PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA
im. WITELONA W LEGNICY
Instytut: Politologii
Kierunek: Politologia
Specjalność: Integracja europejska
Studia stacjonarne
WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA AZJI I PACYFIKU - APEC
Gałuszka Justyna
Januszkiewicz Karolina
Jastrzębska Katarzyna
Korban Oriana
Rok III
Semestr VI
Legnica 2007
Geneza APEC
APEC- (Asia-Pacific Economic Cooperation) - luźny układ integracyjny dotyczący współpracy gospodarczej krajów Azji i obrzeży Pacyfiku, został utworzony w 1989 r. w Canberze z inicjatywy Australii, podczas nieformalnego spotkania 6 państw członkowskich ASEAN i Australii, Nowej Zelandii, Kanady, USA, Japonii i Korei Południowej. „Jej celem jest dynamizacja rozwoju gospodarczego oraz wzmocnienie poczucia jedności regionu Azji i Pacyfiku. O wadze ugrupowania świadczy fakt, że państwa APEC maja przeszło 47- procentowy udział w światowym handlu, a połączony produkt narodowy to około 18 bln USD.”
„Geneza powołania APEC tkwi we wzroście interakcji gospodarczych w regionie Pacyfiku i dalszej liberalizacji w celu ułatwienia dostępu do rynków. Nie bez znaczenia była obawa, że region podzieli się gospodarczo na kilka zamkniętych bloków handlowych (NAFTA, Strefa Wolnego Handlu ASEAN- AFTA, Strefa Wolnego Handlu Australii i Nowej Zelandii- CER), co przyniosłoby niekorzystne skutki dla wzajemnych obrotów i liberalizacji handlu w skali globalnej.” Idea powstania tej organizacji regionalnej pojawiła się na początku 1989 r. przy okazji wizyty w Korei Południowej premiera Australii- Boba Hawke'a. Co ciekawe, początkowo w ogóle nie przewidywano, ze w powstającej dopiero organizacji znajdzie się miejsce dla Stanów Zjednoczonych, Kanady i innych państw amerykańskich. Ostatecznie organizacja została powołana do życia w Canberze w listopadzie 1989 r. W sierpniu 1992 r. na spotkaniu w Bangkoku w Tajlandii „utworzono grupę studyjną w celu sformułowania wizji liberalizacji handlu między powyższymi państwami do 2000 r. Sprawozdanie tej grupy było podstawą dyskusji, podjętej z inicjatywy prezydenta B. Clintona na szczycie państw APEC w listopadzie 1993 r. w Seattle w USA, na temat utworzenia w ramach APEC strefy wolnego handlu.” Stwierdzono jednak, że krok taki byłby przedwczesny; natomiast wypracowano wstępne porozumienia dotyczące ujednolicenia norm technicznych sprzętu telekomunikacyjnego, co umożliwiłoby szybszy przepływ informacji komputerowej między państwami członkowskimi. W 1994 r. odbył się kolejny szczyt w Bogocie w Indonezji, gdzie postanowiono utworzyć strefę wolnego handlu do 2020 r., przy czym prace techniczne nad nią rozpocząć mają się w 2010 r.
„Zdaniem założycieli, miało to być nieformalne ekonomiczne forum konsultacyjne obradujące na szczeblu ministrów. APEC do dziś nie posiada ani stałych organów (nie licząc sekretariatu), ani umowy założycielskiej, a więc nie jest organizacją międzynarodową w sensie prawno- międzynarodowym.” Zadania APEC to: promocja wolnego handlu i usuwanie przeszkód w przepływie towarów i kapitału, a więc bezpośrednie decyzje zapadają nie na szczeblu rządowym, a podmiotów gospodarczych, tak więc nie ma potrzeby tworzenia struktury bardzo zinstytucjonalizowanej. „Niechęć do zaawansowanej formalizacji wynika również z chęci utrzymania maksimum niezależności przez państwa uczestniczące w procesie regionalizacji handlu.” APEC charakteryzuje się również działaniem zgodnie z filozofią otwartego regionalizmu, czyli wielo- i jednostronnymi działaniami na rzecz wolnego handlu, redukcją barier w sposób niedyskryminujący państwa trzecie, znoszeniem ograniczeń na podstawie konsensusu bez tworzenia organów międzynarodowych, współpracą z innymi strukturami regionalnymi i pozaregionalnymi w celu liberalizacji przepływu towarów. Także sposób realizacji wyżej wymienionych celów jest specyficzny dla tej organizacji; państwa nie zaciągają zobowiązań w formie traktatowej, a podejmowane decyzje nie mają charakteru obligatoryjnego. „Państwa przeprowadzają liberalizacje indywidualnie, przyjmując tzw. Plany Działania, które mają kształt niezobowiązującego (..), przedstawianego corocznie raportu na temat planowanych przez dany kraj działań, zmierzających do realizacji celów naszkicowanych na konferencji w Bogor.”
Członkowstwo w APEC
Do APEC należy 21 państw. Kraje założycielskie (1989 r.) to: Australia, Brunei, Kanada, Indonezja, Japonia, Korea Południowa, Malezja, Nowa Zelandia, Filipiny, Singapur, Tajlandia, Stany Zjednoczone. Kraje przyjęte w 1991r.: Chińska Republika Ludowa, Hongkong, Republika Chińska. Kraje przyjęte w 1993 r.: Meksyk i Papua-Nowa Gwinea. W 1994 r. do organizacji przystąpiło Chile, a w 1998 r.: Peru, Rosja i Wietnam. Przyjęto formułę, że członkami ugrupowania nie są państwa a gospodarki, dzięki czemu do APEC przystąpić mogły m.in.: ChRL, Tajwan czy Hongkong. APEC jest ugrupowaniem, które w swojej działalności zorientowane jest na zewnątrz i jest otwarte na współpracę oraz nie zamyka się przed innymi państwami. By jednak państwo (jego gospodarka) mogło przystąpić do tej organizacji musi spełnić kilka warunków: musi być położone w regionie Azji i Pacyfiku, musi mieć określony stopień powiązań ekonomicznych z innymi członkami APEC, gospodarka państwa musi być prorynkowa i otwarta, państwo musi zaakceptować wypracowane cele i zasady APEC oraz przedstawić własny plan liberalizacji.
Organy APEC
Pomimo sporej aktywności poziom instytucjonalizacji tego ugrupowania pozostaje
w dalszym ciągu niski. Początkowo jedyną instytucją funkcjonującą w ramach APEC były konferencje ministerialne. Ich spotkania odbywają się co roku i uczestniczą w nich głównie ministrowie spraw zagranicznych oraz gospodarki. Wraz z poszerzenie się zainteresowań APEC spotkania ministerialne zaczęły dotyczyć wielu dziedzin: edukacji, energii, środowiska naturalnego i zrównoważonego rozwoju, finansów, rozwoju zasobów ludzkich, transportu czy też handlu. Bardzo istotne jest to, iż przed każdym spotkaniem ministerialnym odbywa się zebranie Wysokich Przedstawicieli. Na tych zebraniach proponowane są ministrom pewne rozwiązania, które następnie są wprowadzane w życie.
Obecnie najważniejszym zgromadzeniem występującym w ugrupowaniu jest spotkanie na szczycie szefów państw. Pierwsze takie spotkanie odbyło się w 1993 r. na Blake Island niedaleko Seattle. Kolejne spotkania odbyły się np.: Bogom( Indonezja), Osaka
( Japonia), Manila(Filipiny).
W roku 1993 powstał Sekretariat, którego siedzibą jest Singapur. Miejsce to ma swój wymiar symboliczny, ponieważ od wielu lat prowadzi niezwykle liberalną politykę handlową (stawki celne wynoszą 0%). Zadania Sekretariatu podlegają pewnym ograniczeniom. Jest on, bowiem odpowiedzialny za koordynacje spotkań ministerialnych, wspomaga logistycznie działalność grup roboczych oraz innych struktur APEC, a przede wszystkim pełni funkcje informacyjną. Na czele ugrupowania stoi Przewodniczący, który zmienia się co roku. W jego gestii pozostaje organizowanie dorocznych spotkań ministrów.
Możemy także w strukturze APEC wyróżnić następujące komitety:
- Komitet ds. Handlu i Inwestycji. Powstał on w 1993 r. i jest najważniejszym organem doradczym w organizacji. Odpowiada za koordynacje i realizacje postanowień, które dotyczą liberalizacji przepływów towarowych i kapitałowych oraz ułatwień biznesowych w regionie.
- Komitet Ekonomiczny. Powstał w 1994 r. i zajmuje się analizą aktualnej sytuacji gospodarczej w regionie Azji i Pacyfiku a także wspiera koncepcyjnie liberalizację handlu
i inwestycji.
- Komitet Budżetowo-Administracyjny, pełni funkcje doradcze wobec Wysokich Przedstawicieli.
Bardzo istotnym faktem jest to, że w tej organizacji bardzo ważną role odgrywają grupy doradców i ekspertów. To właśnie na podstawie ich aktualnych pras są podejmowane decyzje w APEC oraz określane kierunki działania. Można tu wymienić np. Rada ds. Biznesu oraz Forum Biznesu Pacyfiku. Koordynacja działalności każdej z grup zajmują się określone państwa członkowskie.
Charakterystyczne w APEC jest to, że decyzje są podejmowane na zasadzie konsensusu. Członkowie ugrupowania zobowiązują się do podejmowania określonych działań na podstawie „otwartego dialogu”, w którym są respektowane poglądy wszystkich jego członków.
Działalność APEC.
W trakcie negocjacji w ramach Rundy Urugwajskiej rozpoczęto prace mające określić dalszy rozwój ugrupowania. Istotne było zaangażowanie się Stanów Zjednoczonych w „budowanie Wspólnoty Ekonomicznej Azji i Pacyfiku”. Według projektu z 1994r. APEC miał propagować liberalizację handlu oferując takie same korzyści dla państw należących do ugrupowania, jak i dla tych spoza organizacji.
W 1995r. ustalono na szczycie w Osace trzy filary aktywności APEC, które stały się przedmiotem działalności organizacji. Są to:
Liberalizacja handlu i inwestycji.
Ułatwienia prowadzenia działalności gospodarczej w wymiarze międzynarodowym.
Współpraca techniczna i gospodarcza.
Poszczególne grupy zadaniowe zajmowały się konkretyzacją tych założeń, obszary współpracy dotyczyły m.in.:
harmonizacji standardów odnoszących się do towarów i inwestycji
redukcji stawek celnych
znoszenia barier w przepływie kapitału
transferu technologii
ochrony własności intelektualnej
przepływu usług
statystyki i wymiany informacji
polityki wolnej konkurencji
turystyki i przepływu osób
promocji eksportu
etyki biznesu
technologii informatycznych
relacji sektor prywatny-publiczny
Najważniejszym dokumentem Jest Deklaracja z Bogor, opracowana i przyjęta na szczycie w 1994r. Głównym postulatem było stworzenie w regionie Azji i Pacyfiku obszaru wolnego i otwartego handlu oraz inwestowania. W Deklaracji zawarto także potwierdzenie różnego stopnia rozwoju państw należących do APEC oraz ustaliła dwa tory redukcji stawek celnych, państwa rozwinięte powinny osiągnąć cel do 2010r., natomiast państwa rozwijające się do 2020r. Deklaracja ta ma charakter niewiążący, potwierdza to zapis, w którym ustalono, iż każde państwo może wycofać się z inicjatywy bez ponoszenia konsekwencji. Cel umieszczony w Deklaracji z Bogor był potwierdzany przez dokumenty wydawane na kolejnych szczytach szefów państw.
W czasie swojej działalności APEC ustaliła zasady, którymi powinny kierować się państwa należące do sojuszu. Chodzi tu o zasady dotyczące ułatwiania, harmonizacji reguł i zastosowania nowych technologii w zarządzaniu obrotem dóbr i usług. Zasady te także nie mają charakteru wiążącego, każde z państw członkowskich wdraża je indywidualnie, działając według stopnia swojego rozwoju, stanu prawnego itp. Do zasad tych należą:
przejrzystość - dostępność informacji nt. reguł i procedur handlowych;
konsultacje i dialog - działania władz skierowane na ułatwianie wzajemnej wymiany powinny być konsultowane z zainteresowanymi stronami, gł. biznesem i środowiskami handlu, a ich poglądy brane pod uwagę;
upraszczanie, skuteczność i wykonywalność - wszystkie reguły i procedury muszą uwzględniać te zasady;
niedyskryminacja - żadna z reguł i procedur nie może naruszać zasady narodowego traktowania;
konsekwencja i przewidywalność - celem ustanawianych reguł i procedur ma być systematyczna minimalizacja niepewności w handlu i prowadzeniu biznesu
harmonizacja, standaryzacja i wzajemne uznanie - ujednolicanie reguł i procedur w państwach członkowskich
modernizacja i użycie nowych technologii - reguły i procedury powinny uwzględniać zmiany rzeczywistości i dostosowywać się do nich
współpraca - dotyczy państw członkowskich, środowisk biznesowych i innych
Znaczenie APEC
Jest instytucją głównie ekonomiczną, jej powstanie zdynamizowało handel i przepływ inwestycji w wymiarze nie tylko regionalnym, ale także globalnym. Jest to jedno z nielicznych ugrupowań ekonomicznych, do którego należą gospodarki państw o bardzo zróżnicowanym poziomie rozwoju. Główną rolę odgrywa tu współpraca gospodarcza, ale odnaleźć możemy tu także znaczenie polityczne, szczególnie dla polityki zagranicznej USA, które są liderem APEC.
Współpraca Gospodarcza Azji i Pacyfiku stanowi forum na którym następuje zbliżenie państw, a także tworzy się atmosfera wzajemnej współpracy i zaufania. Szczególnie dla stosunków na linii USA-Chiny lub relacji między Japonią a państwami wschodnioazjatyckimi. Godny uwagi jest także fakt, że APEC jest jedyną organizacją, w której uczestniczą Chiny, Hongkong i Tajwan. APEC postrzegany jest jako podstawowy element kształtującej się „Wspólnoty Pacyfiku”.
Ciekawostki z działalności APEC
Jednym z Organów APEC jest spotkanie na szczycie szefów państw. Zbierania odbywają się co roku. I tak najważniejsze spotkania odbywały się w:
- Blake's Island- 1993r.
- Bogom (Indonezja) - 1994 r.,
- Osaka (Japonia) - 1995 r.,
- Manila (Filipiny) - 1996 r.,
- Vancouver (Kanada) - 1997 r.,
- Kuala Lumpur (Malezja) - 1998r.,
- Auckland (Nowa Zelandia) - 1999,
- Bandar Seri Begawan (Brunei) - 2000 r.
- Szanghaj (Chiny) - 2001 r.,
- Los Cabos (Meksyk) - 2002 r.,
- Bangkok (Tajlandia) - 2003 r.,
- Santiago (Chile) - 2004 r.,
- Busan (Korea) - 2005 r.,
- Ha Noi (Wietnam) - 2006 r.,
- Sydney (Australia)- 2007r.
- Kolejne zaś spotkanie na szczycie szefów państw w 2008 roku zaplanowane jest w Limie- Peru
Organizacja APEC nie cieszy się zbyt dużym zainteresowaniem w śród Polskich Obywateli oraz niewielu przeciętnych mieszkańców potrafi rozszyfrować skrót „APEC” oraz czym się zajmuje owa organizacja. Niewiedza wiąże się z tym, iż Polska nie jest członkiem Organizacji. APEC to Współpraca Gospodarcza Azji i Pacyfiku i należeć do niej mogą jedynie państwa leżące na obszarze Azji i Pacyfiku. Informacje na temat współpracy państw Azji i Pacyfiku możemy znaleść na portalach internetowych, oficjalnej stronie internetowej APEC oraz w gazetach podczas odbywających się spotkań na szczycie szefów państw.
Często APEC przybliżany nam jest podczas niecodziennym sytuacją. Na przykład na jednym z portali internetowym rozpisywano się na temat dylematu jak szefowie państw mają się ubrać do „rodzinnego zdjęcia”. Takie zdjęcie przywódców świata, ubranych w lokalne stroje narodowe, stanowi jedną z atrakcji spotkań APEC, a zdaniem krytyków nawet jedno z najważniejszych wydarzeń szczytów. W Chile politycy pozowali ubrani w tradycyjne poncho; w Chinach - w brokatowe wdzianka ze stójkami, w Indonezji - ręcznie malowane batikowe koszule, a w Wietnamie - jedwabne tuniki aodai. I tak pare dni później w gazecie na stronie internetowej dowiadujemy się, że uczestniczący w szczycie w Sydney przywódcy 21 państw Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku pozowali do tradycyjnego "rodzinnego zdjęcia", ubrani w tradycyjne płaszcze przeciwdeszczowe australijskich hodowców bydła - zwane "Driza-Bone". I tak, zamiast dowiadywać się o istotnych zmianach i postanowieniach, dowiadujemy się o dylematach z jakimi boryka się Australia w kwestiach mniej ważnych dla obserwatorów spotkania.
Jedynie znaczące jak dla Polski ważne informacje przytacza nam Gazeta Wyborcza, która podaje nam, iż według z jednych rosyjskich gazet na szczycie APEC (Organizacji Współpracy Azji i Pacyfiku) w Sydney obaj prezydenci (Stanów Zjednoczonych i Rosji) uzgodnili, że Rosja powinna wstąpić do WTO, zanim obu prezydentom w 2008 roku zakończą się kadencje. Rosja jest największą gospodarką pozostającą poza WTO. Kolejnym kanałem podającym ważne informacje dla osób zainteresowanych działalnością APEC jest stacja tvn24, która podaje jak kraje będące członkami APEC starają się zliberalizować handel oraz jak powoli przełamują impas, czyli zastój w owej dziedzinie. W przyjętym przez uczestników szczytu końcowym dokumencie potwierdzono poparcie 21 państw dla rundy Dauha oraz pilne wezwanie do wszystkich krajów-uczestników negocjacji, by zwiększyły wysiłki na rzecz doprowadzenia do postępu w rokowaniach.
Apel 21 państw APEC to próba przełamania impasu w negocjacjach, prowadzonych w ramach tzw. rundy Dauha - nazwanej tak od stolicy Kataru, gdzie w 2001 r. runda została zainicjowana. Celem negocjacji to dalsza liberalizacja handlu światowego.
Media dużo poświęciły na przybliżenie ostatniego spotkania na szczycie szefów państw w Sydney, gdzie zajęto się ważnymi kwestiami takimi jak przyjęcie oświadczenia w sprawie przeciwdziałania zmianą klimatycznym. Choć sprawa ta wysokiej rangi musiała ustąpić miejsce wystąpieniu W. Busha, które rozbawiło niemalże cały świat. G. Bush w czasie spotkania z przedstawicielami świata biznesu na forum Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku (APEC), pomylił APEC z OPEC, a wojska australijskie z austriackimi.
Bibliografia:
Czubik P., Kuźniak B., Organizacje międzynarodowe, Warszawa 2004.
Doliwa - Klepacki Z. M., Encyklopedia organizacji międzynarodowych, Warszawa 1999.
Organizacje w stosunkach międzynarodowych - istota, mechanizmy działania, zasięg, pod red. T. Łoś - Nowak, Warszawa 2004.
Stosunki międzynarodowe, pod. red. W. Malendowskiego, C. Mojsiewicza, Wrocław 2004.
Strony internetowe:
Z. Doliwa- Klepacki, „Encyklopedia organizacji międzynarodowych”, Warszawa 2002, s. 622
T. Łoś- Nowak, „Organizacje w stosunkach międzynarodowych- Istota Mechanizmy Działania Zasięg, Wrocław 2004, s. 357-358
Tamże
Z. Doliwa- Klepacki, „Encyklopedia organizacji międzynarodowych”, s. 622
Z. Doliwa- Klepacki, „Encyklopedia…”, s. 622
T. Łoś- Nowak, „Organizacje w stosunkach międzynarodowych…”, s. 359
Z. Doliwa- Klepacki, „Encyklopedia…”, s. 622
T. Łoś- Nowak, „Organizacje w stosunkach międzynarodowych…”, s. 359
Łoś-Nowak, Organizacje w stosunkach międzynarodowych, Warszawa…, s. 360.
Stosunki międzynarodowe, pod. red. W. Malendowskiego, C. Mojsiewicza, Wrocław 2004, s.119.
T. Łoś-Nowak, Organizacje w stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2004, s. 361.
Tamże.
Tamże.
T. Łoś-Nowak, op. cit., Warszawa 2004, s. 362-363.
T. Łoś-Nowak, op. cit., Warszawa 2004, s. 363.