LITERATURA POZA KRAJEM

WSTĘP: CO TO ZNACZY „LITERATURA POZA KRAJEM”?

• charakterystyka:

• terminy

• stan tymczasowy

• wygnanie

• pielgrzymowanie

• emigracja:

• „nowa”

• „wrześniowa”

• „walcząca”

• „wojenna”

• odmiany „nieobecności”

• „tułacza armia”

• wstąpienie do ACz

• „dipisi”

• emigracja

• uchodźstwo

• historia

• 1945- cofnięcie uznania Rządu RP na Uchodźstwie przez mocarstwa zachodnie

• 4- 11 II 1945- konferencja w Jałcie

I. NA WOJENNYCH SZLAKACH

1. RUMUNIA I WĘGRY

• historia:

• 17 IX 1939- prezydent Ignacy Mościcki i naczelny wódz, marszałek Edward Rydz- Śmigły opuszczają Polskę

• Rumunia- schronienie, ale uniemożliwienie działania;

• traktowani jak internowani, zakaz opuszczania kraju;

• 30 IX 1939- złożenie przez Mościckiego urzędu→ gen. Bolesław Wieniawa- Długoszowski→ Władysław Raczkiewicz

• pisarze w Rumunii:

• Kazimierz Wierzyński

• Antoni Słonimski

• Stanisław Baliński

• Maria Pawlikowska- Jasnorzewska

• Julian Tuwim

• Mieczysław Grydzewski (red. „Wiadomości Literackich”)

dłuższy pobyt

• Kazimiera Iłłakowiczówna

• Melchior Wańkowicz Te pierwsze walki (reportaż o Wrześniu)

• twórczość:

• skąpa

• użytkowa

• czasopisma:

• „Biuletyn Tygodniowy Uchodźców Polskich w Rumunii”

• „Wiarus na Obczyźnie” (popularny wśród żolnierzy)

• utwory:

• Adam Kowalski Modlitwa obozowa; hymn Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie

*** WĘGRY ***

• charakterystyka:

• ok. 50 tys. Polaków, głównie żołnierzy

• organizacje pomagające:

• Węgierski Czerwony Krzyż

• Węgiersko- Polski Komitet Opieki nad Uchodźcami

• Amerykańska Komisja Pomocy Polakom

• biuro przy węgierskim MSZ; dr József Antall, przyjaciel Polaków

• delegatura Rządu RP

• 19 III 1944- zajęcie Węgier przez Niemcy

• Budapeszt

• od 1938- Instytut Polski

• plan działalności kulturalnej

• odrzucenie „psychozy uchodźczej”- koturnowości i megalomanii

• czasopisma:

• „Wieści Polskie” (1939- 1944)

• jedno z poważniejszych pism emigracyjnych

• podległe rządowi londyńskiemu

• współpracownicy:

• Stanisław Vincenz

• Kazimiera Iłłakowiczówna

• Lew Kaltenberth

• Tadeusz Fangrat

• Adam Bahdaj

• „Nasza Świetlica. Materiały Obozowe”→ „Tygodnik Polski”

• pismo Instytutu Polskiego w Budapeszcie

• współpracownicy:

• jw.

• Jerzy Stempowski;

• [Węgry→ Księgozbiór przemytników]

• Służebność literatury współczesnej

• „ Rocznik Polski. Kalendarz Polaka na Węgrzech” 1942- 1944

• organizacje:

• Instytut Polski

• Towarzystwo im. Adama Mickiewicza (od 1929)

• Biblioteka Polska (Esztergom→ Budapeszt)

• wydawnictwa polskie

• tłumaczenia z węgierskiego

• Koło Literacko- Artystyczne „Start”

• wieczorki poetyckie

• spotkania z publicznością

• osoby:

• Tibor Csorba- hist. literatury, badacz związków węgiersko- polskich

• Istvan Csaplaros- założyciel hungarystyki na UW

• liczni tłumacze:

• Stanisław Vincenz; Lajos Aprily- poeta

• Kazimiera Iłłakowiczówna

• Adam Bahdaj (1918- 1985)- tłumacz, poeta.

• Lew Kaltenberth (1910- 1989)

• ze środowiska literackiego Lwowa

• działacz kulturowy na Węgrzech

• Przemienienie. Rapsodia 1943

• Troska i słowo 1943

• twórcy:

• Kazimiera Iłłakowiczówna wiersze bezlistne (z lat 1936- 1941; liczne hungarica)

• dzieła:

• tłumaczenia (Ende Adyego np.)

• antologie z tekstami węgierskimi: poezja, pieśni ludowe

2

---