Prof. dr hab. Mieczysław Plopa
WSFiZ w Warszawie
Psychologia niestacjonarna
Semestr VII
Psychologia małżeństwa i rodziny - wykłady
Wykład 1 - 24.09.2011 r
Kwestionariusz Retrospektywnej Oceny Postaw Rodziców (KPR-ROC) - M. Plopa
Skala postaw rodzicelskich - M. Plopa
Kwestionariusz komunikacji małżeńskiej - M. Kaziemierczyk, M. Plopa
Kwestionariusz relacji rodzinnych - M. Plopa, P. Połomski
Kwestionariusz poczucia stresu - M. Plopa, R. Makarowski
Kwestionariusz stylów przywiązaniowych (KSP) - M. Plopa
Rozwojowe i wykonawcze aspekty życia rodzinnego - T. Rostkowska, A. Jarmolowska
Psychologia rodziny - T. Rostkowska
Więzi uczuciowe w rodzinie - J. Rembowski (jedna z I książek na ten temat)
Zarys psychologii małżeństwa - J. Rostowski
Oblicza empatii w relacjach małżeńskich - M. Kazimierczak
Psychologia w służbie rodziny - pod red. I. Janickiej, T. Rostkowskiej
Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia - T. rostkowska
Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny
Kohabitacja a małżeństwo w perspektywie psychologicznej - I. Janicka
Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie. Analiza psychologiczna - T. Rostkowska
Poznawanie systemu rodzinnego - M. Brahn-Galkowska
Rodzina współczesna - pod red. M. Ziemskiej
Psychologia miłości - B. Wojciszke (nowe poszerzone wydanie)
Mediacje rodzinne w konflikcie rozwodowym - H. Przybyła-Basista
--> Psychologia rodziny. Teoria i badania - M. Plopa
--> Więzi w małżeństwie i rodzinie - M. Plopa
Stres w izolacji morskiej - M. Plopa
Psychologia małżeństwa - M. Ryś
Rodzina alkoholowa w uzależnionym leczeniu - A. Margasiński
Jakiego bliskiego związku pragną młodzi Polacy?
Kontekst socjokulturowy wpływający na spostrzeganie atrakcyjności małżeństwa przez młodych dorosłych.
Odwrót od tradycji i obyczajów czy rzeczywiście małżeństwo staje się przestarzałą formą współżycia? (Wzrastająca liczba rozwodów, popularność związków kohabitacyjnych)
Media kreują niezależny tryb życia, propagują „seksualne wizerunki” i przyzwolenie na zmienność partnerów.
Oddzielenie seksu od funkcji prokreacyjnej i małżeństwa, kontrola narodzin dzieci.
Postępująca emancypacja kobiet - nowe rozumienie społecznego znaczenia kobiet.
Maleje znaczenie rytuałów związanych z zaręczynami, zawieraniem małżeństwa, urodzinami i śmiercią.
Orientacja na karierę zawodową, praca jako wartość zaczyna dominować nad życiem osobistym czy rodzinnym.
Brak pracy - odroczenie decyzji o małżeństwie i planowaniu małżeństwa
Liberalizacja poglądów odnośnie seksu i partnerstwa, co nie sprzyja stabilizacji związków
Wczesny wiek inicjacji seksualnej, ponad 80% młodzieży współżyje przed osiągnięciem pełnoletności.
Demokracje europejskie nie chronią instytucji małżeństwa i rodziny w niewystarczającym stopniu, nie stwarzają warunków do rozwoju.
Wykład 2 - 08.10.2011 r
Osoby wolne oraz będące w związkach małżeńskich akceptują wysoki i bardzo wysoki poziom bliskości między sobą.
Partnerzy ze związków małżeńskich nieudanych doświadczają znacznie niższego poziomu bliskości i otwartości w relacjach między sobą.
T: Rodzina w ujęciu systemowym. (polecana literatura - „Psychologia rodziny” M. Plopa)
Rodzina jako system.
Rodzina - złożona struktura składająca się ze wzajemnie od siebie zależnych osób i grup osób, które dzielą historię, przeżywają jakiś stopień emocjonalnej więzi, wprowadzają strategie interakcji potrzebne poszczególnym członkom rodziny i grupie jako całości.
Strukturalne właściwości rodzin:
1. Całościowość (zasada stałości)
2. Organizacyjna złożoność
3. Współzależność
Ad. 1. Całościowość
Członkowie rodziny stanowią kompleksową całość.
Istnieje wyjątkowość każdej rodziny, może być rozumiana przez znajomość reguł (wzorców) interakcji, które budują system.
Ad. 2. Organizacyjna złożoność
Każdy system ma w sobie podsystemy:
Systemy w rodzinie:
- małżeński (uczy natury intymnych relacji, dostarcza wzorców wymiany uczuć między kobietą a mężczyzną, uczy dzieci dobrych relacji)
- rodzicielski (socjalizacja, wychowanie, wspomaganie)
- rodzeństwa (uczy wzorców współpracy, negocjacji, konkurencji, otwartości)
Ad. 3. Współzależność
Osoby i podsystemy są od siebie zależne wzajemnie i wzajemnie na siebie wpływają.
np. Potrzeba autonomii rosnących dzieci wymusza zmianę interakcji w podsystemie rodzicielskim, małżeńskim.
Choroba w rodzinie - zmienia strukturę i system interakcji w rodzinie.
Regulatory życia rodzinnego:
1. Strategie (do realizacji pewnych zadań - prokreacji, wychowania, bezpieczeństwa, itp.)
2. Reguły (sposoby pomagające w stosowaniu strategii)
3. Metareguły
Ad. 1. Strategie
- są wzorami interakcji w rodzinie, tworzą wyjątkowy kontekst interakcji. Są one specyficznymi metodami i procedurami używanymi w granicach rodziny w realizacji jej zadań.
- są pod wpływem różnych czynników wewnętrznych i zewnętrznych. (dziedzictwo pokoleniowe, kontekst historyczny, polityczny, ekonomiczny, religijny, itp.)
Ad. 2. Reguły
- Pewne wzory, zachowania, które przyczyniają się do realizacji pewnych zadań, definiują granice dopuszczalnego i stosowanego zachowania w rodzinie, przyczyniają się do utrzymania stałości systemu rodzinnego.
- Mogą być jawnie wyrażane, mogą być ukryte.
Ad. 3. Metareguły
- Odnoszą się do reguł rodziny, określają dopuszczalne i stosowne zachowania
- różnią się od jawnych i ukrytych reguł, ponieważ na ich funkcjonowanie nie mają wpływu poszczególni członkowie systemu. Są zadane systemowi.
Zadania i strategie rodziny:
Kluczem do zrozumienia rodziny jest zrozumienie związku między zadaniami rodziny a strategiami służącymi do ich realizacji.
Pomimo swej wyjątkowości muszą realizować podobne zadania (funkcje).
Badania wskazują na wysoką zgodność międzypokoleniową we wzorcach interakcji w rodzinach. Rodziny pochodzenia są modelowane w ustaleniu priorytetów (strategie rodziców są najbardziej znane).
Zadania i strategie dotyczące tożsamości:
- wszystkie rodziny powinny budować tożsamość rodzinną i indywidualną
poprzez:
1. Budowanie tematów rodziny
2. Prowadzenie socjalizacji członków rodziny (kreowanie tożsamości osobistej)
Rodzinne tematy - elementy (świadome, nieświadome, intelektualne - przekonania, wartości, emocjonalne) doświadczenia rodziny, które organizują podstawy życia rodzinnego.
Mają moc scalania rodziny, która jest wartością, punktem odniesienia dla poszczególnych członków (kultywowanie tradycjonalizmu rodzinnego).
W każdej rodzinie jest zaktywizowany mechanizm kreowania zgodności obrazu siebie z obrazem, jaki o jednostce ma rodzina.
Proces ten trwa wiele lat poprzez pełnienie określonych ról w rodzinie. Rodzina ma jakieś wyobrażenia o członkach a kategoriach realnych, powinnościowych i idealnych. (Może to być zdrowe, a może to być chore, np. pokładanie ambicji rodzica w synu - spełnianie własnych ambicji)
Rodziny mogą tworzyć mity rodzinne, które mogą być niezgodne z możliwościami rodziny i mogą tym samym tworzyć napięcie między rodziną i innymi systemami z zewnątrz.
Mit może adekwatnie nie uwzględniać zasobów członków systemu, stąd też może ograniczać patologizować rozwój jednostek w systemie, może kreować stres.
/Wybór tematów rodziny nie jest przypadkowy, mają one określone uwarunkowania.
Niektóre z nich są przekazywane od wcześniejszych pokoleń jako część zapisu historii rodziny.
Mogą się one wiązać z długotrwałymi tradycjami lub istotą rodzinnych wartości. [Orientacja na karierę polityczną ojca może ograniczać rozwój innych członków (kotwica)]
Tematy odrzucenia, odwetu, porzucenia, ofiarności, bezradności, mogą być wynikiem nierozstrzygniętych spraw w poprzednim pokoleniu - implikują określone zachowania./ <- slajd pominięty na zajęciach
Socjalizacja:
Strategie dotyczące kreowania tożsamości osobistej mogą być podobne lub różne w odniesieniu do członków rodziny. (Elastyczne, sztywne, zbyt kontrolujące, liberalne, wrogie, nadmiernie ochraniające, niespokojne, nieprzewidywalne)
(wyobrażenia rodziców, niekiedy urojone, kształtują poczucie wartości, aspiracje, samoocenę) Strategia „zastępczego życia za swoje dzieci”.
Zadania i strategie dotyczące granic:
Granice oznaczają odrębności poszczególnych rodzin jak również w ramach rodziny, odróżniają jedne podsystemy od innych.
Pojęcie granic w stosunku do systemu rodzinnego jest rozumiane metaforycznie, nie są one bowiem ...
Granice zewnętrzne:
(otwarte/zamknięte)
- oddzielają rodzinę od innych systemów.
- ustalają też zasady przepływu informacji między rodziną i innymi zewnętrznymi systemami (organizacjami społeczno-politycznymi, grypami towarzyskimi, itp.), co służy utrzymaniu ich integralności i spoistości.
Granice wewnętrzne:
(otwarte/zamknięte)
- oddzielają członków rodziny od siebie wzajemnie jak i od podsystemów.
- ustalają zasady przepływu informacji między nimi, co służy utrzymaniu ich integralności i spoistości.
Zadania i strategie kierowania spójnością rodziny:
System rodzinny jest odpowiedzialny za jakość i poziom więzi emocjonalnej między członkami, co wiąże się ze wzajemnym ujawnieniem się.
Wyznaczniki spójności:
- wysoki poziom więzi emocjonalnych między członkami (życzliwość, zaufanie, troska, wsparcie, zgoda na reaktywność emocjonalną, wyrażanie różnych emocji, pełnej gamy uczuć stosownie do sytuacji.)
- wszyscy członkowie rodziny powinni czuć się dobrze (nie może ktoś czuć się lepiej kosztem innego członka rodziny)
- strategie postępowania muszą dopuszczać równość relacji (nie może być lekceważenia, ignorowania)
- występuje umiejętność kierowania konfliktem, wspieranie dobrego samopoczucia członków rodziny
Kierowanie konfliktem (jako strategia troski o spójność systemu):
- zarządzanie spójnością rodziny wymaga rozwoju strategii dla rozwiązywania problemów i kierowania konfliktem,
- strategie kierowania konfliktem mogą mieć różny poziom efektywności, mogą chronić system, ale też mogą go zniszczyć.
Strategie kierowania konfliktem:
- zaprzeczanie istnieniu jakiegokolwiek konfliktu (bardzo zła strategia)
- obchodzenie konfliktu (rozwiązanie zastępcze, np. kupienie kwiatów, pierścionka, itp.)
- tworzenie koalicyjnych subsytemów (żona z mężem w konflikcie, żona z córką przeciw mężowi)
- zadaniowa orientacja (pożądana strategia, rozmowa o problemie)
Wykład 3 - 22.10.2011 r
<Z powodu kłopotów technicznych, materiały z tego wykładu będą w extranecie>
T: Strategie kierowania stresem w rodzinie.
Stresory pionowe - wzorce rodzinne, mity, sekrety, dziedzictwo
Stresory rozwojowe - zmiany w cyklu życia
Stresory nieprzewidywalne - śmierć bliskiej osoby, katastrofy
Stres - określona relacja między osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażające jej dobrostanowi. (Lazarus, Folkman, 1984)
Pojęcie stresu odnosi się do stanu, na który składają się silne negatywne emocje: strach, lęk, złość, wrogość a także inne stany emocjonalne oraz towarzyszące im zmiany fizjologiczne i biochemiczne, ewidentnie przekraczające normalny, bazalny poziom aktywacji, pobudzenia. (Jan Strelau)
Określony harmonogram zmian (okresów) w cyklu rodziny.
1) Styl skoncentrowany na zadaniu - osoby preferujące ten styl w sytuacjach stresowych podejmują wysiłki zmierzające do rozwiązania problemu, poprzez poznawcze przekształcenie lub próby zmiany sytuacji. Nacisk kładą na zadanie lub planowanie rozwiązania problemu.
2) Styl skoncentrowany na emocjach - charakterystyczny dla osób, które w sytuacjach trudnych wykazują tendencje do koncentracji na sobie, na własnych przeżyciach emocjonalnych, tj. złości, poczucie winy, napięcia. Osoby takie mają także tendencje
3) Styl skoncentrowany na unikaniu - w sytuacjach trudnych tendencja do wystrzegania się myślenia, przeżywania i doświadczenia tych sytuacji. Styl ten może przyjmować postać angażowania się w czynności uboczne.
Wykład 4 - 05.11.2011 r
Modele międzypokoleniowe
Próbują wyjaśniać mechanizm transmisji i dziedziczenia doświadczeń pierwotnej rodziny na rodziny pochodzenia, które uwidaczniają się w poziomie rozwoju członków rodziny i wzorach funkcjonowania późniejszych pokoleń.
Model Bowena:
- Procesy różnicowania dotyczące kierowania procesami kształtowania się tożsamości, regulacją granic i zarządzaniem emocjonalnym klimatem systemu rodzinnego.
- Pojęcie różnicowania odniesione bezpośrednio do jednostek dotyczy zdolności członków rodziny do wyrażania swojej własnej indywidualności oraz działania autonomicznego przy jednoczesnym zachowaniu ….
Transmisja międzypokoleniowa a proces różnicowania (trzy obszary)
- regulacja wewnętrznych granic
- zarządzanie emocjonalnym klimatem
- kształtowanie tożsamości członków
- Rodziny z wysoką tolerancją dla indywidualności pozwalają członkom rodziny działać w dużym stopniu niezależnie i autonomicznie. W tego typach rodzin dba się o respektowanie przez każdego członka do ujawniania swoich tendencji do prywatności, niezależnego myślenia, odczuwania czy działania.
- Strategie używane do kierowania emocjonalnym klimatem przyczyniają się do doświadczania bliskości, integracji, spójności.
- Optymalna tolerancja dla indywidualności - członkowie rodziny są rozpoznawani jako osoby mające wyjątkowe cechy osobiste i mogące swobodnie przejawiać w działaniu swoją autonomię.
Klimat rodziny - jednostki czują wsparcie i zachętę aby być sobą.
Dobrze zróżnicowane rodziny wychowują dzieci, które prezentują wysoki poziom odróżniania siebie.
Tolerancja dla indywidualności; akceptacja praw każdej jednostki do kontroli (w określonych granicach) jej tożsamości; … ułatwia odróżnianie siebie.
Osoby „wysoce różnicujące” wykazują wysokie poczucie kontroli nad biegiem własnego życia.
Dobrze zróżnicowane jednostki zarządzają swoimi relacjami z innymi w sposób płynny i elastyczny. Ten płynny sposób bycia z innymi (np. odczuwanie empatii wobec uczuć innych, dzielenie się z innymi swoimi myslami albo preferowania potrzeb innych nad własnymi) pozwala w stosownym momencie uwolnić się od nich aby ponownie skupić się na sobie, podążając za własnymi potrzebami, co jest charakterystyczne dla osób z wysokim poziomem psychologicznej dojrzałości (por. Maslow).
Słabo zróżnicowane systemy charakteryzują się niską tolerancją dla indywidualności.
Członkowie rodziny są emocjonalnie zlepieni - zbytnio weszli we wspólnotowość, jednostka nie jest w stanie podjąć samodzielnej decyzji bez osoby należącej do systemu.
Indywidualność osoby należącej do systemu jest postrzegana jako nielojalna i zagrażająca stałości rodziny.
Takie rodziny działają w poczuciu emocjonalnej jedności. Obawy, niepokój, stresy a nawet radości jednego członka rodziny są odczuwane intensywnie przez wszystkich członków rodziny.
Im słabiej zróżnicowana rodzina, tym większe jest doświadczenie konfliktu i napięć., występuje silniejsza tendencja polegania na tzw. strategii triangulacji.
Sztywne reguły - indywidualność i autonomia nie są tolerowane. Próby członków wyrażania swojej indywidualności są często postrzegane jako nielojalne w stosunku do rodziny. Może to rodzić u nich niepokój i bunt albo prowokuje rozwój zachowań zbyt zależnych.
Osoby znajdujące się na niskim continuum odróżniania siebie działają z mniejszą akceptacją siebie.
Mają trudności w rozdzielaniu perspektywy emocjonalnej od intelektualnej w swoim działaniu.
Podejmują decyzje oparte na swoich chwilowych odczuciach a nie na uważnym oszacowaniu ważnych faktów.
Ponieważ poszukiwanie miłości i aprobaty innych jest dominującym motywem, mało energii jest nakierowanej na realizację różnych ważnych życiowo zadań.
Takie osoby mogą być tak pochłonięte potrzebą aprobaty i akceptacji, że nie potrafią w pełni angażować się w pracę, naukę i ulubione zajęcia czy poszukiwanie nowych doświadczeń.
Osoby z niższym poziomem odróżniania doświadczają „krańcó fuzji” w ich interpersonalnych relacjach.
Są albo niezdolni do konstruktywnego uwolnienia się z …
Zarządzanie nierozstrzygniętymi kwestiami z rodziną pierwotną. Spojrzenie z perspektywy międzypokoleniowej.
Według Bowena, osoby ze słabą tożsamością organizują swoje relacje ze środowiskiem społecznym spoza rodziny przez stosowanie 3 destruktywnych strategii:
- generowanie konfliktu jako strategii dla utrzymywania dystansu w stosunku do innych i chronienia swojego poczucia siebie;
- ustalanie sztywnych wzorców interakcji
- posługiwania się fuzją w relacjach rodziny jako procesu projektowania rodziny.
Lęk o siebie i niezdolność do nawiązywania dojrzałych i bliskich relacji z innymi powoduje „tworzenie” wokół siebie emocjonalnego otoczenia, które cechuje się dużym napięciem.
Tworzą konflikty, wynajdują wady, słabości u partnera, aby bronić poczucie siebie.
Oczywiste jest jednak, że to poczucie różnicowania jest utrzymywane kosztem bliskości (zażyłości).
Ustalanie sztywnych wzorców interakcji
Słabo zróżnicowane jednostki chcą redukować, minimalizować swój lęk.
1 ze sposobów - nawiązywanie wybiórczych interakcji społecznych - ograniczają się do osób, które pozwalają innym na kontrolowanie siebie.
(overcontrolling) nad drugą osobą wzmaga przejawianie wysoce kontrolującego zachowania, poczucia kompetencji jednostki i redukuje lęk o siebie.
Osiąganie specyficznie rozumianego sukcesu:
Zależy od możliwości znalezienia takiego „partnera” …
Poszukiwania partnera, który może funkcjonować w charakterze rodzica.
Oczekiwania takie może spełniać taka osoba, która potrafi dostarczać tego, czego brakowało w rodzinie pierwotnej (opieki, pomocy, wsparcia).
Potrzeba bycia zależnym - budowanie relacji z kimś, kto jest skłonny przejąć kontrolę relacji.
Skutkiem jednak jest wysoki stopień zależności od relacji, który hamuje spontaniczność, kreatywność i w największym stopniu zdolność do bycia w bliskim, intymnym związku.
Istnieje w tych relacjach kruchość więzi …
Posługiwanie się fuzją…
Rodzice projektują (przemieszczają) część ich własnych nierozstrzygniętych emocjonalnych więzi albo konfliktów na 1 albo więcej swoich dzieci.
Poziom lęku rodzica jest zmniejszony przez skupianie się na dziecku.
Uczucia rodzica mogą stawać się intensywne i przejawiać się na continuum od nadmiernie pozytywnych do wysoce negatywnych. (niekonsekwencja zachowań)
Gdy są one wysoce pozytywne dziecko może być przewartościowane, nadmiernie chronione, traktowane jako niedojrzałe.
Wysoce negatywne - traktowane w szorstki, karzący, ograniczający, a nawet bezwzględny sposób.
W jakimkolwiek przypadku dziecko jest dostrajane do rodzicielskiego lęku….
Dziecko, które staje się przedmiotem projektowania staje się tym, które jest najbardziej emocjonalnie związane z rodzicami i rozwija niższy poziom samozróżnicowania niż rodzeństwo.
Jednostki z rodzin problemowych zwykle poślubiają osoby, które są na podobnym poziomie zróżnicowania siebie.
Każdy partner w małżeństwie będzie wnosił do związku podobne poziomy nierozwiązanych emocjonalnych więzi, kwestie fuzji i odróżniania siebie.
Kwestie, które pozostają nierozwiązane w rodzinie pierwotnej będą prawdopodobnie powracać w rodzinie prokreacji.
Stadia rozwoju rodziny:
rozdzielenie młodego dorosłego od pierwotnej rodziny
wybór partnera
przejście do małżeństwa
pierwsze lata małżeństwa
przejście do rodzicielstwa
opuszczenie domu przez dzieci
stadia postparentalne
wiek senioralny
Proces indywiduacji
(trwa przez całe życie)
Postępujące zmiany w możliwościach jednostki do brania osobistej odpowiedzialności za bieg swojego życia i bieg życia drugiej osoby.
Wskaźniki indywiduacji:
- stopień emocjonalnej zależności
- stopień emocjonalnej reaktywności
-
Emocjonalna zależność - nadmierna potrzeba aprobaty, bliskości, emocjonalnego wsparcia
Emocjonalna reaktywność - stopień konfliktowych uczuć obejmujących poczucie winy…
Pseudoindywiduacja - pozorna autonomia a faktyczna zależność od rodziny (unikanie konfliktów, postrzeganie siebie jako potrzebującego ciągłej pomocy innych, odwiedzania członków rodziny dla uzyskania aprobaty i wsparcia, w tym finansowego).
Proces indywiduacji kreuje …
Wybór partnera - analiza z perspektywy trwałości związku
Teorie doboru partnerów:
- teoria wpływu rodziny generacyjnej
- teoria stadialnego wyboru partnera??
- teoria społecznej wymiany
- teoria dialektywna
- teoria biologiczna
- teoria przywiązania
- teoria kohabitacji
- teoria targów małżeńskich
Wykład 5 - 19.11.2011 r.
Teorie doboru partnerów
- teoria wpływu rodziny generacyjnej
- teoria stadialne wyboru partnera
- teoria społecznej wymiany
- teoria dialektyczne
- teoria biologiczna
- teoria przywiązania
- teoria kohabitacji
- teoria targów małżeńskich
Teoria wpływów rodziny generacyjnej
Doświadczenia rodziny generacyjnej pomagają kształtować wartości i oczekiwania, które wnosimy do naszych związków, tzn. - doświadczenia rodziny kształtują fundament dla naszego CL (comarison level).
Nasza rozwojowa historia, poziom i sposób osiągania indywidualności i od generacyjnej wpływa na to, kto dla nas jest atrakcyjny oraz na naszą gotowość do brania odpowiedzialności za rozwój intymnego związku.
Doświadczenie naszego uspołecznienia w rodzinie generacyjnej jak również w bardziej obszernej kulturze dotyczy naszych oczekiwań tego, jaka powinna być żona i mąż.
Reguły w rodzinie generacyjnej pomagają nam definiować oczekiwania młodej osoby odnośnie atrakcyjności partnera, partnerki.
Na przykład, jeżeli reguły dotyczące komunikacji opierały się na otwartości, potrzebie rozumienia innych to dostrzeganie u partnera aprobaty dla traktowania form komunikowania się zwiększa jego atrakcyjność.
Jednostka może nosić w sobie określone tematy rodzinne dotyczące wyboru partnera (jaki powinien być).
Są to określone filtry, które mogą mieć nasycenie religijne, kulturalne, ekonomiczne. One mogą mieć wpływ na ocenę atrakcyjności potencjalnego partnera.
Kwestia indywiduacji wyboru partnera:
Nieobecność w jednostce dojrzałego poczucia tożsamości to jednocześnie brak pełnej zdolności do nawiązywania bliskości. Może takie doświadczenie uruchamiać mechanizm wiązania się z innymi, aby „uzupełnić nasze poczucie siebie”.
Doświadczenie trudności w indywiduacji może utrudniać dostosowanie się do innego związku.
Indywidualni buntownicy przeciw rodzinie umyślnie mogą wybierać partnera, którego rodzina nigdy nie mogłaby zaaprobować.
Poczucie krzywdy, gniew i reaktywność ku rodzinie może być podstawą wysiłków, aby sprzeciwiać się rodzinie przez przedstawianie im dylematu partnera nie do przyjęcia.
Znajdując partnera z „wymarzoną rodziną” mogą dokonać fuzji z nią. W tym przypadku bardziej liczy się rodzina partnera niż on sam. Rodzina jest wynikiem pośredniczącym w wyborze.
Ewolucyjne podejście do selekcji partnerskiej
Ewolucyjna psychologia oparta na teorii Darwina o naturalnej i płciowej selekcji zakłada, że w rodzinie psychiczno-fizjologiczne mechanizmy zakorzenione w ludziach, w decydujący sposób wpływają na wybory partnerów.
Ludzie z reguły szukają partnerów, którzy posiadają cechy, które zapewniają im sukces rozrodczy, a potomstwu przetrwanie.
Kobiety kładą większy nacisk na wychowanie potomstwa, dlatego muszą być bardzo rozważne przy wyborze partnera.
Mężczyźni przywiązuje mniejszą wagę do wyboru partnerki na krótki okres (np. na jedną noc), ale w przypadku potencjalnej żony, ich wybór jest zbliżony do kobiecego.
W badaniu na temat zmian preferencji partnerskich przez ostatnie 60 lat, okazało się, że kobiety coraz bardziej cenią status ekonomiczny swojego partnera.
Mimo, że mężczyźni mniej cenią sobie możliwości finansowe wybranek, to jest to jednak tendencja malejąca na przestrzeni ostatnich lat.
Odnośnie preferencji małżeńskich, mężczyźni mają w sobie ewolucyjne psychologiczne mechanizmy, które predysponują ich do angażowania się w większą liczbę krótkich związków partnerskich.
Heteroseksualni mężczyźni są najbardziej zazdrośni o niewierność seksualną w porównaniu z heteroseksualnymi kobietami i homoseksualnymi kobietami i mężczyznami.
W poszukiwaniu płodnego i zdrowego genetycznie partnera, mężczyźni najbardziej cenią zdrowie, urodę, młodość swoich partnerek, kobiety preferują mężczyzn silnych, atrakcyjnych i zasobnych, wiedząc, że będą oni mogli zapewnić byt i bezpieczeństwo potomstwu.
Kłusownictwo
Związek krótkotrwały oparty na relacjach seksualnych, „przyprawianie rogów”, jednoznaczny „Skok w bok”, osoba odbita wraca do związku.
Związek długoterminowy (przyjęcie długoterminowe) - „seryjna monogamia”.
W toku ewolucji problem z dostępnością potencjalnych partnerów - bo część funkcjonuje w związkach.
W toku ewolucji wytworzyły się wzorce zwabiania (odbijania) partnerów, który już istnieje w związku.
Mężczyźni częściej niż kobiety zauważali kłusownicze próby innych wobec ich partnerek (w celu krótkotrwałego związku o podłożu seksualnym).
Mężczyźni znacznie częściej wyrażają gotowość na odbycie seksualnego romansu (75% mężczyzn).
Taktyki kłusowników:
- samouwydatnianie - deprecjonowanie zalet stałego partnera, a eksponowanie swoich;
- uwałaczanie stałemu partnerowi - oczernianie stałego partnera w oczach osoby, która jest celem odbijania;
- przenikanie do życia pary, jako „niegroźny przyjaciel”.
Kłusownictwo nie musi być świadome - może być wynikiem podświadomych....
Kłusownictwo oprócz korzyści związanych z sukcesem reprodukcyjnym niesie również zagrożenie...
Koszty:
- choroby przenoszone drogą płciową
- odwet ze strony partnera
- ...
Skoro jednak mężczyźni mają zapotrzebowanie na przelotne związki z wieloma kobietami, to takowe muszą być w gotowości.
Aby kobieta poddała się kłusownikowi musi też mieć określone korzyści wynikające z nawiązywania krótkotrwałych związków (kontaktów seksualnych)
(uzyskanie zasob....)
Ograniczenia, krytyka teorii
Większość badań dotyczyła osób samotnych (studentów)
Większość badaczy ewolucyjnych uważa, że preferencje partnerskie są instynktowne i nie opierają się na statusie związku, dlatego status małżeński nie jest brany pod uwagę w badaniach.
Ewolucyjni badacze pytali badanych o cechy, które cenią w partnerach, zapominając o rzeczywistej roli tych
Udowodniono, że demograficzne, ekonomiczne czy społeczne trendy mają duży wpływ na zmiany preferencji ...
Większość ewolucyjnych badań kładła nacisk na różnice płciowe i grupowe, zapominając o różnicach indywidualnych, które często są najistotniejsze (w świetle innych teorii).
Teoria targów małżeńskich
Targi małżeńskie opierają się na zasadzie bliskości polegającej na niedużej odległości geograficznej oraz czasowej.
Na przestrzeni tych targów, osoby „wymieniają się informacjami” w poszukiwaniu partnerów.
Zadaniem targów małżeńskich jest ustalenie dostępności partnerów. Wiąże się to z prawdopodobieństwem zawierania związków małżeńskich
Fazy:
- poszukiwanie informacji na temat potencjalnych partnerów
- dokonanie oceny odnośnie dopasowania potencjalnego partnera
- „oddziaływanie” na partnera w celu podjęcia decyzji czy
Na rynku ekonomicznym można otrzymać towary i obsługę, na jakie pozwalają ludziom środki finansowe. Podobnie na rynku małżeńskim poszukiwanie pożądanych partnerów jest zgodne z możliwościami, jakie jednostka sama może zaoferować.
To, co osoby na rynku małżeńskim próbują zmaksymalizować (dla siebie) to cechy, które będą posiadali ich potencjalni partnerzy życiowi.
(wygląd zewnętrzny, status ekonomiczny, pochodzenie, wykształcenie, charakter, osobowość, umiejętność współżycia i szereg innych atrybutów.)
Nawet te osoby, które ogólnie osiągają niski poziom atrakcyjności są w stanie osiągnąć wysoką specyficzną atrakcyjność dla niektórych potencjalnych partnerów.
Przy idealnie funkcjonującym rynku większość ludzi powinna pozyskać partnerów, któ®ych osobista specyficzna atrakcyjność jest przynajmniej trochę wyższa niż ich własny ogólny stopień atrakcyjności małżeńskiej.
Najtrwalszym i najbardziej udanymi małżeństwami są takie związki, w których partnerzy są dla siebie bardziej atrakcyjni niż dla innych osób przeciwnej płci.
Odwrotnie, te małżeństwa, w których małżonkowie są bardziej atrakcyjni dla wieku innych osób niż dla siebie nawzajem - raczej nie osiągną sukcesu.
Warunkiem dobrze dopasowanego...
Wykład 6 - 03.12.2011 r.
Teoria targów małżeńskich - teorie ekonomiczne (c.d.)
To, co osoby na rynku małżeńskim próbują zmaksymalizować (dla siebie) to cechy, które będą posiadali ich potencjalni partnerzy życiowi.
Wygląd zewnętrzny, status ekonomiczny, pochodzenie, wykształcenie, charakter, osobowość, umiejętność współżycia i szereg innych atrybutów.
Nawet te osoby, które ogólnie osiągają niski poziom atrakcyjności są w stanie osiągnąć ...
Przy idealnie funkcjonującym rynku większość ludzi powinna pozyskać partnerów, których osobista specyficzna atrakcyjność jest przynajmniej trochę wyższa, niż ich własny ogólny stopień atrakcyjności małżeńskiej.
Najtrwalszymi i najbardzej udanymi małżeństwami są takie związki, w których małżonkowie są dla siebie atrakcyjni, nie dla innych.
Odwrotnie - te małżeństwa, w których małżonkowie są bardziej atrakcyjni dla wielu innych osób mają mniejsze szanse na sukces.
Rzeczywista atrakcyjność małżeńska wskazuje na to jak atrakcyjny może być naprawdę współmałżonek.
Pozorna atrakcyjność małżeństwa wskazuje na to, jakim on/ona wydaje się być(na podstawie niekompletnej wiedzy).
Decyzja o zawarciu związku małżeńskiego jest często podejmowana na podstawie pozornej atrakcyjności małżeńskiej.
Warunki sprzyjające początkowemu dopasowaniu się partnerów:
ZDJĘCIA OD MONI!, PLIK Z NOTATKAMI OD MICHALINY
Wykład 7 - 17.12.2011 r.
- Efekt kohabitacji
- Porównanie związku małżeńskiego ze związkami kohabitacyjnymi (w aspekcie jakości i stabilności)
- Teoria wymiany społecznej
Egzamin podstawowy: 27.01. godz. 17:00
I poprawka: 9.02. godz. 17:00
II poprawka: 3.03. godz. ?
Zdjęcia od Moni!