STAW RAMIENNY I STAW ŁOKCIOWY

STAW RAMIENNY I STAW ŁOKCIOWY - ARTICULATIO HUMERI ET A. CUBITI
               Kości tworzące szkielet łączą się ze sobą w rozmaity sposób. Tam, gdzie nie zachodzi potrzeba wydatniejszych ruchów albo gdzie ruchy te w ogóle nie powinny się odbywać, jak np.: w połączeniach między kiściami pokrywy czaszki, występują tzw. więzozrosty i chrząstkozrosty. W tych połączeniach między kośćmi występuje tkanka łączna włóknista lub chrząstka.
               Połączenia ruchome kości noszą nazwę stawów - articulationes. Rozróżnia się stawy proste i złożone. Stawy proste są utworzone z dwóch kości; w skład stawu złożonego wchodzą trzy lub więcej kości.
               W stawie prostym powierzchnia jednej kości jest zazwyczaj mniej lub więcej wypukła; stawi ona główkę stawową. Powierzchnia stawowa drugiej kości jest odpowiednio wklęsła i tworzy tzw. panewkę stawową. Obie powierzchnie stawowe są pokryte elastyczną, gładką, szklistą chrząstką stawową, która dzięki swym właściwością znakomicie zmniejsza tarcie, zachodzące podczas ruchów kości. W stawach złożonych główka czy panewka mogą składać się z więcej niż jednej kości. Staw otacza torebka stawowa, która przytrzymuje kości wchodzące w skład stawu i zabezpiecza przed dostawaniem się sąsiednich tkanek między kości. Warstwa zewnętrzna torebki stawowej, zwana błoną włóknistą, składa się z silnych włókien tkanki łącznej i ponadto bywa wzmocniona więzadłami. Warstwę wewnętrzną tworzy błona maziowa, która wydziela kleisty płyn, maść stawową odgrywającą rolę smaru dla powierzchni stawowych kości. Dzięki chrząstkom i mazi stawowej tarcie w stawach praktycznie nie istnieje.
               Wewnątrz torebki stawowej, między jej stawami a kośćmi znajduje się szczelina włosowata, zwana jamą stawową. Zakres ruchu stawu zależy od ukształtowania jego powierzchni. Jeżeli ruchy mogą odbywać się w dwóch przeciwnych kierunkach, jak np. zginanie i prostowanie, odwodzenie i przywodzenie lub też obrót w obie strony, to takie stawy nazywamy jednoosiowymi. Do stawów tego rodzaju należą np.: stawy palców. Jeżeli w stawie mogą się odbywać dwa rodzaje ruchów, to zaliczamy je do stawów dwu osiowych. Przykładem mogą być stawy śródręczno-palcowe, w których możemy palce zginać i prostować dokoła osi poprzecznych, oraz odwodzić je i przywodzić dokoła osi prostopadłych do przednich. Stawy, w których mogą się odbywać ruchy we wszystkich kierunkach, należą do stawów wielo osiowych. W stawach tych oprócz wymienionych ruchów mogą się odbywać również najrozmaitsze ich kombinacje. Staw ramienny - articulatio humeri (a), należy do stawów wieloosiowych. Torebka stawowa - capsula articularis (4), jest dość obszerna. Nad stawem leżą wyrostki łopatki: barkowy - acromion (3) i kruczy - processus coracoideus (1), między którymi jest rozpięte więzadło kruczo-barkowe - ligamentum coraco-acramiale (2), stanowiące jak gdyby strop stawu barkowego. Na przekrój tego stawu (b) widać stosunkowo małe wydrążenia stawowe łopatki (1). Do zwiększenia jego służy obrębek stawowy - labrum glenoidale (5), utworzony z chrząstki. Główkę stawowa stanowi głowa kości ramiennej - caput humeri (2), mająca kształt wycinka jednej trzeciej kuli. Torebka stawowa tworzy fałdy, stanowiące jej zapas, niezbędny do obszernych ruchów (4). Przez staw barkowy przebiega ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (3).
               Staw łokciowy - articulatio cubiti (c), jest stawem złożonym, utworzonym przez kość ramienną - humerus (c 1), oraz prze promieniową - radius (c 5) i łokciową - ulna (c 4).
               Torebkę stawową (c 2) jest wzmocniona więzadłami bocznymi - ligmenta collateralia (c 3), hamującymi wraz z wyrostkiem łokciowym kości łokciowej - olecranun (d 2), nadmierne prostowanie stawu. Dzięki kształtom powierzchni stawowej kości ramiennej tworzącej bloczek - trochlea humeri (d 1), i kości łokciowej mającej wcięcie bloczkowe - incisura trochlearis (d 3), między tymi kośćmi są możliwe jedynie ruchy zgięcia i prostowania. W tych ruchach kość promieniowa, połączona z kością łokciową, musi je tworzyć. Między kością promieniową i łokciową odbywają się ruchy odwracania (dłonią do przodu) i nawracania. Głowa kości promieniowej jest przytrzymana przez więzadło pierścieniowate - ligamentum anulare (c 6).
0x01 graphic




             objaśnienia do rysunku a, b, c, d:
a - 1 - wyrostek kruczy łopatki; 2 - więzadło kruczo-barkowe; 3 - wyrostek barkowy łopatki; 4 - torebka stawowa; b - 1 - wydrążenie stawowe łopatki; 2 - głowa k. ramiennej; 3 - ścięgno m. dwugłowego; 4 - torebka stwaowa; 5 - obrąbek stawowy; c - 1 - k. ramienna; 2 - torebka stawowa; 3 - więzadło poboczne; 4 - k. łokciowa; 5 - k. promieniowa; 6 - więzadło pierścieniowate; d - 1 - bloczek k. ramiennej; 2 - wyrostek łokciowy; 3 - wcięcie bloczkowe k. łokcoiowej.

STAW BIODROWY I STAW KOLANOWY - ARTICULATIO COXAE ET A. GENUS
               Staw biodrowy - articulatio coxae (a), należy do stawów wielo osiowych. Łączy on kość miedniczną - os coxae (1) z kościa udową - femur (4). Brzegi głębokiej panewki stawowej - acetabulum (b 3), są podniesione przez obrębek panewkowy - labrum acetabulare (b 2), także panewka obejmuje więcej niż połowę kulistej głowy kości udowej (b 1). Od dołka leżącego na głowie kości udowej, do dna panewki przebiega więzadło głowy kości udowej - ligamentum capitis femoris (b 4), które w mechanizmie stawu nie odkrywa większej roli. Szyjka kości udowej - collum femoris (b 6), jest objęta przez warstwę okrężną włókien która przytrzumuje kość udową w panewce (b 5).
               Torebkę stawową wzmacniają silne wiązadła, przebiegająca między kością miedniczą a kością udową. Z przodu leży wiązadło biodrowe - ligamentum iliofemorale (a 3), które hamuje nadmierne prostowanie stawu (cofanie uda do tyłu); więzadło łonowo-udowe - lig. pubofemorale wzmacnia torebkę stawową od dołu, natomiast wiązadło kulszowo-udowe - lig. Ischiofemorale (a 2), od tyłu.
               Staw kolanowy - artyculatio genus (c, d), łączy kość udową - femur (1), z kością piszczelową - tibia (c 8, d 3). Druga kość podudzia, strzałka przecinek - fibula (c 12) nie bierze udziału w tworzeniu tego stawu.
               Od przodu staw osłania rzepka - patella (c II, d 2), która jest włączona w ścięgno mięśnia czworogłowego uda, schodzącego na rzepkę i dalej ku dołowi jako wiązadło rzepki - ligamentum patellae (c 10, d 5), na guzowatość piszczeli - tuberositas tibiae (c 9, d 4). Po bokach torebkę wzmacniają więzadła boczne - ligamenta collateralia, piszczelowe (c 6) i strzałkowe (c 13), które napinają się przy prostowaniu stawu kolanowego i zapobiegają zginaniu się stawu ku przodowi. Należy zwrócić uwagę na to, że rzepka nie hamuje tego ruchu.
               Kość udowa na dolnym końcu posiada dwa duże kłykcie - condyli femoris (c 5, 15), nieco mniejszy boczny i większy przyśrodkowy. Kłykciom tym odpowiadają kłykcie kości piszczelowej. Między kłykciami kości udowej leży dół międzykłykciowy (c 2), zaś między kłykciami kości piszczelowej znajdujemy wyniosłość międzykłykciową (d 7). Twory te są połączone dwoma silnymi więzadłami krzyżowymi kolana - ligamenta cruciata genus, przed nim (c 4) i tylnym (c 3). Wewnątrz staw jest podzielony łąkotkami stawowymi - menisci, na dwa piętra. Łąkotka boczna - meniscus lateralis (c 14), ma kształt pierścienia, natomiast łąkotaka przyśrodkowa - meniscus medialis (c 7), ma kształt półksiężyca. Dzięki łąkotką, przy zgiętym kolanie podudzie może obracać się w bok lub do wewnątrz. Przy tych ruchach łąkotki pozostają nieruchome w stosunku do uda, natomiast ruch odbywa się między nimi i kością piszczelową.
               Ponieważ pod wpływem ciśnienia atmosferycznego jama stawowa jest tylko szczeliną włosowatą, zgłębienia między kośćmi muszą być wypełnione plastycznym, zdolnym do zmiany kształtu przy ruchach w stawie. Takim materiałem jest tkanka tłuszczowa która tworzy wpuklające się do stawu fałdy skrzydłowe - licae alares (d 6). Połączenia między podudziem i stopą nosi nazwę stawu skokowo-goleniowego. W stawie tym zachodzą ruchy zginania stopy, jak przy stawaniu na palcach, i ruchy prostowania, jak przy stawaniu na piętach.
               Kości są przytrzymywane w stawach przez torebkę stawową, więzadła, przez ciśnienie atmosferyczne i zjawisko przylegania - adhezji. Bardzo dużą rolę tym odgrywają również mięśnie, przyczepiając się do kości tworzących staw.
               Przy różnego rodzaju urazach dochodzi do wyjścia główki stawu z jego panewki. Stan ten nazywamy zwichnięciem - luxatio. W tych wypadkach dochodzi do uszkodzeń (naderwania lub przerwania torebki stawowej). Przy często występujących i bardzo bolesnych tzw. wytknięciach stopy, będących skutkiem potknięcia się następuje uszkodzenie więzadła stopy.
0x01 graphic




             objaśnienia do rysunku a, b, c, d:
a - 1 - k. miednicza; 2 - więzadło kulszowo-udowe; 3 - w. biodrowo-udowe; 4 - k. udowa; b - 1 - głowa k. udowej; 2 - obrąbek panewkowy; 3 - panewka; 4 - więzadło głowy k. udowej; 5 - włókna okrężne; 6 - szyjka k. udowej; c - 1 - k. udowa; 2 - dół międzyłokciowy; 3 - więzadło krzyżowe tylne; 4 - więzadło krzyżowe przednie; 5 - kłykieć przyśrodkowy k. udowej; 6 - więzadło poboczne piszczelowe; 7 - łąkotka przyśrodkowa; 6 - k. piszczelowa; 9 - guzowatość piszczeli; 10 - więzadło rzepki; 11 - rzepka; 12 - strzałka; 13 - więzadło poboczne strzałkowe; 14 - łąkotka boczna; 15 - kłykieć boczny; d - 1 - k. udowa; 2 - rzepka; 3 - k. piszczelowa; 4 - guzowatość piszczeli; 5 - więzadło rzepki; 6 - fałdy skrzydłowe; 7 - wyniosłość międzyłykciowa