1. Poglądy polityczno-publicystyczne Alijj Izetbegovic'a. Omów publikacje których był autorem.(20)
Radykalny działacz muzułmański.. Rzecznik budowy republiki islamskiej w Bośni.
Alija Izetbegović, polityk bośniacki, prawnik i publicysta; prezydent Bośni i Hercegowiny w latach 1990-1996, Autor wielu książek. Podczas II wojny światowej należał do bośniackiej antykomunistycznej i organizacji "Młodzi muzułmanie" współorganizującej dywizję SS Handżar . Bezpośrednio po wojnie publikował w muzułmańskim czasopiśmie "Mudžahid". Aresztowany przez komunistyczne władze Jugosławii w 1946 i skazany na trzy lata więzienia za działalność antykomunistyczną. Po zwolnieniu z więzienia w 1949 rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Sarajewie, które ukończył w 1956. Następnie przez 30 lat pracował w Sarajewie jako radca prawny.
W Jugosławii Josipa Broz Tito był aktywny jako dysydent i pisarz muzułmański. W 1970 opublikował manifest Islamska deklaracja, w którym wzywał do odrodzenia islamu i zjednoczenia społeczności muzułmańskiej. Pisał w nim między innymi że nie ma "pokoju lub współistnienia między wiarą islamu a innymi systemami społecznymi i politycznymi, które nie mają nic wspólnego z islamem". (Michał Jerzy Zacharias "Komunizm Federacja Nacjonalizmy" Neriton IH PAN Warszawa 2004). W 1980 napisał swoje główne dzieło historiozoficzne Islam pomiędzy Wschodem i Zachodem (opublikowane w 1984 w USA). Razem z 12 innymi aktywistami muzułmańskimi aresztowany przez władze komunistyczne w kwietniu 1983, został skazany na 14 lat więzienia za "wrogą propagandę" i "działalność wywrotową inspirowaną przez muzułmański nacjonalizm". Proces i wyrok były mocno krytykowane na Zachodzie, między innymi przez Amnesty International. W maju 1984 kara została złagodzona do 12 lat. Izetbegović wyszedł na wolność po 5 latach i 8 miesiącach, w 1988. Opublikował Zapiski z więzienia: 1983-1988.
Koniec lat 80. przyniósł upadek reżimu komunistycznego w Jugosławii i wprowadzenie systemu wielopartyjnego. W maju 1990 Alija Izetbegović współzakładał Partię Akcji Demokratycznej (SDA) i został jej pierwszym przewodniczącym. SDA zrzeszała głównie Bośniackich Muzułmanów; inne grupy etniczne w Bośni (Serbowie i Chorwaci) również stworzyły partie o charakterze nacjonalistycznym. Jesienią 1990 (16 listopada) SDA wygrała pierwsze wielopartyjne wybory w Bośni i Hercegowinie. Alija Izetbegović został prezydentem Republiki Bośni i Hercegowiny (wówczas jeszcze części Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii).
Latem 1991 pomiędzy Serbami i Chorwatami wybuchła wojna. W lutym 1992 Izetbegović ogłosił referendum w sprawie niepodległości Bośni i Hercegowiny, przy sprzeciwie przedstawicieli Serbów Bośniackich. Referendum (29 lutego 1992 - 1 marca 1992) przyniosło zdecydowane zwycięstwo zwolennikom niepodległości (99%), było jednak masowo zbojkotowane przez Serbów Bośniackich (frekwencja wyniosła 67%). 5 kwietnia 1992 Parlament Republiki (bez udziału Serbów) ogłosił niepodległość Bośni i Hercegowiny. 7 kwietnia Serbowie Bośniaccy proklamowali powstanie Republiki Serbskiej, na części terytorium Bośni. W kwietniu 1992 wojska serbskie rozpoczęły blokadę Sarajewa i wybuchła wojna pomiędzy Bośniakami, Chorwatami i Serbami. Okres wojny Izetbegović spędził w oblężonym Sarajewie.
W listopadzie 1995 Alija Izetbegović podpisał ze Slobodanem Milosevicem i Franjo Tudjmanem porozumienie w Dayton, kończące wojnę. W latach 1996-2000 był członkiem kolektywnej Prezydencji Bośni i Hercegowiny, reprezentującym Bośniaków (Muzułmanów Bośniackich).
W 2000 wydał swoją autobiografię. W związku ze złym stanem zdrowia ustąpił w październiku 2000. Zmarł w październiku 2003, jego pogrzeb zgromadził 150 000 ludzi.
Osoba Aliji Izetbegovicia wciąż wywołuje kontrowersje. Z jednej strony zwolennicy uważają go za ojca współczesnego narodu Bośniackiego, z drugiej strony przeciwnicy oskarżają o islamski fundamentalizm.
2. Iran - podstawy i mechanizmy powstania republiki islamskiej w Irańskiej w 1979r
Po przeprowadzeniu rewolucji i referendum które spowodowało że Chomeini został
de facto władcą wprowadził do konstytucji nowe przepisy które dawała Iranowi charakter raczej pseudodemokratyczny, przyjął zasadę pełnych praw obywatelskich. Istniała władza wykonawcza posiadająca pewien zakres samodzielności ale i tak samodzielność tą ograniczała pozycja i zasada dająca największa władzę duchownym uczonym w prawie koranicznym i Rada Straży Rewolucji. Tak więc stworzono pewne organizmy państwowe które podzielone między świecką i duchowną część społeczeństwa.
3. Przywódcy muzułmańscy i ideolodzy religijni w XIXw. w walce z Wielka Brytania, Francja i Rosja. Omów problem na podstawie lektury P. Partnera
Wojny antykolonialne w Afryce zachodniej na dobre rozpoczęły się dopiero w ostatnim ćwierćwieczu XIX wieku ale w Afryce północnej zaczęły wybuchać już od 1830 roku w Algierii.
Abd al- Kadir uważający że okrucieństwo Francuzów musi zakończyć się dżihadem nie maił poparcia wśród duchownych innych krajów pierwsza pomoc i fatwę pozwalającą na rozpoczęcie walki zakonnik kadrycki otrzymał z Maroka które tez czuło się zagrożone. Walki z Francuzami były krwawe i zakończyły się krótkim pokojem i następną przegraną wojną
W Algierii działający kalif Umar Tal raczej ortodoksyjny w stosunku do świętej
wojny nie był skłonny atakować istniejącej tam kolonii Francuskiej, jednak takiej postawie sprzeciwiali się inni duchowni np. emir Abd al- Kadir który chciał zaatakowania Francuzów. Po czasie różnych wahań jednak Umar Tal postanowił zaatakować ich w Senegalu. Ruszył na ich forty jednak walki zakończyły się porażkami mimo zmobilizowaniu sporej armii, po pewnym czasie zmienił kierunek ataku na środkowy Senegal i walkę z innymi muzułmanami. Po dwóch latach został obalony i zamordowany.
W 1882 rozpoczęło się powstanie zorganizowane przez Ahmada Urabiego na terytorium Egiptu które wcześniej okupację zaczęły wojska Brytyjskie.
W 1881 roku uczony zakonu sufickiego w Sudanie Muhammad Ahmad miał objawienie widząc w sobie przeistoczonego Mahdiego. Początkowo jego walka miała być skierowana przeciw odstępców od wiary których widział w Turkach i Egipcjanach z czasem zmienił orientacje na antybrytyjską. Uzyskał poparcie biedniej wierzącej części społeczeństwa poza tym za punkt na jego korzyść uznawał dość rozległy obszar Sudanu. Uznawano że Brytyjczycy są tylko najemnikami Egiptu jednak rozpoczęto walkę która zakończyła się w 1885 stworzeniem państwa na prawach Mahdiego utrzymujące się Nawet po śmierci Ahmada. Jego następca kalif Abdallahi kontynuował walkę z Egiptem który był już protektoratem Brytyjskim. Walka zakończyła się klęską przez niedocenienie mocy europejskiej technologii i Sudan stał się typowym przykładem kolonii.
W Libii do 1911 świętą wojnę przeciw Włochom prowadził Ahmad al- Sharif al- Sanusi.
Włochy i Wielka Brytania prowadziły również walki w Somali gdzie po raz pierwszy użyto lotnictwa walkach kolonialnych (1920) przeciw Muhammadzie Abdil Hassanowi zwanemu „szalonym mułłom”.
W Indiach ludność muzułmańska zaczęła tracić swoją pozycję na rzecz Brytyjczyków i innych grup wyznaniowych. Nadchodzący tam nurt wahhabicki trafiający głównie do niższych warstw zaczął skłaniać islamską część Indii do koniecznego powrotu do tradycji władzy islamskiej i do walki najpierw przeciw sikhijskiej władzy Pendżabu później po śmierci głównego ideologa tej myśli w Indiach Sajida Ahmada Barlewa do walki z siłami kolonizacyjnymi.
Następnym wystąpieniem przeciw Brytyjczykom był pierwsza wojna afgańska (1839-42) rozpoczęta z inicjatywy Dost Muhammada. Z czasem wsparta została przez mudżahedin Barlewa i wypychana ze swoich baz ciągle do niech wracała z czym armia brytyjska miała problem.
W Bengalu mało znaczące powstanie w 1860 rozpoczął Titu Mir. Inny z kolei wpływ miała działalność Sajida Ahmad Chana który zamierzał podjąć działania dla dobra islamu w Indiach, unowocześnić system edukacyjny, zlikwidować błędy i nierówności w wykształceniu poszczególnych grup. Krytykę tej postaci poddał Dżamal al- Din al- Afgani który sam nie wygłaszał idei świętej wojny choć sam jej nie potępiał, uważał że państwa kolonialne są największym zagrożeniem dla państw Wschodu oraz wzywał do połączenia sił przez ten krąg kulturowy.
Przeciw Rosji świętą wojnę prowadziło Imperium Osmańskie ostatnie takie wezwanie miało miejsce w 1827 roku. Wojna w latach 1827-28 doprowadziła do klęski Osmanów i trwałej zmiany jej polityki na ogólnoeuropejską. Skończyły się zatem praktyki wypowiadania nowych wojen zaraz po wygaśnięciu pokoju.
W XIX wieku Rosja podczas ekspansji śródkontynetalnych próbowała podbić państwa kaukaskie, najwięcej kłopotu było z Czeczenią i Dagestanem zaatakowaną w 1830 a z którą walki trwały kilkadziesiąt lat. Przywódcą Czeczenów był Szamil który rozpoczął wojnę ghazi w 1837 roku.
Ostatnim przeciwnikiem Carskiej Rosji w XIX wieku była Persja w której bojowo nastawieni mułłowie chcieli wznowienia świętej wojny. Wojna okazała się katastrofalna dla Persji.
4. Turcja - partie i organizacje które dążą do zwiększenia czynnika religijnego(16)
W wyniku laickiej rewolucji Ataturka zniesiono prawo koraniczne i zmniejszono religijny charakter państwa. Obecnie partie islamskie zmieniają ten stan rzeczy. Oficjalnie konstytucja zakazuje mieszania religii do polityki jednak istnieje partia działająca w Turcji pod różnymi nazwami i osiągająca sukcesy polityczne. Od 1969 roku istnieje Refach (Islamistyczna Partia Dobrobytu) która jeszcze w 1987 roku nie weszła do Zgromadzenia Narodowego w wyborach ale już w 1995 była największą siła w parlamencie i razem z Partią Ojczyźnianą stworzyła rząd. Obydwie partie mają podobny program polityczny z tą różnicą że Partia Dobrobytu jest popierana oprócz przez konserwatywną część społeczeństwa także przez Kurdów. Partia ta również nie jest typem rewolucyjnym.
Partia Cnoty powstała na miejsce partii Dobrobytu przez jej byłych działaczy. Stało się tak gdyż zdelegalizowano partię Dobrobytu za próbę sekularyzacji państwa.
Partia Ruchu Narodowego- wznowiła swoją działalność w 1992. Pod nowym przywództwem złagodziła swój radykalny charakter. Założona w 1969 przez Necmettina Erbakana była kilkakrotnie delegalizowana. W latach siedemdziesiątych była ugrupowaniem radykalnym, proislamskim, nacjonalistycznym.
Partia Sprawiedliwości i Rozwoju- powstała w 2001. Ze względu na rodowód działaczy uważana jest za swoiste odgałęzienie zdelegalizowanej Partii Dobrobytu. Jest to partia umiarkowanie konserwatywna, umiarkowanie religijna nie negująca zasad demokracji. W 2002 r. partia ta wygrała wybory.
Partia Słusznej Drogi- utworzona została w 1983 przez Sulejmana Demirela. Partia ma profil konserwatywny i bazuje na elektoracie wiejskim. Można ją uznać za kontynuację Partii Sprawiedliwości. Początkowo Sulejman Demirel musiał, tak jak i inni przywódcy pozostawać w cieniu ze względu na zakaz działalności politycznej.
5. Radykalne partie religijne w Pakistanie odgrywające istotną rolę i jaki los spotkał je w 2001 roku?(4)
Jamat Ulema e- Islami- (JUI) partia o wiejskim elektoracie, głównie to pusztuńskie obszary w Beludżystanie oraz Południowo- Zachodniej Prowincji Pogranicza jej przywódcą jest Fazlur Rehaman słynący z ostrych antyamerykańskich wypowiedzi. Kontroluje ona wiele medres o radykalnym nastawieniu głównie na terenie pusztuńskim. Posiada ona mandaty poselskie na poziomie regionalnym. Prowadzi kampanie przeciw niesprawiedliwości społecznej. Wspierał rządy Talibów w Afganistanie. Przez długi czas dręczona była podziałami.
Jamaat e- Islami- została założona przez Abdula al Maududiego w 1941 roku. Popierana jest przez klasę średnią. To partia ideowa głosząca hasła rewolucji islamskiej. Dąży do wprowadzenia prawa szarijatu, zakazu naliczania odsetek oraz zawarcia porozumień w celu obrony muzułmańskich terenów jak Palestyna czy Kaszmir. Jest bardzo zdyscyplinowaną partią, korzystającą z nowoczesnych technik. Uważa że partie islamskie nie powinny dokonywać zmian w sposób parlamentarny tylko za pomocą rewolucji. Jest to partia marginalna która nigdy nie osiągnął specjalnie wysokiego wyniku na wyborach.
Jamiat Ulema Islami e- Pakistan (JUP)- jej członkowie uważają się bardziej za grupę nacisku niż za partię polityczną. Nigdy nie osiągała dobrego wyniku w wyborach więc pod koniec lat 90-tych nawet w nich nie startowała choć kilku członków dostało mandaty w porozumieniu z innymi większymi partiami.
(TJP) Tehrik e- Jafria Pakistan radykalna organizacja szyicka powstała w latach osiemdziesiątych. Początkowo była najpotężniejszą szyicką organizacją tego typu, dopuściła się wielu morderstw jednak w pewnym momencie zmieniła swój wizerunek zajmując się walką w legalny sposób. Oskarżono je o działalność terrorystyczną.
(SSP) Sipah-e Sahaba Pakistan również oskarżane o brutalność ataki na szyitów znienawidzonych za ich wielkie posiadłości. Popierani byli przez chłopów i klasy średnie dzięki czemu w wyborach w 1994 dostali się do Zgromadzenia Narodowego. Z czasem oddzieliła się od niej frakcja nazwana Lashkar-e- Jhangvi jednak pozostały w dobrych stosunkach i współpracy. SSP oskarżono o działalność terrorystyczną.
Partie radykalne zawsze miały problem z poparciem w wyborach i rzadko udawało im się zdobywać mandaty w związku z tym gen. Musharraf nie uważał ich za specjalne zagrożenie polityczne tym bardziej po rozpoczęciu walki amerykańsko- afgańskiej która dała pretekst dla niego by odsuwać ekstremizm z polityki i innych sfer życia.
Lashkar-e- Jhangvi jej przywódcą był Riaz Basra. Obydwie organizacje były ze sobą powiązane i za każdym razem gdy ginął jakiś członek SSP to druga organizacja obiecała go pomścić. Lashkar dokonywała wiele akcji i morderstw do których zawsze się przyznawała, z czasem rozpoczął się ich konflikt z rządem gdzie próbowali zabić premiera Sharifa od tego czasu w niewyjaśnionych okolicznościach ginęli działacze obydwóch organizacji. Za rządów Musharrafa w 2001 roku organizacja została zdelegalizowana.
6. Ruchy radykalne i działania religijne działające w Albanii i w Kosowie? Omów na podstawie konkretnych przykładów.(24)
Partie, ruchy religijne na terenie Kosowa i Albanii.
Albania do XV wieku była chrześcijańskim bastionem oporu przeciw osmańskiej dominacji na Bałkanach i postępowaniu islamu. Jednak poprzez najazd Turków (XVI-XVIIw.) Szybko nastąpiła jej islamizacja. W latach 1878- 1912 Albania uzyskała niepodległość.
W okresie międzywojennym muzułmanie umocnili swoją pozycję, ale widoczny stał się także podział pomiędzy sunnitami a radykalnymi muzułmanami- zwolennikami sekty baktaszytów.
Po II Wojnie Światowej (1945-1985) Albania znalazła się pod rządami komunistycznego reżimu Envera Hodży, co prawie doprowadziło do całkowitej izolacji kraju. Od początku lat'60 zerwano kontakty z ZSRR i nawiązano związki z Chinami. Od 1967r. Zaczęto proklamować „pierwsze na świecie państwo ateistyczne” i rozpoczęto walkę z religią. Uderzyło to najbardziej katolicyzm i prawosławie, mni9ej w wyznawców islamu. Po śmierci Hodży nastąpiła „odwilż” i rozpoczął się proces odrodzenia religijności.
Pierwszym krokiem było organizowanie pielgrzymek do Mekki( sponsorowanych przez Saudyjczyków) a Albania przystąpiła do Organizacji Państw Islamskich. Szybko odbudowano meczety i medresy. Zarówno w Albanii jak i w Kosowie odradzały się sekty baktaszytów i sekty sunnickie.
Dalszym krokiem było utworzenie filii bośniackiej Młodzieży Muzułmańskiej- Albańskiej Młodzieży Muzułmańskiej, która na początku zmuszona była działać, jako partia polityczna a nie religijna.
Do roku 1998 Osama Bin Laden posiadał stale rozbudowujące się struktury al.- Kaidy nie tylko w Bośni, ale i na terenie Albanii i Kosowa. Początki sięgały do 1994r., Gdy pojawili się tam przedstawiciele muzułmańskich organizacji charytatywnych. Bin Laden także pojawił się w Albanii osobiście i jako jeden z pierwszych wysłał swoich ludzi do A i K.
Kosowo i jego problemy etniczne należą do najtrudniejszych na terenie Bałkanów. Od czasów wczesnego średniowiecza obszar ten uważany jest za kolebkę państwowości serbskiej. Do początku XX w. Nosił nazwy Kosowo, Kosmet, Stara Serbia. Islamizacji Kosowa jest skutkiem XV wiecznego podboju osmańskiego.
W 1974r. Powstała Wspólnota/ Jedność Muzułmańska DERWISZOWSKICH Zakonów Alijje (ZIDRA) a w 1991r- Wspólnota Muzułmańska Kosowa, Serbii i Wojvodiny. Rozwój wydawnictw religijnych stał się możliwy dzięki współpracy z tureckim ruchem- fethullahci a dzięki rewolucji w Iranie szyickie sekty stały się aktywne.
W latach 80/90 odrodzenie muzułmanów było bardzo widoczne. Wahabici saudyjscy rozwijają swe wpływy także poprzez budowę nowych meczetów, medres i werbowanie młodych ludzi, którzy są podatni na indoktrynację w duchu antyzachodniego dżihadu. Obecności mudżahedinów w Kosowie sprzyjał tamtejszy konflikt, który uaktywnił ze strony albańskiej działalność terrorystyczną miejscowych separatystów. Walczą oni o oderwanie Kosowa od Jugosławii i od Serbii. Najsilniejszą grupą zbroją jest złożona z Kosowarów i członków diaspory albańskiej- Wyzwoleńcza Armia Kosowa. Jej członkowie dopuścili się wielu krwawych zbrodni na kosowskich Serbach i innych przedstawicielach mniejszości etnicznych.
7. Jaki wpływ według Partnera ma proces urbanizacji i poziom wykształcenia na radykalne ugrupowania fundamentalistyczne w islamie? (13)
Jak wskazują liczne badania, migracja z miast w rejony wiejskie często prowadzi do wzrostu religijności, jakby spokojniejszy rytm wiejskiego życia sprzyjał intensywniejszym i bardziej świadomym praktykom religijnym. W ostatnich czasach niższe miejskie klasy społeczne stały się szczególnie podatne na przesłania populistycznych kaznodziejów. Jednocześnie ruchy islamskie zyskały sobie szacunek i wdzięczność muzułmańskich społeczności, zakładając instytucje opiekuńcze, które wypełniły lukę spowodowaną zaniedbaniami rządu. Restrykcje finansowe, nałożone przez Międzynarodowy Fundusz Monetarny, doprowadziły do zaostrzenia się kryzysu mieszkaniowego i ograniczenia wydatków na cele społeczne. Państwo musiało wycofać się z niektórych dziedzin działalności, a jego rolę przejęły organizacje pomocy społecznej oraz zakładane przez islamistów stowarzyszenia charytatywne wspomagane finansowo głównie przez Arabię Saudyjską i kraje Zatoki. Islamski sektor finansowy, chociaż osłabiony masowymi stratami ponoszonymi przez inwestorów w Egipcie, stwarza jednak możliwości zatrudnienia oraz rozwija sieć opieki spłecznej, która zastępuje dawne instytucje komunalne i struktury patronackie. Szybka urbanizacja i rosnąca ilość slumsów sprawiły, że stary system przestał funkcjonować, ponieważ szajchowie i notable, lokalni i partyjni bossowie, stracili swą uprzednią klientelę. Wcześniejsi działacze nacjonalistyczni, retorycy, tacy jak naseryści i sympatycy partii Ba's, zostali zdyskredytowani. "Grupy islamistów - pisze Sami Zubajda - wkroczyły w próżnię organizacji i siły, aby narzucić swój autorytet i władzę. Stworzona przez nich organizacja nie jest organizacją powszechnego uczestnictwa. Odpowiedzialność ponoszą aktywiści i bojownicy, zaś zwykli ludzie, którym służą za skromną opłatę, mają podporządkować się etycznej reformie, nawrócić się na ortodoksyjny konformizm i udzielać politycznego wsparcia".
- Rozwój niezależnego szkolnictwa, tworzenie podstaw do niezależnej twórczości naukowej i przedsiębiorczości, tworzenie nowych miejsc pracy, obalanie barier stanowych, klasowych i kastowych, pozbawia zaplecza społecznego aktywistów fundamentalistów, ograniczając ich pole działania i czyniąc elementami małego liczebnie folkloru politycznego.
8. Kim są wahhabici, gdzie i kiedy powstali i jaką rolę odrywają we współczesnym świecie?
9. Problemy napotkane przez odradzający się islam w republikach Azji Środkowej w latach 70-tych i 80-tych.(53)
10.Ruchy modernistyczne w islamie w XIX wieku, scharakteryzuj poglądy głównych ideologów.
11.Sekty islamu w Afryce Zachodniej oraz krótka charakterystyka.
Tidżanijja - bractwo zostało założone w XVIII wieku przez Ahmada at - Tidżaniego, uczonego muzułmańskiego z terenu Algierii. Odegrała bardzo ważną rolę w walce z kolonializmem, co przyczyniło się do jeszcze szerszego jej rozpowszechnienia. Jednym z najważniejszych centrów nauczania Tidżanijji jest Kano, jedna z najważniejszych postaci zachodnioafrykańskiej Tidżanijji jest Szajch Ibrachim Niass (1900 - 1975), przez wiele dziesięcioleci przywódca bractwa w regionie.
Typowo zachodnioafrykańskim bractwem mistycznym jest Muridijja, której głównym przedstawicielem Ahmad Bamba, jedna z najbardziej charyzmatycznych postaci afrykańskiego islamu, z plamiona Tukulenów. Jego działalność polityczno - religijna doprowadział do zjednoczenia i umocnienia Wolofów, co było solą w oku dla francuzów, którzy w tym czasie zdominowali znaczną część Afryki zachodniej. W 1888 roku założył dla zwolenników swojej Tariki miasto At - Tuba, która stała się jednym z najważniejszych ośrodków Muridijji. Jego działalność sprawiła, że dwukrotnie (1895 i 1903 rok) zmuszony był przez władze kolonialne do emigracji do Gabonu i Mauretani gdzie zdobył jeszcze większą ilość zwolenników.
Ahmadijja, ugrupowanie religijne w łonie islamu założone w 1889 w północnych Indiach przez Mirzę Gulama Ahmada (1835-1908), obwołanego przez swych wyznawców mahdim, realizującym również mesjańskie ideały innych religii. W 1900 uznana oficjalnie przez władze brytyjsko-indyjskie. 1914 podzieliła się na 2 skrzydła: mniejszościowe, z siedzibą w Lahaur, i większościowe - bliższe nauce założyciela - z ośrodkiem w Kadijanie, później w Rabwah. Prawowierność ahmadijja kwestionuje wiele autorytetów muzułmańskich, choć sekta - mimo swego reformizmu - głosi wierność Koranowi i sunnie, zakazując jedynie szerzenia wiary siłą (dżihad). Dzięki ożywionej działalności misjonarskiej (m.in. od 1902 wydaje w języku angielskim pismo Review of Religions, obecnie korzysta również z możliwości TV satelitarnej) rozszerzyła się na Persję, Afganistan i państwa arabskie, znajdując też zwolenników w zachodniej i wschodniej Afryce, Ameryce Północnej (głównie Chicago) i Europie (zwłaszcza w Wielkiej Brytanii).
12.Islam i organizacje muzułmańskie w Wielkiej Brytanii.
13.
14. Stosunki między sunnitami a szyitami w Pakistanie. Omów rolę tej mniejszości
Pakistan to państwo sannickie. Ten nurt religijny stanowi około 60% jego mieszkańców, z kolei szyici to 15%. Przez pierwsze trzydzieści lat istnienia kraju nie było poważny napięć miedzy nimi choć sporadycznie dochodziło do różnych konfliktów np. podczas miesiąca muharram który jest ważnym czasem szyitów w którym demonstrują moc swojej wiary. Do poważniejszych sytuacji doszło w 1980 roku za panowania generała Zii który wprowadzając zakat nie przewidział że podbudowani zwycięstwem rewolucji Irańskiej szyici zaczną protestować. Doszło do wystąpień i protestów łącznie ze szturmem Federalnego Sekretariatu w Islamabadzie. Nie podobał im się pomysł wprowadzania podatku zakat który ich zdaniem jest dobrowolny, oraz sposób naliczania odsetek przez sunnitów. Dyktator musiał ustąpić i zwolnić ich do tego podatku co było nie w smak sunnitów.
Od tej pory zaczęły się walki między tymi ruchami. Powstawały grupy eksternistyczne zarówno szyickie np. SMP Sipah-e Muhammad Pakistan oskarżane o brutalność i ataki na bojówki sunnickie. Jak i sunnickie np. SSP Sipah-e Sahaba Pakistan również oskarżane o brutalność ataki na szyitów znienawidzonych za ich wielkie posiadłości. Popierani byli przez chłopów i klasy średnie dzięki czemu w wyborach w 1994 dostali się do Zgromadzenia Narodowego.
W 1995 od SSP oddzieliła się bardzo radykalna frakcja Lashkar-e- Jhangvi ich przywódcą był Riaz Basra. Obydwie organizacje były ze sobą powiązane i za każdym razem gdy ginął jakiś członek SSP to druga organizacja obiecała go pomścić. Lashkar dokonywała wiele akcji i morderstw do których zawsze się przyznawała, z czasem rozpoczął się ich konflikt z rządem gdzie próbowali zabić premiera Sharifa od tego czasu w niewyjaśnionych okolicznościach ginęli działacze obydwóch organizacji.
Nienawiść rozgorzała, a od lat 90-tych przeszły trzy fazy przemocy. Pierwsza: najpierw duża działalność snajperów która likwidowała tylko bojówkarzy. Druga w której zabijano ważne osoby w obydwóch światach islamu i trzecia gdzie ofiarą mógł paść dosłownie każdy. Początkowo też miejscami ataków był głównie Pendżab, później ataki przeniosły się do Karaczi i Prowincji Pogranicza.
Po atakach na WTC gen. Musharraf w ramach polityki przeciwko religijnemu ekstremizmowi zdelegalizował partie i organizacje ekstremistyczne oraz oskarżył je o terroryzm.
15.Idea konfrontacji islamu i chrześcijaństwa w XVI - XVII wieku na podstawie Partnera
Imperium Osmańskie zajmowało ważne szlaki handlowe jak np. Lewant,
poszczególne strony wyrywały sobie wcześniej różne tereny, porty, ośrodki handlowe które godziły w interesy ekonomiczne przeciwnego frontu.
Były dla zdobycia jak największego terenu i tak również dzięki pomocy samych chrześcijan którzy byli w tym czasie skłóceni pod koniec XIV wieku Imperium osmańskie mogło zdobyć część terenów europejskich na Bałkanach od Bułgarii na północnym wschodzie do Bośni i Serbii na północnym zachodzie. Osmanowie walczyli w przekonaniu że prowadzona przez nich święta wojna jest wyłącznie ku chwale Boga i gdyby nie robili tego nie mogliby nazwać się ghazi i doznać zmartwychwstania. Imperium chciało nawiązać rywalizację z państwami europejskimi jak Francja czy Włochy, podbijać nowe tereny, zdobywać wpływy i siać postrach.
Europejskie państwa nie dawały sobie rady z przeciwnikiem zaatakowane państwa bałkańskie i Węgry które miały poparcie Francji (która ostatecznie postanowiła pomóc jednak została rozbita).
Następnym starciem była bitwa pod Warną w 1444 roku. Starcie to było spowodowane chęcią pomocy obleganemu Konstantynopolowi. Jeden z najważniejszych ośrodków kultury Bizancjum już od dawna był atakowany przez hordy tureckie więc ruszyła na jego ratunek ekspedycja, zakończona ostatecznie porażką co z kolei przyczyniła się poniekąd do ostatecznego upadku miasta. W tym momencie zdano sobie sprawę że chrześcijanie przegrywają i będą przegrywać jeśli się nie zjednoczą. Zdano sobie sprawę z jeszcze jednego bardzo ważnego czynnika odpowiedzialnego za klęskę strona chrześcijańska nie posiada przywódcy któremu żołnierze będą posłuszni i który sam będzie maił charyzmę- nie był nim ani papież ani cesarz.
Wraz z rozpoczęciem okresu dominacji Imperium zmieniły się stosunki między obiema wiarami. Pojawiła się idea walki w obronie wiary która mogła być zagrożona, w Europie i poza nią stosunki między chrześcijanami a muzułmanami stały się bardzo napięte. Powróciła idea krucjat której zwolennikiem był papież Pius II.
Osmanowie chcieli burzyć interesy europejczyków zajmując ich ważne porty czy faktorie tak na przykład w XVI wieku zajęli Rhodos, Chios czy Cypr. Na podbitych terenach niezmuszani jednak do zmiany wiary więc nie mogła być to jakaś podstawa do wszczynania kolejnych wojen.
Na terenie Półwyspu Iberyjskiego islam przestał być specjalnym czynnikiem łączącym ludność muzułmańską, tak stosunki między poszczególnymi grupami religijnymi był momentami zrównoważony co raczej nie miało miejsca w reszcie Europy. Po pewnym czasie ostatnim bastionem muzułmanizmu był emirat nasrydzki w Grenadzie lecz skończył się wraz z ślubem katolickich Izabeli i Ferdynanda oraz wojną domową w której na pomoc emira nie przybył nikt.
XVI wiek to dalsza szarża turecka zaczynając od upadku Belgradu, przez porażkę
Węgrów pod Mohaczem w 1526 po szarże na państwo Habsburgów i odsiecz Wiedeńską 1529 czy bitwą pod Lepanto w 1571. Habsburgowie naturalnie byli zwolennikami świętej wojny gdyż z powodu konfliktów z Imperium Osmańskim byli naturalnym celem ich ataku. W dalszym ciągu Europa nie potrafiła się zjednoczyć. Wiele państw było nawet skore podpisać sojusz z Turcją by pokonać Habsburgów, mieli oni też poparcie protestantów. Marcin Luter twierdził że agresja Turecka jest karą bożą za sprzedawanie odpustów. Trzeba było tą kare przyjąć ale nie można było zrezygnować z walki o wiarę gdyż jest to najbardziej honorowa ze śmierci- śmierć w obronie wiary. Wg Erazma z Rotterdamu należy zmobilizować silę przeciw Turkom lecz nienależny wykorzystywać ideologii którą stosowano- był raczej zwolennikiem pacyfizmu mimo wszystko-„ Bóg nie chce rozlewu krwi” bardziej trzeba starać się nawrócić ich niż zlikwidować. Jan Kalwin był z kolei przeciwny łączeniu się Francji z Turcją choć też nie popierał. spokojnego czekania na ich atak.
Inną sprawą byłą propaganda czy próba pokazania sytuacji chrześcijan pod rządami Tureckimi. Tu starano wydobyć z narodów Europy idee ochrony swoich współwyznawców z rąk osmańskich którzy starają się odebrać dzieci spod opieki rodziców nawrócić na islam i wcielić do swojego wojska.
Swój wpływ miała również idea rycerskiego etosu- widziano walczących rycerzy przelewających krew w obronie wiary jako największy przejaw bohaterstwa.
16.Jacy ideologowie(czy tam przywódcy) nowożytni, kiedy i przeciw komu wskrzesili ideę dżihadu w Nigerii. Omów na konkretnych przykładach.(17)
- Usman (Utman) dan FODIO j.w
- Charyzmatyczny kaznodzieja muzułmański- Malama Muhammad Marwa Maitatsine („Złorzeczący”) w mieście KANO na pn Nigerii. W 1980 roku nasiliło się zjawisko fanatyzmu muzułmańskiego - zamieszki Maitatsina, W listopadzie i grudniu nabrały one postać dramatycznego wybuchu pod hasłem świętej wojny. Jej ogłoszenie zostało sprowokowane przez ultimatum Abubakara Rimi - gubernatora Kano, który nakazał M.Marwie na opuszczenie miasta w ciągu 14 dni. Maitatsine zamiast podporządkować się zgromadził swoich zwolenników, gotowych za niego umrzeć (wierzyli oni że śmierć poniesiona w ogłoszonej przez ich przywódcę wojnie otworzy drzwi do sukcesu ich bliskich a im jako męczennikom za wiarę, zapewni miejsce w raju, Maitatsine traktowali jako człowieka wybranego przez Boga mającego cudowne moce). Yan Tatusine (zwolennicy Maitatsinego) byli fanatykami, osaczeni w dzielnicy Jan Awaki, bronili się i zmusili do wycofania oddziały pacyfikujących ich policjantów, bez cienia strachu stawiali opór regularnej armii. Wiele setek ludzi straciło życie z rąk bojowników świętej wojny, dzielnica została doszczętnie zniszczona, Matatsine został ranny i zmarł (na atak serca). Po krwawm zwycięstwie sił policyjno-wojskowych nastąpiło wyłapywanie zwolenników Marwy, tym łatwiejsze gdyż posiadali tatuaże. Po złapaniu winnych linczowano polewając benzyną i spalając. Grupy zwolenników, którym udało się uchronić przed linczem, rozproszyli się po całym pn obszarze Nigerii i jeszcze kilka razy dawali o sobie znać (do 1984) .
17.Idea dżihadu w Afryce Zachodniej i Indiach Muzułmańskich w czasach nowożytnych od XVI do XIX w. Święta wojna na podstawie P.Partnera.
Imperium Mogolskie w Indiach powstało w XVI wieku na skutek podboju nowych krain przez wodzów turecko-mongoslkich, pozostawąło pod wielkim wpływem kultury perskiej i było ostatnim z szeregu kręgów muzułmańskich które panowały nad terenami od północy do południowego krańca tego subkontynentu od XVIII wieku. Na Indie najeżdżało wielu muzułmańskich najeźdźców: Persowie, Turcy i Afganowie, ale tylko Mogołom udało się w ciagłych walkach z innymi muzułmanami oraz w ciężkich bojach z Hindusami zbudować trwałą islamską strukturę. Władcy z dynastii Mogołów mieli różne czasami zdania co do sposobów prowadzenia i pojmowania świętej wojny. Baber, założyciel dynastii, nazywał sam siebie Turkiem. On to właśnie prowadził typową wojnę gahzi. Akbar prowadził święte wojny przeciwko Radżputom. Na początku był bardzo pobożnym muzułmaninem, organizował pielgrzymki do Mekki. Jednak później się zmienił, postępował jak Mongołowie przed przyjęciem islamu. Chciał skoncentrować swoim ręku jak najwieksza władzę, sam kierował sprawami państwa, jak i religii. Starał się stworzyć coś w rodzaju nowej religii , która dawała by mu pełnię władzy. W takiej sytuacji nie było mowy o muzułmańskiej świętej wojnie. Ostatni władca tej dynastii Aurangzeb, przyjął postawę ortodoksyjnego władcy muzułmańskiego. Podobnie jak współcześni przywódcy w osmańskim imperium, Aurangzeb powrócił do polityki ekspansjonizmu i uczynił z niej swoje główne zadanie. Powrót Aurangzeba do idei dżihad stworzył nowe problemy, ale nie rozwiązał ani jednego. Był to początek końca wielkiego imperium mogolskeigo.
W muzułmańskiej Afryce, na północ jak i na południe od Sahary, hasło świętej wojny odgrywało ogromną rolę w obronie i w ekspansji islamu. Było to w pewnym aspekcie wojna przeciwko niewiernym. Dalej na południe , w Zach. I środkowej części Sudanu, świętą wojnę wykorzystywano jako jeden z głównych instrumentów islamizacji tamtych terenów. Z upływem czasu wpływ twego rodzaju haseł i działań stawał się coraz mniej bezpośredni. Po upadku państwa Songhaj zakończył się okres włączania siłą nowych terenów i nawracania podbitej ludności. Rozpoczął się proces pokojowego nawracania ludności tamtych obszarów na islam, przerywany od czasu do czasu świętymi wojnami, które miały spowodować przekształcenie częściowo już zislamizowanych obszarów w jednolite wyznaniowo państwo.
18. Idea fundamentalizmu i dżihadu na Bliskim Wschodzie w XX i XXIw. Omów na podstawie P.Partnera.
19.Radykalizm islamski w Indiach od XVIII do XXw.
20.Wyjaśnij pojęcia: szahid, fitna, ghazi/ghazan, ribat. Opisz o jakie tereny "niewiernych" walczyli wyznawcy islamu od IX do XI w. na podstawie P.Partnera.
FITNA zamieszanie, prześladowanie, ucisk, bałwochwalstwo, wiernych, aktywne prześladowanie wiernych. Mahomet uważał, że tylko poprzez wojnę choć sama w sobie jest zlem można uwolnić się od fitna. W ten sposób walka zbrojna stała się jednym ze świętych obowiązków muzułmańskiej społeczności
GHAZI bojownik z wiarę muzułmańską, harcownik, zagończyk, prowadzenie działań rajdowych, arabski zwyczaj działań podjazdowych, walka w imię islamu; [Author ID1: at Sat Dec 27 17:44:00 2008 ]
RIBAT twierdza, posterunek graniczny, (również klasztor muzułmański, ufortyfikowany, zwykle położony przy granicy. Budynek otoczony murem posiadał wieżę, salę modlitw), w Koranie: miejsce, gdzie zbierano konie dla jazdy przed starciem z przeciwnikiem. Na pograniczu- miejsce koncentracji i zabezpieczenia logistycznego dla sił ochotniczych.
SZAHID wyznawca, męczennik za wiarę, ten, który zginął na drodze Boga. Później termin ten rozwinięto, uznając szahid za tych, którzy wejdą do raju bez żadnych przeszkód. Ciało męczenników chowano bez obmywania go, w krwi i ranach. Przed walką używał on wonności, aby po śmierci stanąć godnie przed aniołami. Uczeni uznali w późniejszych czasach za męczennika osoby, które poświęciły się poznawaniu wiary nawet z zagrożeniem życia.
Główne kierunki ekspansji w IX-XI wieku: Akweny morskie -> Sycylia, Sardynia, Korsyka, wybrzeże płw. Apenińskiego, wybrzeże Afryki Płn, nękanie Italii, Pd Francja, Wyprawy te może nie miały dużego znaczenia militarnego, czy politycznego, ale ważne jest że zostawiły ślad w chrześcijańskiej tradycji (846 grabież Rzymu! )
21.
22.Omów pojecie "Współczesna dżahilijja" i jej twórca w XX wieku.(46)
23.Opisz ugrupowania polityczne i religijne w Bośni i Hercegowinie po 1995r.
24.Wzrost znaczenia roli islamu w Bośni i Hercegowinie w XXw. Dlaczego został utworzony Naród Muzułmański.
Początki islamizacji BiH wiązały się z podbojem przez Turcję osmańską poczynając od lat 60-tych XV wieku. Z czasem wielu bośniackich Słowian przyjęło islam, a chrześcijańscy sąsiedzi złośliwie zaczęli ich nazywać „poturczeńcami” lub „Turkami”. Jak większość ludów podbitych przez Osmanów Bośniacy zachowali istotną odrębność. Za czasów laicyzacji Josipa Broz Tito islam na tych terenach podupadł, zresztą jak wszystkie religie. Tito chcąc stworzyć przeciwwagę dla Serbów przyznał w 1968 r. status odrębnego narodu. W momencie uzyskania niepodległości muzułmańskie społeczeństwo było jednym z najbardziej zlaicyzowanych i zeuropeizowanych, np. frekwencja wiernych w meczetach była jedną z najniższych.
25.Fundamentalizm islamski i dżihad wg. P.Partnera.
26.Geneza i rozwój radykalnego islamu w Algierii w 90tych latach XXw. Jakie ugrupowania i przywódcy żądali wprowadzenia Republiki Islamskiej w tym kraju. Podaj konkretne przykłady.
Konstytucja ustanowiona w 1989 roku spowodowała chaos polityczny, a na arenę ogólnokrajową wkroczył Muzułmański Front Ocalenia (FIS). Uzyskując ogromne poparcie wśród społeczeństwa wygrał w 1990 roku wybory lokalne i regionalne. Pod naciskiem świata zachodniego wybory zostały anulowane przez sprawujących w Algierii władzę wojskowych, którzy od 1992 roku ponownie przejęli pełnię władzy. Odsunięcie od władzy zwolenników ”muzułmańskiego wyzwolenia'' Algierii nie zakończyło działalności fanatyków religijnych. Kraj pogrążył się w wyniszczającej wojnie domowej, podczas której terroryści islamscy rozpętali falę terroru, dokonując serii masakr na ludności wsi i małych miasteczek oraz zamachów w wielkich miastach. Odpowiedzią władz były
krwawe represje. Konflikt, w którym życie straciły dziesiątki tysięcy ludzi trwa nadal, choć stracił nieco na swej intensywności.
Równolegle na terenie Arabii Saudyjskiej rozwijała się Hizb ut-Tahrir - Partia Islamskiego Wyzwolenia. Wraz ze swoim programem w błyskawicznym tempie rozprzestrzeniała się ona we wszystkich krajach muzułmańskich Bliskiego Wschodu, dotarła także do Afryki. Postulaty Hizb ut-Tahrir przyjęły radykalne grupy w Libii, Sudanie, Tunezji oraz Algierii.
Algierscy działacze Partii Islamskiego Wyzwolenia dążą do wprowadzenia rządów szariatu w ,,ummie'' społeczeństwie muzułmańskim, oraz rozszerzania ummy na cały świat. W konsekwencji chcą doprowadzić do zniesienia ustroju demokratycznego, który w ich mniemaniu jest degradacją dla cywilizacji (islamskiej).
W broszurach partii o celu działalności pisze się: ,,Jej [partii] celem jest powrót na drogę islamską i przekazanie całemu światu muzułmańskiego przesłania. Oznacza to powrót wszystkich muzułmanów należących do Dar-ul-islam (obszar zamieszkany przez muzułmanów, tzw. Dom Pokoju) i zamieszkujących w emigracyjnych społecznościach muzułmańskich na drogę czystego islamu, tak by wszystkie obszary ich życia były regulowane postanowieniami szariatu [...] Partia dąży do prawdziwego ożywienia ummy poprzez oświeconą myśl. Pragnie jej powrotu do przeszłej wielkości i chwały, by wydarła ona stery władzy z rąk innych państw i narodów, i by powróciła na należne jej miejsce najsilniejszego państwa na świecie, jak to już było w przeszłości, kiedy rządziła światem według prawa islamu. [Partia] stara się także przywrócić ludzkość pod rządy islamskie i chce poprowadzić ummę ku walce z kurf (niemuzułmańskie religie), jego systemem i filozofią, by islam ponownie obejmował cały świat".
Postulaty wygłaszane przez ortodoksyjnych działaczy islamskich zagrażają także gospodarce algierskiej. Stosunki dyplomatyczne rozwijają się w mikroskopijnym tempie, a sytuacja w kraju nie prognozuje szybkich zmian rozwoju kraju. Charakterystyczne dla współczesnej Algierii są stały kryzys i niedorozwój ekonomiczny, głębokie rozwarstwienie społeczne, anomia mas spowodowana biedą oraz brakiem socjalizacji politycznej i brakiem oświaty oraz, co najważniejsze, fasadowość systemów partycypacji politycznej sprawiająca, i w
świadomości społecznej pozbawionej kultury politycznej, kształtuje się zredukowana do wymiaru ideologii religia.
Algieria, borykając się z problemem fanatyzmu religijnego, ma ogromne trudności z przełamaniem stereotypu kiepsko rozwiniętego państwa afrykańskiego. Pomimo pokojowej integracji i aktywnej działalności międzynarodowej, wciąż ciągnie za sobą brzemię katastroficznych wizji fundamentalizmu islamskiego.
GIA (Zbrojna Grupa Islamska) - organizacja działająca w Algierii, jej przywódcą jest Jamal Zituni. Organizacja walczy o przekształcenie Algierii w państwo wyznaniowe, oparte na regułach Koranu. Jako swoich przeciwników traktuje nie tylko wojsko i policję lecz również nauczycieli, dzieci uczęszczające do laickich szkół, dziennikarzy. W wyniku jej działania śmierć poniosło w ostatnich latach 40 nauczycieli, ponad 100 uczniów, prawie 50 dziennikarzy i pisarzy. Ofiarami terroru GIA są również cudzoziemcy. Od września 1995 roku zginęło ich około 120, w tym ponad 40 Francuzów. Terroryści z tej organizacji zwalczają również konkurentów z Islamskiej Armii Ocalenia. GIA zamordowała jej przywódcę Madaniego Merzoga.
Ta algierska organizacja, będąca skrajnym skrzydłem ruchu islamistycznego, nosi też arabską nazwę el-Djama'a el-Islamia el-Mosaleha lub francuską Groupe Islamiąue Armee (GIA). Swe działania rozpoczęła w grudniu 1992 roku. Atakuje wszystkich przeciwników prawa islamskiego, w tym także przedstawicieli algierskiego aparatu władzy, dziennikarzy, intelektualistów, urzędników, „nieskromne" kobiety, chrześcijan i obcokrajowców. Licznymi ofiarami tej grupy są cywile. Celem GIA jest ustanowienie na terenie Algierii republiki islamskiej. Liczebność tej grupy jest oceniana na około 20 000-25 000 członków. Jeden jej najbardziej aktywnych odłamów stanowi tzw. falanga, zwana Ahouel. Przywódcami organizacji byli m.in. imam Mostafa Bouiali, Dja-mel el-Zitouni (od września 1994 roku do czerwca 1996 roku), potem Antar Zurabi (zabity w roku 1997), jak też Gusmi Szerif i Said Mekhlufi49.
W ostatnich latach Zbrojna Grupa Islamska przeprowadziła serie bardzo brutalnych ataków terrorystycznych, głównie w algierskich wsiach; były to istne masakry - zabijano setki cywilów. Poza tym od zapoczątkowania tej kampanii terroru we wrześniu 1993 roku, członkowie organizacji zabili także ponad stu Europejczyków. Oprócz zwykłych morderstw stosują również zamachy bombowe (głównie bomby w samochodach) i porwania (ofiary porwań są potem najczęściej brutalnie mordowane)50. W grudniu 1994 roku czterech terrorystów z GIA porwało samolot linii Air France na lotnisku w Algierze. Żądali najpierw uwolnienia swoich przywódców wiezionych w algierskich więzieniach, potem umożliwienia im jedynie przelotu do Paryża (później wyszły na jaw ich plany - zamierzali wysadzić samolot nad miastem w „prezencie gwiazdkowym" dla mieszkańców stolicy Francji). Na lotnisku w Marsylii, podczas międzylądowania, samolot został odbity z rąk terrorystów przez francuską jednostkę antyterrorystyczną GIGN51. Ostatnio brak było informacji na temat działalności tej grupy; można więc przypuszczać, że chwilowo pozostaje w „uśpieniu" i przygotowuje się do następnych
27.Wymień sekty islamu w Afryce Zachodniej i krótko je scharakteryzuj.
28.Omów na podstawie P.Partnera genezę powstania idei świętej wojny od VII do XIw. Konflikt w VIIw. między poganami a chrześcijanami.
29.Idea świętej wojny chrześcijan w IV i V w. Główni przedstawiciele. (29)
Św. Ambroży biskup Mediolanu
Augustyn biskup Hippony
Euzebiusz biskup Cezarei Palestyńskiej
W IV wieku chrześcijaństwo triumfowało. Euzebiusz, biskup Cezarei Palestyńskiej, zaufany przyjaciel cesarza Konstantyna, ukończył swoją historię Kościoła. W swoim dziele wspominał też, że inni historycy przed nim ograniczali się do opisu zwycięstw i triumfów, dokonań zwycięskich wodzów i żołnierzy ich armii którzy szli i mordowali, łupili całe krainy i państwa. On zaś pisał, jak sam to ujął o krokach podejmowanych w imię pokoju, dla zbawienia dusz , dla prawdy a nie dla dóbr tego świata. O tych, którzy działali ku chwale swojej wiary i robili to wcale nie dla interesu własnego czy własnej rodziny. Dzieło swe Euzebiusz spisał przede wszystkim z myślą o potomnych, a nie dla gloryfikowania jakichkolwiek wodzów, wojen, państw czy wojsk. Na początku V wieku przed uznaniem przez cesarza Konstantyna chrześcijaństwa za równoprawną w imperium religię pojawiły się wśród wyższego kleru nowe poglądy na przyczyny i prowadzenie „wojny sprawiedliwej”. Święty Ambroży biskup Mediolanu był wysokim urzędnikiem oraz doradcą cesarza. On już starał się usprawiedliwiać udział chrześcijan w wojnie mającej na celu obronę państwa. Już po edykcie Konstantyna Augustyn biskup Hippony pokusił się o zdefiniowanie pojęcia sprawiedliwej wojny. Według niego jest to wojna mająca na celu zachowanie dobra zagrożonego przez zło. Wojna taka ma być prowadzona z zachowaniem zasady umiaru i zastosowaniem przemocy tylko w takim stopniu w jakim jest to niezbędne. Można tu dostrzec poglądy stoików i wpływ późnorzymskiego prawa. Zalecenie Jezusa Chrystusa, aby nie sprzeciwiać się złu, Święty Augustyn zinterpretował jako zalecenie moralne, nie zobowiązujące jednak chrześcijanina do fizycznego znoszenia prześladowania. Fakt zniszczenia miasta Aj przez Jozuego Augustyn uznał za wykonanie rozkazów i obowiązku nałożonego przez Boga na izraelskiego wodza.
Chrześcijaństwo na początku V wieku było już dalekie od postawy pacyfistycznej czy nawet tylko pokojowej. Stało się religią która akceptowała wojnę jako zjawisko społeczne i historyczne. Były to już czasy późnego cesarstwa i w tym właśnie czasie państwo musiało prowadzić wojny w obronie, jak byśmy to dzisiaj nazwali „chrześcijańskiej cywilizacji”. Na zachodzie Europy po półwieczu (325-375) istnienia tak zwanego Kościoła konstantyńskiego chrześcijaństwo stało się religią barbarzyńskich najeźdźców, których rycerskie elity uważały wojnę i wojowanie za podstawę swojej egzystencji.
30.Radykalizm islamski na obszarze Królestwa Jordanii w XXw.
31.Geneza i rozwój Braci Muzułmanów oraz sytuacja w XXIw.
32.Omów na konkretnych przykładach szeroko zakrojonej islamizacji Bośni i Hercegowiny w latach 1992 - 1995 i po Dayton.
Oddziały złożone z mudżahedinów wzięły czynny udział po raz pierwszy w walce na przełomie sierpnia-września 1992 r. koło miejscowości Bielo Brdo koło Derventy w północnej Bośni, kolejne powstające w latach 1992-1993 formacje islamskie walczyły z Serbami do końca wojny. Bardziej umiarkowani muzułmanie zaczęli się buntować przeciwko radykalnym działaniom mudżahedinów, nazywanych czasem „zawodowymi rewolucjonistami”. Dla niektórych Bośniaków przybysze byli wzorem „prawdziwej wiary”, a zwłaszcza saudyjscy wahhabici i mieszkańcy krajów Maghrebu, co przyczyniło się do zwiększenia gorliwości religijnej miejscowych. W powojennej BiH byli mudżahedini, czy nowi przybysze przybywający do tego kraju walczyć za „sprawę szerzenia islamu” byli niejednokrotnie czynnikim zagrożenia, np. Algierczyk/Marokańczyk Mehrez Amdouni, który wraz z terrorystami z GIA przygotowywał w 1997 r. zamach na papieża podczas jego wizyty w Sarajewie. Jeszcze podczas działań wojennych ujawnił się konflikt pomiędzy radykałami muzułmańskimi, zwłaszcza wahabitami, a ich nieco mniej gorliwymi „towarzyszami broni” Od 1995 r. pozostali w Bośni fundamentaliści nie raz dokonywali wielu aktów przemocy i zabójstw w stosunku do wyznawców islamu, tak zagranicznych jak i miejscowych Bośniaków. Ludzie ci stali się czynnikiem destabilizującym region. Gojko Beric, dziennikarz czasopisma „Wyzwolenie” napisał: „mieli być dla bośniackich Muzułmanów pomocą w opresji, a stali się ich największym kłopotem
33.
34.Geneza i uwarunkowania rewolucji islamskiej w Iranie w czasach szacha Rezy Pahlawiego.
35.Ruchy radykalnych fundamentalistów na terenie Jemenu. Zagrożenia spowodowane tymi ruchami.
36.Idea świętej wojny wg. proroka Mahometa. Omów na podstawie Partnera(30)
Dżihad wg Mahometa to walka w imię Allacha i wypełnianie jego woli przeciw fitnie-
czyli prześladowcą wiernych. Dlatego ważna była jego wyprawa do Medyny była tego typu przykładem gdy trzeba było walczyć z ludźmi którzy niekiedy ośmieszali i prześladowali jego i jego lud. Jest to jeden ze świętych obowiązków mimo że zabijanie jest rzeczą złą lecz poddawanie się fincie jest jeszcze gorsze. Wierzono że to nie oni zabijają tylko robi to Bóg ich rękoma. Po za tym ten kto odmawiał walki w imię Boga spadał na gorszą pozycję w hierarchii społecznej.
Święta wojna pod względem moralnym również posiadała względy polityczne. Sama pobożność nie jest w stanie zapewnić im przyszłości więc aby być siłą ekonomiczną i polityczna na arenie międzynarodowej muszą sobie ją wywalczyć. Musiano też zdobywać sojusze i często dla zapewnienia tej przyszłości sojusze zawierano z niemuzułmanami albo z ludami które nie wierzą tak głęboko jak oni.
Mahomet nie szukał rozlewu krwi lecz gdy Allach tego od niego oczekiwał to go nie unikał nie chodziło o walkę dla podboju ale jako obowiązek i ochronę. Oficjalnie prowadzono walkę przeciw tym którzy jeszcze nie przyjęli reguł islamu,(chociaż nikogo nie zmuszał do zmiany wiary- ostrzegał walczył ale nie zmuszał) także istotą była chęć nawrócenie na właściwą wiarę lecz i polityka i wojna były ważnym warunkiem zwycięstwa islamu. Polityczna i religijna sfera tych działań były bardzo ze sobą powiązane.
Dzięki świętej wojnie zostały zjednoczone plemiona islamskie i działania dżihadu nie mogły być już ograniczane do półwyspu Arabskiego ale na dalsze tereny
37.Przedstaw Braci Muzułmanów w Egipcie w XX i XXI wieku.(59)
Bracia Muzułmańscy to organizacja powstała w 1928 roku z inicjatywy Hassana Al-
Banny. Organizacja mała charakter partyjny i ukierunkowana była na rozszerzanie swoich wpływów poza Egipt. Odwoływała się ona do idei panarabizmu. Nie stawiała zbyt dużego nacisku na dżihad lecz zamierzała wprowadzić w swoim rozumieniu moralny porządek oraz odpowiednio ukierunkować politykę państwa. W programie politycznym Bractwa był pomysł na nadanie praw kobietom do nauki oraz do pracy z jednoczesnym zachowaniem tradycyjnego ubioru. Próbowali także zdobywać swoje przedstawicielstwo w różnych grupach zawodowych czy studenckich. Al- Banna wraz z kilkoma współtowarzyszami wybudowali meczet i szkołę dla chłopców, od tej pory stało się to wizytówką organizacji której członkowie musieli współfinansować pewne przedsięwzięcia dla chorych i najuboższych. Tam gdzie się pojawiali Bracia tam budowano szkoły, meczety, szpitale, kluby itp. Po drugiej wojnie światowej wielu członków trafiało do dyrekcji firm i instytucji do dawało im wsparcie ekonomiczne. Jedynym jej słabym punktem były relacje z władzami. Nie chcieli obalać legalnych rządów ale chcieli na nie wpływać udawało się to jeszcze do końca II wojny światowej jednak później rządząca partia Wafd nie mogła się porozumieć z bractwem- odpowiedzią na zabicie ministra zabito Al- Banne, później po rewolucji Wolnych Oficerów i zastąpienie Naguiba Naserem i oskarżenie Bractwa o zamachy w tym na życie prezydenta doprowadziło to do ich delegalizacji. W czasie prezydentury Sadata Bractwo wróciło do łask po jego śmierci za czasów Mubaraka nawet udało się Bractwu dostać do parlamentu jednak z czasem sytuacja w Egipcie zmieniała się na coraz mniej demokratyczną a samej organizacji zaczęto ograniczać wpływy. W następnych wyborach Bractwo nie zdobył żadnego miejsca w parlamencie, aresztowano wielu jego członków razem z przedstawicielami innych partii opozycyjnych.
Oprócz w Egipcie Bractwo Muzułmańskie istniało jeszcze w Syrii, Jordani i Strefie Gazy. Ważne miejsce jej członkowie posiadali w Sudanie. W czasach rządów Dżafara Nimeriego ważną pozycję w tym kraju posiadał przywódca tamtejszego Bractwa Hassan al- Turabi. Z czasem stracił swoją pozycję jednak powrócił wraz z rządami Omara al-Bashira. W prawdzie za jego przywództwa organizacja nazywała się Narodowy Front Islamski. Turabi przedstawiał idee internacjonalizmu islamskiego mającego na celu zwiększenie pozycji Sudanu oraz kierowanie jego polityką w sposób wyważony i elastyczny.
Bractwo jest dowodem na to że można dociekać się islamskich postulatów w polityce bez przelewania krwi i używania narzędzia agresji.
38.Święta wojna w czasie podbojów kolonialnych ? XIV-XIX wiek
czasie wielkich odkryć geograficznych i kolonizacji zdobywanie przez państwa europejskie nowych terenów zakładanie tam osad handlowych, faktorii i czerpanie z tego tytułu zysków miały charakter świętej wojny. Nawracanie czy to muzułmanów na ziemiach kultury islamskiej, Indian czy pogan- za każdym razem wykorzystywano ten sam czynnik ukierunkowywania na właściwą wiarę. Oczywiście był to tylko jeden z powodów walki gdyż bardzo działały na wyobraźnie zdobywców perspektywy zdobycia łupów, ubicie dobrego interesu i poniekąd działanie ku chwale władcy czy wyznaczania swoich stref wpływów. Idea świętej wojny tak na dobra sprawę nie była obecna wszędzie gdzie obecne były siły kolonialne (np. w Syrii gdzie nie pojmowano większych prób nawracania tamtejszej ludności muzułmańskiej).
Wyprawy Hiszpanii i Portugalii do Maghrebu i innych państw w Afryce Północnej propagowano walką z islamem, prowadzeniem świętej wojny, rozszerzeniem wpływów chrześcijaństwa. Bardzo ważnym czynnikiem motywującym podróżników było poczucie świętej misji połączenia się z „chrześcijańskimi Indiami” (tak określano Etiopię) i kontynuowanie z nimi u boku walki misyjnej. Należało również odpowiedzieć na ważną kwestię czy władza niewiernych jest legalna. Tutaj duże prawa rościł sobie Papież który również dla poszerzenia swoich wpływów chciał być przywódcą chrześcijaństwa w walce z niewiernymi.
Działalność handlowa Portugali w Mauretanii gdzie był dość niski odsetek nawróceń oraz w Afryce Równikowej nie miała dużo wspólnego z ideą świętej wojny. Głównie chodziło tu o odnalezienie jak najlepszych miejsc do pozyskiwania złota tam występującego. Z czasem rozwijającej się sytuacji z podbojami nowych terenów Senegal, Sierra Leone i inne podboje były za każdym razem usprawiedliwiane koniecznością walki o wiarę, zwracano się do papieża o regulowanie prawne tych przedsięwzięć.
Kolejne próby podbojów w Afryce stawały się coraz mniej opłacalne i coraz bardziej kosztowne, upadały kolejne porty i miasta na jej wybrzeżu, a dowodem przestarzałości i nieaktualności świętej wojny była bitwa trzech króli w 1578 roku.
Jeśli chodzi o działalność konkwistadorów w Amerykach to była walka podparta ideologicznymi hasłami świętej wojny gdzie momentami jak np. w przypadku Cortesa łamano wszelkie prawa. Żyły tam ludy pogańskie do których jeszcze nie dotarło słowo Mahometa więc trzeba tam było rozpocząć chrystianizację od podstawa tworzyć instytucje kościelne itp. (XVI wiek)Walka o duszę i ciała niewiernych trwała do końca okresu kolonializmu.
W XVII- XIX wieku święta wojna była podejmowana tak samo przez państwa europejskie- skierowane to do Imperium Osmańskiego i tak samo do podbijanych i utrzymywanych kolonii które w tym czasie buntowały się wszczynały święte wojny w swoim rozumowania. Działo się tak w Algierii, Sudanie, Indiach, państwach Kaukazu gdzie do XIX wieku metropolie zdobywały swoje wpływy co nie zawsze było w smak autochtonów. W tym czasie tereny islamskie bardzo się zmieniały przez różnego rodzaju przemiany polityczne czy ekonomiczne. Podejmowano walkę która w większości wypadków kończyła się ich klęską jednak już następny wiek miał przynosić pozytywne zmiany w kwestii ich niezależności
39.Islam we Francji. Rola tego kraju we współczesnych ruchach fundamentalizmu islamskiego.(52)
40.Geneza i przyczyny powstania ruchu "neotalibow" w Afganistanie. (po 2001) (54)
41.dokonaj charakterystyki fundamentalizmu islamskiego w Somalii.(55)
42.geneza i rozwój islamu radykalnego na obszarze Azji Południowo-Wschodniej (Indonezja i Malezja). Jaką rolę odgrywa to pierwsze z wymienionych państw we współczesnym świecie islamu? (44)
43.wymień ugrupowania i ich przywódców, którzy działali lub działają w poradzieckiej części Azji Środkowej (głównie Tadżykistan Uzbekistan i Kirgistan). Omów na wybranych przykładach.
44.Omów poglądy Sajjida Qutby na podstawie literatury
45.Kto to był i jaką odegrali karmaci i asasyni we wczesnym Średniowieczu.(48)
Wiki Wiki Wikipedia prawdę powie Karmaci - jeden z prądów ismailizmu, uznającego za siódmego i ostatniego imama szyickiego Ismaila Ibn Dżafara. Nazwa wzięła się prawdopodobnie od słowa aramejskiego `karmat', znaczącego `tajemny nauczyciel'. Ruch zaczął działać w południowym Iraku, gdzie aramejski był nadal w powszechnym użyciu[1]. Określani są czasem jako 'bolszewicy islamu', ponieważ głosili równość wszystkich stanów i kast, czym zdobyli szerokie poparcie wśród najbiedniejszej części społeczeństwa[2]. Ruch karmatów zapoczątkował Abd Allah Ibn Majmun al-Kaddah, syn okulisty (arab. `kaddah') z Chuzistanu, wtajemniczony przez ojca w ezoteryczną wiedzę. Do realizacji swoich celów politycznych imam Abd Allah zorganizował rozległą sieć konspiracyjną. Zdaniem Bielawskiego karmatyzm starał się zadowolić każdą grupę opozycyjną w kalifacie: „dla szyitów był to spisek szyicki przeciw sunnitom, dla charydżytów przyjmował zabarwienie demokracji społecznej, dla perskich nacjonalistów był to spisek antyarabski, dla wolnomyślicieli obietnica zupełnego liberalizmu”[3]Wśród adeptów podważano wiarę w islam sunnicki na rzecz ślepego posłuszeństwa wobec imama, podczas gdy sam imam był sceptykiem w sprawach religii
Assasyni - asasyni (z arabskiego al-hasziszijjin - 'zjadacze haszyszu') byliby po prostu sektą szczególnie zdesperowanych ćpunów. Takich, co to nie tylko palą, ale jeszcze się przy tym zaciągają - a potem z błyskiem w oku dźgają zatrutym sztyletem, kogo im się tylko wskaże.
46.Rewolucja islamska w Sudanie pomiędzy 1989-1990r. Przywódcy religijni i polityczni którzy forsowali te ideę. Opisać z przykładami.
Fundamentalizm w Sudanie w XX wieku na scenie politycznej pojawił się najwyraźniej wraz z założeniem w tym kraju Bractwa Muzułmanów której liderem był Hassan al-Turabi(1983 rok), Kraj podążał w stronę fundamentalizmu gdy Turabi dostał się do rządu za czasów przywództwa Dżafara Muhammada Nimeriego. W prawdzie szybko odsunięto Turabiego i Bractwo które w Sudanie nazywało się Narodowy Frant Islamski.
Turabi i jego partia powróciła do sterów władzy w 1989 wraz z nadejściem rządów Omara al- Baszira. W tym czasie al- Turabi stał się drugą osobą w państwie i sternikiem propagandy. Był on zwolennikiem internacjonalistycznego islamu często przeprowadzał konferencje gdzie zapraszano przedstawicieli z całego świata islamskiego. Nie przywiązywał on jakiejś szczególnej wagi do dżihadu i gdy wybuchła wojna w południowej części kraju nie wiadomo czy działo się to za wiedzą i przyzwaniem lidera bractwa czy nie.
W 1990 roku zmienił się oficjalnie ustrój kraju i w ten sposób Sudan został państwem islamskim, nie wspierał on jednak zanadto ruchów islamskich na świecie stał się za to poligonem dla terrorystów co często było wytykane jego władzą, stanowili również azyl dla terrorystów którzy działali na terenie Egiptu.
47.Charakterystyka i rola armii w Pakistanie na podstawie książki O.B. Jonesa(8)
Armia pełni bardzo ważną rolę w Pakistanie od czasów zaraz po zdobyciu Niepodległości żołnierze byli jedynymi którzy potrafili utrzymywać porządek na ulicach i często wykorzystywano ich zamiast policji. Gdy władzę przejął pierwszy dyktator gen Ayub Khan dla społeczeństwa był to znak że może nadejść stabilność gdyż takie były ich poglądy na temat wojska. Po za tym gdy cywile nie potrafili rozwiązywać ważnych problemów armia miała coraz większy wpływ na politykę. W czasie kolejnych rządów wsparcie armii było podstawowym warunkiem do jej sprawowania, a kiedy ktoś zdawał się jej niewygodny wtedy był obalany. Nic dziwnego że większa część historii Pakistanu to okres rządów dyktatorów wojskowych, a nie przywódców wybranych w wyborach.
Druga sprawa to fakt ze do tej pory aż czterech dyktatorów Ayub Khan, Yahya Khan, Zia ul-Haq i Pervez Musharraf. Każdy zdobywał władzę przez wojskowy zamach stanu i żaden do samego końca nie chciał i pewnie nie będzie chciał oddać władzy- i to wojsko ściągało tych ludzi z piedestału.
Za czasów A. Khana wojskowi dopiero poczuli jaką mogą mieć władzę i to on ich przekonał że władza cywilna musi się z nimi liczyć. Od tej pory taka tendencja pozostała i to de facto armia miała spory wkład w funkcjonowanie państwa nie tylko w czasie dyktatur ale demokracji tak że mieli swój udział w dymisjonowaniu gabinetów w 1990, 93, 96. Oprócz tego sami główno dowodzący określili kilka sfer w którą lepiej jak nie będą ingerować władze cywilne jak np. zaopatrzenie w broń, wydatki obronne, wewnętrzne armijne decyzje personalne czy polityka zagraniczna powiązania z armią. Tak że pozostawili sobie dość spory zakres.
Musharraf podporządkował sobie władzę w ten sposób że dał armii większy wkład w proces decyzyjny, wykorzystywał wojsko do kontroli osób publicznych co mogło być użyte gdy ktoś się jemu sprzeciwił, a gdy ustalano skład Zgromadzenia Narodowego część wojskowych otrzymało tam miejsca.
Wojsko ma też swój wkład w gospodarkę należą do nich ważne konglomeraty, mają swoją firmę paliwowo- energetyczną oraz 800 instytucji edukacyjnych i 100 szpitali. Ich wkład w PKB to około 3%. Mają również przedsiębiorstwa budowlane, telekomunikacyjne, transportowe pozycja gospodarki rzutuje na jej stan więc jest to kolejny z powodów by ingerować w politykę.