rozum, a nie ciała. Platon głosił tezę, że państwo jest koniecznym wytworem społecznego podziału pracy. Choć jest konieczne każdej jednostce, to żadne z państw nie jest takie jak być powinno. Państwa pod legają procesom degenerowania się. Jedynie to co idealne nie podlega zmianie ani degeneracji. Ustrój powinien być idealny aby nie ulegał degeneracji Timokracja - ustrój oparty na ambicji, honorze, na poczuciu wartości jednostek, na tym, co ludzie cenią najbardziej, na odwadze. Charakteryzuje się surowością życia, ciągłym dążeniem do zdobywania zaszczytów (szczególnie na polu walki np. ustrój Sparty). Posiada najwięcej zalet w porównaniu z innymi formami. Ale dążenie do zaszczytów prowadzi do przekształcenia się timokracji w oligarchię: Oligarchia - zaczyna przeważasz dążenie do bogacenia się, nigdy nie zaspokojone, ponieważ im więcej mam, tym więcej chcę. Państwo dzieli się na grupę ludzi bogatych- nieliczną i dużą grupę - biednych. Ta dysproporcja prowadzi do upadku ustroju. Biedni patrzą na to bogactwo nielicznych i obalają ten ustrój. Powstaje demokracja: Demokracja - lud chce uzyskać dostęp do władzy, do wolności. Jest opanowany szałem wolności, zaprowadza w państwie system, w którym wszyscy uczestniczą jakoś w rządzeniu. Ponieważ wolność ta jest źle pojmowana, dochodzi do chaosu, do anarchii, do obniżenia dyscypliny społecznej, do ogólnego bałaganu i poczucia niepewności. Knuje się spiski, podejrzewa o powstawanie ugrupowań przeciwnych, nikt do nikogo nie ma zaufania'. Można wykorzystywać emocje ludzi. Odkąd jednostka uzyskuje uprawnienie kierowania państwem w formie obalenia poprzedniego systemu, jest to zawsze koniec demokracji a początek tyranii: Tyrania -jest reakcją rozpasania na brak jakichkolwiek hamulców. Tyrania jest końcowym stadium degeneracji. Zasadą jest strach, podejrzliwość, egoizm panującego i obłuda, strach przed głoszeniem prawdy Państwo idealjne- model państwa takiego, w którym wszyscy obywatele, a nie tylko jakaś ich część będą jednakowo szczęśliwi. .Platon uważał, że każdy z nas inaczej pojmuje szczęście, czego innego potrzebuje do szczęścia. I to szczęście jest zupełnie, czym innym dla każdej osoby. Z tego wynika, że państwo powinno zapewnić każdej grupie takie warunki, w jakich ona będzie się czuła szczęśliwa. Z tym pragnieniem, aby państwo było odpowiednie dla wszystkich jego mieszkańców łączy się również określone rozumienie roli prawa. Platon uważał, że prawo powinno regulować sytuację w państwie tak, aby wszyscy czuli się szczęśliwi, bo przecież prawo jest dla wszystkich, a nie tylko dla wybranej grupy obywateli	Skoro jednak każda grypa powinna mieć zapewnione właściwe dla niej warunki życia i rozwoju to prawo powinno również zapewniać i stać na straży takiego właśnie stanu rzeczy, tzn., że prawo nie może pozwalać ludziom na dowolne zachowanie, ale powinno nakazywać zachowanie właściwe i wymuszać je jako postępowanie zgodne z przynależnością do danej grupy. Tak więc w Platońskim państwie każdy obywatel ma swoje ściśle określone miejsce, każdy robi to, do czego się nadaje. Rządzic powinni najmądrzejsi, należy się zajac ludzmi który osiągnęli cos wiecej, dla nich należy zachowac posady strażników miasta
Arystoteles- stworzył swój własny system, który był przeciwny systemowi platońskiemu. Poznajemy świat zmysłami. mówił, że byt naturalny, rzeczywisty jest to ten, który ja widzę, dotykam, czuję; twierdził, że on sam też jest rzeczywisty, nie jestem pozorem bytu. człowiek jest złożeniem z ciała i duszy. My poznajemy wszystko naszymi zmysłami, a zmysły przekazują to wszystko rozumowi. Rozum to dalej przetwarza. najwyższym celem człowieka jest osiągnięcie doskonałości największą doskonałość może człowiek osiągnąć w pracy czysto teoretycznej, czyli pracy umysłowej, bo wówczas człowiek posługuje się największą swoją władzą - rozumem. człowiek jest istotą społeczną - zwierzęciem stadnym, żaden z nas nie przejdzie przez życie samotnie, nic od niego nie potrzebując. Mamy różne potrzeby: cielesne i duchowe. Aby żyć potrzebujemy pożywienia, mieszkania, ubrania, zdrowia, rodziny, poczucia bezpieczeństwa, zaspokojenia potrzeb materialnych - są to czynniki, które są zależne od człowieka albo w ogóle od niego są niezależne, są jakieś uwarunkowania. Jedynie nad potrzebami duchowymi możemy zapanować i są one od nas całkowicie zależne. Człowiek może nad swoim duchem zapanować. Człowiek jeżeli pozna co to dobro to nie znaczy ze będzie koniecznie je czynił, musi do tego jeszcze zmusic swoją wole. Państwo według Arystotelesa jest czymś wzniosłym, jest tworem natury, powstaje dla umożliwienia życia i aby było ono dobre. Natura jest osiągnięciem celu. Kres poznania to natura. Tak więc państwo jest tworem natury a człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie. Taki człowiek, który z natury, a nie przez przypadek żyje poza państwem jest albo narzędziem albo nadludzką istotą. Człowiek jedyny ma zdolność odróżniania dobra i zła, sprawiedliwości i niesprawiedliwości. . Uważał, że aby być obywatelem to trzeba mieć prawo udziału w sądach i rządzić w zgromadzeniach ludowych. [Author ID1: at Mon Feb 12 12:56:00 2007 ] Prawidłowe ustroje; 1. Monarchia, czyli rządy jednego człowieka, 2. Arystokracja, czyli rządy niewielkiej grupy 3. Politeja, czyli rządy obywateli, Zwyrodniałe ustroje: 1. Tyrania - ponieważ w tę formę rządów przechodzi zdegenerowana monarchia. 2. Oligarchia, czyli zdegenerowaną arystokrację. 3. Demokrację, czyli zdegenerowaną politeję. .'.'.' B. ważne!! Politeja to za czasów Arystotelesa taki ustrój, który my dzisiaj nazwalibyśmy demokracja, natomiast demokracją nazywa taki ustrój, który my dzisiaj nazwalibyśmy demagogią. Zdaniem Arystotelesa politeja degeneruje się wtedy, gdy zaczyna zaniedbywać dobro wszystkich a faworyzować interesy najuboższych, w sposób niesprawiedliwy względem innych. Arystoteles uważa za błąd, w jaki popada demokracja polega na przyjęciu, że skoro wszyscy w równym stopniu są wolni to powinni być też i równi pod każdym względem. Arystoteles żadnego ustroju nie wynosi ponad stan. Uważa, że od zaistniałych okoliczności zależy, jaki należy przyjąć ustrój (jeżeli w jakimś państwie jest jakiś człowiek, który przewyższałby innych swoją doskonałością to powinien on sprawować władzę królewską - wtedy najlepszym ustrojem byłaby monarchia; albo gdyby istniała zaś grupa, która przewyższałaby swoim intelektem innych to wówczas mógłby być ustrój arystokratyczny). Arystoteles podkreśla, [Author ID1: at Mon Feb 12 12:57:00 2007 ]ze w [Author ID1: at Mon Feb 12 12:57:00 2007 ]państwie jest wielu[Author ID1: at Mon Feb 12 12:57:00 2007 ][Author ID1: at Mon Feb 12 12:57:00 2007 ] ludzi, którzy wprawdzie nie górują nad innymi cnotą polityczną, ale są zdolni do tego, aby kierować, np. państwem za pomocą przepisów prawa i dlatego uważał, że najlepszą dla współczesnych mu państw greckich byłaby politeja, w tej sytuacji,(tej chwili),[Author ID1: at Mon Feb 12 12:57:00 2007 ][Author ID1: at Mon Feb 12 12:57:00 2007 ]	Idealne państwo powinno ułatwiać zdobywanie dóbr materialnych swoim obywatelom, dbać o stan zdrowia, ale jedno i drugie powinno czynić w ten sposób dzięki temu mogli oni rozwijać i powiększać swoje dobra duchowe. Dlatego, że szczęście państwa zależy od jak cnotliwi są jego obywatele. Arystoteles wymienia jeszcze szereg warunków, które należy spełnić aby to państwo było doskonałe. Tak by jego obywatele czuli się w nim szczęśliwi. Jeżeli chodzi o mieszkańców to liczba nie powinna być ani zbyt duża, ani zbyt mała, taka w sam raz. Jeżeli państwo ma za mało mieszkańców to wtedy nie jest samowystarczalne, a jeżeli jest dużo to tez niedobrze bo ludzie powinni miedzy sobą się poznawać. Funkcje państwa: Aby państwo istniało, powinno mieć rolników, którzy będą zaopatrywali w żywność; rzemieślników, którzy dostarczają narzędzia; wojowników, którzy bronią przed buntownikami, przed wrogami zewnętrznymi; kupców, bo to powiększa zamożność państwa; ludzi ustanawiających, co jest pożyteczne dla wspólnoty, jakie są prawa obywateli względem siebie; kapłanów, którzy zajmują się kultem. Prawdziwi obywatele będą zajmować się rządzeniem, wojną i sprawowaniem kultu religijnego. Ponieważ te funkcje wymagają różnych cnót; wojownik musi być silny, a sędzia i prawodawca mądry obywatele najpierw będą wojownikami, później radnymi a na końcu kapłanami; dlatego, że człowiek młody jest silny, story jest bardziej rozumny). Wszyscy obywatele w takim idealnym państwie będą zamożni. Wielu ludzi musi wieść życie poniżej poziomu ludzkiego, albo nie w pełni ludzkie, aby inni mogli wieść życie doskonałe i w pełni ludzkie. Dla ludzi w starożytności to było czymś oczywistym, naturalnym, że ludzie nie są sobie równi. Szczęście państwa zależy od cnoty. Obywateli należy wychowac w sposób jednakowy.	Doktryny polityczne rzymian Stoicy- człowiek powinien żyć zgodnie z naturą. Nic poza rozumnością nie potrzeba, aby być doskonałym i szczęśliwym. obojętność wobec wszystkiego, co życie ze sobą niesie i potępiali wszystkich, których nie było stać na taką postawę. Człowiek jest tylko trybikiem jakimś we wszechświecie. To skoro cały wszechświat jest jednością, to w składowych nie może być również żadnych nierówności. Sprzeciwiali się instytucji niewolnictwa. Człowiek jest elementem własnej rodziny, grona przyjaciół, państwa wreszcie całej ludzkości. I dlatego oni uważali, że człowiek powinien być dobrym ojcem, przyjacielem, obywatelem swego państwa i nie zaniedbywać żadnych obowiązków względem ich. ojczyzną człowieka rozumnego jest cały świat. Cycero-( podobne poglądy co Arystoteles i stoicy) najważniejsze prawo to prawo natury Organizacja państwowa jest wyrazem najwyższej wspólnoty, jest podstawą łączącą jednostkę. Państwo formą uspołecznioną, ale jest nawet mistycznym związkiem ludzi i bogów. Państwo to rzecz ludu. Prawo stoi na straży bezpieczeństwa wspólnego bytowania. Władza pochodzi z porządku naturalnego, jest czymś naturalnym, ponieważ cały wszechświat jest zhierarchizowany. Dla niego ideałem jest państwo rzymskie, ale ta dawna republika, której cechą była troska o dobre obyczaje i instytucje wypracowane przez przodków. Przypisywał olbrzymią rolę religii w sprawowaniu władzy. Religia ma być nie tyle źródłem zasad moralnych ile skutecznym sposobem kierowania masami. Konserwatyzm- jest postawą przywiązaną do tradycji Przywiązują oni ogromne znaczenie do uczucia i skłonni są oceniać, że doktryny racjonalistyczne znacznie uczucia pomniejszają. Radykalizm jest postawą spółki, dlatego, że człowiek, kiedy jest w sobie zadufany to odrzuca od siebie wszelkie niezależne wartości i stojące na ich straży autorytety. kultura rozwija się wyłącznie drogą ewolucji, a ta ewolucja dokonuje się stopniowo i nie zależnie od ludzkiej świadomości. Legitymizm- że historyczne prawa monarchii są święte i nienaruszalne. Ponieważ monarchia została dana ludziom z łaski bożej. Ta zasada była całkowicie przeciwstawna rewolucyjnym doktrynom suwerenności ludu, ponieważ monarcha jest monarchą nie dzięki jakiejś umowie społecznej, ale z nadania Boga, czyli nie jest z łaski ludu, ale z łaski Boga, zatem narody mają obowiązek przywrócenia władzy i uprawnień byłym monarchiom. Neoliberalizm- Hajet -państwo powinno ułatwiac dostęp do faktów potzrebnychdo rozwoju gosp., państwo organizuje te usługiktóre nie mogą działać w sferze prywatnej Liberałowie uznają teorię prwa naturalnego, wolność w sferze poli. I ekon., równość wszystkich wobec prawa. Karl Popper ur. 28 lipca 1902 w Wiedniu, zm. 17 września 1994 w Londynie), filozof specjalizujący się w filozofii nauki i filozofii społeczno-politycznej. Jego system filozoficzny został przez niego samego nazwany racjonalizmem krytycznym, który on sam uważał za kontynuację filozofii Immanuela Kanta. Przez wielu jest uważany za jednego z największych filozofów XX-wieku. Najbardziej znanymi jego dokonaniami są stworzenie zasady falsyfikowalności jako kryterium naukowości (popperyzm), oraz koncepcji społeczeństwa otwartego, będącego swoistym rozwinięciem koncepcji demokracji Johna Locke'a i Johna Stuarta Milla. Dana teoria w ogóle dopuszcza możliwość obalenia siebie samej w wyniku jakiegoś, dającego się pomyśleć, eksperymentu.	Doktryny XIX w. Liberalizm ( John Lock)- szczęście ludzkości i bogactwo narodów zależą od wprowadzenia całkowitej wolności przemysłu i handlu. Państwo powinno wstrzymywać się od ingerencji w życie społeczne, a szczególnie w życie gospodarcze gdyż dzięki temu wyzwala się maksymalna aktywność jednostki. Podczas gdy interwencjonizm państwowy tą aktywność hamuje i osłabia. Wolność umów o pracę, co daje szansę pełniejszego wykorzystania talentów jednostki oraz umożliwia swobodny przepływ majątku z jednej dziedziny do drugiej. Państwo i prawo powinny według niego odgrywać rolę gwaranta porządku i bezpieczeństwa w wolnej erze ekonomicznej, co powinno prowadzić do dobrobytu i szczęścia wszystkich obywateli. Rząd musi być tani. . Niech zostawi obywatelom wolną rękę w czynieniu wszystkiego, co sami uczynić potrafią. Inicjatywa prywatna może łatwiej i taniej realizować prawie wszystkie zadania, które dotąd realizowało państwo. Podatki powinny być możliwie najniższe, dlatego, że wysokie podatki tłumią inicjatywę jednostki i hamują rozwój gospodarczy. Mill- 1) wolność sumienia, wolność wyzwania myśli i uczuć wraz ze swobodą wyrażania opinii i przekonań. 2) nienaruszalne prawo jednostki Mili przyjmuje zasadę swobody w zakresie sposobu bycia, upodobań, gustu, zajęć. Jednak czyni zastrzeżenie, że wolność taka przysługuje jednostce pod warunkiem, że swoim postępowaniem nie krzywdzi innych. 3) wolność zrzeszania się jednostek podobnie myślących lub o podobnych celach, oczywiście i w tym wypadku jest ograniczenie, że wolność tworzenie zrzeszeń nikogo nie może krzywdzić. Człowiek dysponując wolnością postępowania, może w tym swoim postępowaniu dążyć do szczęścia i do dobrobytu. że człowiek dysponując wolnością postępowania, może w tym swoim postępowaniu dążyć do szczęścia i do dobrobytu. Władca nie ma prawa narzucać swoich przekonań społeczeństwu. Państwo liberalne, czy też społeczeństwo liberalne powinno uznać w klasie robotniczej partnera, klasa robotnicza przechodzi określone zmiany: rozwój gospodarczy, przemysłowy powoduje rozwój świadomości robotników. USA- Zasadniczą rolę w amerykańskiej tradycji konstytucyjnej odgrywają cztery zasady: 1) Wszyscy ludzie posiadają przyrodzone uprawnienia naturalne, które władza państwowa musi chronić. 2) Rząd opiera swoją władzę na porozumieniu z rządzonymi. 3) Ochrona uprawnień ludzkich wymaga stosowania odpowiednich procedur prawnych. 4) Wszyscy obywatele powinni być traktowani jako równi wobec prawa. do ideowych podstaw amerykańskiego liberalizmu należą postulaty: 1) Wolności. 2) Zmian niosących postęp. 3) Równości szans jednostek. 4) Elastycznego określania roli władzy państwowej. 5) Ochrony własności prywatnej. 6) Przełamywanie izolacjonizmu w stosunkach międzynarodowych.

---