1. Proszę dokonać analizy systemy pokrewieństwa pośród Ików w środowisku gejsz-porównać obie grupy.

Ikowie  Chaty mające służyć przez dłuższy okres czasu buduje się z trawy, można je w każdej chwili porzucić bez żalu i poczucia straty. Ruchliwość ta służy także innym celom :pozwala nieustannie tworzyć nowe grupy, zależnie od więzów przyjaźni i składu zespołów roboczych, oraz ułatwia zażegnanie ewentualnych sporów, umożliwia także ciągłe zmiany przywództwa. W życiu codziennym najbardziej się liczy wspólne mieszkanie. Potrzeby chwili są dla myśliwych najważniejsze, określenia: rodzice, dzieci, bracia, siostry, oznaczają raczej obecne związki przyjaźni i odpowiedzialności niż cokolwiek inne . Dzieci wychowuje się tak, aby uważały wszystkich dorosłych za rodziców, a wszystkich rówieśników za rodzeństwo. Więzy społeczne często są tak samo ważne jak rodzinne, ale nie zawsze i w razie jakichś zatargów pokrewieństwo schodzi na dalszy plan. Tak więc środowisko naturalne jest głównym spoiwem, daje im poczucie wspólnoty, z niego maja wszystko co niezbędne: żywność, ubranie, schronienie, często przypisują mu także właściwości metafizyczne, bowiem traktują góry jako ich wyłączną własność. Nigdy rodzice nie dają jeść swojemu dziecku, jeżeli ma ono już ponad trzy lata,w ogóle rzadko widuje się rodziców z dziećmi. Te które nie maja schronienia, mogą w razie deszczu prosić rodziców, aby im pozwolili posiedzieć w drzwiach chaty, ale nie wolno im tam leżeć ani spać. Nie ma przyjaznych uczuć dla starszych ludzi, którzy sami sobie nie radzą. Podstawowe przykazanie Ików brzmi: nie kochaj nikogo. Młodzi nie interesują się nawet seksem, a co dopiero małżeństwem, starych zaś równie mało obchodzą sprawy młodych co dzieci sprawy rodziców. Praktykują jedną z najstarszych form małżeństwa - małżeństwo przez porwanie. To jednak tylko formalna sprawa, w której brak uczucia. W życiu tych ludzi po prostu nie ma miejsca na taki zbytek, jak rodzina, sentymenty czy miłość, w obliczu głodu mogło to oznaczać śmierć. To młodzi i stosunkowo zdrowi rozmyślnie i świadomie skazują na śmierć ludzi starych a teraz także i dzieci. Z biologicznego punktu widzenia ma to swoje uzasadnienie. Ikowie odrzucają miłość - rzecz idiotyczną i wysoce niebezpieczną. Istnieje również osobliwy związek zwany przyjaźnią, wszystko to ma sens tylko w najściślejszych kategoriach ekonomicznych, w kategoriach przetrwania jednostki. Przyjaźń to tylko kiepski żart.

Środowsko gejsz Europejczyków na pewno zaskoczy hierarchia, a w szczególności fakt, iż praktykantka dostaje, w ścisłym tego słowa znaczeniu, nową rodzinę. Od pierwszego dnia zostaje przydzielona jej Matka zwana okasan. To ona jest właścicielką okiya, sprawuję władzę nad gejszami, opiekuję się nimi oraz zajmuje się finansami. To jej, na mocy kontraktu, prawowici rodzice, z różnych względów (najczęściej finansowych)oddają córkę. Gdy Okasan staje się prawną opiekunką dziecka, rodzice otrzymują w zamian odpowiednią kwotę pieniędzy. Jest to pewien rodzaj transakcji, co może bulwersować wielu z nas, jednakże oddanie córki nie wyklucza jej odwiedzin. Takie spotkania są na porządku dziennym. Bardzo często bywa tak, iż po skończeniu zajęć, dziewczyna nadal bywa w domu rodziców i krewnych. Rodzice mogą cały czas odwiedzać córkę. Jeżeli jednak młoda praktykantka jest przygotowywana do roli następczyni i ma odziedziczyć dom i nazwisko, musi zostać adoptowana. W takim przypadku porzuca na zawsze dom rodzinny oraz przybiera nazwisko rodziny z okiya.
Najważniejszą jednak rolę w życiu młodej uczennicy sprawuje Siostra (Onēsan). Kandydatka która zakończy wstępną część edukacji i jest gotowa do pierwszych kontaktów z klientami, wchodzi w swoisty związek z o wiele bardziej doświadczoną gejszą. Wiek siostry (tzn. nazwanie jej młodszą lub starszą) zależy od doświadczenia artystki, a nie od naturalnego wieku. Często zdarza się tak, że młodsza wiekiem gejsza jest starszą siostrą, starszej wiekiem od siebie gejszy. W Japonii termin „siostrzeństwo” nie oznacza równości, jak np. w angielskim „sisterhood”, a wprost przeciwnie, oznacza wyraźną hierarchię. Nowa gejsza staje się młodszą siostrą bardziej doświadczonej gejszy i w ten sposób tworzą one zhierarchizowaną, nierówną parę, czyli kolejną w sieci rodzinnych powiązań. Pokrewieństwo nie jest tu rozumiane tak jak w Europie. „Starsza i młodsza siostra, matka i córka, stanowią całość, składającą się z nierównych, ale uzupełniających się wzajemnie kategorii, które tworzą podstawę społeczności gejsz”*. Siostry nie muszą mieć tych samych matek. Ów siostrzany związek łączył się z pewną ceremonią zaślubin tzw „sansan -kudo”- trzy razy po trzy, dziewięć razy. Polega on na wypiciu przez obie gejsze, alkoholu z trzech różnych wielkości czarek. Po tym młodsza gejsz dostaje nowe imię, które musi być pochodnym imienia starszej siostry, a dokładniej mówiąc pierwsza część imienia musi mieć taki sam początek jak imienia onesan. Obrazuje to ścisłe powiązanie w ramach jednej grupy gejsz w tej samej społeczności.współcześnie więzy rodzinne w okiya bardzo się rozluźniły. Gejsza sama wybiera swoje okiya, w każdej chwili może je opuścić. Również matka nie ma na nią już takiego wpływu. Wręcz przeciwnie, to ona sama zabiega o względy córki. Spowodowane jest to zmniejszająca się ilością geiko. Dzisiejsze młode Japonki, nie widzą siebie w tej roli. Związki pomiędzy siostrami również się rozluźnił, często ich fundamentem staje się przyjaźń. Coraz częściej jednak uczucie zazdrości i egoizmu wkracza do instytucji gejsz. Powodem jest ich coraz mniejsza ilość. Bycie gejszą teraz, to bycie kimś jedynym w swoim rodzaju.

2. Proszę dokonać analizy systemu pokrewieństwa w społeczności język,której studiujesz i pośród Dowayów- porównać obie grupy.

Dowayowie:

Dowayowie nie odróżniają na przykład bratanka od wujka ani dziadka od wnuka. Sugeruje to, że używają dla tych osób jednakowych określeń, co się rzeczywiście potwierdziło. Terminologia ma silne cechy wzajemności. Jeśli nazywając kogoś, używam jakiegoś określenia, on także używa tego określenia wobec mnie.

W kraju Dowayów wszyscy starzy mężczyźni nazywani są przez młodych dziadkami. Słowo to (dusse) nie oznacza nic poza różnicą wieku.
Moim duuse był ktoś, z kim łączyło mnie zwykłe pokrewieństwo ze strony pradziadka albo jeszcze odleglejsze, pod warunkiem przynajmniej jednego rodzinnego powiązania po kądzieli. Innymi słowy, był to ktoś taki jak dziadek matki, dla którego nie istniało inne określenie, kto należał do innego domu czaszek niż ja i był osobą na tyle daleką, że niemożliwe było dokładne ustalenie więzów pokrewieństwa. Dlatego nawet wtedy, gdy miąłem przed sobą dwóch duuse, często przedstawiali mi oni niejednakowy obraz pokrewieństwa między sobą. Jeden mężczyzna mógł więc mieć wielu potencjalnych duuse, spośród których wybierał sobie kilku, by z nimi żartować i odbywać praktyki rytualne.
Każda kobieta-rówieśniczka nazywana jest siostrą.

Życie kobiet i mężczyzn toczy się w zasadzie osobnymi torami. Mężczyzna może mieć wiele żon, lecz spędza czas głównie z przyjaciółmi, jego żona zaś z pozostałymi żonami i sąsiadkami. Wzorzec ten niewiele odbiega od wzorca z północnej Anglii. Kobieta przygotowuje pożywienie dla męża i dzieci, mężczyzna nie spożywa jednak posiłku razem z nią, lecz co najwyżej ze starszym synem. Małżonkowie osobno uprawiają też ziemię. Ona hoduje swoje rośliny i on swoje, choć mężczyzna pomaga kobiecie w trudniejszych pracach cyklu wegetacyjnego. W celu intymnego zbliżenia spotykają się w jego chacie zgodnie z harmonogramem uzgodnionym zawczasu przez wszystkie żony. Zażyłości czy uczuć wedle standardów zachodnich jest w tych związkach niewiele. Dowayowie opowiadali mi ze zdziwieniem o żonie amerykańskiego misjonarza, która zwykła wybiegać z domu na powitanie wracającego z podróży męża. Natrząsali się nie bez zdumienia z faktu, że o podwiezienie muszą prosić nie misjonarza, lecz jego żonę, i że misjonarz zdaje się w ogóle jej nie bić.

Nie należy z tego wnioskować, że żony Dowayów to zastraszone nieszczęśnice. Kobiety nie pozwalają sobie w kaszę dmuchać i z samozaparciem walczą o swoje. W ramach sankcji ostatecznej po prostu odchodzą, wracając do rodzinnej wsi. Mąż wie, że w takiej sytuacji bardzo trudno będzie mu odzyskać bydło, którym zapłacił za żonę. A zatem grozi mu utrata i bydła, i kobiety. Oto dlaczego odwleka przekazanie obiecanego bydła tak długo, jak to tylko możliwe. Żony nierzadko opuszczają mężów i system przekazywania bydła w kraju Dowayów jest równie podatny na opóźnienia, jak system najefektywniej pracującego kameruńskiego banku. Częstość rozpadania się związków małżeńskich i zaniechanie przez wielu mężów spłacania należności może doprowadzić do rozpaczy etnografa, który stwierdza, że ta sama kobieta pojawia się dwa albo i trzy razy w jego obrachunkach. Albowiem kobieta może zostawić jednego mężczyznę dla drugiego mężczyzny i każdy z nich będzie spokojnie informował antropologa, że jest ona jego żoną. Pierwszy mąż chętnie opowie, ile go kosztowała, lecz pominie fakt, że zapłata nigdy nie została dostarczona. Drugi wymieni cenę, którą musiał uiścić, lecz zapomni dodać, że płacił pierwszemu mężowi, a nie rodzicom kobiety. Pierwszy mąż tymczasem wykorzystał bydło do spłacenia jeszcze bardziej zaległych długów za inne kobiety. Rodzice zbłąkanej żony nachodzą drugiego męża i domagając się bydła, którego pierwszy nie zdążył dostarczyć, straszą, że kobietę odbiorą. Ten, by się bronić, wspomina nie uregulowane długi sprzed trzech pokoleń, kiedy to nie zapłacono za jego kuzynkę. Beznadziejnie zawikłane dochodzenie trwa.

Dowayowie nigdy nie oceniają przyszłej żony pod kątem urody - odwołują się raczej do jej uległości i łagodnego usposobienia. Kobiecie nie wolno oglądać obrzezanego prącia, bo mogłaby zachorować. Mężczyzna nie powinien oglądać sromu, pod groźbą utraty chęci na współżycie. Stąd akt seksualny przebiega w skrytości i w całkowitych ciemnościach, żadna ze stron nie jest też naga. Kobieta nie zdejmuje pęków liści noszonych z przodu i z tyłu. W dawniejszych czasach mężczyźni odpinali przepaskę na biodra, bo tylko wtedy mogli usunąć zrobioną z tykwy osłonkę na prącie, noszoną po obrzezaniu. Dziś modne są krótkie spodenki i jedynie starsi mężczyźni lub ci, którzy uczestniczą w rytualnych uroczystościach, noszą takie osłonki. W ramach żartów kobiety wydają policzkami kląskający dźwięk, naśladując odgłos wyciągania męskości z tykwy; dźwięk ten służy także za delikatne określenie samego stosunku seksualnego. Kobiety zawsze oczekują wynagrodzenia za usługi seksualne. Także w małżeństwie. Fakt ten prowadzi do nieżyczliwych porównań ich koncepcji małżeństwa z prostytucją, czynionych przez misyjnych kaznodziejów, a przecież prowadzenie rachunków zawsze ma sens, nawet pomiędzy mężem i żoną.

3. Proszę dokonać analizy typów więzi społecznych w społeczności kulturę,której studiujesz i pośród Triobrandczyków.

Osiem typów więzi społecznych u Trobriandczyków (Argonauci Zachodniego Pacyfiku)
• Ugrupowaniom organizacji społecznej (rodzina, klan - powiązanie między klanami nabierają znaczenia, gdy przekształcają się podklas specjalne więzy przyjaźni, tj. luba'i, podklan tj. coś na wzór rozszerzonego pokrewieństwa, społeczność wioskowa, okręg, plemię) odpowiadają określone więzi społeczne. Powinności ekonomiczne są zaś skorelowane z więziami społecznymi.
• Typy więzi społecznych:
o Pokrewieństwo matrylinearne, tzw. veyola. Wspólnota ciała i krwi niewyraźnie przejawia się ekonomicznie. Dziedziczenie, dzielenie tytułów własności, ograniczone prawo użytkowania niektórych narzędzi i przedmiotów codziennego użytku często zostaje zakłócone na skutek zazdrości, niechęci, itd. Charakter wyraźnie ekonomiczny ma stopniowe zdobywanie tytułów własności działek ogrodowych i drzew, znajomości magii za życia posiadaczy, pomimo że mają zostać „scedowane” matrylinearnie dopiero po ich śmierci. To pokrewieństwo ekonomicznie najwyraźniej przejawia się podczas sagali, tj plemiennych rozdziałach żywności.
o Więź małżeńska. Obejmuje też stosunki pomiędzy ojcem, a dziećmi. Charakteryzują się one dowolnymi podarunkami opisanymi powyżej.
o Powinowactwo. Ekonomicznie nie są ani wzajemne, ani symetryczne. Mąż jest ekonomicznie uprzywilejowanym odbiorcą. Bracia żony otrzymują od niego dary o znacznie mniejszej wartości.
o Więzy klanowe. Ekonomicznie są najbardziej widoczne w trakcie sagali.
o Więzy osobistej przyjaźni. Dwaj mężczyźni dokonują regularnie między sobą wymiany kula.
o Więzy wynikające z zamieszkania w obrębie tej samej społeczności wioskowej. Wiele typów darów wymienianych pomiędzy wioskami. Każdy mieszkaniec przyczynia się do takiego podarunku. W przypadku żałobnego sagali mieszkańcy z wioski zmarłego należący do innych klanów są obdarowywaniu za spełnianie posługi przy pogrzebie i w trakcie żałoby.
o Stosunki pomiędzy wodzami a zwykłymi plemieńcami. Są to daniny i usługi ze strony podwładnych i drobne, lecz częste podarunki ze strony wodza, a także jego wkład w uroczystości plemienne.
o Stosunki pomiędzy dwoma plemieńcami. Są to płatności, prezenty, okolicznościowy handel, symboliczne upominki (tytoń, orzeszki betelu), których zaprzestaje się jedynie w czasie konfliktu.

4. Czy o kulturze język której studiujesz powinno się mówić jako o kulturze prefiguratywnej, kofiguratywnej czy postfiguratywnej, porównaj z jednym ze społeczeństw europejskich.

Kultura prefiguratywna, tzw. kultura zagadkowych dzieci - według antropolog Margaret Mead to typ kultury, w którym młodsze pokolenia przekazują wiedzę techniczną starszym pokoleniom, zmienia się kierunek przekazu wartości, dorośli nie nadążają za zmianami, świat jest zrozumiały tylko dla dzieci.

Tego typu kultury są dominujące i charakterystyczne dla społeczeństw nowoczesnych, gdzie ze względu na szybką ewolucje kulturową i technologiczną starsze pokolenia muszą przystosowywać się do wzorców wypracowywanych przez pokolenia młodsze, mniej konserwatywne względem istniejących już w społeczeństwie norm i wartości, np. społeczeństwo po II wojnie.

Kultura kofiguratywna, tzw. kultura "odnalezionych rówieśników" - według antropolog Margaret Mead to typ kultury, w którym współwystępują wzorce kulturowe młodszych i starszych pokoleń. W tym modelu współistnieją generacje młodsza i starsza, nie są w stanie sami wprowadzić dzieci do zmiennych warunków rzeczywistości. Osobami znaczącymi są rówieśnicy.

Tego typu kultury są przejściowe między kulturą postfiguratywną a kulturą prefiguratywną i charakterystyczne dla stadiów rozwojowych społeczeństwa nowoczesnego, przemysłowego.

W ujęciu memetyki w kulturach tego typu dominuje poziomy transfer memów, np. EMIGRANCI!

Kultura postfiguratywna, tzw. kultura "nieocenionych przodków" - według antropolog Margaret Mead to typ kultury, w którym młodsze pokolenia przyswajają wzorce kulturowe od pokoleń starszych, dojrzewanie pociąga za sobą przejmowanie roli dorosłego.

5. Proszę wskazać trzy osoby,które wywarły znaczący wpływ na kulturę, dzieje i dzień dzisiejszy społeczności język ,której studiujesz i określić czy bohaterowie są kulturowi czy innowatorzy.

japoniści uparcie przekonuja że w historii nie ma żadnego bohatera kulturowego który wywarł znaczący wpływ

Bohater kulturowy - mityczna istota opiekuńcza, zwykle o boskich cechach i zdolnościach, pomagająca ludziom zwłaszcza w początkowym okresie ich istnienia. Postać półboska lub boska obecna w mitologiach wielu kultur wszystkich kontynentów. Obdarowuje przodków ogniem i światłem, chroni przed potworami i złymi duchami, uczy rozmaitych podstawowych czynności niezbędnych w danej kulturze do przetrwania - budowy domów, polowania, uprawy roli, itp.

Innowator - człowiek wprowadzający coś nowego w jakiejś dziedzinie; nowator

Oda Nobunaga- innowator
Budda- bohater kulturowy

6. Co to jest płeć kulturowa i jak można ją określić, a jak określa się ją w społeczności język, której studiujesz.i pośród Bororo-porównaj obie grupy.

Gender (czyt. dżender, pol. rodzaj, płeć społeczno-kulturowa) - termin pierwotnie zamienny z angielskim sex (z ang. dosłownie płeć), obecnie wykorzystywany do określenia płci kulturowej lub płci społecznej (w odróżnieniu od płci biologicznej, którą obecnie określa się po angielsku właśnie jako sex). Gender oznacza tworzony w sposób performatywny zespół cech i zachowań, ról płciowych i stereotypów przypisywanych kobietom i mężczyznom przez społeczeństwo i kulturę. Inaczej, gender nazywa się społeczno-kulturową tożsamością płci.

w jap. silny podzial słodka kobietka - silny mężczyzna, role społeczne, system pracy dysryminujący kobiety i utrwalający schemat, kobieta wychowuje dzieci w domu, mężczyzna zarabia na rodzinę;

Bororo mężczyźni obrabiają ziemię i polują, kobiety natomiast obsiewają pola i zbierają plony. Równość,aczkolwiek polowanie jest uznawane za lepsze bo potrzeba w nim więcej siły,kreatywności itd.
Jest wioska na planie kola, na tym planie kola - w Bororo - 26 chat, ktore otaczaly polozony centralnie dom mezczyzn obok centralnego placu pod wszystkie obrzedy.

Wioska polozona nad rzeczka, i sa kierunki - dom mezczyzn na zach od placu, plac a wsch - plac tez dla mezczyzn bardziej, chaty natomiast naleza do kobiet. Kobiety przez srodek nie przechodza. On to porownuje do kola - drogi dla mezczyzn to szprychy, a dom mezczyzn to piasta.

8. Co to jest dar i co może być darem w społeczności język i kulturę,której studiujesz- proszę omówić na przykładzie z życia codziennego.

Kultura darów (określana także jako społeczność darów czy wspólnota darów) jest terminem antropologicznym oznaczającym społeczność, w której status społeczny i relacje zależności między partycypującymi tworzone są w oparciu o bezinteresowną wymianę dóbr. Dary zwykło się traktować jako formę wymiany charakterystyczną dla prymitywnych społeczeństw. Problematyką tą zajmowali się więc przede wszystkim antropologowie. W ostatnich dziesięcioleciach dar i wspólnoty darów stały się także przedmiotem zainteresowania ekonomii. ar obwarowany konwenasami kultorowymi, zakorzenionymi również w języku, przysługa równiez jest formą daru co ma odzwierciedlenie w konstrukcjach językowych

W Japoni dawanie prezentow to sztuka, wyraza szacunek, przyjazn i wdziecznosc. Istotna jest sama ceremonia wreczania prezentu, zapakowanego w pudelko i owinietego kolorowym papierem dobrej jakosci. Sam prezent moze byc skromny, ale opakowanie i ceremonia towarzysza mu zawsze. Prezent wreczmy trzymajac go oburacz i klaniamy sie.
Nie nalezy wreczac przesadnie drogich prezentow, moze byc to krepujace dla obdarowanego. Gdy prezent jest komplementowany nalezy grzecznie zanizac jago wartosc.
Prezenty wreczane sa juz przy pierwszym spotkaniu (biznesowym lub wizycie w domu). Nie wreczamy prezentu u drzwi ale informujemy, ze przynieslismy maly upominek i wreczamy go pod koniec spotkania.
Japonczycy zazwyczaj odmawiaja przyjecia prezentu 2-3 razy a potem go akceptuja - jest to czesc rytualu.
Jezeli otrzymujemy umpominek rowniez odbieramy go dwiema rekami i klaniamy sie. Z ust Japonczyka mozemy uslyszec: 'wartosc tego daru jest znikoma w porownaniu z wartoscia naszej przyjazni'.
Prezenty takie jak czekoladki, slodycze czy alkohole sa mile widziane, nalezy pamietac by nie byly Made in Japan, ale raczej z kraju z ktorego pochodzimy. Nie nalezy dawac tanich firmowych gadzetow, ostrych przedmiotow jak noze, szable, nozyki do papieru, ani ksiazek.

Liczba cztery w japonskim brzmi podobnie jak `shuh-shuh' czyli smierc, stad numer ten uwazany jest za pechowy i nalezy go unikac. Nalezy unikac takze 9, za to 2 jest uznawana za szczesliwa.
Kolor czerwony jest kolorem zaloby i zarezerowany jest na pogrzeby stad nie pakujemy podarunkow w papier koloru czerwonego, a kartki nie wypisujemy czerwonym dlugopisem.

Kolor bialy jest kolorem bogow, uzywany jako symbol swietosci i czystosci, smierci i odrodzenia. Kolor ten jest uzywany na slubach i pogrzebach, jest to takze kolor zaloby.
Pomaranczowy jest kolorem milosci, a rozowy uznawany jest za wesoly pozytywny kolor.
Zielony zas jest symbolem zycia i energii zas oliwkowy symbolem dostojenstwa. Fiolet jest kolorem arystokracji i szlachectwa.
Polaczenie czarnego z czerwonym to symbol seksualnosci.

Giri- kluczowe pojęcie etyki jap., obowiązek moralny, rodzaj zobowiązania socjalnego, norma obowiązująca do przestrzegania

9. Proszę omówić obrzędy pogrzebowe Bororo w kontekście daru.

U Indian Bororo inicjacje chłopięce zbiegają się z uroczystościami pogrzebowymi.

Śmierć jednego z mieszkańców wsi traktowana jest jako zwycięstwo sił natury, dlatego po ceremonii pogrzebowej mężczyźni z klanu przeciwnego niż ten, z którego pochodził zmarły, idą na polowanie. Ma ono na celu wyrównanie rachunków z naturą. Jednak również natura ma prawo żądać rekompensaty. Ma to miejsce wtedy, gdy na takim polowaniu zginie jeden z myśliwych.

Wśród Indian Bororo udział kobiet w uroczystościach pogrzebowych ograniczał się jedynie do skąpych wystąpień z uwagi na zastosowanie poświęconych instrumentów muzycznych, na które kobietom nie wolno było spojrzeć. Nie wolno im również było spojrzeć na zmarłego, a gdyby któraś z kobiet lub dziecko spojrzały na tancerza, który reprezentuje mitycznego bohatera w walce z dzikim zwierzęciem, którego ryk wywołuje się przy pomocy brzęczyków - natychmiast grozi im śmierć. Kobiety przynoszą jedynie żywność przed drzwi domu klubowego mężczyzn gdzie odbywają się uroczystości, śpiewają pienia żałobne w obecności zwłok odseparowanych od nich matami i w końcowej fazie około dwutygodniowych uroczystości, gdy kości zmarłego zostały już oczyszczone z ciała, kobiecie przypada czynność zawieszenia kosza z kośćmi na palu obok chaty zmarłego, skąd na drugi dzień mężczyźni zabierają je grzebią w ziemi.

Indianie Bororo po pewnym czasie odkopywali szczątki pochowanej już osoby i urządzali drugi, ostateczny już pochówek. Wtedy też obecnym przy uroczystości ukazywał się sam zmarły w osobie zamaskowanego tancerza, przy akompaniamencie przeraźliwego odgłosu wydawanego przez brzęczyk. Indianie ci wierzyli, że w tym przyrządzie mieszkają duchy i dlatego kobietom, pod karą śmierci, nie wolno było ich oglądać.

10. Proszę omówić teorię daru na przykładzie społeczeństw Triobrandczyków.

Teoria daru; theory of the gift - koncepcja Marcela Gaussa, zgodnie z którą ofiarowywanie darów wynika ze zobowiązań społecznych, a nie z woli darczyńcy; te zobowiązania łączą się z relacjami wzajemności, które są podstawą społeczeństwa, w niektórych częściach świata (na przykład Polinezja, Melanezja, północno-zachodnie wybrzeże Ameryki Północnej) te relacje są bardzo mocne.  

Małżeństwo - kobieta po prostu przenosi się do domu męża ŕ następuje wymiana darów. Rodzina żony musi łożyć na gospodarstwo. Żona nie musi być wierna mężowi. Kobieta jest niezależna; mąż musi ją dobrze traktować i otaczać względami; jeżeli tak nie jest, kobieta ta wraca do swojej rodziny; mąż może ją odzyskać perswazjami i darami. 

11. Proszę omówić teorię potrzeb na przykładzie wybranego zjawiska lub zachowania powszechnego w społeczności kulturę,której studiujesz.

Model Abrahama Maslova

Potrzeby:

• samorealizacji - potrzeby samorealizacji - wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju swoich możliwości; stanowią środek do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych lub reakcje kompensujące niezaspokojenie innych potrzeb,

• estetyczne (potrzeba harmonii i piękna) sadou (wabicha), ikebana bento

• poznawcze (potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości)

• szacunku i uznania - potrzeby uznania i prestiżu we własnych oczach i w oczach innych ludzi;

• pragnienie potęgi, wyczynu i wolności,

• potrzeba respektu i uznania ze strony innych ludzi, dobrego statusu społecznego, sławy, dominacji, zwracania na siebie uwagi. harajuku

• przynależności - występują w usiłowaniach przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencji do nawiązywania bliskich intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu grupy,

• bezpieczeństwa - pobudzają do działania, zapewniając nienaruszalność, ujawniają się gdy dotychczasowe nawyki okazują się mało przydatne, sztuki walki?

• fizjologiczne - gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka.

Model Bronisława Malinowskiego

Zgodnie z teoriami instynktywistycznymi człowiek posiada pewną liczbę wrodzonych predyspozycji, "podstawowych potrzeb", na których nadbudowuje się dopiero kultura. Kultura jest więc ogromnym aparatem do zaspokojenia potrzeb, zespołem reakcji na te potrzeby i narzędzi potrzebnych do ich zaspokojenia. Opisać kulturę to opisać warunki, jakie muszą być spełnione aby zbiorowość była w stanie przetrwać.

7 potrzeb wg Malinowskiego, to:

• metabolizm,

• reprodukcja

• odpowiednie warunki fizyczne,

• bezpieczeństwo,

• ruchliwość,

• rozwój

• zdrowie.

Miało im odpowiadać 7 podstawowych imperatywów kulturowych:

• zaopatrzenie,

• małżeństwo i rodzina (system pokrewieństwa),

• mieszkanie i ubranie,

• ochrona i obrona,

• aktywność i komunikacja,

• przyuczanie i szkolenie,

• higiena.

12. Jak pojmowali zmianę w kulturze ewolucjoniści i funkcjonaliści- proszę porownać.

Ewolucjonizm Świat ulega stopniowym zmianom. Jest to proces ciągły i odbywa się w jednym kierunku, według określonego schematu. Są to zmiany na punkcie ilościowym i jakościowym. Zachodzą bardzo naturalnie, tak jak np. zmiany kulturowe. Wraz z kolejnymi epokami kultura dostosowuje swoją formę do aktualnie potrzebnych. Jej elementy, wierzenia, zwyczaje, praktyki, przechodzą modyfikację tylko na niewielkim szczeblu.

Funkcjonalizm W koncepcji Malinowskiego system, który osiągnie equilibrium, czyli stan idealnej harmonii wewnętrznej i zewnętrznej, nie zmienia się, nie następuje jego ewolucja, a zatem motorem zmian mogą być przede wszystkim bodźce zewnętrzne.
- każda kultura broni się przed zmianami

- equilibrium - punkt równowagi społecznej, wykształcony w toku długiego rozwoju, w którym panuje idealna odpowiedniość pomiędzy środkami a celami, do których ludzie dążą - pomiędzy potrzebami a odpowiadającymi im instytucjami (utopia)

- każda zmiana może być konieczna dla utrzymania równowagi, może być definicją równowagi, może być okresowym, subtelnym ruchem

- każda zmiana ma charakter instytucjonalny - zmienia się instytucja kultury

- zmianę warunkuje potrzeba (grupa potrzeb) - zanim powstanie nowa potrzeba nie zachodzą zmiany - potrzeba czynnikiem dynamicznym

- standard kulturowy - obejmuje wszelkie potrzeby danej społeczności, których niezaspokojenie musi doprowadzić do destrukcji całej kultury

13. Na czym polega semiotyczna analiza tekstu- proszę omówić na przykłądzie stołu wigilijnego

Semiotyka - Ogólna, formalna czyli logiczna teoria języka rozumianego jako system znakowy, zajmująca się językiem w aspekcie jego racjonalności i sprawności w aktach poznania i komunikowania.

Semiotyka opiera się na trzech filarach:

Znak - utworzony przez człowieka i odbierany przez jego zmysły np. słowo (napisane, wypowiedziane).

Kod - system znaków np. taniec.

Kultura - struktura, w której zanurzone są znaki i kody.

W samych znakach semiologia wyróżnia plan wyrażania (signifiant - znaczące, zewnętrzną formę dźwiękową i - wtórnie - graficzną znaku) oraz plan treści (signifié -znaczone, paralelną wobec planu wyrażania warstwę znaku konstruującą jego sens)

Semiologia (semiotyka); semiology (semiotics) - badania znaków obejmujące przedmioty oznaczające i oznaczane.

Konotat, sygnifikat - elementy analizy składnikowej; ten pierwszy zakłada konotację, a nie znaczenie (na przykład „zachowywać się jak wuj” jako przeciwstawienie bardziej formalnie określonej cechy kategorii „wuj”), ten drugi (razem z innymi sygnifikatami) definiuje daną kategorię.

Denotat - w analizie składnikowej przedmiot należący do danej kategorii.

Desygnat - w analizie składnikowej termin określający daną kategorię.

Analiza syntaktyczna - relacje znak - znak: badanie znaku w wewnetrznej formie utworu - czyli forma a tresc utowru

Analiza semantyczna - relacje znak - tresc: rekonstrukcja swiata przez dany tekst  
Analiza pragmatyczna - relacje znak - odbiorca: stosunek nadawcy o dobiorcy i nadawcy 

14. Na czym polega semiotyczna analiza tekstu- proszę omówić na przykładzie święconki

j.w.

15. Na czym polega etnograficzna teoria językowa - proszę omówić na przykładzie zaczerpniętym z języka orientalnego jakiego się uczysz.

Osobnym osiągnięciem Malinowskiego była wypracowana przez niego „etnograficzna teoria języka”, na gruncie której dowodził nierozerwalnego związku praktyk językowych z wielowarstwowym kontekstem kulturowym i rozwijał pragmatyczną koncepcję znaczenia. Ujmująca „słowo w kontekście działania”, teoria ta mieści w sobie oryginalny i wciąż nie w pełni zrealizowany program antropologicznych badań nad językiem.

to jet teoria Malinowskiego i generalnie chodzi o to, że języka nie można badać  oddzielnie, tylko razem z kulturą, bo stanowi on jej integralną część, że liczy się też kontekst i sytuacja, w której jest używany.  
czyli etnograficzna teoria jęz. w kontekście egzaminu oznacza, że liczy się nie tylko to co mówisz, ale też jak mówisz, jak siedzisz, jak jesteś ubrana, czy patrzysz jej w oczy itd.

Podarowanie paleczek kuai zi, nazwa ma zanaczanie. 

16. Na czym polega teoria zachowań językowych -proszę omówić na przykładzie zaczerpniętym z życia codziennego.

Teoria językowa Malinowskiego inaczej nazywana etnograficzną teorią językową  bądź teorią zachowań językowych...  
Teorii sam nie stworzył sformuowanie jej powstało na podstawie jego badań i tekstów. Sam stworzył raczej metodę poznawania języka i kultury poprzez siebie nawzajem. Język trzeba badać i analizować na tle szerokiego kontekstu kulturowego. Język to integralna część kultury. WAŻNY JEST KONTEKST WYPOWIEDZI.; ) Wszystko co otacza wypowiedź ma wpływ na znaczenie. W każdej innej sytuacji wypowiedź może znaczyć co innego. Język to nie tylko myśl ale i działanie. Główne zadanie języka to -> nie wyrażanie myśli, ale odgrywanie aktywnej, pragmatycznej roli w zakresie ludzkich zachowań...

Mowa faktyczna - czyli np. jak słyszymy rozmowę jakieś osoby przez telefon.... słyszymy tylko jej wypowiedź i tak naprawde nie wiemy o co chodzi w rozmowie... (to tez w sumie jest wazne przy tym). Kontekst przede wszystkim przy tym trzeba pamiętać i dać jakiś przykład : ona na wykładach dawała - "Miałam poślizg... to może znaczyć że rzeczywiście się pośliznęłam, ale także że się spóźniłam. Wszystko zależy od sytuacji.... gestykulacji i wszystkiego wokół ogólnie". 

17. Na czym polega hipoteza o ludzkiej wrodzonej zdolności językowej i teza o specyficznym charakterze ludzkiej zdolności językowej -proszę je porównać.

Hipoteza o ludzkiej wrodzonej zdolności językowej . Główny i najbardziej podstawowy podział stanowisk można przeprowadzić dzieląc je na:

• natywistyczne, stojące na stanowisku mówiącym, że kompetencja językowa (wiedza o tym jak budować poprawne gramatycznie zdania) jest wrodzona. Niektórzy badacze postulują, że kompetencja językowa, jaką posiadają dzieci, jest podobna do kompetencji dorosłych, a nawet taka sama jak użytkowników dorosłych (pogląd Atkinsona).

• nienatywistyczne, kompetencja językowa dzieci jest znacząco różna od kompetencji jaką dysponują dorośli użytkownicy języka. Kompetencja językowa dzieci rozwijana jest dzięki naśladowaniu przez nie dorosłych. Ludzkie zdolności językowe wynikają ze specyfiki aparatu fonetycznego jakim dysponujemy oraz ze struktury i sposobu w jaki funkcjonuje mózg. 

Model przedstawiony przez Skinnera został odrzucony przez Chomskiego, który skrytykował tą koncepcje w słynnej recenzji Verbal learning and verbal behavioior następującymi słowy: „ (...) nie istnieje empiryczny dowód, ani żaden inny argument popierający jakiekolwiek określone twierdzenie o względnym udziale 'sprzężenia zwrotnego' z otoczeniem i 'niezależnym wkładzie samego organizmu' w przyswajaniu języka.”6. W ten sposób Chomsky w jednym zdaniu wykazał, że po pierwsze twierdzenie o zachodzeniu procesu uczenia się jest nieprawomocne, a po drugie, Skinner bezpodstawnie docenia rolę wpływu wywieranego na dziecko przez opiekunów, lub mówiąc szerzej przez otoczenie (ludzi wśród których dziecko przebywa). Wynika to z faktu, iż otoczenia, w jakim się dziecko znalazło, nie można utożsamić z procesem uczenia się. Uważa że język ma zbyt skomplikowaną strukturę i z tego powodu nie można go sprowadzić do zbioru zachowań werbalnych, których można by dziecko wyuczyć. Zdaniem Chomskiego szybkość i łatwość z jaką dziecko opanowuje język, przy posiadaniu przez nie bardzo ubogiego materiału empirycznego, wskazuje na to, iż dzieci posiadają wysoce skomplikowane wrodzone zdolności językowe. Na poparcie tej tezy Chomsky przytacza argumenty mówiące, że dziecko potrafi tworzyć samodzielnie zdania, których nigdy wcześniej nie słyszało. Dodatowo dziecko często popełnia błędy takie, jak na przykład hiperregularyzacja, polegające na stosowaniu regularnych reguł semantyki i syntaktyki przy tworzeniu nowych wypowiedzi. Dziecko na przykład mówi: „narysować piesa”, bo mówi się narysować kota W wydanej w 1957 roku książce Syntatic Structures udowadniał, że proces nabywania języka jest uwarunkowany przez LAD czyli Language Acqusition Device. LAD to wrodzone struktury znajdujące się w mózgu, których funkcją jest przyswajanie języka.

Żadne dziecko nie posiada wrodzonej wiedzy językowej, posiada natomiast wrodzoną zdolność intelektualną, co Chomsky określa mianem kompetencji językowej, dzięki której w sprzyjających warunkach nabędzie język. Pod pojęciem sprzyjających warunków Chomsky rozumie wystawienie dziecka na działanie konkretnego języka naturalnego oraz kilkuletnie ćwiczenie umiejętności językowych. Podsumowując, współwystępowanie trzech czynników: wrodzonej „wiedzy” językowej, ekspozycji dziecka na konkretny język naturalny oraz umożliwienie ćwiczenia się w umiejętnościach, pozwala dziecku na opanowanie języka. Zdaniem Chomskiego istnienie wrodzonej kompetencji językowej pozwala ludziom na przyswojenie sobie systemu składającego się ze skończonego ciągu symboli kodujących pewne znaczenia i operowanie tymi symbolami przy użyciu reguły semantycznych i syntaktycznych. Czyli mówiąc krótko, kompetencje językowe umożliwiają opanowanie języka. Każde dziecko, niezależnie skąd pochodzą jego rodzice jest w stanie nabyć, jako pierwszy, dowolny język naturalny. Ta powszechnie znana prawda jest, zdaniem Chomskiego, dowodem na to, że wrodzona kompetencja językowa pozwala ludziom na opanowanie podstawowych zasad syntaktyki (nazywanych niezmiennikami językowymi - language invariants) wspólnych wszystkim istniejącym językom. Te wspólne wszystkim naturalnym językom zasady określił mianem gramatyki uniwersalnej. Do swojej teorii Chomski wprowadził także pojęcie gramatyki generatywnej.

Gramatyka generatywna jest najprostszym i zupełnym zbiorem reguł pozwalającym na generowanie poprawnych zdań w konkretnym języku. To dzięki niej dzieci potrafią używać języka w sposób twórczy. Jej zastosowanie nie ogranicza się do generowania nowych konstrukcji zdaniowych ale także do rozumienia wypowiedzi nie słyszanych wcześniej.  

Langue (język), parole (mówienie) - para terminów Ferdinanda de Saussure'a; ten pierwszy oznacza język w sensie struktury językowej lub gramatyki (przez analogię może to być zarówno gramatyka kultury, jak i gramatyka języka), ten drugi oznacza mówienie w sensie konkretnych wypowiedzi (przez analogię odnosi się do działania społecznego jako przeciwieństwa struktury społecznej).

Kompetencja językowa - w językoznawstwie zdolność albo wiedza wymagana od osoby władającej rodzimym językiem od intuicyjnego wyczucia, czy dana konstrukcja jest czy nie jest gramatyczna.  

Teza o specyficznym charakterze zdolności językowej W normalnych warunkach odpowiada on za powstawanie specjalnego rodzaju białka. Białko to włącza i wyłącza inne geny, gdy jeszcze podczas życia płodowego w naszym mózgu rozwijają się struktury odpowiedzialne za zdolności językowe i mowę Ptaki, nietoperze, ba, nawet pszczoły mają swoje wersje tego genu Pierwszym, który porównał ludzką i zwierzęcą wersję genu FOXP2, był Wolfgang Enard z niemieckiego Instytutu Antropologii Ewolucyjnej Maksa Plancka w Lipsku. Odkrył, że białko, za którego powstawanie odpowiada ów gen, różni się u ludzi i szympansów (a także goryli i makaków) dwiema cegiełkami aminokwasami. Od mysiego białka różni się trzema cegiełkami. FOXP2

Jednak tym, co najbardziej fascynuje mnie w teorii Chomskyego jest wyidealizowane pojecie „Uniwersalnej Gramatyki”. Według Chomskiego jest to„  wrodzona wiedza umożliwiająca nabycie dowolnego języka”⁴ .Wiedza ta dotyczy ogólnych cech struktur gramatycznych wspólnych wszystkim językom.

Co więcej, badania wykazują, że dzieci nigdy nie wypróbowują alternatywnych możliwości tworzenia gramatyk. Zaś argumentem głównym jest dla mnie fakt, iż dzieci niesłyszące tworzą samodzielnie (!) język migowy zgodny z zasadami uniwersalnej gramatyki⁷. Jeżeli więc, bez kontaktu z językiem dorosłych dzieci konstruują własny język oparty na tych samych zasadach, nie mamy żadnych podstaw, aby nazywać ten twór kopią. Język ten jest niezależny, zdeterminowany przez uwarunkowania genetyczne. amerykańskie dzieci, które w dziewiątym miesiącu życia zaledwie przez pięć godzin miały kontakt z językiem mandaryńskim - jedną z najbardziej rozpowszechnionych odmian chińskiego - są w stanie odróżniać poszczególne, czasami bardzo do siebie podobne elementy fonetyczne tego języka - wynika z innych eksperymentów Kuhl (dzieci amerykańskie w testach sprawdzających umiejętność rozróżniania elementów fonetycznych języka mandaryńskiego wypadły równie dobrze jak dzieci z Tajwanu, które mają kontakt z chińskim od urodzenia.¹² Badania te podkreślają „uprzywilejowaną” sytuację dzieci wychowujących się w środowiskach dwu- lub wielo- języcznych. Mają one możliwość zapoznania się z dźwiękami różnych języków w tak zwanym „okresie krytycznym”(do ok 10 miesiąca życia, kiedy to zaczynają koncentrować się na języku ojczystym), co jest podstawą do ich dobrego opanowania w przyszłości. 

18. Czego dotyczy teoria reltywizmu kulturowego , proszę ja porównać z teorią uniwersalizmu kulturowego.

To samo co pytanie niżej

19. Którą z teorii można uznać za bardziej odpowiednią przy analizie kultury społeczności,której język studiujesz, relatywizm czy uniwersalizm?

Boas -  twórca zasady relatywizmu kulturowego - każda z kultur rozwija się na swój własny sposób, a nie wg jednolitych praw. Zaprzeczył tezie ewolucjonistów (wszystkie kultury rozwijają się w ten sam sposób).

Każdą  z kultur należy badać w relacji do niej samej (nie ma kultury stanowiącej wzór odniesienia).

Relatywizm kulturowy - pogląd głoszący, iż żadna praktyka kulturowa nie jest dobra ani zła sama w sobie, ale musi być oceniona w kontekście w jakim funkcjonuje. Takie spojrzenie doprowadziło obserwatorów do powstrzymania się od ocen oraz sądów wartościujących obce praktyki z punktu widzenia własnej kultury. Relatywizm kulturowy odrzuca więc możliwość wartościowania obcej kultury przez pryzmat własnych wartości, prowadząc do większego obiektywizmu w postrzeganiu "swojej" i "obcej" kultury.

Z punktu widzenia metodologicznego przyjęcie relatywizmu kulturowego przez badacza kultury oznacza odrzucenie wartości własnej kultury jako miernika kultury obcej. Badacz powinien wyjść poza kulturę, aby móc obiektywnie porównać dwa różne systemy kulturowe.

Relatywizm kulturowy w najogólniejszej i najbardziej potocznej wersji zakłada więc, że kultury są ze sobą nieporównywalne i nie mogą być rozpatrywane w oderwaniu od kontekstu społecznego, z którego się wywodzą. Każde zjawisko, które naukowiec bada, należy analizować i interpretować tam, gdzie stanowi ono część danej kultury. Wojciech J. Burszta wyróżnia dwa rodzaje relatywizmu kulturowego. Pierwszy to deskryptywne potwierdzenie mnogości wariantów rozwiązywania przez człowieka „tych samych” zdawałoby się problemów egzystencjalnych. Kultur jest wiele, ale one wszystkie składają się na Kulturę. W wielu społecznościach spotkamy: rodzinę, władzę, system pokrewieństwa, wiedzę - ale każde z tych pojęć może uzyskać inną treść. Natomiast drugi według Burszty wariant relatywizmu to światopoglądowa formuła o bezwzględnej równości kultur. Jest to ujmowanie relatywizmu kulturowego jako koncepcji filozoficznej.

Uniwersalizm (łac. universalis `powszechny, ogólny`) - dążenie do ogarnięcia pewnej całości, objęcia wszystkiego, całokształt postaw i uznanie zasady dominacji całości nad częściami; powszechność. 

20. Jak twierdzenie o nieprzekładalności przysłów odnosi się do teorii Noama Chamskiego.

Nieprzekładnośc - Charakter jakiejś wypowiedzi, której nie możemy przypisać ekwiwalentnej wypowiedzi w innym języku

nieprzekładalnośc przysłów , w których przypadku należy poszukać ekwiwalentu w języku docelowym, uważając przy tym, by wybrane w tłumaczeniu przysłowie nie było zbyt związane z kulturą języka docelowego. Przykładem może być przysłowie: „wyszedł jak Zabłocki na mydle”, które trudno byłoby wykorzystać w tekście będącym tłumaczeniem.

Chomsky

Język jest według Chomsky'ego nieskończonym zbiorem zdań, generowanych za pomocą skończonej liczby reguł i słów. Opracował tzw. hierarchię Chomsky'ego - klasyfikację gramatyk języków formalnych. 

Bezbarwne zielone idee wściekle śpią, choć jest bezsensowne, to poprawne gramatycznie. Chomsky chciał w ten sposób uwidocznić, że składnia nie tworzy podstawowej struktury języka. Wskazuje na słowa jako znaki o określonych właściwościach, które funkcjonują w odpowiednim kontekście 

21. Co to jest znak i co jest znakiem.-omóić na przykłądzie..

Pojęcie znaku wiąże się z pojęciem relacji. Oznacza to, że znak zawsze występuje w relacji pomiędzy nim samym a przedmiotem (jest to aspekt semantyczny), pomiędzy nim samym a innym znakiem (aspekt syntaktyczny) i w relacji pomiędzy nim samym a użytkownikiem znaku (aspekt pragmatyczny). Wynosząc takie relacyjne rozumienie znaku na poziom kulturowy, można powiedzieć, że wspólnota kulturowa to sieć relacji pomiędzy znakami a członkami tej kultury. Otóż znak, prócz tego, że charakteryzuje go relacyjność, jest zarazem czynnikiem konstruującym rzeczywistość przedmiotową, a przy tym czynnikiem kreślącym granice pomiędzy podmiotem a przedmiotem oraz pomiędzy samymi podmiotami. Mówiąc innymi słowy, posługując się znakami, człowiek wpada w charakterystyczną ambiwalencję: znak zarazem czyni dlań dostępnym poznawczo przedmiot, a zarazem odgranicza, oddziela człowieka od tegoż przedmiotu. ten sam język jako system znaków czyni nas sobie nawzajem bliskimi i dostępnymi, kiedy za jego pośrednictwem prowadzimy dialog, wymieniamy spostrzeżenia, uzewnętrzniamy emocje. Ale kiedy zdarzy się nam spotkać kogoś, kogo języka po prostu nie znamy, język z pomostu przekształca się w granicę. Ktoś, kto nie zna danego kodu, nie potrafi odczytać znaku, czyli - nie potrafi się tym znakowym narzędziem posłużyć. Z tego powstaje złożoność problemów komunikacji międzykulturowej. Odmienność systemów znakowych (językowych, symbolicznych), jakimi posługują się członkowie różnych kultur, staje się pierwszą przyczyną braku porozumienia i zrozumienia.

Według definicji de Saussure'a znak zbudowany jest z dwóch elementów: znaczącego i znaczonego. Pierwszy to jego fizyczna reprezentacja np. obraz, słowo, fotografia, znak drogowy, a drugi to pojęcie z nim powiązane. 

Sign - w językoznawstwie Ferdinanda de Saussure'a połączenie oznaczającego (słowo) i tego, co jest przez nie oznaczane; w badaniach symboliki każde połączenie tego typu.

Oznaczające (element znaczący, strona oznaczająca); signifier - słowo lub symbol, które coś zastępują (przedmiot oznaczany).

Oznaczane (element znaczony, strona oznaczana); signified - przedmiot lub pojęcie, które reprezentują oznaczające.

znak jest mentalnie skonstruowaną, dualną jednostką składającą się z dwóch elementów - znaczonego i znaczącego, z których pierwszy to samo abstrakcyjne pojęcie, a drugi jego akustyczna realizacja. Niekoniecznie musi zachodzić relacja pomiędzy wyżej wymienionymi elementami, tak samo jak związek pomiędzy znakiem a nadawcą komunikatu, którego de Saussure postanowił wyeliminować ze swojej definicji.

litery to symbole głosek  

Aborygeni, którzy nigdy nie słyszeli o koniu ani nie widzieli go byli zmuszeni wymyślić lub zapożyczyć słowo określające to zwierzę.”(Sapir 1963:219) 

Charles Sanders Peirce teoria znaku: Znak jest dla niego tym, co łączy i pośredniczy między dziedzinami różnych bytów — potencjalnych możliwości, aktualnego doświadczenia, ogólnych praw — w taki sposób, że różnorodność ta może być sprowadzona do jedności rozumu" ^{[ 3 ]}. Znak jest wiec czymś fizycznym, może być postrzegany dzięki zmysłom, i zawsze odnosi się do czegoś innego Dla tego semiologa znakiem było praktycznie wszystko, Triadyczna koncepcja znaku polega więc na ujmowaniu znaku jako jedności będącej relacją trójczłonową pomiędzy środkiem przekazu, przedmiotem i interpretantem" Najistotniejszym jednak podziałem znaku jest podział ze względu na przedmiot na ikonę indeks i symbol. Ikona, zachowuje silne podobieństwo do elementu znaczonego. Przykładem ikony jest fotografia osoby, portret, perfumy sygnalizujące podniecenie seksualne. „Istotną, szczególnie wyróżniającą cechą znaku ikonicznego jest to, że dzięki jego bezpośredniej obserwacji można odkryć prawdy o przedmiocie inne niż te, które wystarczają do określenia jego budowy" ^{[ 9 ]}. Indeks, posiada bezpośredni związek fizyczny z przedmiotem, do którego się odnosi. Indeksem ognia jest dym, przeziębienia jest kichanie. Symbol jest znakiem, który oznacza jakiś przedmiot w wyniku przyjętej konwencji. Wszystkie słowa i cyfry arabskie są symbolami.W semiotyce semioza - to w języku proces tworzenia, odbierania i przekazywania znaków. W procesie tym ujawnia się znaczeniowa funkcja znaku. W socjologii semioza wskazywana jest jako nieodłączny element kultury, bowiem tylko człowiek posiada umiejętność posługiwania się znakami. 

Flaga jest symbolem narodowym, symbol odpowiednik pojęcia postrzegany zmysłowo. Najbardziej ogólnie jest to zastąpienie jednego pojęcia innym 

22. Czy polskie obrzędy i rytuały zaduszkowe można zaliczyc do sfery magi czy religii -proszę uzasadnic.

Religia Pierwszą definicję religii zawdzięczamy Edwardowi Tyrolowi, który określił religię jako "wiarę w istoty duchowe”. Uważał, że najpierwotniejszą jej formą był animizm- wierzenie przypisujące nadnaturalne moce duchowe całej przyrodzie ożywionej i nieożywionej (zwierzętom, roślinom, nawet przedmiotom martwym)

Magia to - według definicji Aleistera Crowleya - sztuka kształtowania rzeczywistosci podług swojej woli. Bardziej tradycyjna definicja określa magię jako zespół praktyk opierających się na wierzeniu w możliwość zapanowania nad światem otaczającym i siłami nadprzyrodzonymi przy pomocy: zaklęć, gestów i innych rytualnych czynności, zwanych ogólnie obrzędami magicznymi.

Magia a religia

Można oczywiście zadać pytanie o różnice między magią, a religią. W obu tych formach ludzkiej aktywności występuje wiara w istnienie świata pozazmysłowego, a więc nie weryfikowalnego drogą doświadczalną. W magii, podobnie jak w religii, może dojść do personifikacji sił nadprzyrodzonych (np. dżinny, demony itp.), istnieje jednak zasadnicza różnica w kontaktach z tymi siłami pozwalająca odróżnić religię od magii: w magii nie dochodzi do złożonego kontaktu psychicznego między sprawującym obrzęd, a duchem, do którego się on zwraca (niepowodzenie obrzędu zostanie przypisane brakom umiejętności maga, nie zaś, jak w religii, np. kaprysowi bóstwa). Istotną różnicą jest także to, że osoba kierująca się myśleniem magicznym, np. szaman zakłada, że dzięki praktykom magicznym ma wpływ na bieg zdarzeń otaczającego ją świata, a jeżeli napotyka trudności, zakłada, że spotkał się z silniejszą magią, natomiast w kierująca się myśleniem religijnym (kapłan) zakłada, że nie jest w stanie wywierać wpływu na istoty duchowe, lecz może je jedynie przebłagać poprzez np. modlitwę. Myślenie opierające się na magii zakłada więc siłe sprawczą człowieka, natomiast myślenie religijne zakłada, że bieg zdarzeń w świecie jest zależny od istot wyższych, bogów. 

Częstym punktem różniącym magię i religię jest postać czarownika/szamana. Otóż tylko osoba charakteryzująca się szczególnymi cechami może zostać czarownikiem/szamanem. Najczęściej jest to osoba wyjątkowo wrażliwa, która silniej niż inni przeżywa kryzysy życiowe, często też intelektem przewyższająca resztę swych towarzyszy. Ma zdolność łączności z siłami nadprzyrodzonymi. Natomiast kapłan działa za pomocą obrzędu, nie mają tu znaczenia własności jego charakteru, osobowości[6]. Aczkolwiek w przypadku kapłana mówi się przecież o powołaniu. Czy to nie nic innego, jak zespół specyficznych predyspozycji, które przeznaczają w ten sposób daną osobę do pełnienia określonych ról?

Magii przypisuje się skrytość, bo magiczne rytuały odbywają się poza zasięgiem ludzkiego oka, a religii jawność, gdyż jej ryty są publiczne. Ale czy na pewno? Wystarczy za przykład wziąć mszę świętą. Przestrzeń kościoła, na której znajduje się ołtarz i odprawiane są uroczystości dostępny jest przecież tylko i wyłącznie kapłanowi. Szary człowiek nie ma tam dostępu. W trakcie mszy, nawet osoba siedząca w pierwszej ławce nie jest w stanie dostrzec wszystkich szczegółów "magicznych" czynności, wykonywanych przy ołtarzu. Granica między publicznym, dostępnym dla każdego, a niejawnym, przeznaczonym tylko dla wybrańców jest wyraźna.

Tradycja chrześcijańska widzi w magii formę zwodzenia duchowego, także poprzez działanie szatana. W chrześcijańskim rozeznaniu duchowym wspartym doświadczeniem duszpasterskoegzorcystycznym: 1) Magia jest pokusą złego ducha, szatana, 2) Szatan czy Lucyfer jest patronem magii. (...) Nauka Kościoła głosi realne działanie szatana, a o jego związku z magią przypominają liczne kościelne dokumenty"

Zaduszki - polski współczesny odpowiednik pogańskiego święta Dziadów. Przypada ono 2 listopada w Dzień Zaduszny, po dniu Wszystkich Świętych.Tego dnia ludzie wspominają wszystkich, którzy odeszli z tego świata, polscy katolicy modlą się za wszystkich wiernych zmarłych, których dusze według ich wiary przebywają teraz w czyśćcu. Rodzimowiercy słowiańscy odprawiają Dziady za Wele, które z różnych przyczyn nie mogą odnaleźć drogi do Nawii.Obecnie groby odwiedza się raczej w dzień Wszystkich Świętych, który jest dniem wolnym od pracy.

Zwyczaje

W Zaduszki odwiedza się cmentarze, groby zmarłych z rodziny i uczestniczy się w mszach, modląc się w intencji zmarłych. Tego dnia istnieje tradycja zapalania świeczek czy zniczy na grobach zmarłych oraz składania kwiatów, wieńców lub też innego typu ozdób mających być symbolem pamięci o tychże zmarłych. Tradycja stawiania zniczy na grobach wywodzi się z dawnego pogańskiego zwyczaju rozpalania ognisk na mogiłach, wierzono bowiem, że ogrzeją one błąkające się po ziemi dusze.

Dawniej zwyczaj zakazywał tego dnia wykonywania niektórych czynności, aby nie skaleczyć, nie rozgnieść czy w inny sposób nie znieważyć odwiedzającej dom duszy. Zakazane było: klepanie masła, deptanie kapusty, maglowanie, przędzenie i tkanie, cięcie sieczki, wylewanie pomyj i spluwanie.

Inne oryginalne kulturowo sposoby obchodzenia tego święta to m.in. anglosaski Halloween (przypadające 31 października) i meksykański Dzień Zmarłych (hiszp.: Día de los Muertos).

23. Proszę wskazac trzy obrzędy lub zachowania typowe dla społeczności kulturę ,której studiujesz, które można bez żadnych wątpliwości zaklasyfikowac jako należące do sfery religii- uzasadnij swój wybór.

Wśród japońskich obrzędów Shinto można wyróżnić m.in.

-przynoszenie do chramów niemowląt w 30-ym lub 100-nym dniu od narodzin

-a także uroczystości (Sichigosan) kiedy udziela się błogosławieństwa dziewczętom w wieku lat trzech i siedmiu oraz chłopcom w wieku 5 lat.

Domowy ołtarzyk shinktou

24. j.w. należące do sfery magii.

wiara w przynoszące szczęście talizmany i ochronne amulety. Wybitnym przykładem jest pękata lalka zwana daruma lub okiaragi-koboshi (karykatura portretu Bodhidharmy, pierwszego partiarchy budyzmu zen). Tysiące figurek darumy kupowane jest rokrocznie w Nowy Rok w świątyniach, chramach lub innych sklepach w nadziei spełnienia osobistych życzeń.
strach przed liczba 4
rozsypywanie soli przed domami
Oharae- topienie papierowych lalek

25. Proszę omówic teorię Arnolda van Gennepa na przykładzie obrzezania u Dowayów.

Obrzęd przejścia to obrzęd, którego charakterystyczną cechą jest zmiana (odebranie i nadanie) jakiejś właściwości poddanego mu człowieka. Często służy do zaznaczenia przełomowych okresów w życiu jednostki, związanych z przechodzeniem z jednej fazy życia do kolejnej, zmianą grupy wiekowej lub społecznej. Charakter o.p. mogą mieć także rytuały odprawiane przy okazji fizycznych zmian miejsca: przekroczenia granicy terytorium, przeprowadzki, podróży (szczególnie podróż sakralna - pielgrzymka).

Arnold van Gennep w 1909 r. rozszerzył zakres dotychczas używanego pojęcia na wiele pozornie różnych obrzędów. Według niego charakter obrzędów przejścia mogą posiadać rytuały związane z:

• fizycznym przejściem przez terytorium, pomieszczenia;

• powitaniem i włączeniem obcego do społeczności;

• ciążą i narodzeniem dziecka;

• przejściem z fazy życia dziecięcej do dojrzałości (np. postrzyżyny);

• inicjacją do stowarzyszeń (zawod., polit., wojsk.), kast, klanów, grup religijnych (w tym chrzest);

• zaręczynami i małżeństwem;

• pogrzebem.

Dowayowie są niewielkim plemieniem kameruńskim. Niewinność to cnota
nad cnotami wychwalana od średniowiecza aż po czasy dzisiejsze. I w tym wypadku „niewinność" jest atutem. Niewinne jest niebo nad Kamerunem co pozwala mieszkańcom pozdrawiać się słowami: „Czy niebo jest dla ciebie czyste? ".Wiek niewinności w rzeczywistości jednak nie trwa w życiu tubylców długo, kończy się wraz z obrzędem inicjacyjnym chłopców (obrzezaniem ).

26. Proszę wyjaśnic co to są obrzędy przejścia na przykładzie wybranego rytuału religijnego i wybranego rytuału religijnego i wybranego rytuału magicznego powszechnego w kulturze społeczności język której studiujesz (lub w kulturze polskiej).

Obrzęd przejścia j.w. przykład każdy sam

Seijin-shiki (jap. 成人式, Seijin-shiki^?) - japońska ceremonia osiągnięcia dojrzałości. Została ustanowiona oficjalnie w 1948 roku. Do roku 1999 odbywała się zawsze 15 stycznia, od 2000 roku jest świętem ruchomym, przypadającym na drugi poniedziałek stycznia. Jest to święto o nazwie Dzień Dorosłych (Seijin-no Hi).

Z okazji seijin-shiki wszyscy, którzy 2 kwietnia poprzedniego roku ukończyli 20 rok życia lub osiągną ten wiek do 1 kwietnia bieżącego roku podróżują do swoich rodzinnych stron, gdzie pojawiają się w trakcie uroczystości organizowanej przez władze gminne, ubrani w tradycyjne, często niezwykle kosztowne, stroje. Podczas uroczystości przedstawiciel władz informuje wchodzących w okres dojrzałości o ich obowiązkach. Potem następują uroczystości w świątyniach. Organizowane są między innymi ćwiczenia kyūdō, mające pokazać, iż dorosłość jest nieustającym wyzwaniem, któremu można sprostać jedynie dzięki cierpliwości i samokontroli.

W Japonii ukończenie 20 lat pozwala na uczestniczenie w życiu politycznym oraz legalne picie alkoholu, palenie papierosów.

Ceremonie oczyszczenia

ceremonia intronizacji

27. Proszę wyjaśnic jaka jest różnica między świętem a obrzędem - na wybranym przykłądzie zaczerpnietym z tradycji społecznoścu,której kulturę i język studiujesz

Święto - ogólne określenie szczególnych dni lub dłuższych okresów powtarzających się regularnie co rok. Święto może mieć charakter religijny (np. Boże Narodzenie), narodowy (np. Trzeciego Maja), państwowy (np. Święto Niepodległości) lub międzynarodowy (np. Dzień Praw Człowieka). Może upamiętniać jakieś wydarzenie (np. bitwę), podkreślać wagę pewnych problemów (np. Sprzątanie świata), może też być okazją do uczczenia osoby (np. Jana Pawła II) czy grupy społecznej (np. pracowników) lub zawodowej (np. górników).Z większością świąt wiążą się pewne zwyczaje i uroczysty sposób celebrowania. Niektóre święta są też dniem wolnym od pracy.

Obrzęd to zespół zakorzenionych w tradycji, nierzadko określonych przepisami, czynności i praktyk o znaczeniu symbolicznym, towarzyszących jakiejś uroczystości o charakterze związanym z charakterem społeczności. Obrzędy dzielimy na religijne i świeckie.

Rodzaje obrzędów:

• inicjacyjne - np. obrzezanie, chrzciny

• afirmacyjne - np. jubileusz pracy, pożycia małżeńskiego

• współżycia - np. świąt rodzinnych

• izolacji - np. pożegnanie, pogrzeb

• przejścia - np. ślub

święto: ganjitsu nowy rok

obrzad swiecki hanami,

28. Proszę zanalizowac przestrzeń Kampusu Głównego UW w kategoriach sacrum i profanum.

Sacrum (łac.) - sfera świętości, przeciwieństwo profanum - sfery świeckiej. Wokół niej koncentrują się wierzenia i praktyki religijne. Właściwość (stała bądź ulotna), która przysługuje niektórym przedmiotom (narzędzia kultu religijnego - naczynia, święte księgi, szaty), istotom (król, kapłan), przestrzeniom (świątynia, wzniesienie), okresom (niedziela, czas postu, Wielkanoc itp.). Siedzibą sacrum może stać się wszystko, nawet zwykłe przedmioty; miejsca czy osoby mogą otrzymać tę właściwość, lub ją utracić.

Przeciwieństwem sacrum jest profanum - przestrzeń przeznaczona dla niewtajemniczonych (profanów).

Profanum (łac.) - sfera świeckości, przeciwieństwo sacrum - sfery świętej. W sferze tej odbywają się wszystkie codzienne wydarzenia z życia człowieka. 

29. Proszę dokonac analizy przestrzeni świątyni w kulturze społeczności której język studiujesz.

Świątynia jest miejscem oddawania czci bóstwom lokalnym.

Przed swiątynią brama, oddziela teren świątyni od zwykłego, profanum
Shimenawa: słomiany powroz wydzielający strefę nieskalana (sacrum), nad bramą
Honden: główny pawilon, w którym znajduje się substrat bóstwa

Haiden: pawilon modlitwy
Heiden: pawilon ofiarny
Kaguraden: pawilon do rytualnych tańcow kagura
Shinsenden: pawilon, w którym przygotowuje się ofiary z gotowych potraw
Saikan: pawopm rytualnego oczyszczania dla kapłanów
Temizuya: miejsce oczyszczeń przed wejściem do świątyni
Shamusho: pomieszczenie adm.
Tamagaki: ogrodzenie

30. Jak można skategoryzowac czas w życiu społeczności studentów i pracowników UW.

Czas - miernik trwania, jest w antropologii jedną z kluczowych wartości tożsamości kulturowej, kształtujących życie jednostki i zbiorowości, do której ta przynależy, oraz ich stosunek do świata.

typowy mieszkaniec Azji sądzi wręcz przeciwnie - przeżywa raczej swoisty monizm. Dla niego nie ma tak wyraźnej granicy między doczesnością a wiecznością. Życie ludzkie jest całością niepodzieloną przez śmierć. Świat ludzi, a Boska rzeczywistość to jedno i to samo

Większość przedstawicieli danej kultury nie zdaje sobie sprawy, że sposób, w jaki postrzegają oni czas, jest w nich wpisany kulturowo; sądzą, że jest naturalny i oczywisty. Dopiero w zderzeniu z innymi kulturami ujawnia się jego względność. W wielu kulturach miarą czasu były cykle przyrody, na przykład ilość wiosen, zim lub pełni księżyca.

Wyobraź  sobie, że Włoch umówił się na spotkanie ze Szwedem. Dla Szweda naturalne jest, żeby przyjść 5 minut przed czasem. Włoch natomiast przyzwyczajony jest, że punktualność nie ma w jego społeczeństwie żadnego znaczenia, więc oczywiście spóźnił się o 20 minut. W rezultacie Szwed jest wściekły, że tamten go lekceważy, a Włoch obraża się, że Szwed jest sztywny i małostkowy. Choć przecież żaden z nich nie miał złych intencji

w Chinach nigdy nie wprowadzono zadnej ery. Powszechnie

praktykowano liczenie lat od nowa po wstapieniu na tron kolejnego cesarza.

Chiński kalendarz składa się z sześćdziesięcioletnich cykli, które stanowią kombinację dwunastu Ziemskich Gałęzi (Ziemskich Konarów) reprezentowanych przez 12 zwierząt i pięciu Niebiańskich Pni ukazywanych przez 5 żywiołów: woda, ziemia, drewno, ogień, metal - każdy w wariancie ying lub yang. Opiera się na precyzyjnej obserwacji wysokości słońca oraz faz księżyca. W 1911 r. Chińczycy zaadoptowali zachodni kalendarz, co miało znaczenie przede wszystkim dla osób prowadzących interesy. Jednak kalendarz księżycowy nadal stosowany jest dla określenia momentu odbywania się niektórych uroczystości, np. Chińskiego Nowego Roku.

Brązowego Ziemskiego Bawołu 2009 ,nastepny to tygrys 

31.j.w w życiu społęcznosci język I kulturę , której studiujesz, porównaj z jednym ze społeczeństw europejskich.

np. Właśnie kwestia spóźniania się Włochów i punktualnośc japończyków.

32. Którą  z teorii o jakich była mowa podczas zajęć można się  posłużyć do zbadania i opisu danej kultury.

B. Malinowski i jego metoda obserwacji

Obserwacja jawna i niejawna

W obserwacji jawnej osoby badane wiedzą o tym, że są przedmiotem zainteresowania obserwatora, przy czym nie muszą być poinformowane o przedmiocie i celu badania. Z tego powodu mogą zmieniać swoje postępowanie

W obserwacji niejawnej osoby badane nie wiedzą o tym, że są obiektem obserwacji, dzięki czemu ich zachowania traktowane są jako bardziej "naturalne". Pewnym utrudnieniem przy stosowaniu tej techniki jest konieczność rejestracji wyników w sposób niedostrzeżony lub nie wzbudzający podejrzeń.

Obserwacja uczestnicząca i nieuczestnicząca

Obserwacja uczestnicząca polega na wejściu badacza w określone środowisko społeczne i obserwowaniu danej zbiorowości od wewnątrz tj. jako jeden z jej członków.

Obserwacja nieuczestnicząca polegająca na obserwowaniu danej zbiorowości "z zewnątrz", czyli bez ingerencji w zachodzące w niej interakcje i zachowania.

Obserwacja kontrolowana i niekontrolowana

W obserwacji kontrolowanej w jasny sposób określone jest co i w jaki sposób jest rejestrowane. Rejestracja wyników obserwacji oparta jest najczęściej na kwestionariuszach obserwacji. Jest to technika zestandaryzowana, której wyniki można analizować metodami statystycznymi.

Obserwacja niekontrolowana jest natomiast techniką elastyczną, w której cel i zakres obserwacji, a także sposób rejestracji pomiaru nie są jasno zdefiniowane i zależą od uznania badacza.

• Badacz powinien zakładać stację badawczą w znacznej odległości od ośrodka kultury, z którą związany jest dany badacz (np. od misji, w której można by mieszkać). Pozwoli to uniknąć sytuacji, w której badacz będzie przychodził do wioski jak do pracy. Ważne jest przebywanie w badanej społeczności cały czas tak by nic nie umykało uwadze i by można było wczuć się, żyć takim samym życiem jak badana społeczność. Jednak nie może to być zbyt duża odległość na wypadek zniechęcenia, rozczarowania, tęsknoty, które prędzej czy później przeżywa każdy antropolog w trakcie badań terenowych (tym sprawom Malinowski poświęcił bardzo dużo uwagi).

• Badacz powinien mówić w języku tubylców - trzeba się go nauczyć,zazwyczaj dopiero na miejscu. Korzystanie z usług tłumacza stanowi filtr - tłumacz często sam określa to, co jego zdaniem może interesować badacza pomijając niektóre sprawy, dodając coś od siebie, nie dając badaczowi prawa wyboru. Posługiwanie się językami pidżynowymi także jest niepożądanym filtrem.

• Obowiązkiem badacza jest respektowanie praw, reguł, obyczajów, kanonów zachowania obecnych w badanej społeczności. Powinien on też odznaczać się umiejętnością wyczuwania co może należeć do złych lub dobrych manier w danej kulturze.

• Antropolog-badacz musi stać się elementem, który nie zakłóca życia społeczności. Musi być przez nią zaakceptowany najpełniej jak tylko się da - w sytuacji gdy ktoś czuje, że jest obserwowany, nie zachowuje się w swój naturalny sposób. Okres przyzwyczajania się do osoby badacza zawsze jest obecny. W czasie badań tubylcy nie muszą i na ogół nie zrozumieją celu pobytu antropologa, choć oczywiście wytłumaczą to sobie na swój sposób.

studia kulturowe jako metoda badań

Boas był zwolennikiem poglądu, że badanie kultury jest niemożliwe bez uwzględnienia kontekstów historycznych. Jako pierwszy zaczął mówić o kulturach, a nie o jednej kulturze. Jest więc twórcą relatywizmu w antropologii. Do antropologii wprowadził badania historyczne - z historii wywodził obecny kształt kultur. Interesował go konkret i uważał, że jedyną metodą sprawdzania słuszności danej teorii są badania empiryczne. 

Opis gęsty

mruganie oczami

Gilbert Ryle rozróżnia na tej podstawie dwa rodzaje opisu zjawisk: opis rzadki -skupiający się na prostej rejestracji zdarzeń, nie widzący różnicy pomiędzy mrugnięciem porozumiewawczym, a nerwowym tikiem i opis gęsty, który nie ogranicza się jedynie do klasyfikacji zaobserwowanych faktów, stara się natomiast zinterpretować ich sens. Clifford Geertz przenosi poczynione przez Ryle'a rozróżnienia na grunt antropologii Dlatego też opis gęsty jest perspektywą badawczą skupiająca się przede wszystkim na analizie działań podejmowanych przez aktorów społecznych i sensach jakie oni sami przypisują im w określonych okolicznościach. Uwaga antropologa koncentruje się tu na tym co dane działanie wyraża w konkretnej sytuacji, jakie sensy ze sobą niesie w konkretnym użyciu. Opis gęsty jest więc swego rodzaju interpretacją Opis gęsty jest analizą kultury w jej „dzianiu się”, skupia się na okolicznościach i podejmowanych w ich kontekście działaniach. Tak pojmowana praktyka antropologiczna ma służyć utrwalaniu „ulotnych” zdarzeń i ich sensów .

1. Proszę omówić założenia ewolucjonizmu i funkcjonalizmu , który z kierunków uważasz za bardziej przydatny do badania i analizy kultury społeczności,której język studiujesz.

Ewolucjonizm:

- głównym elementem eyznaczającym rozwój kultury jest postęp wyznaczający rozwój z etapów niższych ku wyższym; wszystkie kultury przechodzą przez te same etapy rozwoju choć mogą w różnym tempie

- prawa natury działają też w świecie kultury.prawa rozwoju kulturowego wynikaja wiec z ogólnych zasad rozwoju ,jakie dają się opisac w świecie przyrody

- to,co determinuje rozwój to także możliwość kumulacji doświadczeń i przekazywania ich,a o tym decyduje w przypadku ludzi rozum i możliwoć posługiwania się nim

- caly gatunek ludzki jest obdarzony tą samą psychiką

-rozwój psychiczny uzależniony również od warunków naturalnych

Funkcjonalizm:

• sprzeciw wobec propozycji ewolucjonistycznych jako spekulatywnych;

• sprzeciw wobec kierunków kulturowo-historycznych w antropologii (dyfuzjonizmu) ze względu na przypisywanie przez nie ważnej roli formom wytworów kulturowych przy ignorowaniu ich funkcji;

• nacisk na badania empiryczne (obserwacja uczestnicząca);

• traktowanie kultury jako narzędzia zaspokajania ludzkich potrzeb (mechanizm adaptacyjny);

• traktowanie społeczeństwa jako organizmu złożonego z części, z których każda pełni określoną rolę z punktu widzenia zapewnienia optymalnej adaptacji; naczelne pytania funkcjonalizmu dotyczyły wzajemnych funkcjonalnych związków między elementami kultury oraz tego, w jaki sposób te elementy przyczyniają się lub umożliwiają utrzymanie się całości, której są częściami;

• determinizm ekologiczny.

Podstawowym założeniem funkcjonalizmu stało się przekonanie, że ludzka kultura jest złożoną wielowymiarową całością, której istnienie i funkcjonowanie analizować można w perspektywie synchronicznej, w kategoriach wzajemnych związków i współzależności zachodzących pomiędzy poszczególnymi dziedzinami działalności kulturowej. Inaczej mówiąc, podstawowym problemem badawczym dla funkcjonalistów jest opisanie mechanizmu funkcjonowania danej kultury.

Funkcjonalizm jest orientacją, która zakłada całościowe i systemowe traktowanie kultury, a zjawiska kulturowe wyjaśnia w oparciu o ich funkcje. Wszelkie zjawiska kulturowe i społeczne spełniają określone funkcje w ramach systemu, w którym istnieją. Ich sens można zrozumieć przez te funkcje. Każde, nawet najmniejsze zjawisko kulturowe ma jakiś cel. W kulturze nie ma przypadków.

Według funkcjonalizmu człowiek poddany jest determinizmowi biologicznemu i kulturowemu. Zaspokajanie potrzeb ludzkich odbywa się zawsze przy pomocy kultury, a nie w sposób naturalny. Zaspokajanie odbywa się od potrzeby podstawowej, przez biologiczną, na potrzebach wyższego rzędu kończąc. Każdej potrzebie odpowiada jakaś reakcja kulturowa. Na każdą potrzebę kultura reaguje w określony sposób.

Kultura jest całością, co wiązało się z koniecznością analizy zjawiska czy elementu kulturowego w ramach szerszej całości, gdyż pomiędzy nimi występują zawsze wzajemne powiązania, kultura jest zintegrowanym systemem, harmonijnym.

33. Proszę omówić założenia historyzmu boasowskiego i strukturalizmu - który z kierunków uważasz za bardziej przydatny do badania i analizy kultury społeczności ,której język studiujesz.

Historyzm Boasowski - nurt zapoczątkowany przez Franza Boasa w antropologii kulturowej. Jego wpływy obejmowały przede wszystkim uczonych amerykańskich. Nazywany bywa też dyfuzjonizmem amerykańskim dla odróżnienia od dyfuzjonizmu w Europie.

Historyzm Boasowski opiera się o trzy założenia metodologiczne:

• historyzm faktograficzny - antropologowie w swojej pracy prowadzą badania historyczne, rekonstruując fakty, a nie tworząc prawa;

• psychologizm - aby wyjaśnić jakikolwiek fenomen należący do sfery kultury, trzeba mieć na uwadze ludzką psychikę;

• atomizm albo antyholizm - nie można dać całościowego, syntetycznego opisu kultury bez zapoznania się ze wszystkimi jej cechami.

Strukturalizm zakłada, że rzeczywistość jest uporządkowana i zorganizowana, inaczej „ustrukturyzowana” i tylko przez badanie struktur można odkryć sens i funkcje elementów rzeczywistości
struktury są zróżnicowane, ale również samowystarczalne, posiadają one ogólne i konieczne cechy -
struktura ma potrójny charakter: całości, przekształceń i samosterowania (trwałość i niezmienność),
człowiek istnieje w ugrupowaniach społecznych, które są całościami; całości te ulegają przekształceniom, czyli transformacjom, a istnienie norm i sankcji społecznych to zapewnienie samoregulacji systemu społecznego;

kształt stosunków społecznych i kultury tj. obserwowalna rzeczywistość społeczna i kulturowa jest zewnętrznym wyrazem, znakiem nie uświadamianych przez ludzi struktur. Struktury te są odnajdywane dzięki transformacyjnej analizie strukturalnej.
struktury:
1) reguły zawierania małżeństw - krążenie kobiet i wymiana ekonomiczna,
2) mit - mit jest słowem, czyli całością znaczącą - nie jest tym co zawiera przekaz, ale sposobem znaczenia, formą, - jest wtórnym elementem semiologicznym, tworzącą znak całość
„Mit nie jest wyrazem podstawowych uczuć człowieka, nie jest przejawem archetypów, nie jest tłumaczeniem zjawisk niezrozumiałych i nie jest protohistorią - mit jak język ujmuje świat, tylko że na innym poziomie - istnieje logiczna spójność myślenia mitycznego i myślenia naukowego, a różnice dotyczą charakteru rzeczy, do których odnoszą się operacje umysłowe”
elementem konstytutywnych mitu jest mitem jak fonem, morfem czy semem
istnieje logika myślenia nieracjonalnego i wyraża się ona w mitach - „wszystkie mity mówią to samo”; obecność mitu jest stałym atrybutem myślenia ludzkiego;

33. Proszę omówić założenia teorii kręgów kulturowych i szkoły kultury i osobowości - który z kierunków uważasz za bardziej przydatny...

Krąg kulturowy - grupa powiązanych ze sobą cech kulturowych lub obszary geograficzne, gdzie są odkrywane; pojęcie fundamentalne dla dyfuzjonistów niemiecko-austriackich, którzy postrzegali te kręgi jako rozprzestrzeniające się stopniowo na wcześniejsze kręgi kulturowe, np. krąg amerykańsko-europejski, krąg azjatycki.

(Pojęcie wywodzi się ze szkoły kulturowo-historycznej czyli niemiecko-austriackiej; wprowadzone najpierw przez Ratzel'a, potem Frobenius'a, a potem się mówi, że twórcą tej teorii był Wilhelm Schmidt:

- Mieszane formy graniczne rozmaitych kultur są zawsze młodsze od kultur, których składniki stanowią.

- Jeżeli jedna kultura przecina jakąś inną kulturę, to jest młodsza od kultury rozdzielanej. A przynajmniej tak założył.

- Kultura, na terenie której znajdują się rozrzucone resztki jakiejś innej kultury, jest młodsza od kultury rozdzielanej.

- Kolebką całej cywilizacji nie jest Egipt, a Azja. I stąd rozpowszechniły się cywilizacje wszystkie. Oczywiście - najstarsze kultury zajęły centrum, a najmłodsze - na peryferiach. Z drugiej strony - w centrum są najmłodsze. Bo powstało sobie coś, a potem było wypychane przez kolejne kręgi.

- Wszystko, co nowe, dokonuje ekspansji na tereny, które zajmował ktoś przed nim.)

Ten nurt zaowocował powstanie nowej szkoły na gruncie antropologii - „Kultura i osobowość”
Boas - twórca zasady relatywizmu kulturowego - każda z kultur rozwija się na swój własny sposób, a nie wg jednolitych praw.
Zaprzeczył tezie ewolucjonistów (wszystkie kultury rozwijają się w ten sam sposób).
Każdą z kultur należy badać w relacji do niej samej (nie ma kultury stanowiącej wzór odniesienia).

34. Proszę omówić założenia dyfuzjonizmu i strukturalizmu -który z kierunków uważasz za bardziej ...

Dyfuzjonizm

-uznanie kontaktów międzykulturowych za główną przyczynę decydującą o dynamice rozwoju kultury, traktowanie kultury jako zbioru elementów tworzących kompleksy o odmiennej dla poszczególnych obszarów (areałów, kręgów) kombinacji cech, koncentracja uwagi na zapożyczeniach, minimalizowanie roli ewolucji kulturowej oraz preferowanie interpretacji historycznej i geograficznej (zmienności kultury w czasie i przestrzeni). Dyfuzjoniści ujmowali kulturę całościowo, dystrybutywnie, mając na względzie aspekt geograficzny. Była to odpowiedź na podejście ewolucjnistyczne (ujmowanie kultury częściowo). Podstawowym zagadnieniem dyfuzjonistów była koncepcja kręgów kulturowych oraz zapożyczeń poprzez dyfuzję. Wszelkich podobieństw między kulturowych upatrywali nie w stadialnym rozwoju kultur lecz w dyfuzji, zapożyczeniach elementów. Zapożyczenia dokonywały się na rubieżach kulturowych, w największym oddaleniu od centr kręgów kulturowych.

Strukturalizm- patrz pyt. 34

---