Finanse przedsiębiorstw dr Aldona Uziębło

Wykład drugi – 26.09.2010

2.1. Istota rynku finansowego

Wynik finansowy w przedsiębiorstwie:

•

jeden z najważniejszych mierników jego sprawności,

•

powstaje w efekcie zsumowania zarówno wyników zwyczajnych (a więc pochodzących z
celowo podejmowanych przez firmę działań), jak i wyników nadzwyczajnych (powstałych
wskutek nieprzewidywalnych zdarzeń).

2.2. Czynniki kształtujące wynik finansowy. Różne formy wyniku finansowego w przedsiębiorstwie

Formy wyniku finansowego w przedsiębiorstwie:

➢

Wynik finansowy to różnica pomiędzy wielkością przychodów ze sprzedaży i kosztami
osiągnięcia tych przychodów:

✗

jeżeli suma przychodów przewyższa koszty ich uzyskania, występuje zysk ze
sprzedaży,

✗

jeżeli suma przychodów jest niższa od kosztów ich uzyskania, występuje strata ze
sprzedaży.

➢

Wynik finansowy ze sprzedaży skorygowany o pozostałe przychody i koszty operacyjne
które nie wynikały z podstawowej działalności jednostki gospodarczej:

✗

jeżeli przychody operacyjne przewyższają koszty operacyjne, występuje zysk z
działalności operacyjnej,

✗

jeżeli przychody operacyjne są niższe od kosztów operacyjnych, występuje strata z
działalności operacyjnej.

➢

Wynik finansowy działalności finansowej uwzględnia skutki operacji finansowych jednostki
gospodarczej odzwierciedlone w przychodach (np. z tytułu dywidend, odsetek, zysków ze
zbycia inwestycji, aktualizacji wartości inwestycji, nadwyżki dodatnich różnic kursowych
nad ujemnymi) i kosztach finansowych (np. z tytułu odsetek, strat ze zbycia inwestycji,
aktualizacji wartości inwestycji, nadwyżki ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi):

✗

jeżeli wynik finansowy z działalności operacyjnej skorygowany o przychody i
koszty finansowe jest dodatni, występuje zysk brutto z działalności gospodarczej; w
sytuacji odwrotnej strata brutto z działalności gospodarczej.

➢

Wynik z działalności gospodarczej brutto po uwzględnieniu nadzwyczajnych wyników i
działających dodatnio zysków i ujemnie strat:

✗

jeżeli wynik finansowy z działalności gospodarczej brutto skorygowany o straty i
zyski nadzwyczajne stanowi wielkość dodatnią, otrzymujemy zysk brutto,

✗

w sytuacji przeciwnej występuje strata brutto.

➢

Wynik finansowy netto, to wynik finansowy brutto pomniejszony o zobowiązanie z tytułu
podatku dochodowego.

1

Finanse przedsiębiorstw dr Aldona Uziębło

Wykład drugi – 26.09.2010

2.3. Rentowność i deficytowość przedsiębiorstwa

Rentowność odzwierciedla efektywność finansową prowadzonej działalności gospodarczej i może
wystąpić jako zyskowność (wynik finansowy dodatni) lub deficytowość (wynik finansowy
ujemny).

Zyskowność podmiotu związana jest z polepszeniem jego sytuacji finansowej głównie z
pomnażaniem zainwestowanego kapitału. Zyskowność wiąże się z osiąganiem dodatniego wyniku
finansowego.

Deficytowość to odwrotność zyskowności; jest odnotowana w przypadku wystąpienia straty jako
ujemnego wyniku finansowego.

Powstanie straty nie oznacza, że forma rozwija się nieprawidłowo. Przed sformułowaniem takiej
tezy należy dokładnie zbadać, co stało się powodem takiego wyniku.
Może się np. zdarzyć, że firma wygenerowała stratę w wyniku operacji księgowych. Z drugiej
strony zysk netto może być pochodną wyższych przychodów finansowych, przy spadającej
rentowności działalności podstawowej.

2.4. Analiza produkcja-koszty-zysk (progi rentowności dla produkcji jednorodnej, strefa i wskaźniki
bezpieczeństwa, cena graniczna, analiza wrażliwości)

Koszty stałe – koszty, których wielkość nie zależy od wielkości produkcji np. amortyzacja, czynsz,
odsetki od kredytów, płace zarządu).

Koszty zmienne – koszty, których poziom zmienia się ze zmianami wielkości produkcji (np. koszty
materiałów, robocizny bezpośredniej).

Próg rentowności (próg krytyczny) – wielkość produkcji równoważąca przychody z kosztami,
wyrażona ilościowo lub wartościowo. Pozwala ustalić wielkość (wartość) sprzedaży niezbędną do
pokrycia przez jednostkę wszystkich poniesionych kosztów (przedsiębiorstwo znajduje się w
„progu krytycznym”, nie odnosi zysków ani nie ponosi strat).

2

Finanse przedsiębiorstw dr Aldona Uziębło

Wykład drugi – 26.09.2010

Próg rentowności ilościowy PRi=

KS

Cj−Kzj

gdzie:

PRi – próg rentowności ilościowy
KS – koszty stałe
Cj - cena jednostkowa
Kzj – jednostkowy koszt zmienny

Próg rentowności wartościowy

PRw=

KS

1−

Kzj

Cj

lub Prw = PRi · Cj

gdzie:

Prw – próg rentowności wartościowy
KS – koszty stałe
Cj – cena jednostkowa
Kzj – jednostkowy koszt zmienny

Strefa bezpieczeństwa (marża bezpieczeństwa)

✔

wartościowa: informuje o ile procent może zmaleć przychód ze sprzedaży (cena
jednostkowa) aby przedsiębiorstwo nie znalazło się w polu strat,

✔

ilościowa: informuje, o ile może zmaleć sprzedaż (np. w sztukach), aby przedsiębiorstwo
nie poniosło strat.

Im wyższa strefa bezpieczeństwa, tym przedsiębiorstwo jest bardziej „zabezpieczone” przed

3

Finanse przedsiębiorstw dr Aldona Uziębło

Wykład drugi – 26.09.2010

niekorzystnymi zmianami warunków działalności.

Wskaźniki bezpieczeństwa powiązane ze strefą bezpieczeństwa, pozwalają ustalić o ile procent
może zmaleć cena sprzedaży (wartościowy) lub ilość sprzedana (ilościowy), aby jednostka nie
ponosiła strat. Im większy wskaźnik, tym bardziej przedsiębiorstwo jest niezależne od
niekorzystnych zmian otoczenia.

Ilościowy wskaźnik bezpieczeństwa:

WBi=

Imax−PRi

Imax

x 100 

gdzie:

WBi – ilościowy wskaźnik bezpieczeństwa
Imax – maksymalna zdolność produkcyjna
PRi – próg rentowności ilościowy

Wartościowy wskaźnik bezpieczeństwa:

WBw=

Cmax−Cg

Cmax

x 100 

gdzie:

WBw – wartościowy wskaźnik bezpieczeństwa
Cmax – cena sprzedaży (cena maksymalna)
Cg – cena graniczna

Cena graniczna – cena jednostkowa dla progu rentowności równemu zdolności produkcyjnej

Cg=

KS

Imax



Kzj

gdzie:

Cg – cena graniczna
KS – koszty stałe
Imax – maksymalna zdolność produkcyjna
Kzj – jednostkowy koszt zmienny

Wielkość produkcji przy której osiągnięty zostanie planowany zysk

X =

KSZ

Cj −Kzj

gdzie:

X – wielkość produkcji, przy której zostanie osiągnięty planowany

zysk (pod warunkiem, że produkcja ta zostanie sprzedana)

KS – koszty stałe
Z – planowany zysk
Cj – cena jednostkowa
Kzj – jednostkowy koszt zmienny

4

Finanse przedsiębiorstw dr Aldona Uziębło

Wykład drugi – 26.09.2010

Cena sprzedaży, przy której zostanie osiągnięty zysk

Cj=

KSZ

X



Kzj

gdzie:

Cj – cena jednostkowa, przy której zostanie osiągnięty

planowany zysk przy założonej wielkości produkcji
(sprzedanej)

KS – koszty stałe
Z – planowany zysk
X – wielkość produkcji
Kzj – jednostkowy koszt zmienny

Poziom kosztów przy których zostanie osiągnięty planowany zysk:

•

poziom kosztów stałych

KS=Cj−Kzj X −Z

•

poziom kosztów zmiennych

Kzj=Cj −

KSZ

X

5