MIKROBIOLOGIA
Wpływ środowiska (pozytywny i negatywny) na pleśnie, drożdże i bakterie
Czynniki fizyczne
Temperatura wpływa na wzrost i przeżywalność drobnoustrojów; temp. min poniżej niej wzrost nie występuje; temp. optymalna przyrost jest wtedy max; temp. max powyżej śmierć
Woda wpływa na szybkość denaturacji białek im jej więcej tym denaturacja jest łatwiejsza; zwiększa skuteczność termicznego niszczenia d.
Ciśnienie hydrostatyczne 1000 at. (10 m = 1at) hamuje całkowicie wzrost
Ultradźwięki fale powyżej 20 000 Hz/s bakteriobójczo
Napięcie powierzchniowe
Promieniowanie elektromagnetyczne błędne podstwienie zasad w DNA; pękanie wiązań i wypadanie sałych odcinków DNA; radioliza wody; powstanie nadtlenków; pękanie wiązań peptydowych
Czynniki chemiczne
Tłuszcz obniża skuteczność działania temp.; ochrona
Węglowodany obniżają skuteczność działania temp.; osuszają środowisko, obniżając aw
Białka ochrona d.
pH w optymalnym trudno zniszczyć; decyduje o przepuszczalności błony cytoplazmatycznej; decyduje o szybkości przebiegu procesów przemiany materii
Potencjał oksydoredukcyjny zdolność oddawania lub przyjmowania e
Elektrolity pobudzają lub hamują
Jony Mg i Ca zmniejszają skuteczność działania temp.; ochrona
Jony Na, K i fosforany zwiększają skuteczność działania temp.; obniżają aktywność wodną
Antybiotyki i aseptyki zwiększają skuteczność działania temp.
Czynniki biologiczne
Wzajemne relacje między drobnoustrojami
Wpływ bakteriofagów i wirusów
Wyjaśnić pojęcie czasu generacji i jego znaczenie w przechowalnictwie i w technologii żywności
Czas generacji jest to czas niezbędny do podwojenia liczby komórek
Znacznie
W technologii żywności - poddając produkt odpowiednim metodom utrwalania żywności jak np.: chłodzenie, ogrzanie, suszenie itp. możemy wy
dłużyć czas generacji.
W przechowalnictwie - kiedy znamy czas generacji modyfikując temperaturę, wilgotność powietrza możemy skrócić lub wydłużyć ten czas co jest niezmiernie korzystne dla dobrego przechowywania żywności nie pogarszając jej jakości.
Termiczne metody wyjaławiania i ich skuteczność
Na mokro
Pasteryzacja - wyjaławianie w strumieniu pary wodnej w temperaturze nie przekraczającej 100; przeprowadza się je w pasteryzatorach
Niska temp. 60 - 68; 80 min
HTST temp. 70 - 80; 15s
Momentalna temp. 85 - 90; natychmiastowe schłodzenie
Wysoka temp. 85 - 100; 15s do kilku min
Niszczy wszystkie formy wegetatywne z wyjątkiem b. ciepłoopornych i przetrwalników
Tyndalizacja - trzykrotna pasteryzacja; 30 min co 24h
Niszczy wszystkie formy wegetatywne z wyjątkiem b. ciepłoopornych; niszczy przetrwalniki
Sterylizacja - wyjaławianie w strumieniu pary wodnej w autoklawach przy zwiększonym ciśnieniu i temperaturze powyżej 100;
Niszczy wszystkie formy wegetatywne jak i najbardziej oporne przetrwalniki
Na sucho
Wyżarzanie
Opalanie
Wyjaławianie w suszarkach - wyjaławianie za pomocą suchego powietrza temp. 160 przez 2 h dla szkła
Wpływ niskich temperatur na drobnoustroje
Niska temperatura możę wpływać hamująco lub pobudzająco do wzrostu na drobnoustroje. Jeżeli temperatura będzie niższa od temp min dla danego gatunku wtedy wzrost będzie zahamowany lub zwolniony. Istnieją jednak grupy drobnoustrojów, które potrzebują do wzrostu niskiej temp. Zakres temperatury psychrofili tj. Pseudomonas, Acinetobacter, Flavobacterium pozwalających na wzrost mieści się w przedziale od -10 do +30 max.
Charakterystyka metod zwalczania drobnoustrojów
Fizycze - spowolnienie wzrostu lub niszczenie
zamrażanie, chłodzenie, ogrzewanie (pasteryzacja, sterylizacja, tyndalizacja),suszenie
Chemiczne - środki dezynfekujące niszczenie różnymi czynnikami chemicznymi
detergenty tj. sole kwasów żółciowych, czwartorzędowych zasad amonowych
barwniki łączą się z lipoproteidami lub denaturują białko
alkohole
aldehyd mrówkowy
chemoterapeutyki
sulfonamidy
konserwanty
Biologiczne
Antybiotyki - swoiste metabolity wytwarzane przez drobnoustroje; działają hamująco
Fitoncydy - antybiotyki roślinne działają bakteriobójczo, grzybobójczo
Praktyczne znaczenie znajomości faz wzrostu drobnoustrojów
Istota zmienności między drobnoustrojami typu komensalizm, synergizm i symbioza
Komensalizm - jeden gatunek odnosi korzyści, drugiemu jest to obojętne
Synergizm - współpracujące razem gatunki wynoszą większe korzyści współpracując niż gdyby działały osobno
Symbioza - oba współpracujące ze sobą gatunki odnoszą dodatkowe korzyści
Omówić na przykładzie zjawisko symbiozy, anabiozy i metabiozy
Symbioza - żwacz zwierząt przeżuwających i b. Clostridium. Zwierze dzięki temu może trawić celulozę a bakterie mają stały dostęp do pożywienia i mają odpowiednie warunki dla wzrostu
Anabioza - przetrwalniki mają przeżyć niekorzystne warunki nastałe w podłożu przy najniższej możliwej aktywności życiowej
Metabioza - B. właściwej fermentacji mlekowej produkując kwas mlekowy obniżają pH do ok 2 co uniemożliwi im dalszy rozwój natomiast pozwala na rozwijanie się bakterii masłowych
Pożyteczna i szkodliwa rola drożdży technologii żywności
Pożyteczna - procesy fermentacyjne, produkcja biomasy /struktura chleba/
Szkodliwa - psucie się napojów, mętnienie piwa, zmiany smaku, fermentacja soków
Wymagania stawiane drożdżom rożnych gałęziach przemysłu
Gorzelnictwo - wysoka aktywność enzymatyczna, odporność na stężenie alkoholu oraz cukru, przeprowadzają szybką fermentację
Winiarstwo - wytrzymałe na SO2, garbniki, wysoką kwasowość. Wytrzymują związki o charakterze ketonów, estrów dające w procesie leżakowania „bukiet”, odporne na alkohol 18%
Piwowarstwo - drożdże dolnej fermentacji w temp 5-10, długi okres fermentacji, odporne na alkaloidy i alkohol 4,5%
Miody pitne - cechy osmofilne
Piekarstwo - drożdże górnej fermentacji, szybko rozmnażające się
Paszowe - słabe właściwości fermentacyjne, zawierające dużo białka, krótki czas generacji
Charakterystyka systematyczna, morfologiczna i fizjologiczna drożdży
Systematyka
Klasa: Ascomycetes
Rodzina: Saccharomycetaceae
Rodzaj: Saccharomyces, Hansenula, Pichia, Deuteromycetes
Fungi imperfecti
Rodzaj: Torolupis, Candida, Kloeckera, Rhodotorula
Morfologia
Kształt i wielkość komórkeuzależniony od
gatunku
warunków hodowli
wieku hodowli
stanu odżywienia
kształt komórki
okrągły
owalny
eliptyczny
cylindryczny
przeciętne wymiary
2 - 3 mikro m szerokości
3 - 1- mikro m długości
Fizjologia
Optymalna temp wzrostu 25 - 32
pH 4 - 5
przeprowadzają fermentację w warunkach beztlenowych
w warunkach tlenowych utleniają cukry do CO2 i H2O
rozmnarzają się wegetatywnie przez pączkowanie lub podział poprzeczny lub przez zarodnikowanie lub płciowo przez koniugację
Charakterystyka systematyczna, morfologiczna i fizjologiczna pleśni
Systematyka
Typ: Fungi imperfecta - nie wytwarzające zarodników
Ascomycetes - pleśnie należące do tej klasy mają zdolność do wytwarzania zarodników w drodze płciowej w workach
Phycomycetec - tworzą jednokomórkową grzybnię, która u starszych kultur może przejść w wielokomórkową
Morfologia
zbudowane ze strzępek - rurkowatych komórek o średnicy 5 - 10µm, często bardzo rozgałęzionych.
Strzępki osiągają długość dochodzącą do wielu centymetrów, a czasami nawet wielu metrów - tworzą wówczas grzybnię.
Struktura grzybni może być różna w zależności od gatunku, warunków wzrostu, obecności substancji pokarmowych w podłożu i innych czynników.
Fizjologia
Tlenowce - spalają cukry, kw. organiczne i alkohole
Bogaty układ enzymatyczny - rozkład celulozy, ligniny
Hydrolizują tłuszcze i białka
Odporne na niskie pH
Mezofile
Osmofile
Pożyteczna i szkodliwa rola pleśni w technologii żywności i przechowalnictwie
Technologia żywności
Dojrzewanie serów pleśniowych
Wykorzystywane do produkcji naturalnych barwników
Produkcja antybiotyków
Biosynteza tłuszczów
Biosynteza witamin
Przechowalnictwo
Psucie się surowców i produktów w wyniku działania enzymów
Wytwarzanie mykotoksyn
Charakterystyka rodzaju Bacillus i Clostridium
Bacillus
G(+) tlenowe pałeczki przetrwalnikujące K (+)
Chorobotwórcze
Niekorzystne zmiany w żywności
Występuje w glebie, w wodzie, na roślinach
Silne właściwości amylolityczne
Temp optymalna dla wzrostu 28 - 40
Rozkład węglowodanów i białek
Redukcja azotanów do azotynów
Clostridium
G(+) beztlenowe laseczki przetrwalnikujące K (-)
Chorobotwórcze C. tetani, C. butylicum
Niekorzystne zmiany w żywności
Występuje w mięsie, rybach, przetworach, suszonych produktach oraz w drobiu
Temp optymalna 37 - 45, pH 5,0 - 8,5
Rozkład węglowodanów i białek
Rodzaj Staphyloccocus - charakterystyka systematyczna, morfologiczna i fizjologiczna, znaczenie w przechowalnictwie żywności
G(+) ziarniaki tlenowe i względnie beztlenowe
Redukują azotany do azotynów
Temp optymalna 37
Wytwarza kwas z glukozy, laktozy, sacharozy, glicerolu
Wytwarzają ciepłoodporne toksyny S. aurerus
Rodzina Enterobacteriaceae - Charakterystyka systematyczna, morfologiczna i fizjologiczna, znaczenie w przechowalnictwie przechowalnictwie, jej przedstawiciele
Systematyka i fizjologia
Rodzaj Escherichia - E. coli
Temp optymalna 37; nie hydrolizują żelatyny i skrobi; K(+); redukują azotany do azotynów; wytwarzają indol
Rodzaj Proteus - P. vulgaris
tmp optymalna 37; hydrolizują żelatyme; produkują indol, ureazę i H2S; redukują azotany do azotynów; K(+); nie fermentują dekstryn
Rodzaj Salmonella
Rodzaj Shigella - pałeczki czerwonki
Rodzaj Serratia - S. marcescens
Morfologia
G(-) pałeczki względnie beztlenowe
Znaczenie
Jeżeli b. z grupy coli występują w dużym stężeniu świadczy to o zanieczyszczeniu kałowym produktu
Bakterie G (-) i G(+) - z czego wynikają różnice w barwieniu i jakie SA konsekwencje fizjologiczne tego zróżnicowania?
G(-) - odbarwiaja się pod wpływem alkoholu
2 - 3 warstwy mureny - za mało aby dobrze uszczelnić
Sieć mureny jest jednowarstwowa
Brak mostków miedzy peptydowych
Przestrzeń peryplazmatyczna - enzymy ochronne
Za zewnątrz komórki dodatkowa błona zewnętrzna lipidowo - biłakowa
G(+) - zatrzymują kompleks z jodem= barwa - za dużo warstw mureiny
Ok. 40 warstw mureny
Mostki peptydowe
Kwasy tejchojowe - polimery glicerolu lub rybitolu ok. 8 - 50 monomerów
Charakterystyka właściwości bakterii patogennych
Produkują toksyny chorobotwórcze
Zazwyczaj zakażenie przez nosiciela
Gronkowce - S. ureus, S. epiderminis
Salmonella - S. typhi, S. paratyphi, S. euterica
Shigella
Enterokoki
Pałeczki z grupy coli: Escherichia, Enterobacter, Klebsiella, Citrobacter
Pseudomonas - P. aeruginosa
Bacillus - B. subtilis, B. autracis
Clostridium - C. botulinum, C. perfringens, C. teteni
Mycobacterium
Brucella
Zatrucia pokarmowe wywołane przez bakterie z rodzaju:
Staphyloccocus aureus
Gronkowiec złocisty produkuje toksynę to ona powoduje zatrucie pokarmowe
Źródłem zakażenia produktów są nosiciele
Clostridium
Clostridium botulinum wytwarza jad kiełbasiany w konserwach o pH powyżej 4,5
Shigella - pałeczki czerwonki
Salmonella - zakażenie najczęściej przez wodę lub nosicieli
Pleśnie - Charakterystyka systematyczna, morfologiczna i fizjologiczna, znaczenie pleśni z rodzaju Ascomycetes
Systematyka - pleśnie należące do tej klasy mają zdolność do wytwarzania zarodników w drodze płciowej w workach
Rodzina: Aspergilliaceae
Rodzaj: Penicillum, Aspergillus, Claviceps
Morfologia
grzybnia wielokomórkowa
Fizjologia
Hydrolizują tłuszcze i białka
Odporne na niskie pH
Mezofile
Osmofile
Tlenowce - spalają cukry, kw. organiczne i alkohole
bogaty układ enzymatyyczny
Charakterystyka pleśni z rodzaju Fungi imperfecti (morfologiczna, fizjologiczna, sposób rozmnażania, przykłady)
Morfologia
Fizjologia
Bardzo bogaty układ enzymatyczny
Tlenowce
Spalają cukry i kwasy organiczne i alkohole
Hydrolizują tłuszcze i białka
Rozmnażanie najpowszechniej przez
Konidia - egzospory, tworzą się na trzonkach konidialnych, mogą tworzyć się bazypetalnie (nowe na dnie) lub akropetalnie (nowe na wierzchu)
antrospory i oidia - są to koórki oderwane od strzępki pełniąc rolę zarodników
Przykłady
Fusarium species
Minilla sitophila
Geotrichum candidum
Charakterystyka i znaczenie bakterii mlekowych
Charakterystyka
Brak gazowania
niewielki spadek gęstości
znaczny wzrost kwasowości z czym wiąże się koniczność zobojętniania roztworu kredą aby zapobiec zatrzymaniu procesu fermentacji i rozwoju bakterii masłowych
G(+), nieruchliwe, wymagają do wzrostu witamin (B12), aminokwasów
Lactococcus, Lactobacillus, Leuconostoc, Pedicoccus, Bifidobacterium, Streptococcus
Paciorkowce - pH 4,5; temp 25; wytworzony kwas 1%
Pałeczki - pH 4,0; temp 35; wytworzony kwas 2%
Laseczki - pH 3,5; temp 45; wytworzony kwas 3%
Homofermentacja
Lactococcus lactis, L. cremoris, Lactobacillus lactis, L. delbrucki
C6H12O6 →2CH3-CHOH-COOH
Bakterie te wytwarzają czysty albo prawie czysty kwas mlekowy
Wykorzystują cukry proste
Cykl glikolizy
Heterofrrmentacja
Bifidobacterium bifidum, Lactobacillus brevis
C6H12O6 → CH3-CHOH-COOH + CH3-CH3OH + CO2
Wytwarzają oprócz kwasu mlekowego także CO2, kwas octowy, glicerynę, alkohol etylowy
Cykl HMP heksozomonofosforanu
Bakterie pseudomlekowe
Pedicoccus, Microbacterium
Szkodniki win, piwa
Obniżają zawartość kwasu jabłkowego przez zmianę go na kwas mlekowy
Znaczenie
W przemyśle spożywczym: mleczne napoje, kiszenie kapusty, ogórków
Otrzymywanie kwasu mlekowego
Kiszenie pasz
Kwas mlekowy nie jest szkodliwy i jest przyswajalny przez organizmczłowieka
Fermentacja alkoholowa - równanie reakcji, przebieg procesu, organizmy
C6H12O6 →2C2H5OH + 2CO2
Pleśnie: Rhizopus, Mucor, Oidium, Monilia
Bakterie: Thermobacterium mobile, Zymomonas mobilis
Drożdze: Sachcaromyces cerevisiae
Gazująca
Zmniejszenie s.m.
Obniżenie gęstości
Nieznaczny wzrost kwasowości 0,3
Pojęcie biosyntezy. Omówić ten proces na 2-3 przykładach
ogół procesów zachodzących w organizmach żywych, w wyniku których powstają związki organiczne.
Biosynteza aminokwasów
Biosynteza antybiotyków - Penicillum notatum
Charakterystyka metod utrwalania żywności
Metody fizyczne
Obniżenie temperatury
Ogrzewanie
Odwadnianie
Dodatek substancji osmoaktywnych
Stosowanie wysokich ciśnień
Stosowanie gazów
Stosowanie promieni jonizujących
Dodatek stabilizatorów
Metody chemiczne
Wędzenie
Peklowanie
Dodatek chemicznych środków konserwujących
Bakterie
Estry kwasu p-hydroksybenzoesowego
SO2
Azotyny
Pleśnie
SO2
HCOOH
Kwas sorbowy
Drożdże
HCOOH
Kwas sorbowy
Kwas benzoesowy i benzoesany
Metody biotechnologiczne
Stosowanie fermentacji
mlekowa
alkoholowa
propioniowa
Zepsucia żywności o małej zawartości wody
Clostridium
Różnice miedzy genotypem a fenotypem
Fenotyp - najogólniej mówiąc zespół cech organizmu, jest ściśle powiązany z genotypem, ten sam genotyp może dać różne fenotypy w różnych środowiskach lub odwrotnie - mimo odmiennych genotypów uzyskać ten sam fenotyp.
Genotyp - zespół genów danego osobnika warunkujących jego właściwości dziedziczne.
Co to są mutacje indukowane?
powstają przy udziale czynnika fizycznego lub chemicznego.
promienie jonizujące, rentgenowskie (X) Promieniowanie takie niesie duże porcje energii, które są pochłaniane przez składniki DNA i cząsteczki te ulegają uszkodzeniu — najczęściej rozerwaniu
promienie ultrafioletowe (UV).
Najpoważniejsze skutki wywołują fale o długości ok. 260 nm, ponieważ w tym przedziale przypada maksimum absorpcji promieni przez DNA
Promienie tego rodzaju stymulują powstawanie wiązań pomiędzy pirymidynami leżącymi obok siebie w jednym łańcuchu polinukleotydowym. Szczególnie często takie połączenia tworzą się pomiędzy cząsteczkami tyminy — powstają wówczas tzw. dimery tymidynowe. Zakłócają one odczyt DNA;
wysoka temperatura — ma wpływ na tempo reakcji i jakość pracy enzymów;
kwas azotowy (III) — powoduje oksydacyjną dezaminacje (grupy -C-NH2 przekształcane są w -C=O). W ten sposób adenina zmienia się w tzw. hipoksantynę, a cytozyna w uracyl. Ta pierwsza zachowuje się jak guanina.
Ostatecznie: zamiast pary AT powstaje para GC, natomiast zamiast pary CG w cząsteczkach potomnych funkcjonuje para TA; — substancje zawarte w dymie papierosowym.
Wyjaśnij pojęcie osmoanabiozy
Jest to rodzaj anabiozy czyli zahamowanie rozwoju drobnoustrojów w żywności, wydłużenie lagfazy
osmoaktywne utrwalanie przez wytworzenie ciśnienia osmotycznego przez zwiększoną zawartość soli lub cukru
Co to jest minimalne pH wzrostu drobnoustrojów?
Jest to wartość graniczna pH przy którym drobnoustroje jeszcze są zdolne do wzrostu jedna ko przekroczeniu tego min wzrost zostanie zahamowany
Od czego zależy pH mięsa?
Tuż po uboju powstaje glikogen z pH 7 spada do 5
rodzaj mięsa
przechowywanie - temperatura, dostęp światła, wilgotność
Zdefiniuj minimalną aktywność wody wzrostu drobnoustrojów
Jest to stosunek prężności pary wodnej wdanym roztworze do prężności pary wodnej w czystej wodzie w tej samej temperaturze.
Minimalna aw jest określona dla każdego drobnoustroju, poniżej niej nie mają możliwości do rozwoju
Przykład szkodliwej antybiotycznej żywności
Uodparnianie się bakterii
Rola pokarmu
Co to jest oligotrofia
Przyczyny termogenezy
odpowiednio wilgotne środowisko i izolacja termiczna pozwala na rozwinięcie się mezofili, które przez swój wzrost stwarzają warunki odp dla termofili - samonagrzewanie się siana
Skutki termogenezy
Temperatura gleby dzięki zachodzącym w niej procesom biologicznym jest nieco wyższa, niż powietrza nad powierzchnią
Różnica miedzy lagfazą a logfazą
Lag-faza
pierwsza faza wzrostu drobnoustrojów
przystosowanie
chcemy aby była maksymalnie wydłużona
Log-faza
Trzecia faza wzrostu drobnoustrojów
Faza wzrostu logarytmicznego
Największy stosunek powierzchni do objętości
Szczególnie pożądana w mleczarstwie i winiarstwie - szybki wzrost nie pozwala na rozwinięcie się drożdży dzikich
Znaczenie pałeczki ropy błękitnej
P. aeruginosa
oczyszczanie gleby ze związków ropopochodnych
szybki wzrost w obecności ropy naftowej
wysoka tolerancja na rosnące stężenie substratu.
zdolne do rozkładu niektórych składników ropy naftowej - n-alkanów
BARDZO GROŹNA - SEPSA
Co to są formy inwolucyjne
Występują w fazie zamierania drobnoustrojów
Są to komórki o zmienionych kształtach
powstają wskutek zaburzeń w mechanizmie wytwarzania błon podziałowych
nagromadzenia się w środowisku metabolitów lub produktów lizy komórek
niekorzystnych warunków rozwoju dla komórek - pH, temperatura, natlenienia, braku substancji wzrostowych
Co to są pałeczki okrężnicy?
Escherichia coli
Są naturalną mikroflorą zasiedlającą nasz układ pokarmowy
Ich wystąpienie w żywności świadczy o zanieczyszczeniu feralnym
Ma właściwości gnilne
Znaczenie rodzaju Leuconostoc
Fermentacja mlekowa
Bakterie właściwej fermentacji mlekowej
Zastosowanie w mleczarstwie, kiszeniu pasz, kapusty, ogórków oraz w produkcji kwasu mlekowego
Na czym polega ziemniaczana choroba chleba?
Powodowana rozwojem Bacillus subtilis
Powoduje śluzowacenie miękiszu
Zwalczany przez zakwaszenie środowiska
Podział rodzaju Clostridium
Clostridium butyricum - fermentacja masłowa
Clostridium perfringens - laseczka zgorzeli gazowej zatrucie pokarmowe
Clostridium sporogenes - psucie się konserw, gnicie serów
Clostridium tetani - laseczka tężca
Clostridium botulinum - laseczka jadu kiełbasianego
Różnice miedzy osmofilami i psychrofitami
Osmofile
Drobnoustroje wymagają do rozwoju wysokich stęrzeń cukru nawet 60%
Saccharomyces
Psychrofile
Drobnoustroje rozwijające się w niskich temperaturach -10
Pseudomonas, Achromobacter
Zastosowanie ultradźwięków w praktyce mikrobiologicznej
Zastosowanie w preparatyce biologicznie czynnych frakcji komórek
Kawitacja - mechaniczne rozerwanie komórki
Powodują śmierć komórki
Wpływ alkoholu na komórki drobnoustrojów
Wysokie stężenie alkoholu ma działanie dezynfekujące
Komensalizm
Escherichia coli w przewodzie pokarmowym
Jeden organizm korzysta a drugiemu jest to obojętne
Na czym polega udział drobnoustrojów w tworzeniu gleby
Znaczenie nitryfikacji
Różnice miedzy psychrofilami i psychrotrofami
Psychrofile
Drobnoustroje rozwijające się w niskich temperaturach -10
Pseudomonas, Achromobacter
Psychrotrofy
optymalna temperatura wzrostu wynosi od 20 do 40°C
przystosowane do zmiennych warunków środowiska i mogą rozwijać się w temperaturze poniżej 20°C.
Procariota i Eucariota
Eucariota organizmy zawierają wykształcone jądro komórkowe, zawieszone w cytoplazmie. Należą tu: rośliny, zwierzęta, człowiek, drożdże, pleśnie, grzyby
Jądro
zawiera jądro otoczone dwiema błonami - otoczka jądrowa
kuliste
w nim chromatyna i jąderko
Jąderko
Synteza RNA głównie rRNA
W trakcie podziału komórkowego znika
nieobłonione
Chromatyna
zbudowana z DNA, RNA, histonów i niehistonowych białek
Histony - proste białka zasadowe zawierające duż aminokwasów zasadowych
może kurczyć się i rozkurczać
składa się z fibryli
Fibryla - zbudowana z jednej długiej czasteczki DNA połączonej w charakterystyczny sposób z histonami
W czasie podziału chromatyna ulega zagęszczeniu
I - Solenoid
II - Domeny
III - Chromatyda - tworzą się pary zwane chromosomami, przewężenie - centromery
Cykl komórkowy
Interfaza - wzrost komórki
G1 - faza wzrostu komórki przed replikacją
S - replikacja DNA
G2 - faza poprzedzająca kariokinezę
Kariokineza - podział jądra
Profaza - otoczka jądrowa ulega rozpuszczeniu, rozszczepienie chromosomów na chromatydy
Metafaza - chromosomy układają się w płytkę równikową
Anafaza - rozszczepione chromosomy przeciągnięte ku biegunom
Telofaza - odtworzenie otoczek jądrowych, jądro przechodzi w postać czynną
Cytokineza - podział komórki
Mitoza
Cel: replikacja materiału genetycznego, rozdzielenie kompletu chromosomów do jąderek potomnych
Przebieg:
Profaza
Metafaza
Anafaza
Telofaza
Mejoza
Cel: rekombinacja rodzicielskich materiałów genowych, redukcja chromosomów o połowę z 2n do n
Przebieg:
I podział mejotyczny
Powstanie chromosomów
Zanika jąderko
Błona komórkowa
Crossing - over
II podział mejotyczny
Cytoplazma
Otoczona dwoma błonami
Plazmolema - ściana komórkowa
Tonoplast - wakuola
w niej inne organella tj. rybosomy, aparat Golgiego, lizosomy
zawartość wody do 90%
Rybosomy
drobne ziarniaki o średnicy 20 nm
miejsce syntezy białek
80S - 40S, 60S
Błona komórkowa
występuje we wszystkich komórkach
podwójna warstwa lipidowa połączona z białkami - pełnią funkcję kanałów jonowych i przenośników
białka integralne
białka powierzchniowe
wewnątrz hydrofobowa, na zewnątrz hydrofilna
utrzymuje integralność komórki
selektywna bariera dla substancji zawartych w środowisku
utrzymuje wewnątrz komórki optymalne środowisko
transport
przez błonę
związki chemiczne o odpowiednio małych cząsteczkach
dyfuzja - transport bierny
dyfuzja ułatwiona - z udziałem przenośników białkowych np. Mg/hydrofilne - błona/hydrofobowa
wbrew gradientowi stężeń z dostarczaniem energii - transport aktywny
OSMOZA - ruch cząsteczek WODY ; przenika DO ROZTWORU O WIĘKSZYM STĘŻENIU, aż do wyrównania steżeń
wraz z fragmentem błony
związki wielkocząsteczkowe
na drodze egzocytozy lub endocytozy
Retikulum endoplazmatyczne
zestaw cystern i kanałów oddzielonych od cytoplazmy pojedynczą błoną
Lizosomy
biorą udział w procesie trawienia
enzymy proteolityczne uwalnianie w fazie wzrostu stacjonarnego
Aparat Golgiego
diktiosomy - 7 - 5 cystern
sortowanie i dojrzewanie białek i lipidów;
modyfikacje reszt cukrowych glikoprotein i glikolipidów;
synteza polisacharydów oraz mukopolisacharydów: glikozoaminoglikanów, hemicelulozy, pektyny;
Wakuola
sok komórkowy - cukry proste, aminokwasy, kwasy organiczne, sole mineralne
magazyn produktów przemiany materii
decyduje o kierunku transportu wody w komórce
Mitochondria i chloroplasty
utlenianie biologiczne - ENERGIA
liczba zależy od aktywności metabolicznej komórki
otoczone błoną mitochondrialną lipidowo - białkową
wewnątrz błona mocno pofałdowana
wewnątrz matriks mitochondrialne
liczne rybosomy 70S, DNA
Plastydy - BRAK
Ściana komórkowa
30% - s.m. u drożdży
najbardziej zewnętrzna struktura
główny składnik
celuloza
chityna - u pleśni
mannan 40%
glukan 60%
Procariota - organizmy jednokomórkowe nie posiadające jądra komórkowego, podwójna nić kwasu nukleinowego bezpośrednio w cytoplazmie. Należą tu: bakterie, sinice, rykestje.
Nukleoid
nie jest otoczony błoną jądrową
Replikacja DNA
Semikonserwatywna - nowa helisa zbudowana z jednaj nici matczynej i drugiej dobudowanej
Helikaza - enzym rozplątujący DNA
Topoizomeraza - nacina DNA likwidując napięcia
Synteza DNA
5'→3' - polimeraza DNA
ORI
Plazmidy
pozachromosomowe cząsteczki DNA, które replikują się niezależnie od bakteryjnego chromosomu
Replikacja plazmidów
Małe wykorzystują system replikacyjny gospodarza do wytwarzania własnych kopii do 50
replikacja typu sigma - szybkie powstanie ogromnej ilości komórek potomnych
Duże 1 - 3 kopie rozdzielane do komórek potomnych dzięki wiązaniu z powstającą błoną
zazwyczaj koliste
Funkcje
Niosą geny kodujące funkcje, które mogą być przydatne w pewnych okolicznościach
Nie są niezbędne
Rodzaje
Koniugacyjne ( plazmid F - E. coli) - umożliwia wytworzenie mostka koniugacyjnego między komórką macierzystą a komórką która go nie posiada
Odporności na antybiotyki (plazmid R - Ps. aeruginosa) - zdolne do przenoszenia się między różnymi gatunkami
Oporności na metale ciężkie (plazmid FP2 - Ps. aeruginosa)
Kodujące - E.coli wytwarzanie czynników toksycznych dla innych organizmów
Kodujące wytwarzanie antybiotyków (plazmid ScP1 - Streptomyces coelicdor)
Oporności na promieniowanie UV (plazmid Cd16 - E.coli)
Episomy - plazmidy łączące się z chromosomem bakteryjnym
Pile
Fibrie płciowe - organ za pomocą którego komórki męskie zawierające P.F+ rozpoznają komórki żeńskie pozbawione tego plazmidu i łączą się z nimi w procesie koniugacji
P.F zostaje przekazany do komórki F- (metoda toczącego się koła) i otrzymujemy potomną komórkę F+
Rybosomy
70S - 50S, 30S - 5S, 16S
Błona cytoplazmatyczna
oddziela protoplast od ściany komórkowej
50% białka
30% lipidów
20% cukrów
miejsce aktywnego transportu
Uniportery - przenoszą przez błonę jeden rodzaj związków
Symportery - dwa związki w tym samym kierunku
Antyportery - dwa związki w odwrotnych kierunkach
Mitochondria i chloroplasty - BRAK
Ściana komórkowa
otacza komórkę na zewnątrz
całkowicie przepuszczalna dla wody, soli i licznych substancji drobnocząsteczkowych
G(+)
G(-)
Rzęski
G(-) - dwie pary pierścieni w murenie i błonie cytoplazmatycznej
G(+) - w błonie cytoplazmatycznje
U ziarniaków - BRAK
nierozgałęzione sztywne nici cytoplazmatyczne
zbudowane z 2-3 pojedynczych heliakalnie skręconych jednostek białkowych - kurczliwe białka flagellina
Chemotaksja - celowy ruch organizmu
Otoczki śluzowe
zbudowane z wielocukrów lub polipeptydów
Egzopolisacharydy - ściśle związane ze ścianą komórkową - otoczki
Endopolisacharydy - lużno związane ze ścieną komórkową - śluzy
ROŻNICE prokariotów od eukariotów
słabiej zaznaczona kompartmentacja cytoplazmy
brak mitochondriów i chloroplastów - u bakterii fotosyntetyzujących występują tylakoidy
DNA nie otoczone błoną
Błona cytoplazmatyczna może tworzyć wpuklenia zwane mezosomami - procesy energetyczne
Rybosomy 70S u prokariotów, 80S u eukariotów
Obszar zajmowany przez cząsteczkę DNA nosi nazwę nukleoidu. Cząsteczka DNA znajdująca się w nukleoidzie nosi nazwę genoforu
Brak histonów
obecność DNA pozachromosomowego w postaci małych, koliście zwiniętych czastek DNA -Plazmidy
Podział komórki bakteryjnej poprzedzony jest replikacją DNA czyli podwojeniem chromosomu bakteryjnego
HAPLOIDY
Cykl komórkowy bakterii to sekwencja zdarzeń pomiędzy powstaniem pierwszej komórki a jej podziałem
Faza C - 50%
Faza C1 - 20% - zmienna, segregacja chromosomów
Faza D - 30% - podział
otoczone są zewnętrzną warstwą mureny
otoczki śluzowe
organella ruchu
Wyjaśnij różnice zawartości drobnoustrojów drobnoustrojów serze i maśle
Podaj średnie czasy generacji bakterii
E. coli - 20 min
Definicja maksymalnej temperatury wzrostu drobnoustrojów
Jest to temperatura powyżej której nie są w stanie już wzrastać
Wyjaśnij pojęcia i różnice bakterii termofilnych ciepłoopornych, jałowość handlowa
Jałowość handlowa
Pozostałe w produkcie drobnoustroje w warunkach przechowywania nie rozwijają się
Przetrwalniki bakterii tlenowych, pleśnie w warunkach konserw o pH poniżej pH 4,5, poddawane pasteryzacji
Termofile
Bezwzględne - żyją w wąskim zakresie temperatur np. Campylobacter jejuni 42 - 45 powyżej 45 giną, poniżej 30 nie rosną
Ciepłoodporne - są to organizmy, których temperatura optymalna dla wzrostu leży w zakresie mezofili (20 - 37) jednak przy ogrzewaniu w temp 62,8 przeżywa 90% populacji
osobliwe cechy drobnoustrojów
małe rozmiary
wirusy - 10 - 50 nm
bakterie - 0,5 - 1 mikrom
drożdże 10 mikrom
występują w dużych populacjach
1g gleby - 500 mln kom
1g masła - 60 mln kom
1 ml mleka - 1 mld kom
Duży stosunek powierzchni do objętości
1 ha gleby na głębokości 30 sm znajdują się 3 formy bakterii, których całkowita powierzchnia wynosi ok. 1800 ha.
Szybkość rozmnażania
Bakterie - ok. 20 min
Drożdże - 2 - 4 h
Pleśnie - 2 - 3 doby
Szybkość wzrostu
Wszędobylskie
Mają zdolność do mineralizacji substancji organicznych - reducenci
Zdolność indukowania enzymów
Przyswajają różne źródła węgla
schemat wzrostu drobnoustrojow
Lag - faza
Zastój, przystosowanie
Liczba komórek nie zmienia się
Komórki rosną, dojrzewają
Młodość fizjologiczna
Faza przyspieszenia, akceleracji
Komórki są najbardziej wrażliwe na czynniki środowiska
Faza wzrostu logarytmicznego
Największy stosunek powierzchni do objętości
Faza opóźnionego wzrostu
Faza stacjonarna
Liczba komórek powstających jest równa liczbie komórek zamierających
Faza zamierania liczba komórek powstających jest mniejsza od liczby omórek zamierających
Ekstremalny termofil
Termus aquaticus
lizozym-co to?jak działa na G(+) i G(-)
Lizozym to enzym występujący w organizmach żywych - łzy, białko jaja, mleko. Rozszczepia w mureinie wiązanie glikozydowe powodując jej rozpad na dwusacharydy GlcNAc-MurNAc. Jest więc (N-acetylo)-muramidazą
G(-) - aby zadziałał należy związać jony Ca występujące na zewnętrzej błonie. Robi się to działając na komórkę EDTA - powstaje sferoplast - mają resztki sciany komórkowej
G(+) - powoduje całkowite zniszczenie wszystkich warsty mureiny - powstaje protoplast - pozbawione są całkowicie ściany komórkowej
Zadanie
Ile biomasy Drożdż można uzyskać z 1 mola glukozy?
1/3 - metabolizm komórkowy
C6H12O6 - 180 g
6 x 12 = 72 g C
72 x 2/3 = 48 g C 2/3 - źródło węgla - produkcja biomasy
48 x 2 = 96 g s.m. drożdży W komórce 50 % to węgiel!
96 x 4 = 384g 25% s.m. w drożdżach
Jakie drobnoustroje odpowiedzialne są za zmianę barwy?
Większość mikrokoków - Sarcina, Micrococcus
Żółte i czerwone pigmenty
Serratia marcescens
czerwone
Pseudomonas synxantha
Żółte plamy na mięsie
Pseudomonoas cyanogenes
Niebieskie plamy na mięsie
Paciorkowce zieleniejące -
Zielone plamy na mięsie
Flavobacterium
żółte
Lactobacillus viridescens
Zielone mięso - utlenia hemoglobine przez tworzenie wody utlenionej
Rhodotorula rubra, Rhodotorula glutinis
czerwone
Monascus purpurens
czerwone
Penicillium roquefortii, Penicillum camembert
Zielono - niebieskie
Priony
Zakaźne cząstki białkowe
Powodują degeneratywne schorzenia mózgu u owiec, bydła lub ludzi
Oporne na inaktywację
Czynnikiem patogennym jest białko
Białko pionowe PrPCS powoduje zmianę konformacji białka PrPCw formę patologiczną PrPCS
Nie infekcyjne białka, występujące powszechnie w każdym organizmie i całkowicie niegroźne. Dopiero w sytuacji, gdy zmieniają one swoją naturalną konformację, stają się białkiem prionowym infekcyjnym.
Riketsje
Małe G(-) pałęczki
Pasożyty - rozwijają się tylko w żywych organizmach
Zawierają DNA i RNA
Chlamydia
Kształt kulisty
Pasożyty
Patogeny ludzi
DNA i RNA
Cykl rozwojowy Sachcaromyces cerevisiae
Kiedy diploidalna komórka wegetatywna znajdzie się w niesprzyjających warunkach wytwarza zarodniki; są one haploidalne; gdy warunki podłoża się poprawią zarodniki kiełkują dając początek haploidalnym komórkom wegetatywnym, przy czym są to odmienne komórki typu „a” i „α” ; W błonie komórki typu „a” znajdują się receptory czynnika „α”.
Rodzaje drożdzy
Drożdże zarodnikujące
Klasa Ascomycetes
Rodzina: Saccharomycetaeae
Rodzaj: Saccharomyces
Rodzaj: Endomycopsis
Rodzaj: Pichia
Rodzaj: Hansenula
Rodzaj: Debaryomyces
Rodzaj: Schizosaccharomyces
Drożdże niezarodnikujące
Klasa Fungi imperfecta
Rodzaj: Torulopsis
Rodzaj: Candida
Rodzaj: Kloeckera
Rodzaj: Rhodotorula
Cyk lizogenny
odmiana replikacji wirusów, polegająca na wnikaniu materiału genetycznego wirusa do komórki gospodarza i jego replikacji wraz z DNA gospodarza, która nie prowadzi do śmierci (lizy) komórki.
wniknięcie materiału genetycznego wirusa do komórki gospodarza
następnie wirusowy DNA integruje do genomu gospodarza
w przypadku wirusów, których materiałem genetycznym jest RNA, RNA musi najpierw zostać przepisane na DNA w procesie odwrotnej transkrypcji.
Wirus w genomie gospodarza nazywany jest prowirusem, w przypadku bakteriofagów mówi się o profagu.
Materiał genetyczny wirusa jest namnażany podczas replikacji genomu komórki i przekazywany do komórek potomnych.
W pewnych sytuacjach profag może zostać wycięty z genomu gospodarza i wejść w cykl lityczny - na podłoży powstają wtedy charakterystyczne łysinki
Cykl lityczny
cykl życiowy bakteriofaga polegający na zakażeniu bakterii, produkcji nowych cząstek fagowych, rozpadzie bakterii i uwolnieniu nowych bakteriofagów
adsorpcja - przyczepienie się bakteriofaga do ściany komórkowej bakterii. Aby przedostać się przez ścianę komórkową wirusy wykorzystują receptory obecne na powierzchni komórki albo za pomocą swoich białek przebijają ścianę komórkową
penetracja - kapsyd pozostaje na zewnątrz, a materiał genetyczny wirusa jest wstrzykiwany do cytoplazmy gospodarza
wstrzyknięty fagowy DNA powoduje natychmiastowe zmiany w metabolizmie zakażonej komórki bakteryjnej i zostaje zahamowana synteza DNA bakteryjnego
Fagowy DNA syntetyzowany kosztem degradowanego DNA bakteryjnego
DNA wirusa jest przepisywane na RNA, a następnie na jego matrycy powstają białka. Jedno z pierwszych białek, które ulega translacji służy do zniszczenia DNA bakterii
Retrowirusy wykorzystują enzym odwrotną transkryptazę do przepisania RNA na DNA, które następnie znów jest transkrybowane na RNA.
dojrzewanie - kopii wirionu, który zaatakował komórkę.
uwolnienie - komórka gospodarza ulega rozpadowi (lizie 0 stąd nazwa cykl lityczny), a kopie wirusa wydostają się na zewnątrz. Niektóre wirusy nie powodują rozpadu komórki, ale są uwalniane
Symbiotyk
Probiotyk + Prebiotyk
Połączenie żywych organizmów i substancji pobudzających ich do wzrostu
Probiotyki
Drobnoustroje probiotyczne
żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach wywierają korzystne działanie w organizmie gospodarza
Warunki jakie muszą spełniać
Zdolność do atchezji - zasiedlanie się w ścianach jelita grubego
Zdolność do wytwarzania bakteriocyn - niszczą bakterie chorobotwórcze - gronkowce
Odporne na niskie pH
Odporne na sole żółciowe - kwas cholowy i dezoksycholowy - bakteriobójcze
Brak plazmidów odporności na antyybiotyki
Bakterie mlekowe
wytwarzają kwas mlekowy zwiększają jego przydatność
obniżają pH
Prebiotyki
Prebiotyki to nietrawione składniki żywności, które korzystnie oddziałują na gospodarza przez selektywną stymulację wzrostu i/lub aktywności jednego rodzaju lub ograniczonej liczby bakterii
poprawiają zdrowie gospodarza
Składniki żywności sprzyjające rozwojowi probiotyków
białka, tłuszcze, oligo- lub polisacharydy, które nie ulegają trawieniu i w formie niezmienionej docierają do światła jelita, by tam rozwijać swoje działanie.
Metody utrwalania zywności: Eubioza itd…
Eubioza
Pełne warunku życiowe tkanek, umożliwiony normalny przebieg procesów życiowych
Przechowywanie ryb w stawach, fermy drobiu
Hemibioza
Przechowywanie w stanie osłabionych funkcji życiowych
Przechowywanie zierna zbóż w elewatorach, ziemników w kopcach
Zawsze możemy wrócić do pełnego życia
Anabioza
Zahamowanie funkcji życiowych bez zniszczenia tkanek lub mikroflory - zahamowanie wzrostu, rozwoju drobnoustrojów
Psychroanabioza - nieski temp, zahamowanie aktywności enzymów
Chemoanabioza - środki konserwujące
Acidoanabioza - kwasy dodawane z zwenątrz lub naturalnie wytworzone
Alkoholoanabioza - dodawanie alkoholi
Haloanabioza - dodawanie soli
Anoksyanabioza - stworzenie warunków beztlenowych
Fotoanabioza - działanie promieniowaniem
Osmoanabioza - wysokie stężenia cukrów
Abioza
Wymienic patogeny
Roślinne
Phytophtora infestans - zaraza ziemniaczana
Synchtrium endobioticum - patogen roślin uprawnych
Zwierzęce
Riketsje
Chlamydie
Zatrucia pokarmowe: toksykacja, intoksykacja….
Toksykacja -
Fagi
Plazmidy
pozachromosomowe cząsteczki DNA, które replikują się niezależnie od bakteryjnego chromosomu
Replikacja plazmidów
Małe wykorzystują system replikacyjny gospodarza do wytwarzania własnych kopii do 50
replikacja typu sigma - szybkie powstanie ogromnej ilości komórek potomnych
Duże 1 - 3 kopie rozdzielane do komórek potomnych dzięki wiązaniu z powstającą błoną
zazwyczaj koliste
Funkcje
Niosą geny kodujące funkcje, które mogą być przydatne w pewnych okolicznościach
Nie są niezbędne
Rodzaje
Koniugacyjne ( plazmid F - E. coli) - umożliwia wytworzenie mostka koniugacyjnego między komórką macierzystą a komórką która go nie posiada
Odporności na antybiotyki (plazmid R - Ps. aeruginosa) - zdolne do przenoszenia się między różnymi gatunkami
Oporności na metale ciężkie (plazmid FP2 - Ps. aeruginosa)
Kodujące - E.coli wytwarzanie czynników toksycznych dla innych organizmów
Kodujące wytwarzanie antybiotyków (plazmid ScP1 - Streptomyces coelicdor)
Oporności na promieniowanie UV (plazmid Cd16 - E.coli)
Episomy - plazmidy łączące się z chromosomem bakteryjnym
Jak działaja drobnoustroje na antybiotyki
Antybiotyki hamują syntezę białka na rybosomach 70S natomiast nie wpływają na działanie rybosomów 80S w ten sposób działają na komórkę bakterii
Niektóre antybiotyki jak na przykład penicylina nie działa ja G(-)
Drobnoustroje przechodzące przez żywność
Enterokoki
Enerococcus fecalis
Jakie drobnoustroje na truskawkach
Jakie drobnoustroje w zbożu, chlebie
Zboże
Bakterie
Pseudomonas fluorescens
Lactobacillus delbrucki
Bacillus subtilis, B. cereus, B. mesentericus, B. mucoides
Pleśnie
Penicillum
Aspergillus
Alternaria
Fusarium
Pieczywo
Bakterie
Bacillus subtilis, B. cereus, B. mesentericus, B. mucoides
Drożdże
Endomycopsis fibuliger
Pleśnie
Serratia marcescens
Thamidium auntrantiacum
Monilia variabilis
Monilia sitophila
Fusarium
Rhizopus nigricans
Bakterie Kwaszące
Bakterie propionowe
Propionibacterium freundenrichi, P. jenseni, P. shermanii, P. acnes
G(+), K(+), nieruchliwe, nieprzetrwalnikujące, mikroaerofile
Występują w żwaczu
Biorą udział w syntezie kwasów tłuszczowych, syntetyzują witaminę B12, wytwarzają kwas propionowy
Biorą udział w dojrzewaniu serów podpuszczkowych - małe oczka w serach
Bakterie mlekowe
Lactococcus lactis, Lact. cremoris, Lactobacillus bulgaricus, L. casei, L. acidophilus, L. delbrucki
Bifidobacterium bifidum
Tetracoccus
Synteza kwasu mlekowego
Zakwaszanie produktów mlecznych, kapusty, ogórków, pasz
Bakterie octowe
Gluconobacter suboxydans - nie utleniają kwasu octowego
Acetobacterium aceti, A. mesoxydans, A. xylinum /nadoksydacja/
G(-), K(+), bezwzględne tlenowce, mezofile, urzęsione perytrichalnie lub lobotrichalnie - G. suboxydans
Bakterie masłowe
Clostridium pasteurianum
Clostridium butyricum
Clostridium butylicum
G(+), K(-), beztlenowce, przetrwalnikujące, mezofile, bogaty układ enzymatyczny, posiadają zdolność niesymbiotycznego wiązania azotu
Różnica miedzy wirusami a bakteriami
Zawierają tylko jeden rodzaj kwasów nukleinowych (RNA lub DNA)
Nie mają budowy komórkowej
Kwas nukleinowy jest niezbędny, choć niewystarczający do rozmnażania
Nie posiadają własnych enzymów
Kwasy nukleinowe w otoczce białkowej - ochrona
Niezależne organizmy jednak do rozmnażania potrzebują żywego organizmu
Jak się rozwiają bakterie
Koniugacja
Jedna komórka musi posiadać plazmid F
Dawce przekazuje materiał genetyczny biorcy
Podział komórki
Faza C - 50%
Faza C1 - 20% - zmienna, segregacja chromosomów
Faza D - 30% - podział
Przetrwalniki
Naryswoac DNA
Utrwalanie żywności
Metody fizyczne
Strylizacja, pasteryzacja
Filtracja
Wirowanie
Suszenie
Napromieniowywanie
Niskie temperatury
Metody chemiczne
Zakwaszanie
Wędzenie
Solenie
Środki chemiczne
Bakterie
Bezwodnik kwasu siarkowego
Kwas benzoesowy i benzoesany - masłowe
estry kwasu p-hydroksybenzoesowego
kwas sorbowy - NIE Clostridium
ester dwuetylowy kwasu węglowego - kwaszące
Pleśnie
Bezwodnik kwasu siarkowego
kwas mrówkowy
kwas sorbowy
kwas propionowy i propioniany
dwuoctan sodu
tlenek etylenu i propylenu
Drożdże
Kwas benzoesowy i benzoesany
kwas mrówkowy
kwas sorbowy
tlenek etylenu i propylenu
kwas borowy
Azotyny
kwas salicylowy
formaldehyd
kwasy organiczne
antybiotyki nielecznicze
Przykłady G(+) i G(-)
G(-)
Escherichia coli
proteusz vulgaris
Serratia marcescens
Salmonella
Sarcina
Pseudomonas fluorescens
G(+)
Lactobacillus lactis
Bacillus subtilis
Clostridium butyricum
Podział heterotrofow
Drapieżniki
Pasożyty - Riketsje
Symbionty - Clostridium w żwaczu
Saprobionty
Saprofagi
saprofity
Nowe patogeny w żywności
Listeria monocytogenes
W 30 % śmiertelne
G(+) pałeczka nieprzetrwalnikująca
Wywołuje chorobę zwaną listeriozą
Campylobacter
G(-)
Spiralnie zgięta pałeczka
Beztlenowa
Nieprzetrwalnikująca
Chorobotwórcza
Optymalna temperatura 45
Przenoszona przez drób
Campylobacter jejuni, C. coli - odpowiedzialne z a zatrucia pokarmowe
Bakteriocyny
subst wytwarzana przez priobioteki:P
Zjawisko diauksji
Wzrost dwufazowy
Występuje w środowiskach zawierających mieszaniną substratów
Dwie fazy zastoju
Przykład:
E. coli na podłożu z mieszaniną sorbitolu i głukozą w pierwszym rzędzie zużywa glukozę. Obecność glukozy indukuje syntezę enzymów niezbędnych do jej wykorzystania. Gdy glukoza się skończy wykorzystuje sorbitol. Następuje w tym momencie faza zastoju
Dymorfizm płciowy
Rozróżnienie płci męskiej i żeńskiej
Różnice w morfologii
U protistów nie występuje
Obieg azotu w przyrodzie
Główny składnik azotu - amoniak - końcowy produkt degradacji białek i aminokwasów
Nitrosomonas i Nitrobacter utlenianiają amoniak do azotynów i azotanów - nitryfikacja
Zarówno amoniak jak i azotany mogą być wykorzystywane przez rośliny jako źródło azotu
W warunkach beztlenowych w obecności azotanów zachodzi denitryfikacja - strata azotu w glebie
Inne bakterie są zdolne do wiązania wolnego azotu
Clostridium
Azotobakter
Pseudomonas
Bacillus
W obiegu azotu w przyrodzie uczestniczą przede wszystkim bakterie
Nitryfikacja
NH4+ → NO2 → NO3
Denitryfikacja
NO3 → NO2 → N2
E.coli, Proteusz vulgaris, Micrcoccus denityficans
Wisus H5N1
Wywołuje ogniska choroby ptasiej grypy u ptaków
zakaża ludzi
Kiedy ulegnie mutacji
Gdy dojdzie Edo rekombinacji z wirusem grypy ludzkiej
Ma pojedynczą nić RNA - ssRNA
Genom złożony z 8 fragmentów niezależnych od siebie
Największe znaczenie dla wirulencji wirusa mają te fragmenty RNA, które zawierają geny kodujące białka odłonki
Wirulencja
zdolność wniknięcia, rozmnożenia/namnożenia się oraz uszkodzenia tkanek zainfekowanego organizmu przez określony typ patogenu.
Miarą zjadliwości jest dawka letalna
Przesunięcie antygenowe
Występowanie mutacji punktowej
Układ odpornościowy nie reaguje
skok antygenowy
wymiana fragmentów ssRNA między różnymi wirusami
komórka gospodarza musi być zakażona różnymi podtypami wirusa grypy
sycenie miodu
podgrzewanie wodnego roztworu w otwartych naczyniach aż do uzyskania odpowiedniego stężenia. Podczas warzenia brzeczki, przeważnie z dodatkiem przypraw, zdejmuje się z jej powierzchni szumowiny.
drobnoustroje w sałatce z majonezem
Bakterie z grupy coli
Enterococcus
Citrobacter
Escherichia
Klebsiella
Salmonella
Staphylococcus ureus
Drożdże i pleśnie
Intoksykacja
Promieniowanie Gurwitscha
Antagonistyczne stosunki miedzy drobnoustrojami wymienic pozytywne stosunki.
Konkurencja
Drobnoustroje saprofityczne zapobiegają rozwojowi patogenów
Amensalizam
Antybiotyki, kwasy organiczne, alkohol
Pasożytnictwo
Pasożyty fakultatywne - E. coli
Pasożyty obligatoryjne - Riketsje
Nadpasożytnictwo - bakteriofagi
Drapieżnictwo
Bakterie śluzowe rozpuszczają innedrobnoustroje z pomocą wytwarzanych enzymów - Bdellovibrio - bakteriowirus - atakują G(-)
systamtyka Woese
Woes wykazał, że Procariota i Eucariota powstały innymi drogami i nie są prostym następstwem ewolucji od organizmów niżej do organizmów bardziej zorganizowanych
ARCHEBACTERIA
bakterie metanowe, halofilna, thermoacidofilne - warunki ekstremalne
Wykorzystywane do wytwarzania enzymów, które będą skuteczne w bardzo wysokich lub niskich temperaturach
EUBACTERIA
wszystkie pozostałe bakterie + patogenne, glebowe, fotosyntetyzujące
EUCARIOTA
pierwotniaki, algi, grzyby, rośliny, zwierzęta
opisac clostridium
G(+) beztlenowe laseczki przetrwalnikujące K (-)
Chorobotwórcze C. tetani, C. butylicum
Niekorzystne zmiany w żywności
Występuje w mięsie, rybach, przetworach, suszonych produktach oraz w drobiu
Temp optymalna 37 - 45, pH 5,0 - 8,5
Rozkład węglowodanów i białek
kawitacja
Mechaniczne rozerwanie komórki w wyniku powstania w jej wnętrzu pęcherzyków gazu pod wpływem ultradźwięków
Budowa błony komórkowej
Cechy mureny
Obecność N - acetylomuraiminy
Obecność D - aminokwasów
Różnice w budowie ścianie komórkowej G(+) i G(-) decydują o wrażliwości i odporności na czynniki zewnętrzne
G(-) wytwarzają mniej enzymów pozakomórkowych niż G(+) bardziej odporne na działanie lizozymu, antybiotyków, kwasów żółciowych, detergentów i barwników
Osmotyczne środki konserwujące
Cukier
Działanie konserwujące wykazuje przy stężeniu 60 - 70%
Najmniej odporne na stężenia cukrów są bakterie a najbardziej pleśnie
Drożdże w ok. 30% roztworach czują się świetnie
Sól
Odciągnięcie wody z powierzchni utrwalonej żywność jak i z komórek mikroorganizmów powodując plazmolizę a w rezultacie zahamowanie rozwoju komórki i śmierć
Ma o wiele większą skuteczność hamowania rozwoju przez małą masę cząsteczkową i dysocjację elektrolityczną
Stężenie 15 - 16% działą w pełni konserwująco
W małych stężeniach dział pobudzająco
Wpływ pH na wzrost drobnoustrojów
Neutrofile- rozwijają się w środowisku o pH obojętnym
Acidofile (kwasolubne)- zdolne do wzrostu w niskim pH (drożdże i grzyby, bakterie siarkowe - Acetobacter aceti)
Alkalifilne (zasadolubne)-wyrastające w pH zasadowym (Nitrosomonas, Nitrobacter)
Bakterie fermentacji mlekowej rosną dobrze w środowisku o niskim pH
Wrażliwość bakterii na pH zależy od składu podłoża, np. zwiększenie soli umożliwia wzrost bakteriom przy dość niskim pH.
Charakterystyka enterokoków
G(+)
K(-)
Względne beztlenowce
Optymalna temperatura 10 - 45
pH - 4 - 9
ciepłooporne
występuje w środowisku o niskim poziomie higieny
mięso i jego przetwory, mleko, sery, warzywa
objawy zatrucia - bóle brzucha i bóle głowy
zasiedlają jelito grube człowieka na zasadzie komensalizu
Substancje zapasowe
Gromadzone są w warunkach hodowlanych, gdy w środowisku znajdują się substraty potrzebne do ich syntezy
Polisacharydy
granuloza - Clostridium, Acetobacter
glikogen - Bacillus, Salmonella, Escherichia, drożdże
Tłuszcze - w postaci kropli
kwas poli-β-hydroksymasłowy - bakterie przetrwalnikujące
trójgliceryd - drożdże
woski - promieniowce Mycobacterium
Polifosforany
kwas fosforowy
Siarka
wykorzystywana w procesie utleniania
Ziarna cyjanoficyny
u sinic
źródło azotu
Wzajemne oddziaływanie na siebie mikroorganizmów
Neutralizm
Komensalizm - E.coli w przewodzie pokarmowym
Protokooperacja - bakterie mlekowe w zakwasie
Symbioza - Clostridium w żwaczu
Współzawodnictwo
Amensalizm - antybiotyki
Pasożytnictwo - Riketsje, E.coli, bakteriofagi
Metody wyjaławiania
Metody termiczne
Na sucho
wyżarzanie
opalanie
wyjaławianie w suszarkach
Na mokro
sterylizacja
pasteryzacja
tyndalizacja
Metody chemiczne
Zasady i kwasy
Środki utleniające
Sole metali ciężkich
Alkohole
Formalina
Czwartorzędowe związki amonowe
Wyjaławianie przez filtrację
Mechaniczne zatrzymanie drobnoustrojów na filtrze
Wyjaławianie przez promieniowanie
Promieniowanie ultrafioletowe
Pożywki
Podział pożywek
Dobór składników
naturalne - mleko, bulion, brzeczka, wyciąg z zimniaka
półsyntetyczne - mleko z lakmusem, agar ziemniaczany z tiaminą
syntetyczne - składa się z dokładnie określonych związków chemicznych
Zawartość składników odżywczych
podstawowe - stanowi bazę do przygotowania wszystkich pozostałych podłoży, przy czym same są doskonałą pożywka - bulion, brzeczka
wzbogacone - z dodatkiemczynników wzrostowych - bulion z ekstraktem drożdżowym i glukozą
Cel hodowli
namnażające lub namnażająco-wybiórcze
izolacyjne - składniki wybiórcze
identyfikacyjne
Konsystencja
płynne
półpłynne
stałe
Substancje odżywcze
Źródła węgla
glukoza, laktoza, skobia, celuloza
Źródła azotu
NaNO3, NH4NO3, organiczny
Sole mineralne - ustalają ciśnienie osmotyczne
KH2PO4, K2HPO4, NaCl
Czynniki wzrostowe
Syntetyczne witaminy
Ekstrakt drożdżowy
Wyciąg mięsny, ziemniaczany, pomidorowy
Czynniki wybiórcze
Sole kwasów żółciowych - miano coli
Barwniki - fiolet krystaliczny - Burzyńskiej
Czynniki zestalające
Agar
Żelatyna
Barwienie drobnoustrojów
Cel: ułatwienie obserwacji cech morfologicznych, diagnostycznych oraz liczenia drobnoustrojów
Barwienie przyżyciowe
Barwienie drożdży na żywotność - błękit metylenowy - martwe niebieskie
Barwienie drożdży na obecność substancji zapasowych
Barwienie preparatów utrwalonych
Proste - jeden barwnik
Złożone - kilka barwników
Negatywne - zabarwienie tła
Etapy
wykonanie rozmazu
utrwalenie preparatu
termiczna
chemiczna
zabarwienie komórek
proste
złożone - Gramm
Rozmnażanie się drobnoustrojów
Drożdże
Pączkowanie
w tym samym czasie następuje podział jądra i jedna jego część przemieszcza się do powstałego uwypuklenia
uwypuklenie rośnie, zaokrągla się, oddziela błoną i staje się nowym organizmem
Rozszczepienie
dojrzała komórka rośnie, wydłuża się, przewęża w jednym kierunku
Zarodnikowanie
bezpłciowe
wokół dzielącego się jądra powstają skupiska cytoplazym
dzielą się i otaczają własnymi błonami
płciowe
podczas kopulacji komórki łączą się i dzielą kilkakrotnie przy czym każda część otacza się plazmą i błoną.
Kopulacja
zachodzi między osobnikami tej samej wielkości lub różnej
Gdy komórki są różnej wielkości komórka mniejsza robi za męską, wieksza za żeńską
Pleśnie
Bezpłciowo
Podział poprzeczny
Pączkowanie
Tworzenie spor
Endospory
Konidia
Artrospory i olidia
Sklerocja
Chlamidospory
Gemmy
Płciowo
kopulacja dwóch komórek haploidalnych
powstają komórki diploidalne
Faza dikariotyczna
podział redukcyjny
Bakterie
Koniugacja
Podział poprzeczny
Rozpad organizmu macierzystego
Budowa bakteriofagów
Wielościenna główka - kapsomery
Odżywianie się mikroorganizmów
Podstawowe wymagania odżywcze
Makroelementy
COHN i SP
Mikroelementy
Mn, Se, Mo, Zn, Cu, W, B
Źródła azotu i energii
Autotrofy
CO2
Heterotrofy
Wielocukry
Glukoza
Dodatkowe substancje odżywcze
Aminokwasy
Zasady purynowe i pirymidynowe
Witaminy - mlekowe wymagają B12
Siarka i azot
Sole amonowe
Tlen
Wykorzystanie drożdży w p. spożywczym
Piekarstwo
Produkcja białka
Gorzelnictwo
Winiarstwo
Browrnictwo
Podział drobnoustrojów ze względu na temp.
Psychrofilne
Pseudomonas
Acinetobacter
Flavobacterium
Min -10 - 0
Optymalna 10 - 15
Max 20 - 30
Mezofile
Min 10 - 15
Optymalna 20 - 37
Max 40 - 50
Termofile
Clostridium, Bacillus, Streptococcus, Lactobacillus - większość G(+)
Min 25
Optymalna powyżej 45 - 50 czasem 70
Max 70 - 100 czasem powyżej 100
Występowanie i chorobotwórczość Listeria monocytogenes
30% śmiertelna
Listerioza
Mleko
Sery
Surowe warzywa
LODÓWKA
Bakterie wskaźnikowe
bakterie wskaźnikowe zanieczyszczenia typu kałowego
Bakterie z grupy coli
Escherichia
Citrobacter
Klebsiella
Enterobacter
G(-) pałeczki względnie beztlenowe
rozkładają pokarm
syntetyzują witaminy z grupy B, K i C w przewodzie pokarmowym
schorzenia błon śluzowych układu oddechowego i cewki moczowej
występują też w glebie.
Symbioza drobnoustrojów w ziarnach kefirowych
bakterie mlekowe
ułatwiają drożdżom nie przyswajających laktozy, jej wykorzystywanie na drodze metabiozy
zakwaszając środowisko, stwarzają odpowiednie warunki dla "kwasolubnych" drożdży
drożdże
spalają kwas mlekowy - przedłużają żywotność bakterii mlekowych
syntetyzują witaminy wykorzystywane przez te bakterie.
Fermentacja octowa i homooctowa
Bakterie octowe
G(-), pałeczki, urzęsione ale nieruchliwe, bezwzględne tlenowce, mezofile
Peroksydanty - gromadzą kwas octowy przejściowo a następnie dalej go utleniają
Suboksydantów - nie utleniają kwasu octowego
Octowa
Heterofermentacja
C2H5OH + O2 → CH3COOH + H2O
Homooctowa
Homofermentacja - Warunki beztlenowe przez Clostridium thermophilus - nie jest bakterią octową!
C6H12O6 → 3CH3COOH
Bezpośrednia przemiana, niskie pH, bez zakażeń
Charakterystyka bakterii mlekowych
G(+), nieruchliwe, wymagają do wzrostu witamin (B12), aminokwasów
Lactococcus, Lactobacillus, Leuconostoc, Pedicoccus, Bifidobacterium, Streptococcus
Paciorkowce - pH 4,5; temp 25; wytworzony kwas 1%
Pałeczki - pH 4,0; temp 35; wytworzony kwas 2%
Laseczki - pH 3,5; temp 45; wytworzony kwas 3%
Różnice między przetrwalnikami a zarodnikami
Zarodniki
Tworzone bezpłciowo - przy przejściu do złych warunków środowiskowych
Tworzone płciowo - po uprzedniej kopulacji
Niższa odporność na czynniki zewnętrzne niż przetrwalniki
Zarodniki otoczone błoną komórkową
Przetrwalniki
Powstają wewnątrz komórki
Nie wykazują dostrzegalnego metabolizmu
Bardzo odporne na ogrzewanie i czynniki chemiczne czy też promieniowanie
Gdy warunki środowiska zmienią się na lepsze przetrwalniki rozwijają się w formy wegetatywne
Cechy drożdży winiarskich
wytrzymałe na SO2
garbniki
wysoką kwasowość
Wytrzymują związki o charakterze ketonów, estrów dające w procesie leżakowania „bukiet”
odporne na alkohol 18%
Wpływ składników żywności na wyjałowienie żywności.
Tłuszcze
Ochrona drobnoustrojów
Im dłuższe łańcuchy tym trudniej
Białka
Ochrona drobnoustrojów
Węglowodany
Ochrona drobnoustrojów
Zawartość jonów
Mg, Ca - zmniejszają skuteczność działania ciepła - ochrona
Na, K i fosforany - zwiększają skuteczność działania ciepła
Witaminy
Ochrona
Woda - im jej więcej tym łatwiej
Fitoncydy - bakteriobójcze
Ruch bakterii
Rzęski
Nierozgałęzione sztywne nici cytoplazmatyczne o długości do 20 mikrom
Nie zginają się
Budowa
3 helikalnie skręcone jednostki balowe (flagellina)
Zakotwiczone w błonie cytoplazmatycznej
Szybka regeneracja
G(-)
1 para pierścieni związana jest z LPS oraz warstwą peptydoglukanu, a para wewnętrzna leży albo w błonie cytoplazmy albo tuż nad nią
G(+)
1 para perścieci wewnętrznych - brak LPS
Grupy
Biegunowe - Vibrio
Czuborzęsne /lobotrichalnie/ - Pseudomonas, Gluconobacter
Boczne - Selenomonas
Okołorzęsne - Enterobacteriaceae
Ruch obrotowy - napędzany przez ciałko podstawowe
chemotaksja
Charakterystyka bakterii pseudomlekowych
Pedicoccus, Microbacterium
Wytwarzają kwas mlekowy z innych kwasów organicznych nie z cukrów
Szkodniki w np. winiarstwie
Kwas jabłkowy zmieniany na mlekowy
Enzymy w mikrobiologii.
Sacharolityczne
Clostridium, Propionibacterium, Bacillus
Amylazy, celulazy, hemicelulozy, inwertazy
Proteolityczne
Bacillus, Clostridium, Pseudomonas fluorescens, Proteusz vulgaris, Achromobacter
Proteazy, egzo- i endopeptydazy
Lipolityczne
Rhodotorula, Endomyces, Candida
Pseudomonas, Achromobacter, Serratia
lipazy
Pektynolityczne
Bacillus subtilis, Clostridium,
Aspergillus Niger
Cechy enzymów
Sacharolityczne
Hydroliza skrobi
Proteolityczne
Beztlenowy rozkład białek z wytworzeniem związków o nieprzyjemnym zapachu - typowe gnicie
Lipolityczne
Jełkość hydrolityczna
Rozkład tłuszczu do kwasów tłuszczowych i glicerolu
Pektynolityczne
Rozkładają pektyny które zmniejszają wydajność procesów produkcji soków
Cechy drobnoustrojów wywołujących gazowanie
niepożądane
Bakterie fermentacji masłowej
Clostridium CO2 + H2
Bakterie gnilne
Clostridium, Bacillus, Proteusz, Serratia H2S, CO2 NH3
pożądane
bakterie propionowe
heterofermentatywne bakterie mlekowe
Lactococcus, Bifidobacterium bifidum CH3-CHOH-COOH + CH3-CH3OH + CO2
Fermentacja alkoholowa
drożdże Saccharomyces CH3COOH + CO2
Obieg pierwiastków.
Wpływ pH na metabolizm drobnoustrojów
Stymuluje lub ogranicza wzrost
Decyduje o półprzepuszczalności błony cytoplazmatycznej
Decyduje o szybkości przebiegu procesów przemiany materii
Saccharomyces cervisiae - prz pH 4,5 produkuje etanol a przy 8,5 glicerol
Aspergillus Niger - przy pH 2 produkują kwas cytrynowy a przy pH 7 kwas szczawiaowy
Znaczenie pleśni
Pożyteczne
Produkuję enzymy
lipolityczne
proteolityczne
produkcja kwasów organicznych
produkcji serów pleśniowych
biosynteza witamin β-karoten
produkcja barwników naturalnych
produkcja antybiotyków
biosynteza tłuszczów
Szkodliwe
Odpowiedzialne za psucie się surowców i produktów w skutek działania enzymów
Wytwarzają mykotoksymy
aflatoksyny
ochratoksyna
paulina
zearalenon - nefotoksyna
Rodzaje odporności
Wrodzona
Naturalna
Sztuczna
Nabyta
Czynna - szczepienie
Bierna - gdy zachorujemy
Porównać produkt podstawowy i produkt uboczny owocowania grzybów.
Ile można otrzymać drożdży D25 z 10 t melasy ,wiedząc że zawiera ona 50% sacharozy
Biotechnologia, definicja, przyklady
Mikrobiologia techniczna - wykorzystanie drobnoustrojów w procesach technologicznych
Produkcja żywności
Piwo
Sery
Wino
Alkohole
Przemysł farmaceutyczny
Antybiotyki
Witaminy
Produkcja przemysłowa
Kwasy organiczne, alkohole, ketony, enzymy
Fermentacja masłowa
Drobnoustroje
Clostridium
pasterianum
butyricum
butylicum
G(+), K(-), beztlenowce przetrwalnikujące, mezofile
Bogaty układ enzymatyczny
Posiadają zdolność niesymbiotycznego wiązania azotu
Mechanizm
C6H12O6 → CH3CH2CH2COOH + 2CO2 + 2H2
Przy pH 7 - kwas masłowy
Przy pH kwaśnym - aceton i alkohol butylowy
Bakterie ciepłoodporne - def, przynależność, znaczenie
To takie organizmy, które w wysokich temperaturach nie rosną lae też nie giną
Listeria monocytogenes
Gronkowce
Enterokoki
Mikrokoki
Bakteriocyny - def, przykłady zastosowanie
Białka wytwarzane prze niektóre bakterie zdolne do zahamowania wzrostu organizmów pokrewnych a nawet do ich zabicia
Są kodowane przez plazmidy
Przykłady
E.coli - kolicyny
Pseudomonas aeruginisa - piscyny
Bacillus megaterium - megacyny
Co to jest GRAS?
Są to gatunki drobnoustrojów powszechnie uważanych za bezpieczne
Gatunki należące do bakterii probiotycznych
Dotyczy to takich szczepów jak
Lactobacillus i Lactococcus
Bakterie z rodzaju Streptococcus albo Enterococcus nie mogą mieć statusu GRAS ponieważ istnieją wśród nich gatunki patogenne
Budowa błony komórkowej
Co to jest mutualizm?
Symbiotyczne współżycie obu gatunków w taki sposób, że nie mogą się bez siebie obejść
PRZYKŁAD w mikro
Wpływ alkoholi na drobnoustroje
Różnice w budowie komórki pleśni i drożdży
Pleśnie
Grzybnia
pojedyncze nitkowate strzępki
zbudowana z komórek zawierających wiele jąder
lub podzielona sciankami poprzecznymi - septy
Drożdże
Pojedyncze komórki
fermentacja propionowa- mechanizm drobnoustroje
Drobnoustroje
Propionibacterium
feundenrichii
jensenii
acidipropionici
G(+), nieruchliwe,nieprzetrwalnikujące. Pałeczki
Beztlenowe lub względnie tlenowe
Micrococcus latilyticus, Clostridium propionicum
W żwaczu i jelitach przeżuwaczy
Oprócz kwasu propionowego wytwarzają też witaminę B12
Mechanizm
3C6H12O6→4CH3CH2COOH + 2CH3COOH + 2CO2 + 2H2O
3CH3CHOHCOOH→2CH3CH2COOH+CH3COOH+CO2+H2O
Fermentacja propionowo - octowa (2:1)
czym się różni szczepionka od surowicy
Szczepionka
preparat pochodzenia biologicznego
zawierają żywe, o osłabionej zjadliwości lub zabite drobnoustroje chorobotwórcze lub fragmenty ich struktury, czy metabolity
stosowany w celu wywołania odpowiedzi immunologicznej
odporności poszczepiennej - sztucznej czynnej
Surowica
preparat leczniczy zawierający swoiste przeciwciała skierowane przeciwko egzotoksynom wytwarzanym przez niektóre drobnoustroje
Linia haploidalna
Linia diploidalna
a
α
mitoza
mejoza 1n
2n pączkowanie
2n
a(n)
GŁÓD
α(n)
Kwas mlekowy
Kwas jabłkowy
CH3
CHOH
COOH
COOH
CO2
COOH
CHOH
CH2
Kwas pirogronowy
Kwas mlekowy
Dehydrogenaza mleczanowa
Glukoza
Glukozo-6-fosforan
utlenienie
6-fosfoglukonian
dekarboksylacja
Rybulozo-5-fosforan
izomeryzacja
Ksylulozo-5-fosforan
acetylofosforan
Kwas octowty
Gliceraldehydo-3-fosforan
pirogronian
lag-faza
Dehydrogenaza mleczanowa
Kwas mlekowy
2C
3C
5C
CO2
6C
młodość fizjologiczna
log - faza
wzrost opóźniony
wzrost sacjonarny
zamieranie
Ascomycetes
Fungi imperfecti
5'
3'
5'
3'
PROCARIOTA