Rozwój intelektualny

Miesiąc 1

Możesz być nieco rozczarowana wyglądem swojego maluszka zaraz po porodzie. Dziecko może mieć zniekształconą i stosunkowo dużą główkę, opuchnięte powieki, mocno zaróżowioną, pomarszczoną skórę. Niektóre noworodki mają na twarzy zaskórniaki - to skutek niedojrzałej pracy gruczołów łojowych. Nie musisz się tym przejmować. Wszystko to wkrótce zniknie. Na dłużej pozostaną na główce dziecka dwa miękkie miejsca, tzw. ciemiączka. Większe z nich, tzw. ciemię duże, całkowicie zarasta dopiero w drugim roku życia.
Rączki i nóżki noworodka są pulchne, pokryte fałdkami tłuszczu, zgięte we wszystkich stawach. Dziecko od początku bardzo energicznie nimi porusza. Oddycha również energicznie i szybko: do 45 razy na minutę. Jego oddechy są nieregularne i płytkie, a krótkie okresy bezdechów są całkowicie normalne w tym okresie. Pod koniec pierwszego miesiąca życia główka dziecka staje się kształtna, obrzęki i zaczerwienienia znikają. Maluch waży o ok. 700 g więcej i jest większy o 2 cm. Reaguje na dźwięki, odkrywa swoje ciało, zwłaszcza rączki, które chętnie wkłada do buzi. W pierwszym miesiącu dziecko umie unosić główkę leżąc na brzuchu oraz zaciskać rączkę na przedmiocie. Może nawet umieć złączyć obie rączki.

Wzrok
Wzrok noworodka jest słabo rozwinięty, maluszek wykazuje słabą wrażliwość na kontrasty i nie rozpoznaje szczegółów, ale potrafi wodzić za wolno przesuwającą się zabawką (w odległości 20-30 cm). Poza odróżnianiem różnych odcieni bieli i czerni, nie odróżnia kolorów. Jego oczy są nadwrażliwe na światło, a nadrważliwość ta, spowodowana tym, że dziecko do momentu urodzenia przebywało w mroku, utrzymuje się około miesiąca. Oko noworodka nie wydziela jeszcze łez. Dziecko zapłacze prawdziwymi łzami dopiero w drugim lub trzecim miesiącu życia. Ruchy gałek ocznych są nieskoordynowane, może się więc wydawać, że maluch ma zeza.

Słuch
Dziecko słyszy od urodzenia, a właściwie dużo wcześniej (już między 12. a 16. tygodniem życia płodowego słyszy szum krwi przepływającej przez łożysko). Słuch noworodka jest jednak przytępiony. Dopiero w drugim kwartale pierwszego roku życia usłyszy czyste i wyraźne dźwięki i będzie żywo na nie reagować. Maluszek rozpoznaje Twój głos, słysząc Cię stara się odwrócić główkę w Twoją stronę, chętnie też obserwuje Twoją twarz.

Smak
Noworodek wyczuwa cztery podstawowe smaki: słodki,kwaśny, gorzki i słony. Ten ostatni zna najlepiej, gdyż wody płodowe zawierają sporo soli.

Odruchy noworodka
Noworodek przychodzi na świat z bezwarunkowymi odruchami. Większość z nich zaniknie pod koniec czwartego miesiąca życia.

- odruch Moro: przestraszone nagłym ruchem lub hałasem dziecko gwałtownie rozprostowuje rączki i nóżki, a następnie przyciska rączki i nóżki do siebie, zaciskając piąstki.
- odruch chwytny: maluch zaciska palce na Twoim kciuku lub innym podanym przedmiocie z taką siłą, że jesteś w stanie unieść dziecko do góry.
- odruch Babińskiego: kiedy połaskoczesz dziecko po podeszwie stopy, małe palce zegną się do środka, natomiast duży palec wygnie się do góry.
- odruch Rootinga: kiedy delikatnie muśniesz dziecko w policzek, ono delikatnie odwróci główkę w tę stronę i otworzy buzię, gotowe do ssania.
- odruch kroczenia: podtrzymując dziecko w pozycji pionowej pod paszkami w taki sposób, by stópkami dotykało ziemi zobaczysz, jak stawia krok za krokiem, jakby chodziło.

Rady dla rodziców:
- Delikatnie masuj maleństwo, np. po kąpieli, kiedy nacierasz maluszka oliwką, głaskaj czule rączki, nóżki, plecki, buzię.
- Jak najczęściej zbliżaj twarz do dziecka i przemawiaj do niego czule.
- Zawieś nad łóżeczkiem czarno-białe zabawki, maleństwu łatwiej je dostrzec. Po kilku tygodniach zamień je na kolorową karuzelę.
- Już od pierwszych tygodni możesz bawić się z maluszkiem w „A kuku!”.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 2

Dziecko leżąc na brzuchu może już umieć unieść głowę i ramiona na wysokość 5 cm i utrzymać się w tej pozycji coraz dłużej. W pozycji pionowej zachowuje chwiejnie wyprostowaną postawę a podtrzymywane w pozycji pionowej dobrze kontroluje ustawienie głowy. Dotykając podłoża ugina nogi, a nawet czasem samodzielnie przewraca się z boku na plecy. Leżąc na pleckach, zaczepia zawieszone w zasięgu rąk zabawki i niekiedy udaje mu się utrzymać przedmiot włożony mu przez dorosłego do ręki.

Twój szkrab coraz chętniej i na dłużej zatrzymuje wzrok na Twojej twarzy lub interesującym go obiekcie, częściej zwraca uwagę na kolorowe przedmioty, zwłaszcza te o zdecydowanych barwach. Pod koniec drugiego miesiąca pojawia się uśmiech, zarezerwowany oczywiście dla Ciebie.
Dziecko może wciąż machać energicznie rączkami, nóżkami, wiercić się, a nawet wyciągać rączkę w kierunku interesującego je przedmiotu. Twój maluch widzi już z większej odległości. Jego mózg doskonali widzenie obuoczne.

W szóstym tygodniu życia przychodzi czas na podanie maluchowi drugiej dawki szczepionki przeciwko WZW typu B oraz domięśniowo pierwszej dawki szczepionki na błonicę, tężec i krztusiec (DTP - dawka pierwsza).

Z czasem u maluszka wydłużają się odstępy między drzemkami, dziecko w ciągu dnia jest coraz bardziej ożywione. Już wkrótce będzie sypiało o określonych porach. Tymczasem w odczuwaniu głodu pojawia się pewna regularność, maluch dopomina się o jedzenie najczęściej co trzy godziny. Jednak w drugim miesiącu życia rośnie apetyt malucha. Lekarze nazywają to skokiem rozwojowym. Wówczas dziecko może domagać się jedzenia nawet częściej niż co godzinę.

Twój szkrab wkłada do buzi rączki - i nie jest to tylko przypadkowy odruch, w ten sposób maluch poznaje świat. Wkrótce zacznie wkładać do buzi wszystko, co wpadnie mu w ręce.

Między szóstym a ósmym tygodniem życia maluszek zaczyna miewać kolki - bolesne bóle brzucha. Sygnalizuje je napadowy płacz, niedający się ukoić. Możesz wtedy spróbować utulić dziecko głaskaniem, przytulaniem, ciepłą kąpielą, śpiewaniem, masażem brzuszka. Dolegliwości zmniejszają się też po zmianie pozycji dziecka, położeniu na pochyłym podłożu i stosowaniu ciepłych okładów na brzuszek.

Rady dla rodziców:
- Umożliwiaj dziecku trening główki (dziecko powinno leżeć na brzuszku na twardym podłożu z rączkami pod klatką piersiową).
- Stymuluj rozwój koordynacji wzrokowej, umieszczając kolorowy przedmiot w odległości ok. 30 cm od twarzy dziecka i powoli zataczaj nim kręgi.
- Pomóż dziecku w nauce chwytania, umieszczając jakąś zabawkę blisko jego dłoni, a gdy maluch próbuje sięgać, włóż tę rzecz w jego zaciśniętą piąstkę i delikatnie rozprostuj mu palce.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 3

W tym okresie niemowlę potrafi leżąc na brzuchu (w tzw. pozycji żabki), opierać się symetrycznie na przedramionach i podnosić główkę tak wysoko, że jest w stanie patrzeć prawie na wprost. Jest już też na tyle silne, że w tej pozycji może wytrwać nawet minutę.

Maluszek kręci główką patrząc np. za Tobą, kiedy chodzisz po pokoju. Potrafi śledzić wzrokiem przedmiot, który znajduje się ok. 15 cm od jego twarzy, poruszający w ruchu kołowym. Mięśnie szyi są na tyle wzmocnione, że niemowlę podniesione do pozycji siedzącej nieco lepiej utrzymuje też głowę w pionie. Natomiast podtrzymywane pod pachami na lekko zgiętych nogach w stawach kolanowych i biodrowych opiera się o podłoże.

Położone na plecach, wytrwale próbuje obrócić się na bok. I coraz częściej mu się to udaje. Nawet na moment nie zostawiaj malucha samego na wersalce czy przewijaku, bo mógłby przekręcić się i spaść. Od momentu, kiedy malec zacznie ćwiczyć obracanie się, rozpoczyna się w życiu dziecka okres… siniaków i guzów.

Gdy będzie w dobrym nastroju, delikatnie podciągnij szkraba za nadgarstki do siedzenia. Zobaczysz, jak dzielnie będzie starał się dźwignąć głowę i ramiona. Ale nie martw się, jeśli będzie mu to jeszcze sprawiać trudności. Za kilka tygodni na pewno mu się uda.

Maluszek zapamiętale ćwiczy sięganie, a chwytanie przestaje być już tylko odruchem. Twoja pociecha utrzymuje grzechotkę w ręku, potrząsa nią. Wraz z rozwojem percepcji wzrokowej maluch widzi przedmioty, których wcześniej nie zauważał. Zdobywa też poczucie głębi i zaczyna dostrzegać, ze świat jest trójwymiarowy.
U dziecka można też zauważyć coś, co w fachowej terminologii nazywa się natężoną reakcją orientacyjną. Maluch w odpowiedzi na jakiś interesujący dla niego bodziec skierowuje oczy w tę stronę z równoczesnym otwarciem buzi i zahamowaniem innych ruchów. Wygląda to bardzo pociesznie. W tym samym czasie może pojawić się podobna, ale negatywna reakcja strachu (usta wyciągają się w dół w tzw. podkówkę).

Maluszek w tym okresie częściej wydaje dźwięki („gruchanie”), takie jak kichanie, westchnienia czy popiskiwanie z radości. Wiele z tych dźwięków zaniknie w późniejszym okresie, tylko niektóre zamienią się w gaworzenie, a potem słowa. Stopniowo zanikają odruchy noworodkowe. U Twojego dziecka powinno już zarosnąć tylne ciemiączko.

Na przełomie trzeciego i czwartego miesiąca, czyli po upływie sześciu tygodni od ostatniego szczepienia, przychodzi czas na podanie dziecku szczepionki przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi (DTP - dawka druga) i poliomyelitis (OPV - dawka pierwsza).

Rady dla rodziców:
- Kilka razy dziennie układaj malucha na brzuszku, to wzmacnia mięśnie i stymuluje wzrok.
- W zasięgu rączek powieś na tasiemkach zabawki. Sięgając po nie dziecko będzie ćwiczyło koordynację wzrokowo-ruchową i koncentrację wzroku.
- Tańcz z dzieckiem na ręku, to świetna zabawa wspierająca rozwój mięśni, równowagi oraz wielu zmysłów.
- Wybierz się z maluchem na basen, na wielu pływalniach organizowane są specjalne zajęcia dla niemowląt i ich mam.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 4

Pod koniec czwartego miesiąca niemowlę podwaja zwykle swoją wagę urodzeniową. Czwarty miesiąc to również czas dużego postępu w rozwoju motorycznym - trzymany pionowo maluszek zaczyna stabilnie utrzymywać główkę, a położony na brzuszku unosi ją długo i pewnie. Może też w tej pozycji oprzeć się na samych dłoniach, jednocześnie prężąc nóżki - wówczas buja się na brzuszku jak kołyska. Niemowlę umie też siedzieć podparte poduszkami, a także przewracać się z boku na plecy i z pleców na bok.

Nóżki dziecka stają się coraz silniejsze. Maluch umie już je wyprostować, próbuje się nimi odpychać. Rośnie siła ramion: Twoje dziecko rozstawia je szeroko i wymachuje nimi niczym skrzydłami. Maluch pewnie sięga ręką do przedmiotu, często udaje mu się go chwycić. Wtedy przez chwilę przygląda się mu ciekawie, manipuluje nim, potrząsa i wreszcie wkłada do buzi.

Dziecko chwyta całą dłonią bez użycia kciuka, który zwykle pozostaje w środku dłoni. Nie potrafi trzymać dwóch przedmiotów na raz - gdy zaciekawi je inna zabawka, trzymana dotychczas grzechotka wypada z dłoni, a rączki wędrują ku innej atrakcji.

Maluch z upodobaniem powtarza przypadkowo odkryte czynności, np. puszcza bańki ze śliny, parska, robi miny. Nowo odkrytą umiejętnością jest radosny, głośny śmiech. Oprócz tego wydaje okrzyki od wysokich do niskich tonów, grucha, cmoka. Potrafi krzykiem dopominać się obecności mamy.

Czteromiesięczny maluch jest już bardzo sprawny. Gdy trzymasz go pionowo na ręku, nie musisz już podtrzymywać mu główki. Jeśli używasz chusty, najwyższy czas zmienić małemu obserwatorowi pozycję na bardziej pionową. Może teraz niemal siedzieć wsparty plecami o Twój brzuch i piersi lub o jedno ramię chusty i rozglądać się dookoła.
Możesz też bez obaw nosić niemowlę w nosidełku. Na pewno mu się to spodoba, zwłaszcza jeśli posadzisz je twarzą w kierunku marszu i bez wykręcania główki będzie mogło zobaczyć coś więcej niż Twój biust.

Maluch w tym czasie ma już ustalone pory karmienia. Domaga się jedzenia średnio co trzy-cztery godziny, ale potrafi też wytrzymać nieco dłużej. W nocy śpi nawet siedem godzin bez przerwy, a w dzień sypia trzy razy o stałych porach.

Rady dla rodziców:
- Często układaj malca na brzuszku, np. kładąc przed nim zabawkę. Dzięki temu będzie ćwiczył trzymanie jej w pionie i pozna świat z nowej perspektywy.
- Zawieszaj na tasiemkach kolorowe przedmioty, niech maluszek ćwiczy sięganie i chwytanie.
- Wołaj po imieniu z różnych miejsc w pokoju i czekaj na reakcję. Szukając źródła dźwięku maluch będzie doskonalił współpracę zmysłów słuchu i wzroku.
- Bawcie się w „rowerek”. Poruszaj nóżkami maleństwa jakby jeździło na rowerku, recytuj rytmiczny wierszyk lub śpiewaj: to zapewnia dobrą koordynację motoryczną, niezbędną w późniejszej nauce chodzenia.
- Do kąpieli wkładaj dziecku pływające zabawki, puszczaj bańki i lekko pryskaj na nie wodą.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 5

Twój maluch urósł o około 2,5 cm i przybyło mu około 500 g a sprawność, jaką osiągnie w piątym miesiącu na pewno będzie dla Ciebie powodem do dumy.

Maluch w pozycji na brzuchu leży z wyprostowanymi nogami i obraca się na boki, stara się oprzeć na dłoniach i unieść górną część tułowia. Potrafi podnieść klatkę piersiową niemal pod kątem prostym do podłoża. To tzw. pozycja „foki”, która zapowiada przejście do następnego etapu rozwoju - raczkowania. Tymczasem maluch leżąc na brzuchu i odpychając się rękami lub nogami będzie w stanie posunąć się o kilka cm do przodu lub do tyłu. Twoje dziecko umie już także przekręcać się z pleców na brzuszek i odwrotnie.

Pięciomiesięcznego malucha można właściwie porównać do wygimnastykowanego akrobaty. Kiedy leży na plecach sięga do stóp i prowadzi je do ust, aktywnie unosi głowę, wspiera się na głowie i nóżkach, podnosi brzuszek i poznaje świat do góry nogami. Maluch z zapałem przetacza się z brzucha na plecy i odwrotnie, podpiera się na prostych rękach i sięga po zabawkę umieszczoną na wysokości jego wzroku. Umie już chwycić grzechotkę całą dłonią z prostym kciukiem i przekładać ją z ręki do ręki. Może też trzymać kubek obiema rękami i unosić do ust. To wstęp do samodzielnego jedzenia i picia, które również jest kamieniem milowym w rozwoju dziecka.

W 5. miesiącu maluch siedzi już pewnie z podparciem. Potrafi wytrzymać w tej pozycji dość długo bez przewracania się, ponieważ jego plecy są obecnie mniej zaokrąglone.

W tym czasie niemowlę umie obracać nadgarstkiem podczas trzymania zabawki. Może więc obejrzeć ją ze wszystkich stron i dokładniej "zbadać" jej właściwości.

Niektóre niemowlęta w tym wieku są już gotowe do przyjmowania stałych pokarmów. Lepiej jednak zaczekać z tym jeszcze miesiąc lub dwa. Zbyt wcześnie wprowadzone pokarmy stałe mogą wywołać alergie i bóle brzucha.

U malucha lada chwila mogą zacząć wyrzynać się też pierwsze ząbki. Ząbkowaniu może też towarzyszyć podwyższona temperatura i luźniejsze stolce. Masuj maluchowi dziąsła miękką silikonową szczoteczką dla niemowląt. Możesz też dać mu do gryzienia miękki plastikowy gryzak wypełniony wodą (schłodzony w lodówce). Przed karmieniem i przed snem posmaruj dziąsła dziecka znieczulającym żelem. Jeśli ból jest silny lub maluch gorączkuje, podaj mu paracetamol w czopku lub syropie.
Kiedy pojawią się pierwsze ząbki, nie daj się przekonać, że trzeba odstawić malucha od piersi. Jeśli tylko będziesz go dobrze przystawiać, na pewno cię nie pogryzie.

W piątym miesiącu przychodzi czas na podanie dziecku szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP - dawka trzecia) i poliomyelitis (OPV - dawka druga).

Rady dla rodziców:
- Pochylaj się nad maluchem i pozwalaj mu chwycić Twoje ręce, a potem delikatnie podciągaj je do siedzenia.
- Bawcie się w robienie "pa-pa", to pomaga dziecku ćwiczyć rotację nadgarstka.
- Pobudzaj w dziecku ochotę do pełzania, np. ustawiając zabawkę w odległości kilkunastu centymetrach od niego.
- Pozwalaj, by dziecko, jeśli ma ochotę, jadło z butelki samo.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 6

Dziecko w pozycji na brzuchu opiera się na dłoniach i kolanach unosząc tułów. Siada podciągane za obie ręce. W tym wieku dziecko jeszcze nie siedzi samodzielnie, tylko czasem mu się to udaje, jednak po krótkiej chwili wywraca się ponownie. Także na spacerze umiejętność siedzenia stwarza maluchowi nowe perspektywy. Najwyższy czas na zmianę wózka.

Dziecko przewraca się z pleców na brzuszek i na odwrót. Chwyta przedmiot całą dłonią i wyprostowanym kciukiem. W leżeniu na plecach unosi głowę i bawi się stopami. Maluch potrafi sięgać w górę i w dół, przed siebie, na boki, a także w kierunku obiektu poruszającego się wokół niego. Umie też przekładać przedmiot z ręki do ręki.

Twój szkrab z zapałem toczy się po podłodze, łóżeczku, kojcu. Niestety, nie potrafi jeszcze właściwie pokierować swoimi działaniami, a tym bardziej ocenić odległości, więc nieraz uderzy się o ścianę lub mebel. Maluch dzięki turlaniu przemieszcza się z miejsca na miejsce. Może zapuścić się w zupełnie dotąd niedostępne dla niego rejony, np. pod stół lub za zasłony. Oprócz turlania maluch umie już pełzać.

Być może nadszedł już czas na urozmaicenie dziecięcego menu. Wielu półrocznym niemowlętom nadal wystarcza mleko mamy, ale niektóre zaczynają się już interesować tym, co rodzice mają na talerzach, wyciągają rączki do pełnej łyżki, zaglądają do kubka. W tym miesiącu możesz powoli zacząć wprowadzać do dziecka nowe pokarmy.
Pierwsze potrawy, jakie podasz dziecku, powinny mieć delikatny smak i konsystencję kremu. Na początek najlepsza będzie kaszka ryżowa lub kukurydziana rozrobiona Twoim mlekiem lub, jeśli nie karmisz piersią, mlekiem modyfikowanym. Możesz też podać niemowlęciu tarte jabłko, puree z gotowanej marchewki lub ziemniaka.

Pamiętaj, że jedzenie z łyżeczki to dla malucha nowe doświadczenie. Na początku większa część posiłku będzie lądować na brodzie i śliniaczku. Bądź cierpliwa. Nauka jedzenia wymaga czasu.

Na przełomie szóstego i siodmego miesiąca trzeba zaszczepić dziecko przeciw WZW typu B (dawka trzecia) i poliomyelitis (OPV - dawka trzecia).

Rady dla rodziców:
- Sadzaj dziecko na swoich kolanach, podtrzymuj lekko w pasie, a potem zwalniaj uchwyt, pozwalając by maluch siedział przez kilka sekund samodzielnie.
- Dobierz parami coś szorstkiego i gładkiego, ciepłego i zimnego, itd. Daj dziecku jeden przedmiot, a po chwili drugi z danej pary. Obserwuj, czy dziecko zauważy różnicę, opisuj prostymi słowami wrażenia, jakich doświadcza.
- Zachęcaj niemowlę do pełzania; połóż na brzuszku na miękkim podłożu, podeprzyj dłońmi jego podeszwy i delikatnie popchnij do przodu.
- Zabezpiecz dom przed młodym odkrywcą. Zdejmij zwisające nisko obrusy, schowaj przewody elektryczne, zabezpiecz gniazdka zaślepkami, opróżnij dolne szafki.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 7

W tym okresie niemowlęta podwajają swoją wagę urodzeniową (ważą około 8-9 kg). Maluch przytyje w tym miesiącu około 800 g, a więc trzy razy tyle, co w ubiegłym miesiącu. Przez pierwsze pół roku dziecko szybko przybiera na wadze, ale wolniej rośnie (mierzy teraz około 65 cm).

Maluch w pozycji na brzuszku próbuje pełzać do tyłu. Utrzymuje jednocześnie po jednym przedmiocie w każdej ręce. Postukuje zabawką o stół lub barierkę kojca. Położony na podłodze turla się, kręci wokół własnej osi, próbuje pełzać okrężnie i do tyłu. Obraca się w obie strony. Leżąc na plecach bawi się swoimi stopami. Inną doskonałą zabawą jest „kicanie”. Gdy tylko podtrzymasz niemowlę mocno pod paszkami, rytmicznie zacznie uginać i prostować nóżki, jak mała sprężynka. Uwielbia też podniebne loty. Połóż je na brzuszku na swoim przedramieniu i „przelećcie” przez pokój.

Niemowlę umie samo podciągać się do pozycji siedzącej, choć siedzi jeszcze niepewnie. Maluch rwie się już nie tylko do siedzenia, ale i do stania. Kiedy pociągniesz go za rączki z pozycji leżącej, zrobi się sztywny i z Twoją pomocą stanie na nóżki. Mięśnie karku są już na tyle silne, że pewnie podtrzymują głowę.

Niemowlę zaczyna używać rąk i poszczególnych palców na różne sposoby. Np. przebiera nimi po ziemi grabiącym ruchem, gdy stara się podnieść jakiś przedmiot. Odkrywa też nowy sposób chwytania - ujmuje przedmiot kciukiem i palcem wskazującym (niczym szczypcami), nie używając dłoni. Dziecko coraz lepiej radzi sobie z trzymaniem kubka, który obejmuje dwoma rączkami.

Czas na rozszerzenie diety. Oprócz ryżowej lub kukurydzianej kaszki i purée z jabłka lub gotowanej marchewki czy ziemniaka, możesz maluchowi podać kolejno: przetarte czarne jagody, dziką różę, morele, gruszki i maliny. Masz też do dyspozycji cały bukiet warzyw. Zacznij od delikatnej w smaku dyni. Potem możesz dołączyć do niej kalafior, brokuły, cukinię, kabaczek, pietruszkę, seler, fasolkę szparagową, zielony groszek, kalarepę, buraki i por (jeśli w waszej rodzinie występuje alergia, z podaniem dwóch ostatnich lepiej poczekaj do 10. miesiąca)

Rady dla rodziców:
- Pozwól dziecku praktykować stanie, jest dobrym ćwiczeniem siły mięśniowej i poczucia równowagi.
- Ćwicz z dzieckiem siłę mięśni karku, podciągając je kilka razy pod rząd do góry.
- Kup maluchowi kubek z dwoma uszami i dziobkiem, aby mogło ćwiczyć trzymanie i samodzielne picie.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 7

W tym okresie niemowlęta podwajają swoją wagę urodzeniową (ważą około 8-9 kg). Maluch przytyje w tym miesiącu około 800 g, a więc trzy razy tyle, co w ubiegłym miesiącu. Przez pierwsze pół roku dziecko szybko przybiera na wadze, ale wolniej rośnie (mierzy teraz około 65 cm).

Maluch w pozycji na brzuszku próbuje pełzać do tyłu. Utrzymuje jednocześnie po jednym przedmiocie w każdej ręce. Postukuje zabawką o stół lub barierkę kojca. Położony na podłodze turla się, kręci wokół własnej osi, próbuje pełzać okrężnie i do tyłu. Obraca się w obie strony. Leżąc na plecach bawi się swoimi stopami. Inną doskonałą zabawą jest „kicanie”. Gdy tylko podtrzymasz niemowlę mocno pod paszkami, rytmicznie zacznie uginać i prostować nóżki, jak mała sprężynka. Uwielbia też podniebne loty. Połóż je na brzuszku na swoim przedramieniu i „przelećcie” przez pokój.

Niemowlę umie samo podciągać się do pozycji siedzącej, choć siedzi jeszcze niepewnie. Maluch rwie się już nie tylko do siedzenia, ale i do stania. Kiedy pociągniesz go za rączki z pozycji leżącej, zrobi się sztywny i z Twoją pomocą stanie na nóżki. Mięśnie karku są już na tyle silne, że pewnie podtrzymują głowę.

Niemowlę zaczyna używać rąk i poszczególnych palców na różne sposoby. Np. przebiera nimi po ziemi grabiącym ruchem, gdy stara się podnieść jakiś przedmiot. Odkrywa też nowy sposób chwytania - ujmuje przedmiot kciukiem i palcem wskazującym (niczym szczypcami), nie używając dłoni. Dziecko coraz lepiej radzi sobie z trzymaniem kubka, który obejmuje dwoma rączkami.

Czas na rozszerzenie diety. Oprócz ryżowej lub kukurydzianej kaszki i purée z jabłka lub gotowanej marchewki czy ziemniaka, możesz maluchowi podać kolejno: przetarte czarne jagody, dziką różę, morele, gruszki i maliny. Masz też do dyspozycji cały bukiet warzyw. Zacznij od delikatnej w smaku dyni. Potem możesz dołączyć do niej kalafior, brokuły, cukinię, kabaczek, pietruszkę, seler, fasolkę szparagową, zielony groszek, kalarepę, buraki i por (jeśli w waszej rodzinie występuje alergia, z podaniem dwóch ostatnich lepiej poczekaj do 10. miesiąca)

Rady dla rodziców:
- Pozwól dziecku praktykować stanie, jest dobrym ćwiczeniem siły mięśniowej i poczucia równowagi.
- Ćwicz z dzieckiem siłę mięśni karku, podciągając je kilka razy pod rząd do góry.
- Kup maluchowi kubek z dwoma uszami i dziobkiem, aby mogło ćwiczyć trzymanie i samodzielne picie.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 8

Masa i wzrost Twojego dziecka rosną obecnie prawie dwa razy wolniej w porównaniu z pierwszymi sześcioma miesiącami. Teraz maluch przybiera na wadze około 370-380 gramów, a rośnie o 1,2-1,3 cm na miesiąc.

Twój maluch osiągnął już wielką wprawę w czołganiu się po podłodze. Najwyższy czas, żebyś przygotowała dom na inwazję małego odkrywcy. Niedługo rozpocznie raczkowanie, a wtedy nie uda Ci się nic przed nim ukryć. Kiedy tylko spróbuje poruszać się w ten nowy sposób, nic go nie zatrzyma. Po osiągnięciu tego etapu cały rozwój ruchowy dziecka nabiera tempa. Pod koniec ósmego miesiąca dziecko powinno już raczkować całkiem sprawnie.

W tym czasie niemowlę całkowicie samodzielnie siedzi przez kilka minut. W czasie spacerów nie chce spać, rozgląda się ciekawie i nie pozwala Ci ustawiać oparcia wózka w pozycji półleżącej. Może również pochylać się do przodu i podpierać ramionami i dłońmi. Taka pozycja „trójnoga” jest ważnym etapem w rozwoju dziecka.

Malec kontynuuje podbój świata. W pozycji na brzuszku posuwa się okrężnie i pełza do przodu. Z leżenia na brzuchu próbuje siadać zginając biodra i obracając tułów. Czasem stara podnieść się do stania. Niemal jednocześnie ze wstawaniem Twoje dziecko może wykonać pierwsze kroki, choć na zachęcanie go do chodzenia jeszcze zdecydowanie za wcześnie.

Dzięki poprawie koordynacji wzrokowo-ruchowej i wyczucia odległości, niemowlę potrafi sięgać skutecznie i kończyć swoje przedsięwzięcie uchwytem. Maluch chwyta jednocześnie trzema palcami: kciukiem, wskazującym i środkowym (chwyt nożycowy lub pęsetowy).

Rady dla rodziców:
- Nie martw się, jeśli Twoje dziecko jeszcze nie raczkuje. Wiele dzieci zaczyna poruszać się w ten sposób dopiero w 9. lub 10. miesiącu życia, niektóre w ogóle pomijają ten etap; Twoje dziecko na pewno porusza się w inny, najlepszy właśnie dla niego sposób (pełza, turla się).
- Czas na przysmaki podawane dziecku bezpośrednio do rączki. To dla malucha fascynujące doświadczenie, a dzięki jedzeniu wprost z ręki kalafiora, banana czy chrupka ćwiczy gryzienie i żucie.
- Zabieraj malca do kuchni, pokazuj mu, co robisz, a przy okazji pozwól mu pobawić się garnkami i pokrywkami.
- Czas na pierwszą grę w piłkę, posadź malca na podłodze z podparciem i rzucaj lub tocz piłkę w jego stronę.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 9

Od czasu porodu Twoje dziecko przytyło ok. 6-8 kg. To już naprawdę duży malec! Niemal co tydzień nabywa kolejnych umiejętności, z których najważniejszą w tym okresie jest siedzenie. Dziecko samodzielnie siada, a z pozycji siedzącej przechodzi do pozycji na brzuszku.

Pod koniec dziewiątego miesiąca niektóre niemowlęta potrafią już przez chwilę samodzielnie ustać na szeroko rozstawionych nogach. Maluch może sprawiać wtedy wrażenie, że ugina się pod własnym ciężarem, ale on w ten sposób po prostu szuka środka ciężkości.

Twój szkrab chwyta przedmioty przy udziale kciuka i palca wskazującego (chwyt pęsetowy). W ten sposób podnosi wszystkie dostrzeżone na dywanie okruszki. Jest to przejaw postępów w koordynacji wzrokowo-ruchowej i rozwoju motoryki precyzyjnej. Podobnie jak dotykanie palcem wskazującym szczegółów zabawki. Trzyma ją w obu rączkach. Maluch potrafi nawet sam zdjąć z głowy czapkę.

Niemowlę w tym wieku nie jest w stanie kontrolować swoich potrzeb fizjologicznych. Moment ten przyjdzie dopiero gdy maluch będzie miał 2-2,5 roku. Choć wielu rodziców nie może doczekać się pożegnania z pieluszkami, warto jeszcze wstrzymać się z nocnikowaniem.

W tym miesiącu najpewniej urosną pojawią się kolejne ząbki - najpewniej dwa boczne górne siekacze. Dlatego ważne jest podawanie dziecku pokarmów, wymagających gryzienia. To wzmacnia mięśnie twarzy, w szczególności żuchwy.

Rady dla rodziców:
- Pamiętaj, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie; wiele zależy od temperamentu dziecka, jego sprawności, a także genów. Nie bez znaczenia jest też kontakt z rodzicami.
- Nie miksuj już jedzenia na gładkie papki, maluch powinien już zacząć uczyć się żuć i gryźć.
- Pozwól dziecku pobaraszkować przez chwilę na golaska, poraczkować bez krępującej ruchy pieluszki.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 10

W dziesiątym miesiącu maluszek staje się cięższy jedynie o ok. 200 g i wyższy o półtora cm. Przyrost masy ciała staje się coraz wolniejszy.

Z leżenia na brzuchu malec potrafi podnieść się do siadu. Już całkiem stabilnie siedzi, także na krześle. Pozycja siedząca oferuje mu różne możliwości. Może pochylić się do przodu i sięgnąć po zabawkę albo obracać, by zlokalizować źródło dźwięku.

Malec potrafi czasami trzymać naraz trzy nieduże przedmioty. Na początku jednak musi upłynąć trochę czasu, zanim odkryje, jak poradzić sobie z dodatkową zabawką mając do dyspozycji tylko dwie rączki. Równie trudną sztuka jest przewracanie stron książki.

Zwolnienie uchwytu sprawiało dziecku do tej pory trudność. Obecnie powinno już umieć rozstać się z trzymaną zabawką wypuszczając ją z ręki, rzucając lub kładąc.

Rady dla rodziców:
- Nie martw się jeśli Twoje dziecko nie próbuje wstawać ani chodzić, wiele maluchów w tym wieku porusza się wyłącznie na czworakach, a pierwsze kroki przy meblach stawia dopiero w jedenastym, a nawet dwunastym miesiącu życia.
- Warto zacząć serwować dziecku prawdziwy obiad złożony z dwóch dań (rozrzedzona zupa i jarzynka z gotowanym mięsem).
- Nareszcie możesz wprowadzić do diety produkty zawierające gluten (kasze, kluski, pieczywo) i całe bogactwo warzyw - bakłażany, świeże ogórki, paprykę, pomidory, fasolę, bób; a także owoców: borówki, żurawinę, poziomki, truskawki, i ananas.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 11

Dziecko ma za nic protesty ortopedów i coraz częściej usiłuje wstawać na równe nóżki. Wyraźnie widać, że w pozycji pionowej czuje się coraz lepiej. Czasem zdarza mu się nawet przez chwilę stać bez trzymanki. Bardzo pragnie wykonać pierwszy samodzielny krok, ale najprawdopodobniej będzie musiało poczekać na to jeszcze kilka tygodni. Według statystyk ten moment następuje zwykle w wieku trzynastu-czternastu miesięcy.

By podnieść leżącą na podłodze zabawkę, maluch potrafi schylić się lub ukucnąć, przytrzymując się jakiegoś mebla. Niestety, powrót do pozycji stojącej nie jest już taki prosty. Większość dzieci nie umie jeszcze wstać z kucków. Siadają więc, stają na czworakach, chwytają się nogi od stołu lub innej podpory i mozolnie dźwigają do pionu.

Rączki niemowlaka są już bardzo sprawne. Maluch potrafi chwycić guzik zgiętym kciukiem i palcem wskazującym - jest to tzw. chwyt szczypcowy. Możesz też zauważyć, że trzyma przedmioty za trzonki lub zakończenia.

Dziecko z wprawą otwiera wszystkie zamykane na magnes szafki, wysuwa lżejsze szuflady, otwiera tekturowe pudełka, wysypując ich zawartość na podłogę.

Wyostrza się wzrok dziecka. Jest ono w stanie ogniskować wzrok, śledzić ruchome obiekty i analizować obrazy.

Pod koniec pierwszego roku życia zmienił się rytm snu dziecka. Podczas gdy noworodek przesypiał średnio 16 godzin na dobę, jedenastomiesięczne niemowlę potrzebuje już tylko 13 godzin. Większość dzieci w tym wieku przesypia nieprzerwanie co najmniej sześć godzin w nocy oraz ucina sobie jedną lub dwie drzemki w ciągu dnia.

Rady dla rodziców:
- Już nie musisz prowadzić dla malucha osobnej kuchni. Jeśli nie jest alergikiem, może jeść już niemal wszystko to, co reszta rodziny.
- Zachęcaj dziecko do przekręcania się z pleców na brzuch oraz do siadania, kładąc je jak najczęściej na podłodze i kładąc po obu stronach zabawki by były bodźcem do przewrotu.

Gabriela Rapiej

Miesiąc 12

Twoje dziecko bardzo lubi chodzić trzymane za jedną rękę. Jego uchwyt jest jest coraz słabszy. Oznacza to, że dziecko jest gotowe do wykonania w pełni samodzielnego kroku. Tymczasem dziecko może próbować wdrapywać się na schody. Brakuje mu jednak pomysłu, jak wrócić na dół.

Maluszek potrafi dwoma palcami unieść drobny przedmiot, wkładać jedne rzeczy w drugie oraz wyciągać je z ciasnych przestrzeni. W tym wieku dziecko często potrafi już zbudować wieżę z dwóch klocków. Podczas czytania książeczki próbuje samodzielnie przewracać strony.

Zaczyna się okres pokazywania wszystkiego palcem, dziecko zdobyło już bowiem dostateczną kontrolę nad ruchami precyzyjnymi. Gest ten oznacza, że maluch rozpoznaje różne obiekty i próbuje je zidentyfikować.

Niemowlęta mają tendencję do doskonalenia jednej czynności w danym okresie. Jeśli obecnie pochłania je stawanie czy chodzenie, może nie być skłonne do mówienia. Jeśli natomiast zajmuje się samodzielnym jedzeniem, może mało interesować się nauką chodzenia.

W tym okresie możesz zauważyć, że Twój maluch nie ma już takiego apetytu jak dawniej. To normalne. Zmniejszony apetyt wiąże się z tym, że dziecko teraz znacznie wolniej rośnie. Już nie będzie tak szybko przybierać na wadze jak w pierwszym roku życia. Maluch sprawnie się porusza w pionie, szybko raczkuje. Nie chce tracić czasu na jedzenie. Z drugiej strony zasób doświadczeń smakowych dziecka znacznie się powiększył. Obecnie może jeść ono już niemal wszystko, co reszta rodziny.

Pod koniec 1. roku życia dziecko waży przeciętnie 11 kg i mierzy 75 cm. Oznacza to, że potroiła się jego masa urodzeniowa, a dziecko rosło ponad 2 cm na miesiąc.

Rady dla rodziców:
- Nie denerwuj się, jeśli Twój maluch jeszcze nie próbuje stawiać pierwszych kroków, większość dzieci zaczyna chodzić dopiero w 13. miesiącu życia, niektóre nawet w 18. miesiącu. Nie stawiaj go na siłę - to niebezpieczne.
- Zacznij kąpać malucha w dużej wannie. Jeśli dziecko czuje się w niej niepewnie, wykąpcie się razem; możecie w łazience puszczać bańki, przelewać wodę z jednych foremek w drugie, puszczać stateczki.
- Zrób dziecku miejsce przy rodzinnym stole, aby mogło Was obserwować i włączać się do rozmowy.

Gabriela Rapiej

---