BOGOWIE AFRYKA艃SCY :
ANANASI (r贸偶ne plemiona) Paj膮k. Oszust. B贸g stw贸rca. Jest 艂ajdakiem, lecz bardzo lubianym, w艣r贸d afryka艅skich plemion kr膮偶y wiele zabawnych i ciekawych opowie艣ci na jego temat.
ANYIEWO (Ewe) Wielki W膮偶, kt贸ry wychodzi po deszczu, by si臋 pa艣膰. Jego odbiciem jest t臋cza.
BUKU (Afryka zachodnia) B贸g nieba, czasem czczony jako bogini. Stworzy艂 wszystko, nawet innych bog贸w.
DANH lub DAN AYIDO HWEDO (Dahomey) B贸g-W膮偶. Haita艅czycy znaj膮 go pod imieniem Dan Petro. T臋czowy w膮偶 oplata ca艂y 艣wiat i jest cz臋sto przedtawioany z ogonem w swoim pysku, jako symbol jedno艣ci i ca艂o艣ci.
DXUI (Buszmeni) B贸g stw贸rca. Na pocz膮tku Dxui przyjmowa艂 ka偶dego dnia form臋 innej ro艣liny, noc膮 zamieniaj膮c si臋 z powrotem w siebie, a偶 w ten spos贸b stworzy艂 wszystkie istniej膮ce ro艣liny.
ESHU (Yoruba) Oszust. Eshu potrafi zmienia膰 swoje kszta艂ty wedle woli, mo偶e nawet w tej samej chwili wygl膮da膰 jak ma艂y i jak du偶y. Eshu wprowadza ludzi w zmieszanie i przywodzi ich do szale艅stwa. Lecz zna te偶 ludzk膮 mow臋 i jest po艣rednikiem mi臋dzy bogami a lud藕mi.
GUNAB (Hotentoci) Wr贸g Tsui-Goaba. Poniewa偶 wielu zabi艂, uto偶sa=mia si臋 go czasem ze 艣mierci膮. Tw贸rca t臋czy. lometimes identified with death. Creator of the rainbow.
GUA (plemi臋 Ga w Afryce Zachodniej) B贸g piorun贸w, kowali i rolnik贸w.
KIBUKA (Baganda) B贸g wojny wys艂any po to, by uratowa膰 lud Baganda. Kr贸l Baganda poprosi艂 niebiosa o pomoc w wojnie i przys艂ano Kibuk臋, by mu pom贸g艂. Lecz Kibuka, mimo ostrze偶e艅, by si臋 nie zbli偶a艂 do kobiet wroga, zakocha艂 si臋 w uwi臋zionej kobiecie z wrogiego plemienia, za艣 ona po ucieczce opowiedzia艂a swojemu plemieniu, w jaki spos贸b mozna Kibuk臋 zabi膰 - poprzes s艂anie ognistych strza艂 w chmur臋, w kt贸ej si臋 ukrywa艂.
LEZA (Afryka 艢rodkowa) , Najwy偶szy B贸g w艂膮daj膮cy niebem i zsy艂aj膮cy deszcz i wiatr. Leza siedzi na plecach wszystkich ludzi i nikt nie mo偶e si臋 od niego uwolni膰. M贸wi si臋, 偶e si臋 postarza艂 i dzi艣 ju偶 nie s艂yszy ludzkich modliwtw tak dobrze jak kiedy艣.
MAWU-LISA (Ewe) B贸g i bogini s艂o艅ca i ksi臋偶yca (Lisa-s艂o艅ce, Mawu - ksi臋偶yc).
MULUNGU (Afryka wschodnia) B贸g, istota najwy偶sza
Idea Istoty Najwy偶szej i Stworzyciela jest w Afryce powszechna, cho膰 nie stawia si臋 temu Bogu wilu 艣wi膮ty艅. Zadziwia r贸偶norodno艣膰 tytu艂贸w, jakie Afryka艅czycy nadaj膮 Bogu. Niekt贸re z nich to: Stw贸rca, Dawca Deszczu i Blasku S艂onecznego, Ten Kt贸ry Sprowadza Pory Roku, Grzmi膮cy, Staro偶ytny, Pierwszy, Bezgraniczny, Ten, Kt贸rego Spotykasz Wsz臋dzie, Zapalaj膮cy Ogie艅, Wielka Matka, Najlepszy Przyjaciel, Wielki Paj膮k, B臋d膮cy poza Podzi臋kowaniami, Niewyt艂umaczalny.
NANAN-BOUCLOU (Ewe) B贸stwo plemienia Ewe, m臋skie i 偶e艅skie zarazem, lecz zbyt odleg艂e, by je czci膰.
'NGAI (Masajowie) B贸g stw贸rca. 'Ngai daje ka偶demu cz艂owiekowi przy narodzeniu ducha-stra偶nika, kt贸ry strze偶e go przed niebezpiecze艅stwami, a po 艣mierci zabiera go na pustyni臋, je艣li by艂 z艂y, lub do krainy obfito艣ci, je艣li by艂 dobry.
NYAME (Ashanti) Najwy偶szy B贸g Niebios, zar贸wno b贸g s艂o艅ca, jak i bogini ksi臋偶yca. Nyame stworzy艂 trzy 艣wiaty: niebo, ziemi臋 i podziemie. Przed narodzeniem, dusze s膮 oddawane Nyame, kt贸ry je k膮pie w z艂otej k膮pieli i daje ka偶dej duszy jej przeznaczenie i nalewa do ust troch臋 wody 偶ycia. Po tym dusza jest gotowa, by si臋 narodzi膰.
NYASAYE (Maragoli, Kenia) B贸g plemienia Maragoli. W jego pracy pomagaj膮 mu duchy, kt贸re s膮 przedstawione jako kamienie otaczaj膮ce oznaczaj膮cy boga pal.
NZAME (Kongo) Bezpostaciowy, skryty w mroku b贸g, kt贸rego podobizny nie da si臋 uchwyci膰 w drewnie, kamieniu lub metalu. Nzame 偶y艂 na ziemi z trzema synami - Bia艂ym, Czarnym i Gorylem. Czarny i Goryl oraz ich potomstwo zgrzeszyli przeciw ojcu, wi臋c Nzame zabra艂 swoje bogactwo i poszed艂 mieszka膰 z Bia艂ym na Zachodzie. Goryl i jego potomstwo odesz艂o do d偶ungli, za艣 Czarny 偶y艂 ze swoimi potomkami w biedzie i niewiedzy, pozbawiony pot臋gi, wiedzy i bogactw Nzame, marz膮c o zachodnich krajach, gdzie 偶yje Nzame i jego ukochany syn, Bia艂y Cz艂owiek.
SAGBATA (Dahomej) B贸g ospy. Jego 艣wi膮tynie malowano w kropki przypominaj膮ce wysypk臋. Jego kap艂ani leczyli osp臋 zar贸wno modlitw膮, jak i wiedz膮 medyczn膮, i posiadali wielk膮 w艂adz臋 nad lud藕mi, gdy偶 ospa by艂a wielk膮 plag膮, za艣 jej ofiary by艂y skazywane na odosobnienie i wygnanie.
TANO (Ashanti) Drugi najstarszy syn Boga, i b贸g rzeki o tej samej nazwie. Dawno temu Tano walczy艂 w konkursie 艣piewackim ze 艢mierci膮. 艢piewali przez ca艂y miesi膮c, lecz 偶aden z nich nie m贸g艂 wygra膰, wi臋c musieli zawrze膰 kompromis. Gdy kto艣 zachoruje lub zostanie ranny, b臋dzie w艂asno艣ci膮 tego boga, kt贸ry wcze艣niej przyb臋dzie na to miejsce - je艣li to b臋dzie Tano, cz艂owiek b臋dzie 偶y艂, je艣li 艢mier膰, umrze.
TSUI' GOAB (Hotentoci) "Ranne kolano," "Ojciec naszych Ojc贸w" B贸g deszczu 偶yj膮cy w chmurach, wielki w艂adca i mag. Tsui' Goab zrobi艂 pierwszych m臋偶czyzn臋 i kobiet臋 z kamieni. Wiele razy umiera艂 i zmartwychwstawa艂. Ludzie wzywaj膮 go o wschodzie s艂o艅ca i przysi臋gaj膮 na jego imi臋.
UNKULUNKULU (Zulu) "Stary, Stary" Unkulunkulu by艂 pierwszym cz艂owiekiem i stw贸rc膮, bogiem ziemi. Da艂 ludziom wiedz臋 i pokaza艂 im, jak 偶y膰 wsp贸lnie.
YO (Dahomej) Oszust, ani b贸g, ani cz艂owiek. Jego chciwo艣膰 wiecznie wp臋dza go w k艂opoty. Mawu stworzy艂 go bez powodu. Yo jest wsz臋dzie. Nie mo偶na go zabi膰, zje艣膰, ani si臋 go pozby膰. Jest jedyny w swoim rodzaju - jeden taki jak on wystarczy.
BOGOWIE CHI艃SCY
AO Czterech Smoczych Kr贸l贸w Ao Chi'in, Ao Kuang, Ao Jun i Ao Shun, bogowie deszczu i oceanu. Poddani Nefrytowego Cesarza.
CH'ENG-HUANG B贸g fosy i mur贸w. Ka偶da wie艣 i ka偶de miasto mia艂o swojego w艂asnego Ch'eng-Huang, najcz臋艣ciej lokalnego dygnitarza lub inn膮 wa偶n膮 osobisto艣膰, kt贸ra zmar艂a i zosta艂a wyniesiona na o艂tarze. Ch'eng-Huang nie tylko chroni wsp贸lnot臋 od napa艣ci, ale pilnuje r贸wnie偶 tego, by Kr贸l Zmar艂ych nie zabra艂 偶adnej duszy nie maj膮c do tego prawa. Ch'eng-Huang wskazuje tak偶e z艂oczy艅c贸w w obr臋bie samej wsp贸lnoty, najcz臋艣ciej poprzez sny. Jego asystenci to Pan Ba Lao-ye i Pan Hei Lao-ye -- "Pan Nocnystr贸偶" i "Pan Dziennystr贸偶."
CHU JUNG B贸g ognia. Chu Jung karze tych, kt贸rzy 艂ami膮 prawo niebios.
KUAN TI B贸g wojny. Wielki s臋dzia, kt贸ry chroni ludzi przed niesprawiedliwo艣ci膮 i z艂ymi duchami. B贸g o czerwonej twarzy, odziany zawsze w ziele艅. Wyrocznia. Kuan Ti by艂 postaci膮 historyczn膮, genera艂em za dynastii Han, s艂ynnym ze swoich umiej臋tno艣ci jako wojownik i ze swej sprawiedliwo艣ci jako s臋dzia. Po艣wi臋cono mu ponad 1600 艣wi膮ty艅.
KWAN YIN tak偶e KWANNON Bogini mi艂osierdzia i wsp贸艂czucia. Pani odziana w biel, siedz膮ca na lotosie i trzymaj膮ca niemowl臋. Zamordowana przez swego ojca, gdy dotar艂a do piek艂a, recytowa艂a 艣wi臋te ksi臋gi, a w艂adca 艣wiata zmar艂ych nie m贸g艂 przez to zadawa膰 duszom cierpie艅, wi臋c odes艂a艂 j膮 na ziemi臋, gdzie osi膮gn臋艂a o艣wiecenie i zosta艂a przez Budd臋 nagrodzona nie艣miertelno艣ci膮. By艂a znan膮 bogini膮 i jej 艣wi膮tynia na Cudownej G贸rze by艂a zawsze pe艂na pielgrzym贸w, potrz膮saj膮cych grzechotkami i puszczaj膮cych petardy, by przyci膮gn膮膰 jej uwag臋.
LEI KUNG B贸g piorun贸w. Lei Kung ma g艂ow臋 ptaka, skrzyd艂a, pazury i niebiesk膮 sk贸r臋, a jego rydwan ci膮gnie sze艣ciu ch艂opc贸w. Lei Kung robi pioruny swoim m艂otem, a jego 偶ona b艂yskawice swoim lustrem. Lei Kung przegania z艂e duchy i karze zbrodniarzy, kt贸rych czyny pozosta艂y niewykryte.
PA HSIEN O艣miu Nie艣miertelnych z tradycji taoistycznej. Zwyczajni 艣miertelnicy, kt贸rzy poprzez dobre 偶ycie i dobre uczynki dostali od Kr贸lowej Matki Wang brzoskwinie wiecznego 偶ycia, by mogli je zje艣膰. S膮 to:
LI TIEH-KUAI Li z 呕elazn膮 Kul膮. Uzdrowiciel Li siedzi na rynku jako 偶ebrak i sprzedaje cudowne leki, z kt贸rych niekt贸re mog膮 wskrzesi膰 zmar艂ych.
CHUNG-LI CH'UAN U艣miechni臋ty stary cz艂owiek, zawsze promieniej膮cy rado艣ci膮, nagrodzony nie艣miertelno艣ci膮 za swoje ascetyczne 偶ycie w g贸rach.
LAN TS'AI-HO M艂ody flecista i w臋drowny minstrel, nios膮cy kosz pe艂en owoc贸w. Jego g艂臋bokie i uduchowione pie艣ni spowodowa艂y, 偶e bocian porwa艂 go do nieba.
LU TUNG-PIN Bohater literatury starochi艅skiej. Odmawiaj膮c przyj臋cia bogactw i zaszczyt贸w tego 艣wiata, kara艂 z艂ych i nagradza艂 dobrych, i zabija艂 smoki zaczarowanym mieczem.
CHANG-KUO LAO Wiekowy pustelnik obdarzony cudownymi mocami. Mia艂 os艂a, na kt贸rym m贸g艂 podr贸偶owa膰 z niesamowit膮 pr臋dko艣ci膮. Uosobienie si艂y 偶yciowej.
HAN HSIANG-TZU Ucze艅, kt贸ry wola艂 uczy膰 si臋 magii, ni偶 zosta膰 urz臋dnikiem. Gdy jego wuj krytykowa艂 go za nauk臋 magii, Han Hsiang-Tzu zmaterializowa艂 dwa kwiaty pisz膮c wiersze na li艣ciach.
TS'AO KUO-CHIU Ts'ao Kuo-Chiu stara艂 si臋 nawr贸ci膰 swojego brata, zepsutego cesarza, przypominaj膮c mu, 偶e nie ma ucieczki przed prawem niebios.
HO HSIEN-KU "Nie艣miertelna Dziewica Ho." Dziewczyna z Kantonu, kt贸ra wierzy艂a, 偶e stanie si臋 nie艣miertelna jedz膮c proszek z masy per艂owej. ukazuje si臋 tylko ludziom o wielkiej cnocie. A
P'AN-CHIN-LIEN Bogini prostytutek. Jako 艣miertelniczka, by艂a zbyt weso艂膮 wdow, obdarzaj膮c膮 swoimi 艂askami wielu m臋偶czyzn, i jej te艣膰 zabi艂 j膮 za to. Jej 艣mier膰 uczci艂y kobiety czyni膮ce to, co ona, zawodowo i w ko艅cu sta艂a si臋 bogini膮 dziwek.
SHI-TIEN YEN-WANG W艂adcy Zmar艂ych, dziesi臋ciu rz膮dz膮cych podziemiem. ubieraj膮 si臋 identycznie, w kr贸lewskie szaty, i tylko najm臋drsi mog膮 ich odr贸偶ni膰. Ka偶dy z nich przewodzi nad jednym s膮dem. W pierwszym dusza jest s膮dzona wedle swoich grzech贸w i kierowana do jednego z o艣miu s膮d贸w karnych. Kara odpowiada winie. Chciwcy musz膮 pi膰 roztopione z艂oto, k艂amcom ucina si臋 j臋zyki. Do drugiego s膮du id膮 niekompetentni lekarze i nieuczciwi kupcy; do trzeciego k艂amcy, plotkarze i zepsuci urz臋dnicy; do pi膮tego mordercy, atei艣ci i gorszyciele; do sz贸stego blu藕niercy i winni zbezczeszczenia; do 贸smego, podpalacze i ofiary wypadk贸w. W dziesi膮tym jest Ko艂o Transmigracji, gdzie po odbyciu kary dusze zn贸w si臋 inkarnuj膮 w cia艂o i wracaj膮 na ziemi臋, wypiwszy przedtem napar zapomnienia, dzi臋ki kt贸remu zapominaj膮 swoje przesz艂e 偶ycie.
TI-TSANG WANG B贸g mi艂osierdzia. W臋druj膮c po jaskiniach piek艂a, dusza mo偶e spotka膰 u艣miechni臋tego mnicha, kt贸rego drog臋 o艣wietla 艣wiec膮ca per艂a. To Ti-Tsang Wang, kt贸ry uczyni wszystko, 偶eby pom贸c duszy uciec z piek艂a, a nawet wyzwoli膰 j膮 z kr臋gu narodzin i smierci. Dawno temu Ti-Tsang Wang odrzuci艂 Nirvan臋, by m贸c w臋drowa膰 po piekle i ratowa膰 dusze. Kiedy艣 kap艂an Brahmy, nawr贸ci艂 si臋 na buddyzm i sam sta艂 si臋 Budd膮 ze specjaln膮 w艂adz膮 nad zmar艂ymi.
T'SHAI-SHEN B贸g bogactwa, rz膮dz膮cy wielk膮 biurokracj膮 z艂o偶on膮 z wielu pomniejszych b贸stw. Majestatyczna posta膰 odziana w najlepsze jedwabie. T'shai-Shen jest bardzo popularnym bogiem, czcz膮 go nawet atei艣ci.
TSAO WANG B贸g paleniska. Ka偶dy dom ma swojego w艂asnego Tsao Wang. Ka偶dego roku b贸g paleniska donosi o sprawach rodziny Nefrytowemu Cesarzowi i na podstawie tego raportu nadchodz膮cy rok b臋dzie dla rodziny dobry lub pechowy. Jego 偶ona zapami臋tuje ka偶de s艂owo wypowiedziane przez ka偶dego cz艂onka rodziny. Przed papierowym wyobra偶eniem boga i jego 偶ony codziennie palono kadzid艂o. Gdy nadchodzi艂 czas na z艂o偶enie raportu Nefrytowemu Cesarzowi, w usta wizerunku wk艂adano s艂odycze, spalano papier i puszczano petardy, by m贸g艂 szybciej dotrze膰 na miejsce.
TU-TI Lokalne b贸stwa. Pomniejsi bbogowie miast, wiosek, a nawet ulic i domostw. Mimo, 偶e mniej wa偶ni od g艂贸wnych bog贸w, cieszyli si臋 du偶膮 popularno艣ci膮. Zazwyczaj przedstawiani jako dostojni starcy, pilnowali, aby to, co znajduje si臋 pod ich opiek膮, mia艂o si臋 dobrze.
YENG-WANG-YEH "Pan Yama Kr贸l." Najwi臋kszy z W艂adc贸w Zmar艂ych. Yeng-Wang-Yeh os膮dza wszystkie dusze nowo przyby艂ych do 艣wiata zmar艂ych i decyduje, czy wys艂a膰 je do kt贸rego艣 ze specjalnych s膮d贸w dla ukarania ich, czy te偶 przekaza膰 ich z powrotem Ko艂u Transmigracji.
YU-HUANG-SHANG-TI "Ojciec Niebiosa."Sierpniowy Najwy偶szy Cesarz z Nefrytu, kt贸rego dw贸r jest na najwy偶szym poziomie niebios, z w艂asn膮 armi膮, biurokracj膮, rodzin膮 kr贸lewsk膮 i dworzanami. Jego rz膮dy s膮 pe艂ne porz膮dku, ten w艂adca nie miewa kaprys贸w. Pory roku nast臋puj膮 po sobie w niezmiennym rytmie, yin jest zr贸wnowa偶one z yang, dobro jest nagradzane, a z艂o karane. W miar臋 up艂ywu czasu Nefrytowy Cesarz stawa艂 si臋 coraz bardziej odleg艂y od ludzi i powszechne sta艂o si臋 zwracanie si臋 do niego poprzez jego iod藕wiernego, Transcendentnego Dostojnika. Nefrytowy Cesarz widzi i s艂yszy wszystko, nawet najcichszy szept jest dla niego g艂o艣ci niczym piorun
BOGOWIE INDIAN AMERYKI P艁N
ANGUTA (Inuit/Eskimosi) Zbieraj膮cy zmar艂ych. Anguta znosi zmar艂ych do podziemi, gdzie musz膮 spa膰 z nim przez rok.
ANINGAN (Inuit/Eskimosi) Ksi臋偶yc, brat s艂o艅ca, kt贸re 艣ciga po niebie. Aningan ma pi臋kne igloo, w kt贸rym wypoczywa. Mieszka tam te偶 Irdlirvirissong, jego kuzyn - demon. Ksi臋偶yc jest wielkim my艣liwym i jego spi偶arnia jest zawsze pe艂na mi臋sa i sk贸r.
ASGAYA GIGAGEI (Czirokezi) Czerwony M臋偶czyzna lub Kobieta, wzywany w zakl臋ciach maj膮cych uleczy膰 chorych.Asgaya Gigagei jest b贸stwem m臋skim lub 偶e艅skim, zale偶nie od p艂ci pacjenta.
ATIRA (Pawnee) Ziemia, 艢wi臋ta Matka ka偶dego 偶ywego stworzenia.
Plemi臋 Pawnee utrzymywa艂o si臋 z polowa艅. Gdy powiedziano im, 偶e maj膮 porzuci膰 my艣liwstwo i zaj膮膰 si臋 rolnictwem, ich kap艂an odrzek艂: "Ka偶esz mi rozdziera膰 grunt! Czy mam wzi膮膰 n贸偶 i rozci膮膰 艂ono mojej matki? Jak umr臋, nie we藕mie mnie do swego 艂ona na wypoczynek. Ka偶esz mi wykopywa膰 kamienie! Czy mam si臋ga膰 pod jej sk贸r臋 i wyjmowa膰 jej ko艣ci? Jak umr臋, nie b臋d臋 m贸g艂 wej艣膰 w jej cia艂o, by zn贸w si臋 narodzi膰. Ka偶esz mi 艣cina膰 traw臋, robi膰 z niej siano i je sprzedawa膰, i by膰 bogatym jak biali ludzie! Ale jak 艣mia艂bym 艣cina膰 w艂osy mojej matki? To z艂e prawo i moi ludzie nie b臋d膮 go przestrzega膰.
AWONAWILONA (Indianie Pueblo) "Ten, Kt贸ry Zawiera Wszystko."Najwy偶szy B贸g, Stw贸rca Wszystkiego. Przed stworzeniem by艂 tylko Awonawilona; wszystko inne by艂o pustk膮 i ciemno艣ci膮. B臋d膮c zar贸wno m臋skim, jak i 偶e艅skim b贸stwem, Awonawilona stworzy艂 wszystko z siebie, a sam przybra艂 posta膰 s艂o艅ca, dawcy 艣wiat艂a.
DEOHAKO (Irokezi/Seneca) Duchy kukurydzy, fasoli i tykwy, kt贸re 偶yj膮 razem w pojedynczej g贸rze. Gdy Onatha, duch kukurydzy, szuka艂a rosy zosta艂a z艂apana przez z艂ego ducha - Hahgwehdaetgaha, kt贸ry zabra艂 j膮 do podziemi. S艂o艅ce uratowa艂o j膮 i od tej pory pozostaje na polach kukurydzy, a偶 ta nie dojrzeje.
ESTANATLEHI (Nawaho) Przybrana c贸rka Pierwszej Kobiety. By ukara膰 ludzi za dum臋, Pierwszy M臋偶czyzna i Pierwsza Kobieta zes艂ali plag臋 potwor贸w by pozabija艂y i po偶ar艂y ludzi. Po pewnym czasie Pierwsza Kobieta zacz臋艂a 偶a艂owa膰 z艂a jakie wraz z Pierwszym M臋偶czyzn膮 zes艂a艂a na ludzi. Dlatego te偶 gdy znalaz艂a ma艂膮 Estabatelhi le偶膮c膮 na ziemi obok jej g贸ry, Pierwsza Kobieta wzi臋艂a j膮 ze sob膮. Estanatelhi doros艂a w ci膮gu czterech dni. Kocha艂a si臋 ze S艂o艅cem i urodzi艂a Bli藕niaki, kt贸re po wielu przygodach uwi臋zi艂y potwory.
GAHE lub GA'AN (Apacze) Nadprzyrodzone istoty, kt贸re 偶yj膮 wewn膮trz g贸r. Czasem mo偶na us艂ysze膰 jak ta艅cz膮 i bij膮 w b臋bny. Poniewa偶 umiej膮 leczy膰 oddaje si臋 im cze艣膰. Maski ubierane przez tancerzy w czasie odprawiania rytua艂贸w pomalowane by艂y na r贸偶ne kolory, z kt贸rych ka偶dy reprezentowa艂 jednego Gah臋, z wyj膮tkiem Szarego, kt贸ry pojawia艂 si臋 jako klaun a w rzeczywisto艣ci jest najpot臋偶niejszym z nich wszystkich.
GLUSKAP (Algonquin) Stw贸rca, a dok艂adniej - si艂a stw贸rcza. Zazwyczaj 偶yczliwy ale i kapry艣ny. Gluskap stworzy艂 r贸wniny, ro艣liny jadalne, zwierz臋ta i ludzi z cia艂a Matki Ziemi. Jego rywalem by艂 jego wilczy brat Malsum, kt贸ry stworzy艂 ska艂y, zaro艣la i truj膮ce zwierz臋ta. Po d艂ygiej walce Gluskap zabi艂 Malsuma i zniszczy艂 jego magi臋. Walczy艂 te偶 z potworami, gigantami, nauczy艂 ludzi polowa艅 i uprawy ro艣lin, nazwa艂 gwiazdy. Gdy jego praca zosta艂a zako艅czona, powios艂owa艂 na wsch贸d w brzozowym canoe. Pewnego dnia powr贸ci.
GROMOW艁ADNI BLI殴NIACY (Cherokee) Synowie Kanati i Selu. Kanati i Selu 偶yj膮 na wschodzie, Bli偶niacy na zachodzie. Gdy s艂ycha膰 grom, oznacza to 偶e ch艂opcy bawi膮 si臋 pi艂k膮.
GWIAZDA PORANNA (Pawnee) Opiekun wiod膮cy s艂o艅ce na jego codziennej w臋dr贸wce. B贸g-偶o艂nierz.
GWIAZDA PO艁UDNIOWA (Pawnee) B贸g 艣wiata podziemnego, przeciwie艅stwo Gwiazdy P贸艂nocnej. Obdarzony zdolno艣ciami magicznymi i obawiany [strona bierna od "obawia膰 si臋" - przyp. t艂um.].
GWIAZDA P脫艁NOCNA (Pawnee) Stw贸rca. Szczodry i czcigodny.
GWIAZDA WIECZORNA (Pawnee) Z艂a gwiazda, kt贸ra 艣ci膮ga s艂o艅ce z nieba i pos艂a艂a swoj膮 c贸rk臋, by przeszkodzi膰 Gwie藕dzie Porannej w przywr贸ceniu s艂o艅ca.
HINO (Irokezi) B贸g piorun贸w i nieba. T臋cza jest jego ma艂偶onk膮. Swoimi ognistymi strza艂ami Hino niszczy z艂e duchy.
IRDLIRVIRISISSONG (Inuit/Eskimosi) Kuzyn ksi臋偶yca. Czasami Irdlirvirissong wychodzi na niebo by ta艅czy膰, b艂aznowa膰 i 艣mieszy膰 ludzi. Ale je艣li kto艣 znajdzie si臋 w pobli偶u musi uwa偶a膰 by demon nie wysuszy艂 i po偶ar艂 jego wn臋trzno艣ci.
KACHINAS (Hopi) Duchy natury kt贸re zamieszkuj膮 i kontroluj膮 wszystko - duchy zwierz膮t, duchy zmar艂ych przodk贸w, duchy bogactw naturalnych takich jak wiatr, deszcz i grzmot. Dok艂adna ich liczba nie jest znana, ale w mitologiach r贸偶nych wiosek pojawia si臋 ich ponad pi臋膰set.
KANATI (Cherokee) "Szcz臋艣liwy My艣liwy". Czasem nazywany jest Pierwszym M臋偶czyzn膮. 呕yje ze swoj膮 偶on膮 Selu ("Kukurydza") tam gdzie wschodzi s艂o艅ce. Ich synowie, Gromow艂adni Bli藕niacy, mieszkaj膮 na zachodzie.
KITCKI MANITOU (Algonquin) Wielki Duch, Najwy偶sza Istota. Nieswtorzony, Ojciec 呕ycia, B贸g Wiatr贸w. Wielki Duch w pewien spos贸b obecny jest w prawie ka偶dej india艅skiej mitologii.
KOJOT (Indianie po艂udniowo-zachodni ale znany r贸wnie偶 na innych terenach). Naci膮gacz, b艂azen. Stw贸rca i nauczyciel ludzi. Podobnie jak Loki, Kojot ca艂y czas si臋 czai, sprawiaj膮c k艂opoty i robi膮c psikusy. Dla Zunis贸w, Kojot jest herosem, kt贸ry ustanowi艂 prawa dzi臋ki kt贸rym ludzie mog膮 偶y膰 w pokoju. Indianie Pomo utrzymuj膮, 偶e Kojot stworzy艂 ludzi a nast臋pnie ukrad艂 s艂o艅ce 偶eby ich ogrza膰. Siuksowie m贸wi膮, 偶e stworzy艂 konie.
Chinook opowiadaj膮 jak Kojot i Orze艂 zeszli do Krainy Umar艂ych by sprowadzi膰 swoje martwe 偶ony. Na granicy znale藕li ma艂y domek o艣wietlony tylko ksi臋偶ycow膮 po艣wiat膮. Ka偶dej nocy stara kobieta po艂yka艂a ksi臋偶yc i zmarli pojawiali si臋 w domku. Bogowie rozpoznali swoje 偶ony mi臋dzy zmar艂ymi i obmy艣lili plan. Nast臋pnego dnia, po tym jak stara kobieta zwymiotowa艂a ksi臋偶yc a zmarli znikn臋li Kojot zbudowa艂 ogromn膮 drewnian膮 skrzyni臋. Umie艣ci艂 w niej li艣cie ro艣lin ka偶dego rodzaju. Kojot i Orze艂 zabili star膮 kobiet臋. Kojot za艂o偶y艂 jej szaty. Gdy nadszed艂 czas po艂kn膮艂 ksi臋偶yc. Zmarli pojawili si臋. Ale Orze艂 umie艣ci艂 skrzyni臋 za wej艣ciem. Gdy Kojot zwymiotowa艂 ksi臋偶yc zmarli wylecieli i zostali z艂apani do skrzyni. Kojot przekona艂 Or艂a, by pozwoli艂 mu nie艣膰 skrzyni臋. Ale Kojot bardzo chcia艂 zobaczy膰 swoj膮 偶on臋 i otworzy艂 skrzyni臋. Dusze zmar艂ych unios艂y si臋 jak chmura i znikn臋艂y na zachodzie. W艂a艣nie dlatego ludzie umieraj膮 na zawsze, nie tak jak ro艣liny, kt贸re obumieraj膮 zim膮 ale zieleni膮 si臋 wiosn膮.
KRUK (p贸艂nocnozachodnie tribes) Kolejny b贸g-oszust. Bardzo chciwy. Ci膮gle szuka jedzenia. Pewnego razu Kruk ukrad艂 sk膮pcowi ksi臋偶yc i umie艣ci艂 go na niebie.
KR脫LIK (Po艂udniowowschodnie plemiona) Podobnie jak Kojot i Michabo - oszust. Dzi臋ki przebieg艂ej sztuczce, Kr贸lik przyni贸s艂 ludziom ogie艅.
MICHABO (Algonquin) Wielki Zaj膮c. Oszust. Zmnieniacz kszta艂t贸w. Stw贸rca ludzi, ziemii, zwierzyny p艂owej, wody i ryb. W Domu 艢witu Michabo jest gospodarzem dla dusz dobrych ludzi i karmi ich soczystymi owocami i rybami.
NAGENATZANI(Nawaho) Starszy z Gromow艂adnych Bli藕niak贸w.
NESARU (Arikara) Duch nieba. Na pocz膮tku Nesaru mia艂 w艂adz臋 nad wszystkimi stworzeniami. Niezadowolony z rasy podziemnych gigant贸w, kt贸rzy nie chcieli uzna膰 jego autorytetu, Nesaru stworzy艂 now膮 ras臋. Zes艂a艂 r贸wnie偶 pow贸d藕, kt贸ra zatopi艂a giganr贸w nie czyni膮c szkody nowym ludziom. Gdy nowi ludzie zacz臋li prosi膰, by ich uwolni艂 z podziemii, Nesaru zes艂a艂 Matk臋 Kukurydzy [a mo偶e Kukurydzian膮 Matk臋? w ka偶dym razie Corn Mother - przyp. t艂um.] by ich uwolni艂a.
NOKOMIS (Algonquin) "Babcia." 艢wi臋ta Matka Ziemia. Nokomis wychowuje wszystkie 偶yj膮ce stworzenia.
OCASTA (Cherokee) "Kamienny p艂aszcz" Imi臋 pochodzi od jego p艂aszcza, kt贸ry zrobiony by艂 z kawa艂k贸w krzemienia. Zar贸wno dobry jak i z艂y, Ocasta by艂 jednym z pomocnik贸w Stw贸rcy. Ocasta stworzy艂 wied藕my i p艂yn膮艂 od jednej wioski do drugiej wywo艂uj膮c zgie艂k. Kilka kobiet z艂apa艂o Ocast臋 przebijaj膮c jego serce kijem. M臋偶czy藕ni spalili umieraj膮cego Ocast臋, kt贸ry na swoim stosie pogrzebowym przekaza艂 im pie艣ni i ta艅ce odpowiednie do polowa艅, wojen i uzdrawiania. Niekt贸rzy z m臋偶czyzn otrzymali wielk膮 moc i stali si臋pierwszymi szamanami.
OLELBIS (Wintun, Wybrze偶e Pacyfiku) Stw贸rca 偶yj膮cy w Olelpanti (Niebie) z dwoma starymi kobietami. Gdy pierwsi ludzie spalili 艣wiat, Olelbis zes艂a艂 wiatr i deszcz by ugasi膰 p艂omienie. Nast臋pnie naprawi艂 ziemi臋. Olelbis chcia艂 偶eby ludzie 偶yli wiecznie. Gdy si臋 starzeli, mieli wspina膰 si臋 do nieba i 偶y膰 z nim w raju. Olelbis nakaza艂 dw贸m s臋pom zbudowa膰 drabin臋 do Olelpanti, po kt贸rej mogliby si臋 wspina膰 ludzie, ale Kojot przekona艂 je, by zaprzesta艂y pracy.
PIERWSZY M臉呕CZYZNA I PIERWSZA KOBIETA (Nawaho) Na pocz膮tku, Pierwszy M臋偶czyzna i Pierwsza Kobieta wspi臋li si臋 razem z Kojotem ze 艣wiata podziemnego wiod膮c ludzi przez pu艂apki do 艣wiata naziemnego, kt贸ry sta艂 si臋 ich domem. Gdy stwierdzili, 偶e niebo z samym li tylko Ksi臋偶ycem i S艂o艅cem jest zbyt puste, Pierwsi M臋偶czyzna i Kobieta oraz Kojot zgromadzili b艂yszcz膮ce kamienie i umie艣cili je na niebie jako gwiazdy.
SEDNA (Inuit/Eskimosi) Bogini morza i morskich stworze艅. Jednooki gigant [gigantka? - przyp. t艂um.] Straszliwa stara wied藕ma. Dawno temu, w czasach m艂odo艣ci, by艂a bardzo 艂adna lecz ojciec wrzuci艂 j膮 do morza jako ofiar臋. Mag chc膮cy odwiedzi膰 Sedn臋 musi przej艣膰 przez kr贸lestwo 艣mierci, a potem przej艣膰 przez otch艂anie gdzie lodowe ko艂o wiecznie wiruje i niezmiennie gotuje si臋 potrawka z foki [???, no ale w ko艅cu by艂o "a cauldron of seal meat stews endlessly - przyp. t艂um.]. By powr贸ci膰 musi przej艣膰 przez kolejn膮 otch艂a艅, cienk膮 jak brzytwa.
SELU (Cherokee) "Kukurydza." Czasem nazywana pierwsz膮 kobiet膮. 呕ona Kantiego. Selu potajemnie stworzy艂a kukurydz臋 pocieraj膮c sw贸j brzuch lub te偶 przez oddanie ka艂u. Jej synowie, Gromow艂adni Bli藕niacy, zabili j膮 gdy stwierdzili, 偶e by艂a wied藕m膮.
SHAKURA (Pawnee) B贸g s艂o艅ca. Indianie Pawnee odprawiali sw贸j s艂ynny taniec s艂o艅ca w艂a艣nie na cze艣膰 Shakury. M艂odzi wojownicy przebijali sk贸r臋 i mi臋艣nie klatki piersiowej ko艂kiem, kt贸ry by艂 przywi膮zany za pomoc膮 rzemienia do wysokiego pala wbitego w ziemi臋. M艂odzieniec utrzymywa艂 ca艂e swoje cia艂o na tym rzemieniu z wolna okr膮偶aj膮c pal, gdy pod膮偶a艂 za ruchem s艂o艅ca. Trwa艂o to do zachodu s艂o艅ca lub te偶 do czasu gdy ko艂ek wyrwa艂 si臋 z cia艂a, razem z mi臋艣niami i sk贸r膮.
S艁O艃CE (Cherokee) Bogini. Gdy c贸rka S艂o艅ca zosta艂a ugryziona przez w臋偶a i wzi臋ta do Ducha Wsi [???, w org. - "Ghost Country" - przyp. t艂um.], S艂o艅ce pogr膮偶y艂a si臋 w 偶alu i nie dawa艂a ju偶 艣wiatu 艣wiat艂a. Jej 艂zy spowodowa艂y pow贸d藕. W ko艅cu Cherokee wys艂ali m艂odego m臋偶czyzn臋 i kobiet臋 by uleczyli 偶al S艂o艅ca, co te偶 uczynili 艣piewaj膮c i ta艅cz膮c.
S艁O艃CE (Inuit/Eskimo) Prze艣liczna m艂oda panna nios膮ca pochodni臋 i goniona po niebie przez brara, Aningana, ksi臋偶yc. Planeta Jupiter jest matk膮 S艂onca. Jest r贸wnie偶 bardzo niebezpieczna dla mag贸w, gdy偶 po偶era w膮troby nieostro偶nych.
TEKKEITSERKTOCK (Inuit/Eskimo) B贸g ziemi, w艂adca polowa艅, kt贸remu podlega ca艂a zwierzyna p艂owa.
TIRAWA-ATIUS (Pawnee) Wy偶sza si艂a, stw贸rca nieba i ziemi.
Na pocz膮tku Tirawa-Atuis zwo艂a艂 wszystkich bog贸w by obwie艣ci膰 im sw贸j plan stworzenia rasy ludzkiej. Obieca艂 im podzia艂 wp艂yw贸w w zamian za pomoc. Shakura-S艂o艅ce mia艂 dostarcza膰 艣wiat艂o i ciep艂o. Pah-Ksi臋偶yc by艂 przypisany nocy. Gwiazd臋 Wieczorn膮, Matk臋 Wszystkiego umie艣ci艂 Tirawa-Atuis na zachodzie. Gwie藕dzie Porannej nakaza艂 strzec wschodu. Gdy bogowie stworzyli z wody suchy l膮d Tirawa-Atuis nakaza艂 S艂o艅cu i Ksi臋偶ycowi by si臋 kochali i dali 偶ycie synowi. Nast臋pnie powiedzia艂 Gwiazdom Porannej i Wieczornej by te偶 uprawia艂y mi艂o艣膰 i sp艂odzi艂y c贸rk臋. W ten spos贸b rasa ludzka zosta艂a stworzona,
Wszystko by艂oby w porz膮dku, gdyby nie Kojot, kt贸ry ukrad艂 worek z wiatrami od B艂yskawicy. Otwieraj膮c go uwolni艂 wiatry i sprowadzi艂 na 艣wiat 艣mier膰.
THOBADESTCHIN (Nawaho) M艂odszy z Braci Bli藕niak贸w.
THOUME' (Chitimacha) Thoume' nauczy艂 ludzi robienia ubra艅, rozpalania ognia oraz uprawiania mi艂o艣ci. Po stworzeniu s艂o艅ca i ksi臋偶yca, Thoume' nakaza艂 bogowi-oszustowi Kutnahinowi nauczy膰 ludzi medycyny i przygotowywania jedzenia. Kutnahin podr贸偶owa艂 przez 艣wiat przebrany za 偶ebraka.
TORNGASAK (Inuit/Eskimo) Dobry duch reprezentuj膮cy to wszystko co w naturze jest dobre i pomocne cz艂owiekowi.
WACHABE (Sioux/Osage) Czarny Nied藕wied藕. Stra偶nik. Symbol d艂ugiego 偶ycia, si艂y i odwagi.
BOGOWIE AZTECCY
CHALCHIHUITLCUE Pani Cenna Ziele艅, 偶ona Tlaloca, bogini wody i burzy. Uosobienie m艂odzie艅czej pi臋kno艣ci, witalno艣ci i przemocy. Na niekt贸rych malunkach jest przedstawiona trzymaj膮c mi臋dzy nogami g艂ow臋 Tlazolteotl, bogini wied藕m. Chalchihuitlcue jest w wirach i wietrze nad wod膮 i wszystkimi rzeczami, kt贸re s膮 m艂ode i rosn膮.
COATLICUE Potw贸r ziemny. W ciemno艣ci i chaosie sprzed czas贸w Stworzenia, 偶e艅ski potw贸r ziemny p艂ywa艂 w wodach po偶eraj膮c wszystko, co zobaczy艂. Gdy Quetzalcoatl i Tezcatlipoca zdecydowali si臋 uformowa膰 ziemi臋, zmienili si臋 w w臋偶e i walczyli z potworem, a偶 rozdarli j膮 na dwie cz臋艣ci. Ni偶sza cz臋艣膰 Coatlicue wznios艂a si臋, by uformowa膰 niebo, a jej wy偶sza cz臋艣膰 opad艂a, staj膮c si臋 ziemi膮. Coatlicue ma niezaspokojony apetyt na ludzkie serca i nie wyda owoc贸w, dop贸ki nie dostanie ludzkiej krwi.
CINTEOTL B贸g p艂odno艣ci i odrodzenia, dawca po偶ywienia. Chroni膮 go bogowie deszczu Tlaloc i Chalchihuitlcue.
EUEUCOYOTL Stary, Stary Kojot. 艁膮czony z weso艂o艣ci膮 i seksem. B贸g spontaniczno艣ci, ostentacyjnych ozd贸b, niespodziewanej rokoszy i smutku. Oszust, przynosz膮cy problemy. Uwa偶any za pechowego.
HUITZILOPOCHTLI B贸g wojny, syn Coatlicue. Najwa偶niejszy b贸g Aztek贸w. Kiedy Coatlicue zasz艂a w ci膮偶臋 z Huitzilopochtli, jej c贸rka Coyolxauhquipodburzy艂a swoich braci, Centzon Huitznahua (Czterysta Gwiazd), by j膮 zabili, gdy偶 jej ci膮偶a przynosi艂a ha艅b臋 rodzinie. B臋d膮c jeszcze w 艂onie, Huitzilopochtli przysi膮g艂 obroni膰 matk臋 i natychmiast po urodzeniu wzi膮艂 bro艅 i umalowa艂 si臋 w barwy wojenne. Po zwyci臋偶eniu Czterechset Gwiazd, Huitzilopochtli zrzuci艂 swoj膮 siostr臋 ze wzg贸rza przy Templo Mayor, gdzie jej cia艂o rozlecia艂o si臋 na kawa艂ki, uderzaj膮c o ziemi臋. Kap艂ani z Templo Mayor w ten sam spos贸b zabijali wi臋藕ni贸w - ofiary te by艂y symbolicznym przedstawieniem mitycznych wydarze艅 i mia艂y przypomina膰 ludziom o codziennej walce dnia z noc膮 i narozinach Boga Wojny. Funkcjonowa艂 te偶 pod imieniem kQUETZALCOATL.
ITZCOLIUHQUI Skr臋cony Obsydianowy, B贸g Przekl臋tego Obsydianowego Ostrza. B贸g Ciemno艣ci i zniszczenia. O艣lepiony i str膮cony z niebios, Itzcoliuhqui zabija swoje ofiary losowo.
ITZPAPALOTL Obsydianowy Motyl. Pi臋kna, demoniczna, uzbrojona w pazury jaguara towarzyszka Itzcoliuhqui.
MICTLAN Poni偶ej 艣wiata 偶yj膮cych jest dziewi臋膰 poziom贸w podziemia, z kt贸rych najni偶szy to Mictlan, kraina umar艂ych, rz膮dzony przez Mictlantechupi i jego ma艂偶onk臋 Mictlancihuntl. Dusze, kt贸re si臋 nie zas艂u偶y艂y w 偶yciu, przychodz膮 tu po 艣mierci, lecz nie cierpi膮 jak w chrze艣cija艅skim piekle, raczej prze偶ywaj膮 do艣膰 monotonn膮 i bezbarwn膮 egzystencj臋, zanim b臋d膮 mog艂y zn贸w powr贸ci膰 do 艣wiata 偶ywych.
OMETEOTL "B贸g Bliska i Daleka," "Ten Kt贸ry Jest W 艢rodku", najwy偶szy b贸g, b臋d膮cy zar贸wno m臋ski, jak i 偶e艅ski, kt贸ry stworzy艂 艣wiat i powo艂a艂 wszystko do 偶ycia. Ometeotl jest dualny, uosabiaj膮cy zar贸zno m臋sko艣膰 i 偶e艅sko艣膰, 艣wiat艂o i ciemno艣膰, pozytywno艣膰 i negatywno艣膰, tak i nie. Ometoetol mieszka w Omeyocan, najwy偶szym spo艣r贸d trzynastu azteckich niebios, a cztery niebiosa bezpo艣rednio pod nim s膮 tajemnic膮, o kt贸rej nikt nic nie wie. Poni偶ej pi臋ciu najwy偶szych nieb jest rejon burzy i walki, w kt贸rym Ometeotl rozdziela si臋 na wiele swoich aspekt贸w i postaci.
QUETZALCOATL Pierzasty W膮偶, Cenny Bli藕niak, kt贸ry podnosi s艂o艅ce z ciemno艣ci, b贸g wiatru i oddechu 偶ycia. Dawca praw, cywilizacji, tw贸rca kalendarza. Semony kusi艂y go nieustannie, by pope艂ni艂 morderstwo i z艂o偶y艂 ofiar臋 z cz艂owieka, lecz jego mi艂o艣膰 by艂a zbyt wielka. Aby oczy艣ci膰 si臋 z grzechu, Quetzcoatl rzuci艂 si臋 na stos pogrzebowy, z kt贸rego jego prochy wznios艂y si臋 do nieba jako stado ptak贸w, kt贸re ponios艂y jego serce do gwiazdy Wenus. Fresk w pa艂acu Teotihuacan ukazuje jego pierwsze wej艣cie na 艣wiat w postaci poczwarki, z kt贸rej uwalnia si臋 motyl - symbol doskona艂o艣ci. Quetzalcoatl jest naj艂askawszym dla ludzi spo艣r贸d bog贸w - wymaga tylko jednej ludzkiej ofiary w ci膮gu roku. Uto偶samia si臋 go z HUITZILOPOTCHLI.
TEZCATLIPOCA Ksi膮偶臋 Tego 艢wiata, Zwierciad艂o, Kt贸re Dymi, Ten Zawsze na Ramieniu, Cie艅. Oszust, czczony szczeg贸lnie przez 偶o艂nierzy i mag贸w. Jego imi臋 odnosi si臋 do obsydianowych luster mag贸w, kt贸re podczas wr贸偶enia zachodzi艂y mg艂膮. B贸g pot臋gi i dobrobytu, udziela swoich 艂ask tylko tym, kt贸rzy nie boj膮 si臋 zmierzy膰 z jego straszno艣ci膮. W艂ada wczesnymi latami 偶ycia cz艂owieka.
TLALOC Pan wszystkich 藕r贸de艂 wody, chmur, deszczu, b艂yskawic, g贸rskich 藕r贸de艂 i pogody.
TLALOCAN Kr贸lestwo Tlaloca, niebiosa zmys艂owych rozkoszy, pe艂ne t臋czy, motyli i kwiat贸w, prostych i p艂ytkich przyjemno艣ci. Dusze przed powrotem do 艣wiata 偶ywych sp臋dzaj膮 tu tylko cztery lata - losem duszy jest wieczna tu艂aczka mi臋dzy 艣wiatem 偶ywych a kr贸tkimi odpoczynkami w Tlalocan. Gdy czyje艣 偶ycie by艂o z艂e, zamiast tego trafia do Mictlan.
TLILLAN-TLAPALLAN 艢wiat bezcielesnych. 艢wiat Czerni i Czerwieni, kolor贸w symbolizuj膮cych m膮dro艣膰. Raj tych, kt贸zy pod膮偶aj膮 za naukami Quetzalcoatla. Przybywaj膮 tu dusze, kt贸re nauczy艂y si臋 偶y膰 poza cia艂em, co uwa偶ano za bardzo po偶膮dany stan.
TLAZOLTEOTL Po偶eraczka brudu, po偶eraczka grzech贸w, bogini wied藕m i czar贸w. Tlazolteotl panuje nad wszystkimi nieczystymi zachowaniami, g艂贸wnie seksualnymi. Wyznaj膮c jej grzechy, jest si臋 z nich oczyszczonym. Bogini ma cztery postacie, zale偶nie od fazy ksi臋偶yca: m艂oda i beztroska kusicielka, kochanka Quetzalcoatla; Bogini hazardu i niepewno艣ci; Wielka Kap艂anka spo偶ywaj膮ca i niszcz膮ca grzechy ludzko艣ci i przestraszona, zawistna stara kobieta, prze艣laduj膮ca i niszcz膮ca m艂odo艣膰.
TONATIUH B贸g s艂o艅ca. Biedny i chory, Tonatiuh rzuci艂 si臋 w p艂omienie i po spaleniu si臋, zmartwychwsta艂. Codziennie powtarza t臋 podr贸偶, w ciemno艣膰, z kt贸rej zn贸w powstaje na 艣wiat. Tonatiuh niesie ze sob膮 wszystkich dzielnych wojownik贸w, kt贸zy zgin臋li w walce, i wszystkie kobiety, kt贸re zmar艂y przy porodzie. Najwi臋kszych bohater贸w niesie na najwi臋ksze wysoko艣ci. W Tonatiuhican, Domu S艂o艅ca, mieszkaj膮 ci, kt贸rzy osi膮gn臋li jeszcze wy偶szy poziom o艣wiecenia od mieszka艅c贸w Tlillan-Tlapallan.
XIPE TOTEC Pan Wiosny, b贸g nowo zasianych ziaren i pokuty. C臋tkowany zbawiciel, kt贸ry wydziera sobie oczy i obdziera si臋 ze sk贸ry przed bogami, sk艂膮niaj膮c ich w ten spos贸b, by dali ludzko艣ci kukurydz臋. Gdy zdejmie z siebie c臋tkowan膮 sk贸r臋, jest odziewany w z艂ote szaty.
XIUHTECUHTLI Pan Ognia, Pan Gwiazdy Polarnej, o艣 艣wiata, jedna z form najwy偶szego b贸stwa. Pan ka偶dego p艂omienia, od tych p艂on膮cych w 艣wi膮tyniach po te w najbiedniejszych chatach.
XOLOTL B贸g z odwr贸conymi stopami, kt贸ry wyprowadzi艂 cz艂owieka, jak i ogie艅, ze 艣wiata podziemi. Zdeformowany bli藕niak Quetzalcoatla, z艂y aspekt gwiazdy Wenus, przynosi pecha.