Ad.1.

Iloczyn rozpuszczalności (I_r) – jest to iloczyn aktywności jonów danego związku trudno rozpuszczalnego w roztworze, będących w równowadze dynamicznej z osadem tego związku, czyli jest to iloczyn aktywności jonów danego związku w roztworze nasyconym tego związku w danej temperaturze i rozpuszczalniku.

Ad. 2. Warunki które musi spełniać osad w analizie wagowej wytrąceniowej:

- powinien mieć możliwie najmniejszą rozpuszczalność w ośrodku, z którego następuje wytrącanie,

- powinien mieć zdefiniowany skład chemiczny o znanej procentowej zawartości oznaczanego składnika,

- powinien ulegać zmianom w wyniku dalszej obróbki w sposób ilościowy,

- powinien mieć postać umożliwiającą szybkie i łatwe odsączanie i przemycie; postać osadu nie powinna sprzyjać zanieczyszczeniom składnikami r-ru macierzystego,

- powinien mieć dużą masę cząsteczkową, w której masa oznaczanego składnika stanowi niewielki procent całkowitej masy osadu.

Ad. 4.

METODA MOHRA

Do obojętnego r-ru chlorku dodaje się pewną ilość chromianu (VI) potasu jako wskaźnika, a następnie miareczkuje mianowanym roztworem azotanu (V) srebra (I). Podczas miareczkowania wytrąca się najpierw trudniej rozpuszczalny osad AgCl:

Gdy praktycznie cała ilość jonów zostanie wytrącona, nadmiar jonów Ag⁺ wytrąca się w postaci chromianu (VI) srebra (I), którego brunatno czerwone zabarwienie wskazuje na koniec miareczkowania

Chromian (VI) srebra (I) jest solą lepiej rozpuszczalną niż AgCl, toteż stężenie jonów Ag⁺ w punkcie równoważnikowym miareczkowania nie wystarcza do spełnienia iloczynu rozpuszczalności Ag₂CrO₄. Z tego powodu pojawienie się zabarwienia pochodzącego od chromianu (VI) srebra (I) nie następuje dokładnie w punkcie równoważnikowym, lecz dopiero po wprowadzeniu pewnego nadmiaru r-ru AgNO₃, co powoduje pewien (dodatni) błąd miareczkowania.

Znając iloczyny rozpuszczalności AgCl i Ag₂CrO₄, można obliczyć, jakie powinno być w roztworze stężenie chromianu (VI) potasu, aby chromian (VI) srebra (I) zaczął się wytrącać dokładnie w punkcie równoważnikowym:

W punkcie równoważnikowym stężenia Ag⁺ i Cl^- są równe:

Aby w tym punkcie mógł wytrącić się chromian (VI)srebra (I), musi być również odjęty iloczyn rozpuszczalności tej soli. Stężenie jonów chromianowych (VI) przy danym stężeniu jonów Ag⁺ wynosi:

Roztwór musi więc zawierać co najmniej 0,018 mol/dm³ jonów CrO₄^2-, aby powstał osad Ag₂CrO₄ z jonami srebra pochodzącymi z rozpuszczenia się AgCl. Przy takim stężeniu jonów CrO₄^2- następowałoby jednak wytrącenie się pierwszych nielicznych kryształów czerwonego osadu , których zauważenie byłoby niemożliwe; wyraźniejsza zmiana barwy występuje dopiero po dodaniu pewnego nadmiaru jonów Ag⁺.

W praktyce stosuje się zwykle chromian (VI) potasu w stężeniu 0,005 mol/dm³, aby miareczkowany roztwór nie był zbyt intensywnie zabarwiony na żółto (barwa K₂CrO₄), dlatego też ilość jonów Ag⁺ potrzebnych do powstania barwnego osadu Ag₂CrO₄ jeszcze się zwiększy. Należy zatem przy miareczkowaniu chlorków metodą Mohra stosować analogiczną poprawkę dla AgNO₃ jak podczas mianowania r-ru AgNO₃.

Odczyn miareczkowanego r-ru powinien być obojętny, ponieważ w roztworze kwasowym jony wodorowe łączą się z jonami CrO₄^2-, tworząc jony HCrO₄^- i Cr₂O₇^2-:

co powoduje zmniejszenie stężenia jonów CrO₄^2- i dalsze zwiększanie błędu miareczkowania, a w bardziej kwasowych roztworach osad nie wytrąca się wcale. Natomiast w roztworach zasadowych następuje wytrącanie się tlenku disrebra (I):

i w związku z tym zwiększenie wyników miareczkowania.

W oznaczaniu chlorków metodą Mohra przeszkadzają:

- inne aniony, które tworzą w roztworach obojętnych trudno rozpuszczalne sole srebra (I): Br^-, I^-, AsO₄^3-, PO₄^3-, CO₃^2-,

- kationy tworzące trudno rozpuszczalne chromiany (VI): Ba²⁺, Pb²⁺,

- substancje redukujące AgNo₃ do srebra metalicznego (np. jony Fe²⁺).

Metodą tą można oznaczać również bromki, a także jony srebra (I). W ostatnim przypadku do badanej analizy dodaje się w nadmiarze mianowanego roztworu chlorku sodu, a nieprzereagowaną jego ilość odmiareczkowuje się mianowanym roztworem AgNO₃.

Nie można stosować tej metody do oznaczania jodków i tiocyjanianów, ponieważ jodek i tiocyjanian srebra silnie adsorbują jony chromianowe (VI), przez co punkt równoważnikowy nie jest wyraźny.

METODA VOLHARDA

Do r-ru chlorków uprzednio zakwaszonego kwasem azotowym (V) dodaje się nadmiar mianowanego r-ru AgNO₃. Po całkowitym wytrąceniu chlorków AgNO₃ odmiareczkowuje się mianowanym roztworem NH₄SCN wobec jonów Fe³⁺. Najczęściej używa się w tym celu siarczany (VI) amonu żelaza (III).

Po wytrąceniu nadmiaru jonów srebra w postaci AgSCN kropla nadmiaru tiocyjanianu powoduje powstanie różowego zabarwienia od utworzonego czerwonego kompleksu FeSCN²⁺.

Objętość r-ru AgNO₃ przypadająca na chlorki stanowi różnice dodanej objętości r-ru AgNO₃ i objętości odmiareczkowanej roztworem tiocyjanianu.

Zaletą metody Volharda jest możliwość miareczkowania chlorków w środowisku kwasowym. W metodzie tej nie przeszkadzają takie aniony, jak PO₄^3-, C₂O₄^2- czy AsO₄^3-, które nie tworzą osadów z jonami Ag⁺ w kwasowym środowisku oraz kationy ulegające hydrolizie w środowisku obojętnym (Al³⁺, Fe³⁺).

Z tych powodów metoda ta jest bardziej selektywna w oznaczaniu chlorków. Przeszkadzają tu natomiast aniony Br^- i I^- tworzące z jonami Ag⁺ trudniej rozpuszczalne osady.

Uchwycenie punktu końcowego miareczkowania w tej metodzie jest bardzo trudne. Pomimo przekroczenia punktu równoważnikowego r-r stale odbarwia się po dodaniu każdej nowej porcji tiocyjanianu, przy energicznym mieszaniu odbarwienie to następuje szybciej. W wyniku tego użycie tiocyjanianu jest większe niż jest to konieczne do osiągnięcia PR.

Zjawisko to można wytłumaczyć następująco: miareczkowany roztwór styka się z dwoma osadami – AgCl i AgSCN o różnych iloczynach rozpuszczalności (AgSCN jest trudniej rozpuszczalny niż AgCl). Osady te są w niewielkim stopniu rozpuszczalne, toteż roztwór zawiera zawsze pewne ilości jonów Ag⁺, Cl^- i SCN^-. Stan równowagi między osadami a roztworem może istnieć tylko wtedy, gdy zostaną osiągnięte równocześnie iloczyny rozpuszczalności obu tych soli.

Dopóki podczas miareczkowania roztwór zawiera duży nadmiar jonów srebra, oba iloczyny rozpuszczalności są osiągnięte. Jednak w punkcie równoważnikowym stężenie jonów Ag⁺ w roztworze jest już zbyt małe, aby mógł być osiągnięty iloczyn rozpuszczalności AgCl. Roztwór ten jest więc nienasycony w stosunku do chlorku srebra; dlatego też pewna ilość osadu AgCl rozpuszcza się i przechodzi do r-ru, zwiększając w nim nieco stężenia jonów Ag⁺ i Cl^-. W rezultacie roztwór kontaktujący się z dwoma osadami (AgCl i AgSCN) zawiera w PR więcej jonów srebra, niżby to wynikało z iloczynu rozpuszczalności AgSCN.

Jeśli do takiego roztworu doda się kolejną kroplę roztworu tiocyjanianu amonu, to jony tiocyjanianowi wytrącą jony Ag⁺ pochodzące z rozpuszczonego chlorku srebra oraz jeszcze pewną dodatkową ilość jonów Ag⁺, wynikającą z konieczności zachowania iloczynu rozpuszczalności tiocyjanianu srebra (I). Dopiero pozostały nadmiar jonów SCN^- tworzy z jonami żelaza (III) barwne jony kompleksowe FeSCN²⁺. Jednak zmniejszenie ilości jonów Ag⁺ w roztworze powoduje dalsze rozpuszczanie się osadu AgCl i przejście do roztworu nowej porcji jonów Ag⁺ i Cl^-. Jony Cl^- pozostają w roztworze, natomiast jony srebra wiążą jony SCN^- na trudniej (od AgCl) rozpuszczalny AgSCN. Dlatego stężenie jonów tiocyjanianowych zmniejsza się i roztwór odbarwia się. Ostatecznym więc efektem dodania do miareczkowanego r-ru kropli tiocyjanianu jest pewne zwiększenie w roztworze stężenia jonów chlorkowych, co przedstawia równanie:

Po dodaniu następnej kropli r-ru NH₄SCN opisany proces powtarza się. Trwałe zabarwienie r-ru miareczkowanego wystąpi dopiero wtedy, gdy stężenie jonów Cl^- zwiększy się co najmniej do takiego stopnia, że iloczyn rozpuszczalności AgCl będzie osiągnięty nawet przy tak małym stężeniu jonów Ag⁺, jakie dopuszcza rozpuszczalność tiocyjanianu srebra (I). łatwo obliczyć, że stężenie jonów chlorkowych musi być wtedy co najmniej 110 razy większe od stężenia jonów SCN^-.

Ze wzorów na iloczyny rozpuszczalności AgCl i AgSCN wynika, że w stanie równowagi r-ru z obydwoma osadami stosunek jonów Cl^- do stężenia jonów SCN^- jest równy 110:

W celu przeciwdziałania reakcji tiocyjanianu amonu z osadem AgCl można ten osad odsączyć i w przesączy pozostały nadmiar azotanu (V) srebra (I) odmiareczkować tiocyjanianem. Sposób ten jest jednak kłopotliwy i niezbyt skuteczny, gdyż pewna ilość jonów Ag⁺ zostanie zaadsorbowana na osadzie AgCl.

Dobre wyniki uzyskuje się natomiast wstrząsając zawiesinę chlorku srebra z niewielką ilością nitrobenzenu. Nitrobenzen ulega silnej adsorpcji na powierzchni cząstek osadu AgCl jako substancja nierozpuszczalna w wodzie izoluje te cząstki od zetknięcia z roztworem, uniemożliwiając zupełnie lub prawie zupełnie reakcję chlorku srebra z jonami tiocyjanianowymi.

Zamiast szkodliwego dla zdrowia nitrobenzenu można zastosować mniej szkodliwy chloroform, tetra chlorek węgla, eter dietylowy lub inną niemieszającą się z wodą ciecz organiczną.

METODA FAJANSA

Polega na wykorzystaniu właściwości adsorpcyjnych fluorowcowych związków srebra (I). W PR miareczkowania następuje zmiana ładunku na powierzchni osadu i adsorpcja wskaźnika, czemu towarzyszy zmiana zabarwienia. Zmiana ładunku na powierzchni osadu jest związana z rodzajem (znakiem) ładunku adsorbowanych jonów np. podczas oznaczania chlorowców osad ma ładunek ujemny na skutek adsorpcji jonów chlorowców. Skład osadu można wyrazić wzorem:

Po zakończonym miareczkowaniu, kiedy w roztworze znajduje się nadmiar jonów Ag⁺, one przede wszystkim, jako jony wspólne z osadem, ulegają adsorpcji i powierzchnia osadu ma ładunek dodatni:

warstwa przeciwjonów (Na⁺, NO₃^-) jest adsorbowana słabo i może być łatwo zastąpiona przez inne jony. Silniej na od jonów azotanowych (V) są adsorbowane aniony wskaźników adsorpcyjnych (fluoresceiny, eozyny lub dichlorofluoresceiny).

Zastąpienie anionu NO₃^- przez anion fluoresceiny, która jest bardzo słabym kwasem, jest związane z powstaniem na powierzchni osadu zabarwionego na kolor czerwony związku srebra (I) z fluoresceiną. Jeżeli do takiego r-ru dodać nadmiar jonów chlorkowych, to osad odbarwi się, ponieważ zamiast jonów Ag⁺ zostaną zaadsorbowane jony Cl^- i nastąpi desorpcja jonów fluoresceiny. Wynika z tego, że wskaźniki adsorpcyjne wykazują zmianę barwy nie r-ru, lecz powierzchni wytrąconego osadu.

Działanie wskaźników adsorpcyjnych można zrozumieć rozpatrując osad chlorku srebra tuż przed zakończeniem wytrącania chlorków za pomocą AgNO₃ i zaraz po wytrąceniu. Przed zakończeniem wytrącania i w środowisku zawierającym jony chlorkowe (jaki i inne podobne jony) będzie występowała tendencja do adsorpcji jonów chlorkowych.

Gdy przereagują wszystkie jony chlorkowe tworząc AgCl, część nadmiaru AgNO₃ będzie adsorbowana, przy czym na zewnątrz cząstki osadu znajdują się jony NO₃^-. Fluoresceina jako anion jest silniej adsorbowana na dodatnio naładowanej powierzchni chlorku srebra niż jony NO₃^-, dlatego wypiera ona te jony i tworzy i tworzy ze srebrem czerwony fluoresceinian srebra. Jest to przeciwieństwem zachowania się fluoresceiny w roztworze AgNO₃, gdzie nie zachodzi żadne wzajemne oddziaływanie. Fluoresceina jest więc wskaźnikiem zaadsorbowanych jonów srebra.

Powierzchnia osadu nie zawsze ma taki sam ładunek. Fluoresceina jest adsorbowana jako anion na dodatnio naładowanej powierzchni AgCl.

Zaproponowano kilka wskaźników do oznaczania chlorków, najlepszym z nich jest prawdopodobnie dichlorofluoresceina.

Zakres pH, w jakim można prowadzić miareczkowanie, zależy od stałej dysocjacji elektrolitycznej wskaźnika. Dichlorofluoresceina jest mocniejszym kwasem niż fluoresceina, pozwala to na jej stosowanie w zakresie pH 4-10,5, w porównaniu z pH 6,5-10,5 dla fluoresceiny.

Mechanizm działania wskaźnika pociąga za sobą pewne wymagania dotyczące samego osadu. Ze względu na to, że zmiana barwy następuje na powierzchni osadu, ważne jest, aby ta powierzchnia była jak największa, a więc aby osad nie był zbytnio skoagulowany. Z tego powodu nie jest pożądana obecność w roztworze większych ilości elektrolitów, zwłaszcza zawierających jony dwu- lub trójwartościowe. Roztwór mianowany nie powinien też być zbyt stężony, gdyż ułatwiałoby to koagulację.

Wadą tej metody jest fakt, iż warstewka zaadsorbowanego barwnika powoduje uczulenie halogenków srebra na działanie światła. Z tego powodu miareczkowanie należy przeprowadzać przy minimalnym wystawianiu na działanie światła.

Ad. 5.

KWASOWOŚĆ WODY

To zdolność wody do zobojętniania dodawanych do niej silnych zasad nieorganicznych lub węglanów wobec umownych wskaźników.

Kwasowość mineralna – kwasowość wody spowodowana obecnością mocnych kwasów nieorganicznych. Występuje, gdy pH < 4,5 i oznacza się ją wobec oranżu metylowego, miareczkowanie badanej wody mianowanym roztworem NaOH.

Kwasowość ogólna – kwasowość spowodowana obecnością CO₂ i słabych kwasów organicznych. Występuje przy odczynie wody niższym od pH = 8,3 i oznacza się ją wobec fenoloftaleiny, miareczkowanie badanej wody mianowanym roztworem NaOH.

ZASADOWOŚĆ WODY

To zdolność wody do zobojętniania mocnych kwasów nieorganicznych (tj. przyjmowania protonów) do określonego pH wobec umownych wskaźników.

Zasadowość mineralna – miareczkowanie r-rem HCl do pH = 8,3; wskaźnik – fenoloftaleina (PK: zanik różowego zabarwienia próbki).

Zasadowość ogólna – miareczkowanie badanej wody r-rem HCl do pH =4,5; wskaźnik – oranż metylowy (PK: zmiana zabarwienia z żółtego na żółtoczerwone).

Ad. 10. Typy miareczkowań kompleksometrycznych:

MIARECZKOWANIE BEZPOŚREDNIE

Polega na miareczkowaniu jonów oznaczanego metalu mianowanym roztworem EDTA. Miareczkowanie bezpośrednie jest metodą bardzo dogodną, ale nie zawsze możliwą do zastosowania. A by zastosować miareczkowanie bezpośrednie muszą być spełnione następujące warunki:

- trwałość kompleksu kation metalu - EDTA w warunkach oznaczania musi być duża,

- reakcja kompleksowania musi przebiegać szybko,

- oznaczane kationy nie mogą ulegać hydrolizie,

- należy dysponować odpowiednim wskaźnikiem.

Właśnie brak odpowiedniego wskaźnika stanowi najczęstszą przyczynę uniemożliwiającą zastosowanie miareczkowania bezpośredniego. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy oznaczenie należy przeprowadzać w środowisku kwasowym, tzn. przy niskich wartościach pH, kiedy chelaty wielu wskaźników z jonami metali są mało trwałe, lub w ogóle się nie tworzą. Przykładem miareczkowania bezpośredniego może być oznaczanie jonów cynku z zastosowanie buforu o pH = 10 i czerni eriochromowej T jako wskaźnika.

MIARECZKOWANIE ODWROTNE (ODMIARECZKOWANIE)

Polega na do dodaniu do roztworu soli analizowanego kationu znanej nadmiarowej ilości mianowanego r-ru EDTA, a następnie na odmiareczkowaniu tego nadmiaru mianowanym roztworem soli innego metalu – najczęściej magnezu lub cynku. Ten sposób miareczkowania stosowany jest wówczas, gdy kationy metalu oznaczanego tworzą dostatecznie trwałe kompleksy z EDTA, ale nie można dobrać dla niego odpowiedniego wskaźnika, lub kompleks kationu ze wskaźnikiem jest zbyt trwały, czy też połączenie kompleksowe z EDTA tworzy się zbyt wolno. Kompleks EDTA z kationem metalu pochodzącym z soli użytej do odmiareczkowania powinien być w warunkach oznaczania mniej trwały niż kompleks z jonami metalu oznaczanego. W przeciwnym wypadku jony metalu użytego do odmiareczkowania nadmiaru EDTA wypierały by jony metalu oznaczanego z połączeń z EDTA, co uniemożliwiałoby określenie użytego nadmiaru EDTA.

Przykładem takiego sposobu oznaczania może być miareczkowanie soli glinu przez odmiareczkowanie nadmiaru dodanego EDTA roztworem soli żelaza (III) wobec kwasu sulfosalicylowego jako wskaźnika, czy też oznaczanie soli cynku, miedzi lub rtęci przez odmiareczkowanie nadmiaru EDTA roztworem soli magnezu wobec czerni eriochromowej T.

MIARECZKOWANIE PODSTAWIENIOWE (SUBSTYTUCYJNE)

Stosuje się wtedy, gdy nie następuje wyraźna zmiana barwy r-ru w PK miareczkowania oznaczanych jonów przy użyciu danego wskaźnika (np. miareczkowanie jonów wapnia wobec czerni eriochromowej T). Polega ono na dodaniu do r-ru zawierającego kationy oznaczanego metalu (np. Ca²⁺) nadmiaru kompleksu EDTA z metalem tworzącym słabszy kompleks niż kompleks EDTA - kation oznaczanego metalu. Po dodaniu takiego kompleksu (jest to najczęściej kompleks Mg - EDTA) następuje reakcja wypierania, np.:

Uwolnione kationy (np. Mg²⁺) można łatwo zmiareczkować roztworem EDTA wobec czerni eriochromowej T. Ten sam efekt można osiągnąć dodając do badanego r-ru znaną ilość soli magnezu.

EDTA reaguje najpierw z oznaczanymi kationami (np. jonami wapnia), a następnie z jonami magnezu i koniec miareczkowania jonów magnezu wobec czerni eriochromowej T jest łatwy do uchwycenia.

MIARECZKOWANIE POŚREDNIE

Jest odmianą miareczkowania podstawieniowego stosowana do oznaczania anionów. Polega ono na wytrąceniu oznaczanych anionów odpowiednimi kationami. Po rozpuszczeniu powstałego osadu, roztworem EDTA miareczkuje się równoważną ilość kationów jedną z wcześniej podanych metod.

Przykładem takiego sposobu miareczkowania może być oznaczanie jonów szczawianowych, które wytrąca się w postaci szczawianu wapnia, a następnie, po rozpuszczeniu osadu, miareczkuje się równoważną ilość jonów wapnia mianowanym roztworem EDTA. Inny sposób oznaczania anionów polega na dodaniu nadmiaru jonów metalu, wytrącających oznaczane aniony i odmiareczkowaniu tego nadmiaru mianowanym roztworem EDTA (po wcześniejszym odsączeniu osadu od r-ru). W ten sposób można oznaczyć np. aniony siarczanowe (VI), stosując do wytrącania osadu (BaSO₄) znaną ilość chlorku baru i odmiareczkowując w przesączu nadmiar jonów Ba²⁺.

Ad. 11.

METODA KRZYWEJ WZORCOWEJ

Jest typową metodą pośrednią. Przed wykonaniem właściwej analizy przygotowuje się roztwory wzorcowe. Roztwory wzorcowe zawierają wszystkie składniki stosowane w danym oznaczeniu i w tych samych ilościach, a także oznaczany pierwiastek w różnych, ale dokładnie znanych stężeniach. Po dokonaniu pomiaru absorbancji sporządzonych wzorców wykreśla się zależność A = f(c).

Jeżeli absorbancji mierzy się wobec ślepej próby, to krzywa wzorcowa powinna przechodzić przez początek układu współrzędnych. Otrzymany wykres służy następnie do odczytywania nieznanych stężeń, odpowiadających zmierzonym wartościom absorbancji badanych próbek.

Warunkiem możliwości korzystania z krzywej wzorcowej jest przygotowanie wzorców i próbki badanej w identyczny sposób.

METODA DODATKU WZORCA

Dwie porcje próbki przenoszone są do naczyń miarowych o jednakowej objętości. Jedna z nich jest od razu rozcieńczana do kreski, a druga dopiero po dodaniu pewnej ilości wzorca o znanej objętości i stężeniu.

Ad. 14. Kompleksometryczne oznaczenie twardości wody:

Oznaczenie twardości wody przeprowadza się metodą kompleksometryczną stosując odpowiednie wskaźniki barwne.

Twardość ogólną oznacza się wobec czerni eriochromowej w środowisku buforu amonowego przy pH = 10. Wprowadzony do próbki wskaźnik tworzy z jonami Ca²⁺ i Mg²⁺ czerwono-fioletowe związki kompleksowe. Dodany do badanej próbki roztwór EDTA tworzy również kompleksy z jonami Ca²⁺ i Mg²⁺, kompleksy te są bezbarwne i trwalsze od kompleksów wskaźnika z Ca²⁺ i Mg²⁺. W punkcie końcowym miareczkowania wskaźnik kompleksu zmienia barwę z czerwono-fioletowej na niebieską.

Twardość wapniową oznacza się w środowisku silnie alkalicznym wobec kalcesu lub mureksydu jako wskaźnika. W tych warunkach związki zawarte w wodzie wytrącają się w postaci wodorotlenku, a jony wapnia tworzą ze wskaźnikiem związki kompleksowe o czerwonym zabarwieniu. Podczas miareczkowania mianowanym roztworem EDTA powstają bezbarwne kompleksy wapń - EDTA, a w punkcie końcowym zmienia zabarwienie z czerwonego na niebieskie.

Twardość magnezową oblicza się z różnicy twardości ogólnej i wapniowej.

Ad. 16.

Utlenialność wody – parametr służący do oznaczania sumarycznej zawartości materii organicznej w wodzie. Określa ilość tlenu potrzebnego do utlenienia: substancji organicznych i niektórych związków nieorganicznych np. żelaza (II), siarkowodoru, siarczków, azotanów (III).

Utlenialność wody wynosi od 4 mg O₂/dm³ dla wód czystych do kilkuset mg O₂/dm³ dla wód zanieczyszczonych.

ChZT – jest pojęciem umownym i oznacza ilość tlenu (w mg/dm³)pobranego (w warunkach umownych) z utleniacza na utlenienie obecnych w wodzie związków organicznych i niektórych związków nieorganicznych (np. soli żelaza (II), siarkowodoru, siarczków, azotanów).

Metody oznaczania chemicznego zapotrzebowania tlenu polegają na traktowaniu próbki wody lub ścieków środkiem utleniającym w warunkach podwyższonej temperatury, w odpowiednim środowisku i w określonym czasie, a następnie określeniu nadmiaru użytego utleniacza.

BZT – umowny wskaźnik określający biochemiczne zapotrzebowanie tlenu, czyli ilość tlenu wymaganą do utlenienia związków organicznych przez mikroorganizmy (bakterie aerobowe). Wartość tę uzyskuje się w wyniku pomiaru zużycia tlenu przez badaną próbkę wody lub ścieków w ciągu 5, 7 lub 20 dób. Pośrednio określa się w ten sposób stężenie substancji organicznej podatnej na biodegradację. BZT jest wskaźnikiem czystości wody i jakości oczyszczanych ścieków: im wyższa wartość BZT tym większe zanieczyszczenie (ilość związków organicznych).

NZT – natychmiastowe zapotrzebowanie tlenu, określa ilość tlenu potrzebną do utlenienia się związków organicznych w próbce wody w czasie 15 minut.