• Wykład 6 Bierność wyzwaniem współczesności dr Alicja Keplinger

• Juliana Tuwima wiersz pt. “Spleen”

• Ze znudzenia, ze znużenia

• Pusto, sennie mdlo.

• Neurocholia? Melanstenia? Diabli wiedzą co.

• Gdybyż w innej być mieścinie, Bo w Warszawie źle…

• W Pajduliszkach? W Bambierzynie? Diabli wiedzą gdzie.

• Byłoby też doskonale lata puścić wspak.

• Chętnie bym to zrobił, ale diabli wiedzą jak?

• Zająć by się jakąś…pracją…Mracją…Czy ja wiem?

• Pempologią?Alansacją? Diabli wiedzą czem.

• Ziewam, dumam złośliwie. Że…że co? Że pstro? Owszem, może… lecz właściwie

• Diabli wiedzą, co…

• Czym jest bierność?

Jest nieingerencją, wyczekiwaniem, poddaniem się, podporządkowaniem się zdarzeniom (Łukaszewski 1984)

• Czym jest bierność?

Jest brakiem aktywności lub aktywnością obniżoną (Strelau 1975)

• Sytuacja wymaga aktywności, to znaczy … wymaga od jednostki realizowania pewnych

1. Wartości

1. Zadań i celów

1. Rozwiązywania określonych problemów

• Czym jest bierność?

Jest brakiem dążności lub osłabieniem dążności do oddziaływania na otoczenie społeczne (Gurycka 1976)

• Czym jest bierność?

Człowiek bierny sam ulega jej wpływom, jest obezwładniony przez siły zewnętrzne (Fromm 1994)

• Bierność oznacza, że jednostka ma głębokie przekonanie, iż nie leży w jej mocy organizowanie, regulowanie, ukierunkowanie i wykonanie własnych działań tak, aby zyskać kontrolę nad własnym życiem.

• Negatywna samoskuteczność

1. Niskie poczucie samoskuteczności

1. Silna samo skuteczność może pełnić funkcję strategii samo utrudniania, której funkcją jest radzenie sobie z dokuczliwym samo zwątpieniem, co do własnych zdolności.

• “… gdybym chciał, to bym mógł jest przyczyną bierności niejednej dobrej głowy…” (Lichtenberg 1970)

• Klasyfikacja barier zmiany społecznej (Lecz Witkowski 1986)

1. Poziom bariery wyobraźni

1. Poziom bariery kompetencji działania

1. Poziom bariery konwencji społecznych

1. Poziom bariery samego czynu

• Model 4 etapów działania Heckhausena i Gollwitzer (1990)

1. Pobudzenia pragnień jednostki i

1. Ustalenia przez nią celu

1. Poprzez samoregulacyjne procesy konieczne do skutecznego zainicjowania i przebiegu działania,

1. Ewaluacja uzyskanego rezultatu.

• W fazowej analizie skutecznego działania pojawiają się różnice indywidualne.

• Dwa typy indywidualnej poznawczej orientacji działania (Gollwitzer P.M., Heckhausen H., Steller B., 1990):

• Nastawienie deliberujące (deliberative mendset) versus nastawienie wdrożeniowe (implemental mindset)

• Które w specyficzny sposób wpływają na percepcję pożądanego celu i implementację intencji.

• Na przykład badania Taylor i Gollwitzer

• Można mówić o co najmniej trzech cechach bierności, które uwzględniają wszystkie koncepcje psychologii woli, mimo istniejących między nimi różnic:

1. Aktywność

1. Intencjonalność

1. Podmiotowość

• Cztery sposoby rozumienia bierność we współczesnej psychologii

1. Pojętej jako właściwości osobowości człowieka

1. Jako działanie dowolne

1. Jako rodzaj doświadczenia zewnętrznego

1. Jako pewny proces psychologiczny, pełniące określone funkcje regulacyjne

• Podstawowe problemy bierności w psychologii w perspektywie:

1. Funkcjonalnej

1. Personalistycznej

• Perspektywa funkcjonalna

• Konstruowane modele mają głównie charakter:

• Wyjaśniający

• Zorientowany na procesy i mechanizmy leżące u podstaw procesów regulacji zachowania

• Skąd wywodzi się aktywność versus bierność i jaka jest w tym rola emocji, temperamentu i struktury Ja

• Wymiar dążenie - unikanie (z przewagą w kierunku unikania), istotny jest kierunek “od” a nie treść zachowania

• Do regulatorów bierności versus aktywności zalicza się:

1. Emocje - przygnębienie, pobudzenie, przyjemność - przykrość, emocje skłaniające do ucieczki, np. lęk

1. Temperament, a zwłaszcza poziom aktywności (Strejlau 2006), poszukiwanie lub unikanie stymulacji (Zuckerman 2004)

1. System motywacyjny - BIS-BAS (Gray 1972,1990), promowanie - zapobieganie (Higgins 2002), dążenie do sukcesu - unikanie porażki (McClelland i in. 1953), osiągnięcia - unikanie (Elliot, Rash 2002)

1. Przekonania - o poziomie własnych kompetencji, naturze ludzkiej - jej stałości lub zmienności (Dweck 2002)

1. Poczucia - poczucie kontroli, poczucie sprawstwa, poczucie własnej wartości i poczucie własnej skuteczności. (Rotter 1989, Bandura 2007)

• Inni ludzie w procesach motywacyjnych

• Kiedy obecność innych pomaga?

• Potrzeba afiliacji (Schachter 1959), motyw zażyłości (McAdams 1980)

• Efekt facylitacji społecznej i inhibicja społeczna

• Studium Triplet ta (1898 !)

• Hull, Spance, Zajonc (1980)

• R=f (siły nawyku i siły popędu)

• Cottrel (1972) - ocena społeczna

• Baumaister (1982) - autoprezentacja

• Baron (1986) - dystraktory, przeładowanie poznawcze, stan zawężenia pola uwagi

• Duval i Wicklund (1972) - lustro i stan obiektywnej samoświadomości

• Kiedy obecność innych przeszkadza?

• Próżniactwo społeczne:

• Eksperyment Ringelmana

• Latane, Darley (1979)

• Daszkowski: 2 osoby i 93%, 3 osoby i 85%, 8 osób i 49% teoretycznie przewidywanej siły

• Dlaczego tak jest?

1. Dyfuzja odpowiedzialności

1. Kierowanie się zasadą równości

1. Strategia chowania się w tłumie

1. Wypełnianie społecznego standardu wykonania zadania i oczekiwania wobec podmiotu

• Perspektywa personalistyczna

Człowiek jako osoba w horyzoncie swej możliwości wolności, rozumianej jako zdolność do kształtowania swego życia według przyjętych przez siebie wartości.

Wyróżnia się kilka rodzajów sądów:

1. Być wartością

1. Mieć wartości

1. Być czymś/kimś wartościowym

1. Urzeczywistnianie wartości jest możliwe, co powoduje, że rzeczywistość ulega przemianie stając się czymś wartościowym

• Perspektywa personalistyczna

• System wartości jednostki to tyle, co zespół jej ustosunkowań (odczuć, sądów) staje się zawsze określonym, dokonanym, “zredukowanym” do własnych cech osobowościowych, mechanizmów funkcjonowania itp..

• Duża wrażliwość na aspekty etyczne

Dziękuję

---