Patologia społeczna
Przez patologię społeczną należy rozumieć typ funkcjonowania jakiegoś systemu społecznego, rodzaj zachowań, typ instytucji, który pozostaje w zasadniczej, nie dającej się pogodzić sprzeczności ze światopoglądowymi wartościami, które w danej społeczności są akceptowane. Można także spotkać się z określeniem, że zjawiska patologiczne to odchylenie od normalności, związane ze szkodą i społecznymi kosztami.
Zachowania patologiczne towarzyszą człowiekowi już od zarania wieków. Ludzie spożywali napoje alkoholowe, środki odurzające po to, aby uśmierzyć przykre uczucia, aby o czymś zapomnieć, aby uwolnić się od wewnętrznych zahamowań i obaw, by móc przeżyć odmienne stany świadomości, aby nawiązywać kontakty z innymi ludźmi lub po to aby ugasić pragnienie. Poza tym już od dawien dawna istnieją inne zachowania patologiczne jak: narkomania, alkoholizm, samobójstwa, przemoc w rodzinie, aborcja, prostytucja i wiele innych. W tej pracy będę starała się przybliżyć problem wyżej wymienionych zachowań patologicznych.
Narkomania
Termin „ narkotyk” obejmuje wiele substancji o różnorodnym działaniu, a także zupełnie odmiennych konsekwencjach dla organizmu, psychiki i funkcjonowania społecznego przyjmującej ten środek jednostki. Środkiem odurzającym ( „ narkotykiem” ) określa się każdą substancję, która wprowadzona do żywego organizmu powoduje zmiany jednej lub kilku jego funkcji. Wymogi tej terminologii spełniają także środki, które w świadomości społecznej nigdy nie są uważane za narkotyki - alkohol i tytoń. Narkomania jest zjawiskiem różnorodnym, nie możliwe jest zdefiniowanie tego terminu w oddzieleniu od rodzaju przyjmowanej substancji psychoaktywnej. Niektóre grupy środków powodują wcześniejsze powstanie widocznych symptomów, związanych z powstawaniem uzależnienia. Substancje psychoaktywne zmieniają sposób odbioru i przeżywania świata.
Narkomania jest sposobem przystosowania się do rzeczywistości. Narkotyk jest środkiem zaradczym, umożliwiającym uniknięcie kontaktu z sytuacjami trudnymi. Zażywanie narkotyków w pewnym momencie może zakończyć się zatraceniem zdolności autoregulacji, popadnięciem w nałóg. Konsekwencje takiego stanu rzeczy można zaobserwować zarówno na poziomie fizjologicznym, psychologicznym jak i społecznym.
Problem narkomanii dotyczy bez wątpienia osób młodych. Ze względu na wydłużenie okresu nauki, brak konieczności podejmowania we wczesnym okresie życia pracy zarobkowej okres młodzieńczy ulega wydłużeniu. Jest to okres wzmożonego absorbowania wpływów zewnętrznego środowiska. Charakterystyczne jest poszukiwanie niecodziennych wrażeń spowodowanych ciekawością. W przypadku większości osób zażywających środki odurzające widać wyraźnie brak prawidłowej realizacji zaspokajania potrzeby bezpieczeństwa, rozumianej jako chęć kontaktu z rodzicami, a także otrzymywania miłości. Brak tego uniemożliwia pozytywny kontakt z otoczeniem. Wśród rodziców osób odurzających się można spotkać niewielkie zainteresowanie dziećmi. Są one pozostawione samym sobie, narażone na działania nie zawsze pozytywnie działającego środowiska rówieśniczego. Środki halucynogenne pojawiają się przeważnie w rodzinach, gdzie rodzice mają wygórowane wymagania wobec dzieci, nie licząc się z ich możliwościami. Takie zachowanie rodziców jest często przyczyną niewłaściwego kształtowania osobowości.
O uzależnieniu można mówić, gdy spełnione są następujące warunki:
pojawia się zjawisko tolerancji ( zwiększania dawki dla uzyskania tego samego efektu ),
pojawia się zespół odstawienny ( abstynencyjny ) - pojawienie się nieprzyjemnych objawów psychosomatycznych po odstawieniu środków odurzających.
Na rozwój uzależnienia na pewno ma wpływ działanie narkotyków na mózgowe systemy nagradzania` - substancje przypominają działanie naturalnie wytwarzanych związków w mózgu wywołujących uczucie przyjemności. Do środków psychoaktywnych można zaliczyć
-1-
szeroki zakres substancji wywołujących rozmaite skutki psychiczne, behawioralne i fizyczne. Ze względu na różnorodność ich działania można je podzielić na 7 głównych grup:
tytoń,
alkohol,
konopie indyjskie,
narkotyczne środki znieczulające ( przeciwbólowe ),
środki nasenne,
środki pobudzające,
środki halucynogenne,
lub też na:
środki antydepresyjne,
antypsychotyczne trankwilizatory,
konopie indyjskie,
halucynogeny,
narkotyczne przeciwbólowe ( opiaty ),
antagonistyczne - narkotyczne,
przeciwbólowe ogólnodostępne,
uspakajające i nasenne ( m. in. alkohol ),
pobudzające,
wziewne,
kombinowane.
Działanie ich jest całkowicie różne, ich wspólną cechą jest to, że prowadzą do uzależnienia i modyfikują funkcjonowanie organizmu.
Wszystkie narkotyki działają następująco na organizm:
wstrzymują dopływ tlenu do mózgu, przez co obumierają szare komórki, które się już nie zregenerują,
branie narkotyków może spowodować zapalenie żył oraz zapalenie mięśnia sercowego,
pod wpływem narkotyków wątroba obumiera i przestaje funkcjonować,
narkotyki wypłukują z organizmu wapń, przez co niszczą uzębienie, powodują wysuszanie błon śluzowych,
pod ich wpływem następuje brak apetytu i spadek wagi ciała,
pod wpływem narkotyków zanikają czerwone ciałka krwi, bez których organizm jest nie dotleniony,
narkotyki obniżają popęd płciowy, a także uszkadzają komórki rozrodcze, powodując trwałe zmiany w chromosomach.
Narkomani umierają z powodu:
przedawkowania,
choroby związane z używaniem narkotyków ( AIDS, wirusowe zapalenie wątroby typu E i C ),
samobójstwa,
ogólnego, stopniowego wyniszczenia organizmu.
Alkoholizm
Alkohol to środek odurzający, silnie wpływający na psychikę, funkcjonowanie organizmu i zachowania człowieka. Jest znany i pity na całym świecie, co wcale nie oznacza, że jest to substancja zdrowa i godna polecenia. Alkohol zmienia świadomość, nastrój, wpływa na sposób myślenia, mówienia, poruszania się. Jego działanie ma przy tym skutki krótko - i długoterminowe.
Alkohol po wypiciu nie zostaje w całości strawiony w żołądku, lecz przedostaje się do krwi i tą drogą rozprowadzany jest po całym organizmie. Dociera do wszystkich jego komórek -
-2-
dlatego też skutki wypicia po pewnym czasie odczuwalne są w całym ciele. Alkohol przyśpiesza bicie serca, zmienia ciśnienie krwi. Jest silnym obciążeniem dla wątroby, bez działania której nie mógłby zostać strawiony i wydalony z organizmu. Jednak rozkładając alkohol na nietrujące substancje, wątroba sama ulega zatruciu, co u osób nadużywających systematycznie alkoholu prowadzi często do choroby zwanej marskością wątroby.
Alkohol zakłóca funkcjonowanie komórek nerwowych i mózgu, powoduje zaburzenia pamięci, utrudnia przypominanie sobie czegoś i zapamiętywanie nowych informacji, wywołuje zakłócenia równowagi, osłabia refleks, uniemożliwia koncentrację, utrudnia podejmowanie decyzji. Zakłóca działanie zmysłów - wzroku, słuchu, powonienia, smaku i dotyku, może nawet wywołać halucynacje.
Po alkoholu człowiek robi rzeczy, których normalnie nigdy by nie zrobił, zakłóceniu ulega bowiem zarówno moralna, jak i zdroworozsądkowa ocena rzeczywistości. Dzieci po wypiciu alkoholu mogą na przykład robić rzeczy niebezpieczne - pływać w zbyt głębokiej wodzie, jeździć na rowerze po autostradzie, palić ognisko w suchym lesie itp. Niektóre dzieci po alkoholu wpadają w przygnębienie i depresję. Inne przeciwnie - stają się podniecone, a nawet agresywne.
Nawet jeśli po niewielkiej ilości alkoholu młody człowiek poczuje się rozluźniony, to po jakimś czasie dobre samopoczucie przechodzi w oszołomienie i otępienie.
Szczególnie niebezpieczne jest picie alkoholu w połączeniu z innymi środkami odurzającymi np. lekami uspakajającymi lub pobudzającymi, narkotykami, w tym także marihuaną. Nie są znane wszystkie skutki oddziaływania alkoholu na organizm młodego człowieka. Wiadomo natomiast z całą pewnością, że ewentualne korzyści są znacznie mniejsze niż straty i że im dłużej i częściej młody człowiek pije, tym koszty picia zaczynają być wyższe. Picie zabuża także psychologiczny i społeczny rozwój młodego człowieka. Alkohol stwarza iluzję ciekawszego i pełniejszego życia, daje złudzenie kontaktu i więzi, jednym obietnicę luzu i relaksu, innym - zapomnienia. Te iluzje muszą oczywiście prysnąć, ale nim tak się stanie, utrudniają młodemu człowiekowi prawdziwy kontakt z rzeczywistością, problemami i radościami, jakie ona ze sobą niesie.
Młodzi ludzie często sięgający po alkohol, ponoszą ryzyko popadnięcia w chorobę alkoholową. Przyzwyczajają swój organizm do alkoholu i po jakimś czasie zaczynają go potrzebować, by w ogóle jakoś funkcjonować. Alkoholikiem może stać się każdy, przy czym osoba pijąca nie jest na ogół świadoma tego, że popada w nałóg. Alkoholizm to choroba, w której człowiek traci kontrolę nad piciem i pije pomimo szkód, które to przynosi dla niego samego i jego najbliższych. Co więcej, przeczy temu, że coś jest nie w porządku, ukrywa przez sobą i innymi własne problemy z piciem. Chorobę alkoholową można zaleczyć, choć nie da się jej całkowicie wyleczyć. Oznacza to, że alkoholikiem zostaje się do końca życia i każda próba „ kontrolowanego” picia przynieść musi powrót do nałogu.
Samobójstwa
Samobójstwem nazywa się każdy przypadek śmierci, będący bezpośrednim lub pośrednim wynikiem działania lub zaniechania, przejawianego przez ofiarę zadającą sobie sprawę ze skutków swego zachowania. Samobójstwo jest świadomie podjętym działaniem mającym na celu samozniszczenie; jest działaniem, które można określić jako wielowymiarowe zaburzenie występujące u jednostki, której potrzeby nie są zaspokojone i która sama definiuje problem, w którym samobójstwo spostrzega jako najlepsze rozwiązanie. Nie ma jednak definicji, która byłaby akceptowana i stosowana przez wszystkich.
Najlepszą definicją samobójstwa wydaje się zdanie wypowiedziane przez Edwina Shneidmana. „ Samobójstwo to wielka zagadka”. To zagadka zaczynająca się już w momencie podjęcia próby zdefiniowania, co to jest samobójstwo i czy samobójstwo usiłowane, to nieudane samobójstwo dokonane, czy może coś innego? Jakie zachowania
-3-
można zakwalifikować jako samobójstwa? Czy człowiek ma prawo do decydowania o czasie
swojego życia i śmierci? Dlaczego ludzie odbierają sobie życie? To są pytania, nad którymi od wieków głowili się filozofowie, etycy, teologowie, a od stu lat i psychologowie, psychiatrzy, socjologowie i biolodzy.
Od dziesiątek lat trwają dyskusje, czy samobójstwa usiłowane to nieudane zamachy na własne życie, czy zupełnie inna kategoria zachowań. Stworzono szereg skal mierzących powagę podjętej próby samobójczej, uwzględniających między innymi stopień zagrożenia życia w wyniku podjętej próby, śmiertelność wykorzystanej metody, prawdopodobieństwo interwencji, itp. Osoby trafiające po próbach samobójczych do szpitala przeważnie zaprzeczają swym intencjom samobójczym. Wyniki badań wskazują, że jednym z czynników zwiększających ryzyko śmierci samobójczej jest wcześniejsze podjęcie próby. Okazuje się, że 10 - 15 proc. osób po podjętych próbach samobójczych w końcu odbiera sobie życie i że 30 - 40 proc. samobójstw wcześniej podejmowało zamachy na swoje życie.
Dlaczego ludzie odbierają sobie życie? To kolejny znak zapytania. Wśród przyczyn zachowań o charakterze samobójczym wymienia się czynniki psychologiczne ( m.in. zdolność radzenia sobie ze stresem, umiejętność rozwiązywania problemów, dostępność wsparcia społecznego, stosunek do własnego ciała, stosowane mechanizmy obronne, zaburzenia osobowości ) oraz psychiatryczne ( choroby psychiczne, najczęściej depresja i schizofrenia oraz alkoholizm ).Wskazuje się również na zmienne socjologiczne ( stopień ruchliwości społecznej, stopień integracji społecznej, bezrobocie ), biologiczne ( na przykład istnienie poważnej choroby somatycznej ). Klasyfikacji samobójstw ze względu na ich powody jest co najmniej kilkanaście.
Francuski historyk Beachler wyróżnił cztery główne kategorie samobójstwa:
ekskapistyczne ( samobójstwo jako ucieczka, jako wyraz żałoby, jako kara ),
agresywne ( samobójstwo jako zemsta, szantaż czy prośba, samobójstwo - zabójstwo ),
oblatywne ( ofiara, transfiguracja ),
ludyczne ( wyzwanie, gra ).
W praktyce każdy przypadek samobójstwa ma swoje jedyne przyczyny i przebieg.
Choć samobójstwo jest prawdziwą zagadką, to jednak każdy z nas może mu zapobiec. Poznanie oznak ostrzegawczych samobójstwa i podstaw interwencji kryzysowej może przyczynić się do zapobieżenia samobójstwom ludzi, którzy żyją wokół nas.
Przemoc w rodzinie
Pojęcie przemocy opisywane jest w różnych aspektach - prawnym, moralnym, psychologicznym, społecznym. O przemocy osobowej mówimy wtedy, gdy dotyczy ona kontaktów interpersonalnych, tj. kontaktów między ludźmi polegających na użyciu przeważającej siły, natomiast przemoc strukturalna mieści się w strukturach społecznych i świadomościowych, narastających i utrwalających się w wielowiekowych procesach socjalizacji. W sensie prawnym przemoc to czyny zabronione. Ich dokonywanie niesie ze sobą konsekwencje w postaci kar przewidzianych w kodeksie karnym, rodzinnym, wykroczeń. Z kolei w ocenie moralnej - przemoc to krzywdzenie innych, wyrządzanie szkód i zadawanie cierpień powszechnie rozpoznawane jako zło. Dokonywanie aktów przemocy zawsze było i jest poddawane ocenie i sankcjonowaniu moralnemu.
Pojęcie przemocy w rodzinie obejmuje wszelkie odmiany złego traktowania tych członków rodziny, którzy nie są w stanie skutecznie się bronić. Na pierwszym miejscu wymienia się tu dzieci, ale także i kobiety, mimo że ich zależność od sprawców nie jest taka sama jak zależność dzieci. Złe traktowanie dziecka obejmuje zjawiska związane z jego zaniedbywaniem, fizycznym i moralnym znęcaniem się nad nim oraz z nadużyciami seksualnymi, w terminologii prawnej określanymi jako „ czyny lubieżne” lub „ czyny nierządne”.
-4-
Niezależnie od tego czy o przemocy mówi się w aspekcie prawnym, psychologicznym, moralnym czy społecznym ma ona wspólne cechy:
po pierwsze - przemoc związana jest z intencjonalnym działaniem sprawcy;
po drugie - przemoc związana jest z naruszaniem praw lub dóbr osobistych;
po trzecie - przemoc związana jest z brakiem zdolności do samoobrony;
po czwarte - przemoc związana jest z powodowaniem szkód osobistych.
Zjawisko przemocy występuje w różnych rodzinach - niezależnie od ich statusu społecznego czy kulturowego. Członkowie takich rodzin mają z reguły podobne cechy osobowości i podobne życiorysy. Na przykład większość rodziców, którzy biją swoje dzieci, przyznaje, że w ich rodzinach pochodzenia występowały również przypadki przemocy, że oni sami byli bici.
Ofiarami przemocy są zarówno dzieci jak i dorośli. Potencjalna ofiara - na ogół dziecko - charakteryzuje się często biernością i uległością jako cechą osobową. Jeśli chodzi o przemoc seksualną, to pewne okresy rozwojowe człowieka sprzyjają jej bardziej niż inne. Na przykład okres dojrzewania u dziewcząt - czas wypróbowywania swoich sił jako kobiety, a więc kokieteria - łatwo wykorzystywany jest przez sprawców. Przy czym najczęściej wykorzystywanie seksualne odbywa się przez uwiedzenie, prawie bez użycia przemocy fizycznej. Dzieci niepełnosprawne również należą do grupy podwyższonego ryzyka zagrożenia przemocą. Są to dzieci ze specyficznymi problemami rozwojowymi czy neurologicznymi, jak upośledzenie, autyzm, czy opóźnienie rozwoju funkcji. Podobnie w grupie podwyższonego ryzyka znajdują się dzieci z chorobami somatycznymi lub defektami fizycznymi.
Przemocy seksualnej sprzyja także rekonstrukcja rodziny. Dzieci wielokrotnie częściej są ofiarami nadużyć seksualnych dokonywanych przez ojczymów niż przez biologicznych ojców.
Ofiarami przemocy rodzinnej mogą też być dorośli - a więc kobiety, rzadziej mężczyźni, także osoby w podeszłym wieku, zniedołężniałe. Kobieta jest potencjalną ofiarą przemocy również z powodu specyficznego przebiegu procesu jej socjalizacji - od dzieciństwa bowiem przygotowywana jest do roli społecznej „ zgodnej z własną płcią”. Dlatego jej nadmierna niezależność, pewność siebie, skłonność do dominacji, czy postawa rywalizacyjna - nie są dobrze widziane. Natomiast przejawianie bierności, uległości, zależności - sprzyjają występowaniu w roli ofiary. W sytuacji długotrwałej przemocy typowa dla kobiet - żon bitych przez mężów jest depresja, bezradność, lęk, utrata szacunku dla siebie, różnorodne deficyty w zakresie radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, z rozwiązywaniem problemów. Są to skutki przemocy. Niestety, w wielu środowiskach uważa się za całkiem usprawiedliwione akty przemocy wobec żon ze strony mężów.
Ludzie wychowani w atmosferze przemocy posiadają podstawowe braki socjalizacyjne, a także zaburzenia związane z poczuciem tożsamości, utrudniające im właściwe funkcjonowanie w społeczeństwie. Trwała jest nieumiejętność realizacji potrzeb w sposób społecznie akceptowany. Inną cechą jest odwrócenie roli i związanego z nią poczucia odpowiedzialności, co przejawia się w pseudo - dojrzałych postawach w okresie dzieciństwa i infantylizacji społecznej w wieku dojrzałym. Kolejną cechą jest nieumiejętność dokonywania wyboru i podejmowania decyzji wynikająca z surowego treningu posłuszeństwa, a także niska kontrola emocji.
Skutki przemocy seksualnej wobec dzieci są przedmiotem odrębnych badań. Wynika z nich, że u takich dzieci często występują stany depresyjne, próby samobójcze. Charakterystyczne jest też zwiększone zainteresowanie problematyką seksualną. W późniejszym wieku może się pojawić nieprawidłowa orientacja seksualna, lęk przed jakimkolwiek kontaktem, lub wręcz przeciwnie - nadpobudliwość seksualna i skłonność do prostytucji. Dorosłych - wykorzystywanych seksualnie w okresie dzieciństwa - cechuje niższa samoocena, skłonność
-5-
do uzależnień, złych nastrojów, zaburzeń świadomości, depresje. Bywa też, że dorosłe ofiary wykorzystywania seksualnego wykorzystują swoje własne dzieci - robią to szczególnie mężczyźni. Kiedy wykorzystywane dziewczęta dorastają i mają własne córki, to córki te są również często są wykorzystywane przez innych. Jest to chyba najbardziej tragiczny skutek tego rodzaju przemocy i może się ciągnąć przez kilka pokoleń. Co więcej, kobiety - dawne ofiary - mają tendencję do wybierania na partnerów życiowych sprawców przemocy.
Aborcja
Konieczność dokonywania sztucznych poronień występowała i występuje we wszystkich społeczeństwach, we wszystkich kulturach świata i praktykowana jest od tysięcy lat. Opisy metod wykonywania zabiegu aborcji znaleziono w starożytnym Egipcie i w starożytnych Chinach. Znaleziono je również w starożytnym Rzymie - pochodziły z 28 stulecia przed narodzeniem Chrystusa.
Istnieją dwa podstawowe czynniki wywierające decydujący wpływ na ilość aborcji: pierwszy - to zasięg narażania się na niechcianą ciążę, drugi - to powszechność i efektywność antykoncepcji. W niektórych krajach islamu wskaźniki aborcji są niskie, ponieważ pożądany jest w nich wysoki przyrost naturalny i dlatego niewielki jest odsetek kobiet, które narażają się na ciąże w okolicznościach podlegających społecznemu potępieniu, tj. ciąże pozamałżeńskie.
W większości krajów rozwijających się żyje obecnie bardzo dużo par, które chciałyby ograniczyć liczbę posiadanych dzieci - nie stosują one jednak nowoczesnych, skutecznych metod i środków antykoncepcyjnych, bo są one w ich krajach po prostu niedostępne. Niestety, takie pary skazane są na aborcje. I tak się dzieje w większości regionów świata. Innym czynnikiem odpowiedzialnym za mnogość aborcji jest powszechne uprawianie seksu przez młode niezamężne kobiety, dla których wczesne urodzenie dziecka byłoby z różnych względów niewskazane.
Aborcja jest zabiegiem bezpiecznym jeżeli jest wykonana w sterylnie czystych warunkach medycznych, przy użyciu nowoczesnych metod i technik medycznych. Chociaż dokonano ogromnego postępu w zmniejszaniu liczby aborcji, w większości krajów rozwiniętych jak i w niektórych krajach rozwijających się, wciąż istnieją poważne problemy w tej dziedzinie, takie jak:
brak dostępu do bezpiecznych usług medycznych w wielu krajach z powodu ograniczeń prawnych, niewystarczającego przeszkolenia personelu medycznego oraz małych środków finansowych;
brak zgody personelu medycznego w wielu częściach świata na najbardziej bezpieczne metody dokonywania wczesnej aborcji;
brak zgody w wielu krajach na powszechne antykoncepcyjne zapobieganie cięży, a tym samym zmuszanie kobiet do podejmowania decyzji o aborcji.
Prostytucja
Prostytucja to oddawanie ciała za zapłatą, w celach obcowania płciowego. W dobie dzisiejszej uwarunkowana jest ona rozmaitymi przyczynami: przede wszystkim płciowo dojrzały mężczyzna niechętnie rezygnuje z życia płciowego, a poligamiczne usposobienie mężczyzn skłania ich do pozamałżeńskich stosunków płciowych. Z drugiej zaś strony, przyczyn skłaniających kobiety do oddawania się prostytucji, szukać należy w mniejszej wartościowości umysłowej danych osobników, w niechęci do pracy, w niedostatku i w warunkach społecznych, w jakich żyły, względnie wychowywały się. Pewną rolę odgrywa nieślubne pochodzenie, wpływ otoczenia ( nędza mieszkaniowa, wspólna sypialnia lub nawet łóżka, pewne zawody ). Do tych przyczyn przybywają: alkoholizm i pokusy wielkiego miasta.
-6-
Rozróżnia się dwa rodzaje prostytucji:
prostytucja publiczna ( jawna ) - uprawiana jest zawodowo;
prostytucja tajna - jako zajęcie poboczne ukrywane najczęściej pod płaszczykiem innych zawodów.
Olbrzymie rozszerzenie się chorób wenerycznych stało się bodźcem do zwalczania prostytucji we wszystkich kulturalnych krajach Europy. W Polsce istnieje tylko projekt ustawy, regulujący zagadnienia związane z prostytucją. Prowadzenie domów publicznych jest zabronione . Prostytucja jest tolerowana. Reglementacji nie jest przymusowa, dopiero gdy prostytutka popadnie w konflikt z władzą, ulega przymusowej reglementacji. Wspólnie mogą mieszkać najwyżej 2 prostytutki, jednak wynajmować im wolno tylko takie lokale, w których nie wywołują zgorszenia publicznego i gdzie nie mieszkają małoletni. Przepisy policyjne określają pewne ulice i godziny, w których wolno im chodzić w celach, związanych z wykonywaniem ich „ zawodu” ( z dala od urzędów państwowych, kościołów, szkół, parków, ogrodów publicznych ). W razie zachorowania na chorobę weneryczną podlegają przymusowemu leczeniu w zakładach państwowych, względnie leczyć się muszą prywatnie, jednak przed władzami policyjnymi muszą wykazać się świadectwem lekarza leczącego.
Walka państwa z prostytucją skierowana jest właściwie przeciw chorobom wenerycznym, z samą prostytucją natomiast walczą rozmaite stowarzyszenia (stowarzyszenie ochrony kobiet i dziewcząt itd.), które udzielając pomocy zagrożonym jednostkom (udzielanie porad, pomoc w wyszukiwaniu zajęcia, mieszkania ), chroniąc je przed upadkiem, lub wyrywają niejednokrotnie z rąk handlarzy żywym towarem.
Szybkość zmian jakie nastąpiły w ostatnim czasie jest tak znaczna, że niektórzy ludzie nie wytrzymują ich, co skutkuje pojawieniem się różnorodnych problemów społecznych, takich jak np.: alkoholizm, narkomania,, samobójstwa, przemoc w rodzinie, aborcja, prostytucja itd.. Tragedia nowoczesności polega bowiem na tym, że szybkość zmian jest większa niż świadomość wielu ludzi potrafi zrozumieć. Pojawiające się procesy dezintegracyjne znajdują swe odbicie w zachowaniach społecznych, nasilających się z roku na rok. Następuje zjawisko przystosowywania się negatywnego ludzi do otaczającej rzeczywistości. Krok po kroku ludzie coraz liberalniej traktują zjawiska jeszcze niedawno uznawane za niekorzystne czy wręcz patologiczne. Nikogo już nie dziwi handel kobietami i dziećmi, picie alkoholu, palenie papierosów i używanie narkotyków przez dzieci, prostytucja jawna i zakamuflowana. Tempo zmian jest tak zawrotne, a szum informacyjny tak skuteczny, że trudno przejmować się sprawami wielkimi, za to wiele czasu poświęca się na sprawy małe i nieistotne. Wartości ludzkie zmieniają się szybciej, niż można sobie to wyobrazić. Bliscy sobie ludzie z dwóch kolejnych pokoleń przestają siebie rozumieć. Następuje wyobcowanie jednostki, na rzecz powstawania „ świadomości globalnej”, ludzie kierują się zasadą przyjemności i interesownością. Stosunki międzyludzkie ulegają depersonalizacji, więzi emocjonalne podlegają stępieniu, układy międzyludzkie urzeczowieniu. Człowiek doświadczył tego, że stał się nie tylko podmiotem, ale i przedmiotem stosunków międzyludzkich. Klasyczna dysfunkcja struktur społecznych ulega zmianie na rzecz patologii życia społecznego.
-7-
Bibliografia
Gaś Z.B.: „ Profilaktyka uzależnień”, W. Sz i P., Warszawa 1993
Gaś Z.B.: „ Rodzina wobec uzależnień”, Michalenium, Warszawa 1993
Zimbardo P.H., Ruch F.L.: „Psychologia i życie”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994
Pacewicz Alicja: „ Jak pomóc dziecku nie pić”, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1995
„ Problematyka aborcji w skali świata”: Problemy rodziny 1997 Nr 5-6 str. 85-89
Wilczak E., Kultys J.A: „ Przemoc w rodzinie w świetle badań - wybrane problemy”
Krysińska K.: „ Dlaczego ludzie odbierają sobie życie?”, Charaktery 1998 Nr 9, str. 22-25
Król M., Slany K.: „ Samobójstwa dzieci i młodzieży”, Problemy rodziny 1986 Nr 3, str. 19-23
9