Wykład 7 - 24.11.2009

Podział syropów w zależności od kierunku działania:

Syropy dostępne w aptekach:

• p/bólowe

• chlorowodorek metadonu (methadone hydrochloride)

• p/bólowe i p/gorączkowe

• paracetamol (apap, panadol baby, paracetamol, calpol)

• p/bólowe i p/zapalne

• ibuprofen: (ibufen, ibum, nurofen dla dzieci)

• syropy „ złożone” stosowane w przeziębieniu

• gripex (skład : paracetamol, h/ch pseudoefedryny, bromowodorek dekstrometorfanu)

• syropy dział rozkurczowo na mięśnie gładkie oskrzeli

• Salbutamol - α2sympatykomimetyk (Salbutamol)

• teofilina + guajafenazyna (Baladex)

• p/wirusowe

• Zydowudyna (Retrovir)

• syropy przeczyszczające

• laktuloza: (duphalac lactulosum, Normalac, Normase, Lactulol, Lactulose MIP)

• syropy działające na OUN

• Karbamazepina (tegretol)

• Sulpiryd (Sulpiryd)

• walproinian sodowy (Depakine, Convulex)

• syropy p/kaszlowe

• dekstrometorfan: (Acodin 300, Acodin Junior, TussiDrill, Actifed, Actitrin,Gripex, Contril)

• butamirat: (Sinecod, Supremin)

• syropy ziołowe

• syropy wykrztuśne:

• ambroksol: (Ambroksol 15mg/5ml; 30mg/5ml, Flvamed)

• bromoheksyna: ( Bromhexin 8, Flegamina, Flegamina Mite, Flegatussin)

• karbocysteina: (Mukolina)

• sulfogwajakol

• gwajafenacyna: ( Apipulmol, Apitussic, Sirupus Kalii guajacolosulfonici, Diabetussic, Contril)

• syropy roślinne

• syropy p/histaminowe, p/alergiczne

• ketotifen (Zaditen 1mg/5ml, Ketotifen)

• lorantadyna ( Rotadin, Loratan)

• klemastatyna (Clemastatinum)

• prometazyna ( Diphergan, Polfergan)

• triprolidyna (Actifed, Actitrin)

• syropy uspakajające

• hydroksyzyna ( Hydroxyzinum)

• ziołowe (Passispasmin, Neospasmina, Valerin junior)

• syropy stosowane w chorobie lokomocyjnej

• Lokomotiv

• minerały i witaminy, sole wapnia

• syropy stymulujące układ odpornościowy

• Bioaron C, Echinasal, Profilactin

(dzieciom do 7 roku życia nie powinno się podawać syropów zawierających etanol !)

PARACETAMOL, syrop (120mg/5ml)

• dorośli 0,3 - 1,0 g co 4h do 4 razy na dobę, maksymalnie 4g/ dobę

• u dzieci zalecana dawka wynosi 10-15 mg/kg m.c co 4h do 4 razy na dobę, maksymalna dawka dobowa u dzieci 65 mg/kg m.c

(np.dzieci poniżej 2 r.ż.- indywidualnie, 2-6 r.ż. 240-480 mg (10-20ml))

• Leku nie należy stosować dłużej niż 10 dni u dorosłych i 3 dni u dzieci. (Nie poleca się dorosłym, bo oni zażywają cały syrop w ciągu 1 doby)

• 0,3-1,0 g co 4 h do 4/doba, max 4g/doba

• Leku nie należy stosować dłużej niż 10 dni

120mg (0,12g)/5ml 120 mg/5ml

0,3 - x 1.0g - x

x= 12,5 x= 41,6 ml

• 12,5-41,6 ml co 4h do 4g/doba

• 
  50-166,4 ml/doba

• Leku nie należy stosować więcej niż 1,66 litra w 10 dni

ELIKSIRY

• wodnoalkoholowe roztwory sacharozy lub alkoholi wielowodorotlenowych, których stężenie jest mniejsze niż w syropach

• alkohol- umożliwia zastosowanie w eliksirach substancji trudno rozpuszczalnych w wodzie (może wykazywać niekorzystne dział farmakologiczne - część alkoholu zastępuje się glicerolem i glikolem propylenowym)

• Substancje pomocnicze w eliksirach:

• poprawiające rozpuszczalność substancji : glicerol, glikol propylenowy

• poprawiające smak i zapach : olejek pomarańczowy, cytrynowy, środki słodzące

• środki konserwujące: etanol z olejkami eterycznymi

• środki zwiększające lepkość (mniejsze stężenie cukru niż w syropie) : pochodne celulozy, hydrolizat skrobi

• Sporządzanie eliksirów :

• oddzielnie rozpuszcza się składniki rozpuszczalne w wodzie i etanolu

• roztwór wodny dodaje się do alkoholowego i dokładnie miesza

• mieszaninę odstawia się do wysycenia olejkami (rozpuszczalność olejków eterycznych w eliksirach zwiększa obecność glicerolu, sorbitolu albo glikolu propylenowego, w przypadku nadmiaru olejku pojawia się opalescencja)

• ze względu na lepszą rozpuszczalność substancji leczniczych i jej większe stężenie (na ogół), eliksiry dawkuje się kroplami a nie łyżkami .

• w postaci eliksirów można stosować leki o działaniu:

• p/bólowym (paracetamol)

• uspokajającym i nasennym (fenobarbital)

• p/histaminowym ( difenhydramina)

MIÓD (Mel)

• syropowata ciecz, składana przez pszczoły w komórkach plastów woskowych

• miód naturalny w stanie świeżym jest gęstą, jasnożółtą lub żółtobrunatną cieczą o przyjemnym, charakterystycznym zapachu

• w trakcie przechowywania temperaturze pokojowej zestala się wskutek krystalizowania glukozy (powstała masa topi się w temp 40 st C )

• Miód zawiera:

• 70-80% glukozy i fruktozy

• Niewielką ilość sacharozy, dekstrany, białka

• Wosk, enzymy, kwasy organiczne, substancje aromatyczne

• Barwniki i pyłki kwiatowe

• Wodne roztwory miodu są mętne -obecność białka, wosku i pyłku kwiatowego

• W farmacji stosuje się miód oczyszczony (z miodu naturalnego)

Miód oczyszczony ( Mel depuratum) - FP III

• Do otrzymywania miodów leczniczych

• Działanie:




• Wzmacniające i tonizujące

• Środek osłaniający drogi oddechowe

• Poprawia smak leków

• W większych dawkach działa przeczyszczająco

Miód prawoślazowy ( Mel Althaeae)

• Stosowany jako lek osłaniający, wykrztuśny, łagodzący kaszel.

• Otrzymywanie:

• Rozdrobnione surowce (korzeń prawoślazu, korzeń lukrecji) wytrawia się przez 48h metodą maceracji wodą z benzoesanem sodu

• W maceracie rozpuszcza się sacharozę (40cz) i miód oczyszczony (25cz)

• Mieszaninę należy ogrzać i zebrać wytrącające się substancje balastowe

• Przesączyć, po ochłodzeniu dodać etanol, uzupełnić wodą

Miód koprowy (Mel Foeniculi)

• stosowany głownie u dzieci w przypadku nieżytu dróg oddechowych, zapalenia oskrzeli i suchego kaszlu z trudnością odkrztuszania. Zwiększa wydzielanie soków trawiennych , wzmaga ruchy perystaltyczne jelit, oraz wykazuje działanie wiatropędne.

• Otrzymywanie:

• Owoce kopru włoskiego wytrawia się przez 48h metodą maceracji wodą z benzoesanem sodu

• W maceracie rozpuszcza się sacharozę (40cz) oraz miód oczyszczony (25cz)

• Mieszaninę należy ogrzać i zebrać wytrącające się substancje balastowe

• Przesączyć, po ochłodzeniu dodać etanol, uzupełnić wodą

Mel Foeniculi

Mel Althaeae Nazwy tradycyjne

• Miody lecznicze - zawierają ponad 60% miodu

• Syropy miodowo -ziołowe - zawierają wyciągi roślinne, odpowiednie substancje lecznicze i 25-60% miodu

GRANULATY

• Stała postać leku

• kształt nieregularnych grudek (ziarenek) (w proc. sferonizacji otrzymywane są granulaty o kulistym kształcie ziaren ziaren-paletki)

• Wielkość ziaren

• jako postać leku 1,6 - 3,2 mm;

• do tabletkowania 0,5 - 1,6mm

• Przeznaczone do stosowania doustnego lub do użytku zewnętrznego

• Granulaty niepowlekane (Granulata)

• Granulaty powlekane (Granulata obducta)

Granulaty do podawania doustnego:

• uwalniające substancję leczniczą w jamie ustnej

• Do rozgryzania, żucia

• Do ssania

• do połykania

• Uwalniana substancja lecznicza w żołądku (o nie modyfikowanej szybkości uwalniania)

• Uwalniana substancja lecznicza w jelicie (dojelitowe - Granulata enterosolubilae)

• do sporządzania płynów

• Do sporządzania roztworów np.:

• ACC (Acetylocysteine)-saszetki

• Nootropil (piracetamum)-saszetki

• Do sporządzania zawiesin np.;

• Zinnat (Cefuroxime axetil)- flakon

• Granulaty musujące (G. effervescens) do sporządzania r-rów lub zawiesin np.:

• Visolvit (preparat wieloskładnikowy)- saszetki

• -granulaty ziołowe ( Granulata herbacea) ze sproszkowanych surowców roślinnych, powlekane lub niepowlekane np.:

• Cholegran, Gastrogran, Normogran, Nervogran, Urogran (Herbapol Pruszków)

• Cardiogran, Diabetogran, Syligran (Herbapol Lublin)

Granulaty do stosowania zewnętrznego:

• do sporządzania roztworów

• do sporządzania zawiesin

PROSZKI A GRANULATY:

• pylenie

• przyleganie do błon śluzowych

• Mniejsze straty związków czynnych (granulaty roślinne)

• Ułatwione przesypywanie, pobieranie, dozowanie

• Równomierny zsyp do matrycy

• Dokładne wypełnienie matrycy tabletarki

• Ułatwione związanie masy tabletkowej podczas kompresji

Wg. FPVII:

• Granulaty są preparatami złożonymi ze stałych agregatów cząstek proszku wystarczająco odpornych, aby mogły być pakowane i transportowane

• Przeznaczone do podawania doustnego

• Zawierają jedną lub kilka substancji czynnych bez dodatku lub z dodatkiem substancji pomocniczych w tym barwników zatwierdzonych przez organ upoważniony oraz substancji poprawiających smak i zapach

• Występują w formie preparatów jedno lub wielodawkowych

• W przypadku granulatów jednodawkowych, każda dawka jest umieszczona w pojemniku jednostkowym np.; w saszetce lub fiolce

• Rodzaje granulatów:

• Musujące (niepowlekane, zawierające substancje o charakterze kwasów oraz węglan lub wodorowęglany, które szybko reagują w obecności wody z wydzieleniem dwutlenku węgla; przeznaczone do rozpuszczenia lub zawieszenia w wodzie przed podaniem)

• Powlekane (zazwyczaj preparaty wielodawkowe złożone z granulek powlekanych jedną lub kilkoma warstwami mieszanin substancji pomocniczych)

• O modyfikowanym uwalnianiu (zmodyfikowana szybkość, miejsce lub czas uwalniania substancji czynnej)

• O przedłużonym uwalnianiu

• O opóźnionym uwalnianiu

• Dojelitowe (granulaty o opóźnionym uwanianiu)

• Odporne na działanie soku żołądkowego (powlekane)

• Uwalniają substancje czynną/czynne w soku jelitowym

GRANULOWANIE

• przeprowadzenie sproszkowanej lub płynnej substancji leczniczej oraz substancji pomocniczych w postać jednolitych ziaren (agregatów)

• Substancje pomocnicze:

2. wiążące

3. rozsadzające

4. hydrofilizujące

5. utrzymujące wilgoć

6. zapobiegające zbyt szybkiemu rozpadowi

7. wypełniające

Substancje wiążące (zwilżające, lepiszcza)

• łączenie cząstek proszku w agregaty

• czynnik zlepiającym- nasycone roztwory powstałe na powierzchni cząstek proszku.

• Rozpuszczalniki, w których trudno rozpuszczają się poszczególne składniki granulowanego proszku

Rozpuszczalniki: woda, izopropanol, etanol i jego mieszanina z wodą, aceton, chlorek metylenu

Substancje hydrofilowe

• żelatyna (roztwory wodne lub etanolowe 2 - 20%)

• kleik ze skrobi ziemniaczanej, ryżowej i kukurydzianej (5-20/%)

• kleik z gumy arabskiej (10-20%)

• roztwory sacharozy, glukozy, sorbitolu, syrop ziemniaczany

• pochodne celulozy:MC (roztwory 4-5%), karmeloza sodowa (2-6%), HEC (2-5%)

• alginian sodu 1%

• polialkohol winylowy 5%

• poliwidon (roztwór wodny lub alkoholowy 0,5 - 5%)

Substancje wiążące hydrofobowe

• EC- etyloceluloza (1-10% roztwory chlorku metylenu, etanolu 95⁰ lub ich mieszaniny)

• zeina (roztwór etanolowy 5%)

• szelak (20-40% w bezwodnym etanolu)

W metodzie suchej granulacji:

• celuloza i jej pochodne

• cukry

(substancje mające zdolność trwałego wiązania proszków podczas ich prasowania)

Substancje rozsadzające:

• cel stosowania: spowodowanie jak najszybszego rozpadu granulek lub tabletek.

• Działanie -zwiększenie objętości skutek pęcznienia w środowisku wodnym.

• Najczęściej stosuje się skrobię( dodatkowe działanie poślizgowe)

• Inne: pochodne celulozy, pektyny, alginiany, PVP poprzecznie sieciowany (dodaje się je częściowo przed granulacją a częściowo do gotowego granulatu. Efektywniejsze działanie uzyskuje się przez dodanie do granulatu.)

• Zbyt duże stężenie- mniejsza wytrzymałość

• W granulatach i tabletkachmusujacych - dwutlenek węgla (realcja między kwasem organicznym a wodorowęglanem sodu)

Substancje hydrofilizujące:

• cel stosowania:

1. zwiększenie zwilżalności substancji leczniczej o charakterze hydrofobowym (zmniejszają one często działanie lepiszczy, adsorbują powietrze, problem tzw denkowania - rozwarstwianie tabletek)

2. ułatwiają przenikanie wody przez kapilary (przez zmniejszenie napięcia powierzchniowego)- przyspieszenie rozpadu granulatu lub tabletek

• Substancje hydrofilizujące:

• alkohol cetylowy

• monostearynian glicerolu

• laurylosiarczan sodu i cetylosiarczan sodu

• polisorbaty 20 i 80

• Aerosol

• Monoestry sacharozy

Dodaje się do roztworów lepiszcza lub w łatwo lotnym rozpuszczalniku nanosi się na uformowany granulat.

Substancje utrzymujące wilgoć:

• cel stosowania: zabezpiecznie granulatu przed nadmiernym wysychaniem (szczególnie do hydrofobowych substancji leczniczych).

• Substancje:




• glicerol,

• glikol propylenowy,

• mleczan sodu,

• skrobia,

• sorbitol

Substancje zapobiegające zbyt szybkiemu rozpadowi:

• dodawane do tabletek do ssania.

• Rozpuszczając się tworzą na powierzchni roztwór nasycony utrudniając ten sposób dyfuzję wody w głąb tabletki (czynnik hamujący dyfuzje - duża lepkość roztworów)

• Substancje:

• sacharoza, karmeloza sodu, karboksymetylodekstran

• nanieszenie na granulat roztworu substancji lipofilnych w łatwo lotnym rozpuszczalniku:

• parafina

• olej kawowy

• uwodornione

tłuszcze

Substancje wypełniające:

• Cel stosowania: uzupełnienie masy granulatu lub tabletek, gdy substancji leczniczej jest w bardzo małej dawce

• Substancje:

• sacharoza (tabletki do ssania)

• glukoza, laktoza, mannitol (tabletki dopochwowe)

• skrobia , NaCl (solubletki)

• celuloza mikrokrystaliczna (peletki) - (elastyczność, mniej wrażliwa na zmiany wilgotności niż laktoza - wiąże wodę w przestrzeni międzycząsteczkowej)

• glinka biała, bentonit, krzemionka koloidalna (jednocześnie pełnią rolę adsorbentów- tabletki zawierające substancje lotne lub płynne)

METODY GRANULOWANIA:

• na mokro (klasyczna)

• fluidyzacyjna

• za pomocą rozpryskiwania

• przez agromelację (w urządzeniach z mieszadłami szybkoobrotowymi)

• na sucho

Granulowanie na mokro -metoda klasyczna:

• Etapy:

1. zwilżenie i ugniatanie (moździerz, zagniatarka)

2. formowanie granulatu:

• przecieranie - sito, granulator oscylacyjny

• przesiewanie - sita wibracyjne

• przeciskanie - wytłaczanie- granulator tarczowy, walcowy

3. suszenie (temperatura pokojowa lub podwyższona 40-60st, w suszarkach: próżniowych, próżniowych wymuszonym obiegiem powietrza, promiennikowych, dielektrycznych, fluidyzacyjnych)

4. ujednolicenie ziaren (przetarcie lub przesiewanie przez sito, odsianie pyłu)

Metoda fluidyzacyjna:

• Trzy podstawowe procesy:

• Zwilżanie i mieszanie

• formowanie granulatu (aglomeracja)

• suszenie

odbywają się w komorze granulatora fluidyzacyjnego

Metoda za pomocą rozpryskiwania:

• Otrzymuje się granulat w formie kulistych cząstek (100-200μm).

1. Sposób: roztwór lub zawiesinę w odpowiednim rozpuszczalniku, rozpyla się metodą wirnikową lub dyszową i suszy

2. Sposób: zawiesinę substancji leczniczej rozpyla się w stopionym podłożu (tłuszcze, wosk, wyższe alkohole, związki wielkocząsteczkowe, mannitol lub też jego mieszaniny eutektyczne z sacharozą lub laktozą). Rozpylone kropelki są zestalone w prądzie powietrza lub innego gazu o temperaturze pokojowej i nie są suszone.

Metoda granulacji przez aglomerację: (w granulatorach szybkoobrotowych)

• otrzymuje się aglomeraty zbliżone kształtem do kulistych granulek i również paletki

• Etapy:

1. wprowadzenie sproszkowanych składników granulatu do urządzenia

2. wymieszanie ich za pomocą mieszadła poziomego (ok. 200 obr/min) i pionowego - rozpraszającego (ok. 1000 obr/min), czas trwania - 1 min

3. dodawanie stopniowo roztworu lepiszcza i zwiększenie szybkości mieszadeł (do 400 i 3000 obr/min), czas trwania - kilka minut

4. możliwe jednoczesne suszenie metodą fluidalną

Sporządzanie granulatów w postaci granulek - PELETYZACJA

• (nazwy niepoprawne : mikrogranulki, mikrogranulat, mikrokulki)

• Peletki - granulat w formie kulek,

• wielkość 0,5 - 2,0mm.

• Mogą zawierać 10-90% substancji leczniczej

• Różna lokalizacja substancji leczniczej w peletkach

Substancja lecznicza na powierzchni

osadzona w rdzeniu rdzenia

Sposoby otrzymywania peletek:

• na drodze powlekania rdzenia

• granulacja na mokro

• granulacja przez stapianie

• granulacja przez ekstruzję (przeciskanie), a następnie sferonizację

Powlekanie rdzenia:

• Rdzeń - np. kryształy sacharozy, laktozy (nie zawierają substancji leczniczej)

1 sposób rdzeń powlekany jest roztworem lub zawiesiną substancji leczniczych

2 sposób na rdzeń nanosi się substancję leczniczą w postaci proszku (jednocześnie zwilżając roztworem substancji wiążącej)

Metoda powlekania fluidyzacyjnego

Granulatory z szybkoobrotowym mieszadłem

Paletki można powlekać substancjami błonotwórczymi (spowolnienie uwalniania substancji leczniczej na zasadzie dyfuzji lub rozpuszczania otoczki w różnych odcinkach przewodu pokarmowego)

Paletyzacja przez granulację na mokro: (w granulatorach szybkoobrotowym mieszadłem)

• Etapy:

1. mieszanie substancji leczniczej z substancjami pomocniczymi (np. z celulozą mikrokrystaliczną)

2. dodanie wody lub rozpuszczalnika organicznego formowanie peletek

3. suszenie

4. powlekanie (w celu uzyskania przedłużonego działania)

Paletki ze względu na zastosowanie substancje wypełniające mogą powoli uwalniać substancje lecznicze

Paletyzacja na drodze stapiania (w granulatorach szybkoobrotowych)

• Etapy:

1. mieszanie substancji leczniczej z substancją pomocniczą (np.. z fosforanem wapnia)

2. dodanie substancji stopionej opóźniającej uwalnianie (np. monostearynian glicerolu z woskiem)

3. formowanie peletek

• Jest to metoda krótsza od metody E/S (wyeliminowany etap suszenia)

• Zalety: możliwość otrzymania peletek o przedłużonym uwalnianiu bez konieczności powlekania, możliwość formowania kulistego granulatu zawierającego nawet 80% substancji leczniczej

• Ograniczenia: niebezpieczeństwo rozkładu substancji termo labilnych, większy rozrzut wielkości otrzymywanych peletek w porównaniu do uzyskanych innymi metodami

Paletyzacja przez ekstruzję (przecieranie) i sferonizację

• Etapy:

1. mieszanie proszków

2. zwilżenie proszków roztworem lepiszcza

3. przecieranie otrzymanej masy przez sita lub metodą tzw. ekstrakcji

4. nadawanie cząsteczką kulistego kształtu w procesie sferonizacji

5. suszenie peletek

6. powlekanie metodą fluidyzacyjną

• Ekstruzja- proces polegający na tłoczeniu masy granulacyjnej przez otwory pozwalające na uzyskanie cylindrycznych cząstek(ekstrudatów) o śr 0,5 - 1,2mm

• Masa granulatu po ekstruzji

• Sferonizacja - granulki sferonizuje się obtaczając je na powierzchni talerza. Ukształtowanie talerza jest uzależnione od pożądanej wielkości rdzeni peletek

• Sferonizacja po ok.:5 sek 15 sek 120 sek

• Szybkość obrotowa , wymiary talerza - determinują właściwości peletek

• Dobór odpowiedniego czasu oraz szybkości obrotów wpływa na wielkość, sferyczność, porowatość, twardość i ścieralność peletek

Granulowanie na sucho: (w kompaktorze)

• Etapy:

1. mieszanie proszków

2. sprasowanie substancji leczniczej pod dużym ciśnieniem (między dwoma walcami)

3. mielenie lub kruszenie

4. ujednolicenie (sita)

• Substancje wiążące dostają się w formie stałej- brak etapu zwilżania proszkó

Zalety peletek:

• większa oporność mechaniczna na ścieranie

• lepsze właściwości

• jednolitość kształtu i wielkości

• łatwość powlekania

Produkty lecznicze:

• w kapsułkach:

• Cetebe (kwas askorbowy)

• Dicloberl retard (diklofenak)

• Euphyllin long (teofilina)

• paletki tabletkowane:

• Betaloc ZOK (metaprolol)

• Losec MUPS (omeprazol)

Metody badań granulatów wg FP VI

1. jednolitość masy granulatów jednodawkowych

2. jednolitość zawartość substancji leczniczej

3. zawartość substancji leczniczej

4. określanie czasu rozpadu

• granulat niepowlekany (10 min)

• granulat powlekany o niemodyfikowanej szybkości uwalniania (15 min)

• granulat musujący (5 min)

badania uwalniania substancji leczniczej z granulatu

strata masy po suszeniu

określenie zawartości frakcji miałkosproszkowanej

czystość mikrobiologiczna

Metody badań granulatów wg FP VII

1. Objętość nasypowa

• Aparat do badania objętości nasypowej składa się z urządzenia do ubijania (250 ±15 uderzeń na minutę) oraz z cylindra miarowego o pojemności 250 ml

Czas zsypywania

Objętość nasypowa oznaczanie:

• Objętości pozornych ( przed Vo ml i po ubiciu V1250 ml)

• Zdolność do zmniejszania objętości (różnica V10 ml -V500 ml)

• Gęstości pozornych

• Gęstość pozorna przed ubiciem : M/Vo (g/ml) -gęstość nasypowa

• Gęstość pozorna po ubiciu m/V1250 lub m/V2500 (g/ml) - gęstość po ubiciu

Czas zsypywania

• Cel: określenie zdolności pionowego przemieszczania się produktów ziarnistych w ściśle określonych warunkach

(do suchego lejka, którego wylot jest zamknięty we właściwy sposób wprowadzamy bez ubijania badaną próbkę (wielkość próbki zależy od objętości pozornej i użytego aparatu). Otworzyć zamknięcie lejka i mierzyć czas potrzebny do jego opróżnienia. Wykonać trzy oznaczenia)

Przedstawienie wyników:

1. Średnia z pomiarów, jeżeli pojedyncze wyniki wykazują odchylenie od średniej nie większe niż 10%

2. Zakres wyników pomiarów, jeżeli pojedyncze wyniki wykazują odchylenie od średniej większe niż 10%

3. Nieskończenie długi czas, jeżeli próbka nie zsypała się przez lejek

Substancja

lecznicza

---