Zagadnienia egzaminacyjne kierunkowe dla studentów studiów 1 stopnia w roku akademickim 2010-2011

1. Przyczyny i przykłady współczesnych konfliktów zbrojnych.

To pierwsze pytanie jest złe akurat ja je miałam i tu chodzi o np. Afganistan i Irak bo w protestach nie broń tylko transparenty się używa

Konflikt zbrojny - rodzaj przemocy zbrojnej polegającej na dążeniu do osiągnięcia celów państwa (koalicji, grupy społecznej) przez wzajemne działanie przy użyciu sił zbrojnych lub zorganizowanych i uzbrojonych grup.

Zastosowanie kryteriów form sposobów wykorzystania konfliktów zbrojnych pozwala wyróżnić wojny i przygraniczne konflikty zbrojne.

Protesty w krajach arabskich 2010/2011 (określane niekiedy jako Arabska Wiosna Ludów) - masowe protesty o charakterze politycznym, społecznym i gospodarczym, do których doszło w niemalże wszystkich krajach arabskich pod koniec 2010 i na początku 2011. Przyczyną ich wybuchu było niezadowolenie obywateli z warunków życiowych, bezrobocie, rosnące ceny żywności, a także korupcja i nepotyzm władz oraz ograniczanie swobód obywatelskich przez autokratyczne reżimy.

Do pierwszych wystąpień społecznych doszło w Tunezji, po tym jak 17 grudnia 2010 bezrobotny sprzedawca uliczny Mohamed Bouazizi podpalił się w proteście przeciwko brakowi perspektyw na poprawę swojej sytuacji życiowej. Z czasem demonstracje przybierały coraz gwałtowniejszą formę, prowadząc do starć ze służbami bezpieczeństwa. Protesty w Tunezji, które przerodziły się w rewolucję, stanowiły przykład i inspirację dla mieszkańców pozostałych państw regionu. W ich wyniku obalony został wieloletni prezydent Zin Al-Abidin Ben Ali, a władzę w kraju do czasu planowanych demokratycznych wyborów objął rząd tymczasowy, w którym znaleźli się także przedstawiciele opozycji. Działalność rządzącego Zgromadzenia Demokratyczno-Konstytucyjnego została zawieszona.

Do wybuchu rewolucji doszło także 25 stycznia 2011 w Egipcie. Egipcjanie, zmagający się z podobnymi problemami jak Tunezyjczycy, wyszli na ulice największych miast, domagając się ustąpienia prezydenta Hosniego Mubaraka. Pod ich wpływem prezydent powołał nowy gabinet na czele z Ahmadem Szafikiem oraz mianował Omara Suleimana na nieobsadzony od 30 lat urząd wiceprezydenta. Nie wyciszyło to jednak nastrojów społecznych i po 18 dniach demonstracji Mubarak zmuszony był zrezygnować ze stanowiska. Władzę do czasu planowanych wyborów przejęło wojsko na czele z marszałkiem Mohamedem Husseinem Tantawim.

Pod koniec grudnia 2010 protesty na masowa skalę wybuchły w Algierii. W ich wyniku rząd zobowiązał się znieść do końca lutego 2011 obowiązujący od 1992 stan wyjątkowy. W styczniu 2011 rozpoczęły się protesty w Jordanii i Jemenie. W konsekwencji król Jordanii Abdullah II powołał nowy rząd na czele Marufem al-Bachitem. Natomiast prezydent Jemenu Ali Abdullah Salih zobowiązał się do nieubiegania się o kolejną kadencję w wyborach prezydenckich w 2013. W lutym 2011 do masowych wystąpień społecznych doszło w Bahrajnie oraz Libii, które przerodziły się w wojnę domową.

Wojna domowa w Libii - konflikt zbrojny rozpoczęty po wystąpieniu opozycji przeciwko złej sytuacji materialnej, bezrobociu, korupcji, ograniczaniu swobód obywatelskich oraz długoletnim rządom Muammara Kaddafiego. Protesty zapoczątkowane 15 lutego 2011 pod wpływem udanych rewolucji w Tunezji i Egipcie, przerodziły się w wojnę domową.

2.Polityczne, gospodarcze i militarne znaczenie mocarstw regionalnych we współczesnych stosunkach międzynarodowych.

Spośród głównych państw zwycięskich w czasie II wojny światowej do dziś pozycje lidera na arenie międzynarodowej utrzymują Stany Zjednoczone. Związek Radziecki, a dziś Rosja jak również Wielka Brytania nie zachowały tej pozycji, co wcale nie oznacza, że są słabe.

Główne dwa państwa przegrane w czasie wojny, zniszczone, odizolowane i zupełnie bez znaczenia doskonale wykorzystały okres powojenny. Niemcy i Japonia odbudowały się gospodarczo, znacznie zwiększyły swoje siły i zaczęły brać czynny udział na arenie międzynarodowej

Niemcy, Japonia i USA wchodzą dziś do ścisłej czołówki państw przodujących w kwestii rozwoju państwa oraz nadają kierunek rozwoju ludzkości. We współczesnym świecie coraz mniejszą role odgrywa walka o obszar, a większe znaczenie ma pozycja ekonomiczna.

Stany Zjednoczone największy swój wpływ wywierają na kontynę cie amerykańskim oraz w całym świecie północnoatlantyckim. Po rozpadzie ZSRR układ sił na świecie został jednobiegunowy. Stany Zjednoczone stały się głównym mocarstwem świata. Posiadając ogromny potencjał militarny i gospodarczy, to właśnie na ich barkach spoczywa utrzymanie światowego ładu i bezpieczeństwa.

Japonia wywiera wielki wpływ w rejonie Oceanu spokojnego i na dalekim Wschodzie. W tym regionie również wiele do powiedzenia mają Chiny ze swym wielkim potencjałem ekonomicznym oraz politycznym. Rosja pozostaje w kwestii odbudowy swojej potęgi. Jednak ani Rosja, ani Chiny nie dorównują Japonii czy Stanom Zjednoczonym. Charakter rywalizacji pomiędzy państwami nie jest militarny, a raczej odbywa się na polu ekonomicznym oraz walk o surowce i rynki zbytu.

Rosja chcąc powrócić do statusu mocarstwa używa niemal wyłącznie nacisków ekonomicznych i gospodarczych dysponując ogromną siło jaką są złoża surowców mineralnych.

Niemcy dominują dziś w Europie. O pozycji tego państwa świadczy fakt, ż odgrywają czołową rolę Radzie Europy i są jednym z 8 najbogatszych państw świata. Wspólnie z Francją i Rosją tworzą wielki blok gospodarczy i polityczny próbując utworzyć przeciwwagą dla rosnącej pozycji USA, która wynika między innymi z współpracy tego państwa z państwami byłego bloku wschodniego, które to widzą w tej współpracy szansę przeciwstawienia się Rosji.

Trzeba wspomnieć również o Brazylii i Indiach:

Brazylia- choć kryzys argentyński z 2002 roku dotknął Brazylię kraj ten szybko uporał się z jego skutkami od 2003 nie przerywanie przechodzi okres szybkiego rozwoju ekonomicznego. Jest to wynik zarówno dużego popytu na brazylijskie surowce (ruda żelaza złoto, ropa naftowa) oraz produkty rolnicze i działania rządu które wpływają na wzrost inwestycji innych państwa w Brazylii. Brazylia jest samowystarczalna pod względem zasobów energii. Jest ponadto największym eksporterem i producentem biopaliw.

Indie- Wiele firm zagranicznych ulokowało swój kapitał w Indiach uznając ten kraj za jeden z najważniejszych rynków przyszłościowych. Wynika to z faktu że jest to wielki i dynamicznie rosnący rynek konsumencki oraz prężny i konkurencyjny sektor prywatny. Indie stały się 2 krajem na świecie pod względem potencjału intelektualnego ze względu na duży rozwój edukacji, szkolnictwa, instytutów naukowo- technicznych

3.Gospodarcza i polityczna rola Unii Europejskiej we współczesnym świecie.

Po powstaniu UE wzrosły obroty handlowe, zwiększyła się konkurencyjność gospodarek oraz jej efektywność, wzrósł także dobrobyt w państwach Unii oraz stabilizacja gospodarcza. Wprowadzenie wspólnej waluty przez większość państw członkowskich UE pobudziło inwestycje zagraniczne oraz ułatwiło międzynarodowy przepływ kapitału. Przynależność do UE wzmacnia pozycję gospodarczą i ekonomiczną krajów członkowskich. Polityczna rola UE wynika również z faktu że jako wspólnota państw UE jest w stanie wpłynąć na różne decyzje podejmowane na arenie międzynarodowej, ma większy wpływ niż poszczególne państwo dlatego kraje na całym świecie się jednoczą np. Unia Azjatycka i Afrykańska

4. Główne cele i działania Organizacji Narodów Zjednoczonych.

25 kwietnia 1945r. w San Francisco odbyła się konferencja założycielska z udziałem 50 państw. Podpisano i przyjęto w tym dniu Kartę Narodów Zjednoczonych. Dokument ten stał się prawną podstawą funkcjonowania ONZ, gdyż określała jej kształt, zasady działania cele i funkcje. ONZ jest następcą Ligi Narodów.

ONZ ma 4 główne cele:

1. Utrzymywanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa za pomocą skutecznych środków zbiorowych.

2. rozwijanie przyjaznych stosunków pomiędzy narodami, opartych na poszanowaniu zasady równouprawnienia i samostanowienia narodów

3. rozwiązywanie dzięki międzynarodowej współpracy zagadnień międzynarodowych o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i humanitarnym.

4. stanowienie środka harmonizowania działalności międzynarodowej, zmierzającej do osiągnięcia tych wspólnych celów.

Dziedziny działania ONZ są bardzo szerokie, gdyż ONZ poza rozwiązywaniem konfliktów politycznych działa również w dziedzinach społecznych, kulturalnych, gospodarczych, ochrony praw człowieka i jego godności oraz w dziedzinie utrzymania pokoju i bezpieczeństwa.

Oprócz misji pokojowych, podejmowanych za zgodą stron sporu, ONZ może przeprowadzić zbrojne działania na rzecz powstrzymywania konfliktu.

5. Udział Polski w sojuszu Północnoatlantyckim, korzyści i koszty członkostwa.

NATO- powstało w okresie zimnej wojny i miało stworzyć w Europie przeciwwagę dla państw wschodnich. Prawną podstawą NATO jest traktat północnoatlantycki, podpisany w 1949 roku w Waszyngtonie. 3 najważniejsze zasady, których zobowiązane są przestrzegać wszystkie państwa przystępujące do sojuszu.

- zasada solidarności wobec napaści to znaczy zobowiązanie do wystąpienia wraz z innymi państwami- sojusznikami w obronie napadniętego bez względu na to, jak daleko od własnego kraju leży napadnięte państwo.

- zasada użycia siły zbrojnej w obronie napadniętego państwa- sojusznika

- zasada zgodności reakcji wymagająca zareagowania na agresję stosowanie do jej rozmiarów.

KORZYŚCI

- Z chwilą uzyskania członkostwa przez Polskę Sojusz stał się jednym z podstawowych instrumentów służących zapewnieniu bezpieczeństwa i obronności państwa - Udział w NATO sprawia także, iż nasze wysiłki na rzecz obrony narodowej i bezpieczeństwa przynoszą efekty lepsze aniżeli przedsięwzięcia podejmowane wyłącznie własnymi siłami. - umacnia bezpieczeństwo państwa,. jego pozycję zewnętrzną, a także poszerza swobodę działania w polityce międzynarodowej. - Jako kraj bezpieczny i stabilny, chroniony wiarygodnym systemem sojuszniczym Polska staje się również atrakcyjniejszym partnerem gospodarczym dla potencjalnych inwestorów. - Czynny udział w operacjach NATO - NATO, będąc gwarantem bezpieczeństwa Polski, umacnia jej wizerunek jako państwa stabilnego, przewidywalnego, odpowiedzialnego, respektującego normy międzynarodowego zachowania oraz standardy praw człowieka, demokracji i wolnego rynku. Dla wszystkich potencjalnych inwestorów są to czynniki istotne przy podejmowaniu decyzji o długoterminowym wiązaniu się z polskim rynkiem.

Koszty przystąpienia Polski do NATO

Główną zasadą NATO jest: zasada solidarności wobec napaści to znaczy zobowiązanie do wystąpienia wraz z innymi państwami- sojusznikami w obronie napadniętego bez względu na to, jak daleko od własnego kraju leży napadnięte państwo.

- Głównym i największym kosztem jest zasada pomocy członkowi UE napadniętemu przez wroga. W momencie agresji na państwo należące do NATO Polska jest zobowiązana do pomocy. Przykładem może być to że w miesiąc po wejściu do NATO zamiast pokoju bezpieczeństwa i stabilności Polska stała się w stanie wojny z Jugosławią. Współczesnym przykładem jest pomoc USA w walce z terroryzmem. Wysyłanie Polskich kontyngentów do Iraku grozi realnemu zagrożeniu życia Polskich żołnierzy, mimo że jest to ryzyko zawodu, gdyby nie członkostwo w NATO Polscy żołnierze nie musieliby walczyć Polska silniej niż inne kraje odczuła konflikt iracki, a stało się tak dlatego, że bezpośrednio się w ten konflikt zaangażowała, wspierając militarnie Stany Zjednoczone. Decyzja rządu polskiego o wysłaniu żołnierzy do Iraku była bardzo krytykowana. Nie zyskała ona poparcia w społeczeństwie polskim, a także wśród większości państw Unii Europejskiej.

- koszty finansowe dostosowanie się do standardów wynikających z członkostwa

6.Korzyści i koszty członkostwa Polski w Unii Europejskiej. (Urząd komitetu integracji europejskiej)

Dzięki przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej (korzyści)

- Podniósł się standard i warunki życia Polaków, dzięki otwartym granicom po przystąpieniu

do Unii Europejskiej Polacy mają większe możliwości rozwoju, poprzez zatrudnienie za granicą naszego kraju.

- Polskie przedsiębiorstwa uzyskali dobre warunki włączenia się do jednolitego rynku UE, dzięki czemu zwiększyła się ich szansa rozwoju i poprawy konkurencyjności oraz poprawę jakości zarządzania i efektywności gospodarowania

-Rozwój gospodarczy kraju, wzrost inwestycji zagranicznych w Polsce i Polskich inwestycji za granicą, poprzez otwarte rynki państw członkowskich

- dzięki przystąpieniu do UE Polska uzyskała pomoc strukturalną i finansową, która przyniosła istotny wzrost możliwości rozbudowy infrastruktury oraz likwidację wieloletnich zapóźnień rozwojowych na szczeblu regionalnym i lokalnym.

- Negocjacje akcesyjne dotyczące rolnictwa przyniosły rezultaty, dzięki którym możliwe będzie dokonanie przekształceń strukturalnych w polskim rolnictwie. Bez zasilania ze środków UE polskie rolnictwo nie znalazłoby innych, znaczących źródeł rozwojowych. Negocjacje w tym obszarze przyniosły korzystniejsze dla Polski warunki, niż pierwotnie zakładała Unia, chociaż nie wszystkie nasze postulaty zostały przyjęte;

- Nastąpił postęp cywilizacyjny szczególnie dzięki polityce badawczo-rozwojowej UE, co gwarantuje nieskrępowany dostęp do jej potencjału naukowego i edukacyjnego polskiemu społeczeństwu

-nastąpiło zbliżenie z innymi narodami Europy, dzięki czemu mamy dostęp do różnorodności kulturowej UE, co daje lepsze rozumienie innych narodów oraz może wpłynąć również na rozwój polskiej kultury

-wzrost technologiczny. Dzięki zagranicznym inwestycjom nastąpił napływ nowych lepszych technologii maszyn oraz innych technicznych naukowych nowości.

- zwiększenie dynamiki eksportu i chłonności importowej

Koszty przystąpienia Polski do UE

-Przede wszystkim specjaliści obawiają się o konkurencyjność krajowych produktów w porównaniu z rzeczami produkowanymi przez inne państwa unijne.

-Ponadto w Polsce stosowana jest ekstensywna gospodarka rolna (charakteryzują ją niskie nakłady pracy i środków na jednostkę powierzchni gruntu, polegająca głównie na rozszerzeniu powierzchni uprawnej, w efekcie uzyskuje się niewielkie zbiory) natomiast dotychczasowe państwa członkowskie Unii stosują zintensyfikowaną gospodarkę rolną. Polskie towary produkowane są w sposób naturalny. Z tego powodu ich cena jest wyższa a jakość gorsza (producenci nie raz mają problem z przystosowaniem się do unijnych norm), przez co i ilość produkowanych rzeczy jest mniejsza.

-Pojawiło się wiele spanikowanych głosów, że wstąpienie Polski do UE wiąże się z pozbawieniem niezależności państwowej i możliwości identyfikowania się z narodowością polską. Faktem jest, że przystąpienie Polski do UE wiąże się z pewnym ograniczeniem niezależności państwowej, gdyż część obowiązków i uprawnień z tym związanych przejmuje Unia Europejska, natomiast jest to ograniczenie częściowe a nie całkowite.

- Koszty finansowe dostosowanie się do standardów Unijnych wiąże się z duzym nakładem finansowym

7.Istota i główne centra terroryzmu międzynarodowego

Terroryzm oznacza używanie siły i przemocy, organizowanie i stosowanie zbrojnych zamachów na ludzi powiązanych z władzą, przeciwników politycznych, religijnych lub osoby innej narodowości w celu zdobycia władzy, wyrażenia protestu, uzyskania okupu, wymuszenia określonych zachowań i zastraszenia opinii publicznej.

Ostatnie dziesięciolecia XX wieku przyniosły nasilenie działalności terrorystycznej w skali regionalnej oraz światowej. Wytworzony po II wojnie światowej układ sił politycznych między Moskwą i Waszyngtonem, wyścig zbrojeń, eksport idei rewolucyjnych i komunistycznych, postępujący proces dekolonizacji, ruchy separatystyczne oraz religijne przyczyniły się do eksplozji nienawiści równających się z atakami przemocy i terroru.

W efekcie przyczyniło się to do powstania organizacji terrorystycznych o różnych programach ideologicznych. Do najważniejszych zalicza się terroryzm islamski, etniczny.

Afganistan- AL.-Kaida wspiera eksternistyczne ugrupowanie islamskie na cały świecie

Syria, Liban, Izrael Irak Palestyna- LUDOWY FRONT WYZWOLENIA PALESTYNY działania wymierzone przeciwko Izraelowi

Hiszpania i Francja- ETA separatystyczna org, walcząca o niepodległość krajów basków

Płn Irlandia Wielka Brytania - IRA przeciwnicy procesów pokojowych

Włochy- CZERWONE BRUGADY walcza o rozbicie państwa włoskiego specjalizowali się w porwaniach polityków

Niemcy- RAF zabójstwa przemysłowców

Sri Lanca - TAMIJSKIE TYGRYSY kontrolują płn. Częśc kraju

8. Główne kierunki polskiej polityki zagranicznej po 1989 roku.

Rok 1989 był przełomowy dla Polski pod bardzo wielu względami. Dotyczy to w równej mierze polityki wewnętrznej, w której do głosu doszły siły opozycyjne i został skonstruowany pierwszy demokratyczny rząd pod przywództwem Tadeusza Mazowieckiego jako premiera, jak i polityki zewnętrznej. Nastąpiło uniezależnienie państwa polskiego od ZSRR, co rodziło bardzo poważne konsekwencje polityczne - Polska zyskała możliwość samodzielnego kształtowania swojej polityki wewnętrznej i zewnętrznej - jak i gospodarcze - zerwaniu uległy stare więzy gospodarcze powstałe w wyniku powiązań w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. RWPG została rozwiązana formalnie w 1991 roku, ale faktycznie już wcześniej polska gospodarka straciła ogromny rynek zbytu, jakim było ZSRR.

Polska niemal natychmiastowo wkonała zwrot w kierunku państw Zachodu. Te jednak traktowały nasz kraj z rezerwą, wciąż bojąc się reakcji ZSRR, a potem Rosji, która mogłaby przeciwstawić się rozszerzaniem zachodniej strefy wpływów. Nikt nie chciał drugiej zimnej wojny, więc Polska musiała radzić sobie sama w trudnych, pierwszych latach niepodległości. Najpilniejszymi problemami, przed którymi stanęła młoda III Rzeczpospolita Polska były:

Polityka zagraniczna RP, sformułowana po przemianach politycznych w 1989, określa ją polska racja stanu. Podstawowe cele polityki zagranicznej w latach 90. pozostawały niezmienne mimo zmian politycznych w parlamencie i rządzie.

Są to:

• członkostwo w NATO oraz Unii Europejskiej,

• współtworzenie stabilnego systemu bezpieczeństwa europejskiego opartego na współdziałaniu NATO, UZE, OBWE oraz ONZ,

• utrzymywanie dobrosąsiedzkich stosunków z państwami regionu, działanie na rzecz współpracy regionalnej,

• zrównoważona polityka wobec Zachodu i Wschodu,

• popieranie procesów rozbrojeniowych,

• ochrona tożsamości narodowej i dziedzictwa kulturowego, rozwinięte kontakty z Polonią.

• Rozwijanie współpracy regionalnej z krajami Europy Zachodniej i Środkowej oraz krajami Bałtyckimi i USA

11. Bilans płatniczy (od Falkowskiego)

• Zestawienie wszystkich transakcji dokonywanych miedzy rezydentami krajowymi a zagranicą w danym okresie, najczęściej jednego roku.

Rezydent- osoba lub podmiot prawny zamieszkały na stałe na obszarze danego kraju. Osoba czasowo przebywająca za granicą (turyści. dyplomaci itp.)

Znaczenie bilansu płatniczego:

Bilans płatniczy jest swoistym narzędziem , które przy zastosowaniu techniki księgowych pozwala określić sytuacje finansową kraju „na styku” z otoczeniem zewnętrznym.

Struktura bilansu płatniczego;

1. Bilans obrotów bieżących (rachunek bieżący)

2. Bilans obrotów kapitałowych (rachunek kapitałowy i finansowy)

3. Bilans obrotów wyrównawczych (oficjalne aktywa rezerwowe)

4. Saldo błędów i opuszczeń

Bilans obrotów bieżących:

• Bilans handlowy- różnica między eksportem a importem danego państwa.

• Bilans usług- zestawienie płatności z tytułu obrotów usługami między rezydentami krajowymi a zagranicą

• Bilans procentów i dywidend

• Bilans transferów

Bilans obrotów kapitałowych:

• Rachunek kapitałowy- obejmuje transfery kapitałowe o charakterze bez zwrotne przeznaczenie na finansowanie środków trwałych.

• Rachunek finansowy- obejmuje zestawienie trzech grup aktywów i pasywów finansowych: inwestycji bezpośrednich, inwestycji portfelowych oraz pozostałych inwestycji. W skład tych ostatnich wchodzą przede wszystkim kredyty zagraniczne udzielane i uzyskane przez rezydentów danego kraju.

Bilans obrotów wyrównawczych:

• Obejmuje zmiany stanu oficjalnych rezerw danego kraju w walutach wymienialnych i specjalnych prawach ciągnienia i złocie.

Saldo błędów i opuszczeń:

• Wynika z transakcji niezarejestrowanych lub nieprawidłowo ujętych w sprawozdaniu banków.

12.Rola korporacji transnarodowych we współczesnym świecie.

Korporacje transnarodowe są określane również jako korporacje ponadnarodowe. /KTN/. Najogólniej, określa się je jako przedsiębiorstwa posiadające udziały w firmach zlokalizowanych w więcej niż jednym kraju. Korporacje transnarodowe określane są jako organizacje, które koordynują działalność produkcyjno - handlową z jednego ośrodka podejmującego strategiczne decyzje.

Korporacje te cechuje:

- działania KTN stanowią jedną z głównych sił napędzających procesy globalizacji ich operacje prowadzą do globalizacji rynków towarowych i usług, powstania globalnych sieci produkcji, zmian w funkcjonowaniu wielu gałęzi przemysłu

- przyczyniają się do restrukturyzacji gospodarek i współzależności między krajami

- prowadzą do pogłębiania integracji rynków oraz wzrostu powiązań miedzy przedsiębiorstwami w różnych krajach

- wpływają na postęp technologiczny w kraju

- wpływają na rynek pracy dając zatrudnienia

- jeśli główną siedzibą toyoty jest Japonia to tylko tam są odprowadzane podatki a nie tam gdzie są zlokalizowane filie dlatego KT nie są uzależnione od polityki podatkowej innych państw

10 największych korporacji ponadnarodowych na świecie

/ kapitał zagraniczny w mld. dol. USD/.

Tabela 1.

Kolejność	Korporacja	Przemysł	Kraj	Kapitał zagraniczny
1.	General Electric	Elektroniczny	USA	141
2.	Exxon Mobil Corp	Petrochemiczny	USA	99
3.	Royal Dutch Shell Group	Petrochemiczny	Holandia /Wielka Brytania	69
4.	General Motors	Motoryzacyjny	USA	68
5.	Ford Motor Company	Motoryzacyjny	USA	*
6.	Toyota Motor Corp.	Motoryzacyjny	Japonia	56
7.	DaimlerChrysler	Motoryzacyjny	Niemcy	56
8.	TotalFina	Petrochemiczny	Francja	*
9.	IBM	Komputerowy	USA	45
10.	BP	Petrochemiczny	Wielka Brytania	39

13. Migracje- główne przyczyny i konsekwencje (tabelka od Falkowskiego )

Migracja- oznacza wędrówkę, przemieszczenie, a więc zmianę pobytu i miejsca zamieszkania,

• emigracja - odpływ ludności na dany obszar

• imigracja- napływ ludności na dany obszar
  Osoby migrujące dzieli się na :

• emigrantów -którzy opuszczają dotychczasowe miejsce pobytu.

• imigrantów- którzy przybywają do nowego miejsca osiedlenia

• repatriantów -którzy w sposób zorganizowany są przesiedleni do nowych miejsc zamieszkania

• reemigrantów -którzy powracają do pierwotnego miejsca pobytu po okresie nieobecności

Migracje ludności najczęściej rozpatruje się według czterech kryteriów:
1) zasięgu geograficznego
2) trwałości
3) motywów
4) kierunku
Ze względu na zasięg geograficzny migracje dzieli się na miedzy państwowe (zewnętrzne) i wewnętrzne; te pierwsze mogą mieć charakter wewnątrz kontynentalny lub między kontynentalny.
Ze względu na motywy wyróżnia się migracje: ekonomiczne związane z poprawą warunków życia oraz pozaekonomiczne, do których zalicza się migracje polityczne, religijne, rasowo-etniczne, rodzinne i społeczne.

Coraz częściej przyczyną migracji staja się względy ekologiczne; ludzie kierują się do miejsc o mniejszym stopniu dewastacji środowiska naturalnego.
Ze względu na trwałość wyróżnia się migracje stale, okresowe i sezonowe.

• stałe podejmowane są z zamiarem pozostania na zawsze bądź przynajmniej bez zamiaru powrotu w możliwym do przewidzenia czasie.

• okresowe dokonywane zwykle w celach zarobkowych, mają miejsce wtedy gdy migrant wyjeżdża z zamiarem powrotu bez względu na późniejsze okoliczności i zmianę decyzji. Zamykają się one w cyklu kilkuletnim.

• sezonowe charakterystyczne dla wielu regionów związane są one na ogół ze spiętrzeniem się prac w rolnictwie i przemyśle przetwórczym lub np. obsługą wzmożonego ruchu turystycznego, a więc w cyklu rocznym.

Duże znaczenie ma saldo migracji czyli różnica między liczbą imigrantów, a liczbą emigrantów, oraz natężenie migracji, mierzone zwykle wskaźnikiem przemieszczeń na 1000 mieszkańców. Źródłem danych o ruchu wędrówkowym są spisy powszechne oraz bieżąca rejestracja meldunkowa i graniczna.

Przyczynami migracji :

wypychające	ciągnące
ekonomiczne i demograficzne	ubóstwo, bezrobocie, niskie płace, wysoki przyrost naturalny, brak opieki zdrowotnej, braki w systemie edukacji		perspektywa wyższych zarobków, poprawy standardu życia, rozwój osobisty luz zawodowy
polityczne	konflikty, korupcja, łamanie praw człowieka,		poczucie bezpieczeństwa, wolność polityczna,
społeczne i kulturowe	dyskryminacja wynikająca zw etnicznych, religijnych		łączenie rodzin, migracje do krajów przodków, brak zjawiska dyskryminacji

Konsekwencje migracji:

14. Rola ceł i narzędzi poza i parataryfowych w polityce handlowej (od Falkowskiego)

Tego wszystkiego nie trzeba się uczyć wystarczy powiedzieć że ich najważniejsza rolą jest ograniczanie importu aby zmniejszyć ich konkurencyjność względem eksportu i dlatego używa się takich narzędzi jak: i w skrócie tylko wymienić te najważniejsze jak embargo kontyngenty licencje i opłaty wyrównawcze

Narzędzia parataryfowe:

• Wszelkiego rodzaju bariery z reguły związane z działaniem mechanizmu cenowego, które nie będąc cłami wywołują skutki analogiczne do skutków ceł.

• Zwiększają ceny importowanych towarów, a tym samym obniżają ich konkurencyjność na rynku wewnętrznym danego kraju.

• Mogą uzupełniać bądź zastępować cła.

Rodzaje narzędzi parataryfowych:

Opłaty wyrównawcze- są różnicą niższą ceną towaru importowanego a wyższą ustaloną i gwarantowaną przez państwo , ceną wewnętrzną tego samego towaru produkowanego w kraju.

Opłaty fiskalne- Są one stosowane wobec towarów nie produkowanych w kraju importera w celu zwiększenia dochodów budżetowych. W zakres towarów objętych opłatami fiskalnymi wchodzą w pierwszej ko1ejności towary luksusowe o niskiej elastyczności popytu.

Opłaty specjalne- Mogą one pełnić różne funkcje, a wiec zwiększać dochody budżetowe, chronić bilans płatniczy, zwiększać popyt na substytuty krajowe itp.

Podatki wewnętrzne- Są to podatki pośrednie. Cechą podatków pośrednich jest to że wlicza się je do ceny. Im podatek jest większy tym cena jest wyższa. Wprowadzamy je aby zmienić konkurencyjność
towarów importowanych w stosunku do polskich towarów.

Depozyty importowe - są to wpłaty przez importera, na specjalny nie oprocentowany rachunek, określonej sumy pozostającej w proporcji do wartości importu. Po pewnym czasie
suma ta jest zwracana

Kontyngenty taryfowe - zgoda państwa na przywóz bezcłowy tylko określonej liczby

towarów. Każdy następny towar poza ten limit musi być normalnie oclony.

Bariery techniczne - wprowadza się określone przepisy i normy ograniczające import.

Preteksty są różne, np.
wzrost ochrony zdrowia
ochrona środowiska naturalnego
względy bezpieczeństwa

Narzędzia pozataryfowe

• inne niż cła i narzędzia parataryfowe bariery w handlu międzynarodowym, których funkcją jest bezpośrednie ograniczenie obrotów towarowych z zagranicy

Rodzaje:

1. Zakaz eksportu i importu (embargo)

2. Ograniczenia ilościowe (kontyngenty)- określenie przez państwo wolumenu importu lub eksportu, który nie może być przekroczony w skali roku (lub innym okresie). Ograniczenia ilościowe mogą być stosowane w dwóch formach:
   - kontyngenty globalne - są ustalane autonomicznie przez rządy i wyrażane w maksymalnych wielkościach importu poszczególnych towarów ze wszystkich krajów lub pewnej ich części
   - kontyngenty bilateralne- są uzależnione o ustępstw partnera, z natury nie ulegają zmianie w czasie

3. Licencje importowe i eksportowe- są to zezwolenia wydawane przez władze państwowe przedsiębiorstwom na przywóz/ wywóz określonej ilości konkretnego towaru.

4. Dobrowolne ograniczenia eksportu- wprowadzone jest przez kraj zmniejszający swój wywóz.

5. ograniczenia dewizowe - całkowicie lub częściowe zniesienie swobody obrotów dewizowych z zagranicą, wyróżniamy dwa rodzaje niewymienialności: ·- niewymienialność wewnętrzna-, gdy osoby, przedsiębiorstwa i instytucje danego nie mają swobody wymiany swojej waluty wewnętrznej na waluty obce
   - niewymienialność zewnętrzna - gdy osoby, przedsiębiorstwa i instytucje zagraniczne nie maja zezwolenia na wymianę waluty wewnętrznej danego kraju na inne waluty.

6. zakupy rządowe - rząd często preferuje towary krajowe nawet, gdy są droższe od towarów przywożonych z zagranicy

7. przepisy domieszkowe - wymóg, aby w składzie towarów podlegających wymianie zawierały się określone surowce określone przez importera

8. reguły pochodzenia- reguły określające, jaka część wartości produktu sprzedawanego na warunkach preferencyjnych musi być dodana na obszarze danego ugrupowania.

15. Rola GATT / WTO w liberalizacji handlu światowego.

Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu GATT podpisane w Genewie dnia 30 października 1947 porozumienie dotyczące polityki handlowej. Układ Ogólny GATT wszedł w życie 1 stycznia 1948 roku. Z założenia miało być jedynie tymczasowym układem poprzedzającym powstanie ITO (Międzynarodowej Organizacji Handlowej). Jednakże brak zgody między państwami niepozwalający na wejście w życie statusu ITO, przedłużył obowiązywanie układu GATT do 31 grudnia 1994. Organizacja ta miała być - obok wcześniej utworzonych MFW i Banku Światowego (1944) - trzecią instytucją międzynarodową ułatwiającą współpracę gospodarczą między krajami.

Podstawowym zadaniem GATT była liberalizacja handlu międzynarodowego (kontrola, usuwanie przeszkód stojących na drodze rozwoju współpracy, koncyliacja).

Kluczowymi zasadami, jakimi starali się kierować członkowie GATT, były:

• zasada niedyskryminacji i równego traktowania;

• stosowanie tzw. klauzuli najwyższego uprzywilejowania (każde państwo jest traktowane tak samo; jeśli udzielamy uprzywilejowania jednemu państwu to ten przywilej jest rozprzestrzeniany na inne kraje zrzeszone; wyjątkiem są strefy wolnego handlu i unie celne) i klauzuli narodowej (traktowanie na równi towarów importowanych do kraju z towarami krajowymi; wyjątkiem może być sytuacja kiedy państwo chce ochronić bilans płatniczy, zdrowie swoich obywateli i ich bezpieczeństwo;

• zasada wzajemności;

• zasada możliwości interwencji handlowej (za jedyny instrument interwencyjny zostały uznane cła).

Jednym z najważniejszych efektów funkcjonowania GATT było 10-krotne obniżenie przeciętnego poziomu ceł.

Światowa Organizacja Handlu WTO - organizacja międzynarodowa z siedzibą w Genewie. WTO stanowi kontynuację Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT), została powołana w 1994 w Marrakeszu (Maroko), w ramach tzw. rundy urugwajskiej GATT.

Światowa Organizacja Handlu rozpoczęła działalność w 1995, a jej siedzibą jest Genewa. Polska była jednym z państw założycielskich - stosowne porozumienie ratyfikowała już w 1995. Głównym zadaniem Światowej Organizacji Handlu jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, przestrzegania praw własności intelektualnej. Kraje przystępujące do WTO zobowiązane są do dostosowania wewnętrznego ustawodawstwa do norm Światowej Organizacji Handlu oraz udzielania koncesji handlowych podmiotom zagranicznym. Są tu określone sytuacje kiedy ma miejsce handel usługami:

• sprzedaż transgraniczna

• świadczenie i konsumpcja usług za granicą

• obecność handlowa za granicą

• fizyczna obecność świadczących usługi

16. Rola Banku Światowego na arenie międzynarodowej.

Miało być o banku światowym a nie centralnym

BANK ŚWIATOWY:

• rozpoczął działalność jako efekt postanowień konferencji w Bretton Woods z lipca 1944 roku.

• chęć odbudowy zniszczonych II wojną światową krajów Europy i Japonii. Istotnym celem statutowym było również wsparcie dla rozwijających się krajów Azji, Ameryki Łacińskiej i Afryki.

• Obecnie zrzesza on 187 krajów członkowskich. Siedzibą Banku Światowego jest Waszyngton.

• Termin Bank Światowy odnosi się do dwóch z pięciu wyspecjalizowanych agencji ONZ, działających razem w Grupie Banku Światowego: Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju i Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju

• Ale powszechnie używa się tego terminu na określenie jedynie banku. Pozostałe trzy agencje działające w ramach Grupy Banku Światowego to: Międzynarodowa Korporacja Finansowa, Międzynarodowe Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych i Agencja Wielostronnych Gwarancji Inwestycji.

• Bank Światowy nie jest bankiem w ścisłym tego słowa znaczeniu.

• ROLA:

• Zapewnia długoterminowe pożyczki o preferencyjnym oprocentowaniu dla najbardziej potrzebujących krajów członkowskich oraz przedsiębiorstw publicznych (po otrzymaniu gwarancji rządowych),

• dotacje,

• pomoc techniczną -

• obecnie wszystko do celów walki z ubóstwem i finansowania rozwoju takich dziedzin życia społecznego jak ochrona zdrowia,

• edukacja, ochrona środowiska czy też rozbudowa infrastruktury.

• W zamian za to wymaga jednak pewnych działań politycznych, takich jak walka z korupcją, rozwój demokracji, czy też najważniejszego - rozwoju sektora prywatnego.

• Fundusze na udzielanie kredytów państwom słabiej rozwiniętym pochodzą ze składek państw członkowskich, spłaty przez państwa wcześniejszych długów oraz dzięki emisji obligacji na światowych rynkach kapitałowych.

17. Funkcje Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy - międzynarodowa organizacja w ramach ONZ, zajmująca się kwestiami stabilizacji ekonomicznej na świecie. Dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które w zamian są zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizujących.

W celu realizacji wymienionych zadań MFW pełni cztery istotne funkcje:

• regulacyjną - polegającą na ustanawianiu norm i wzorców działania w sferze międzynarodowych stosunków finansowych

• kredytową - przez dostarczenie krajom członkowskim dodatkowych źródeł finansowania w postaci różnych kredytów;

• konsultacyjną - przez usługi konsultacyjne i współpracę krajów członkowskich oraz jako forum wymiany doświadczeń między krajami w radzeniu sobie z problemami natury gospodarczej, m.in. plan Balcerowicza był konsultowany z ekspertem MFW prof. Jeffreyem Sachsem.

• kontrolną - polegającą na nadzorowaniu przez MFW uzgodnionych programów dostosowawczych i weryfikacji celów, na jakie przeznaczane są środki kredytowe

18. Czynniki wpływające na wielkość i strukturę handlu międzynarodowego.

Każde państwo rozwijające się w warunkach gospodarki rynkowej i postępującej globalizacji powinno być zainteresowane rozwijaniem handlu zagranicznego. Potrzeba taka wynika przede wszystkim z konieczności uniknięcia izolacji w otoczeniu innych państw, także trwale rozbudowujących swoje polityki handlowe i gospodarcze.

Państwo dysponuje szeregiem narzędzi, które pozwalają mu regulować składnikami handlu zagranicznego. Mowa tu przede wszystkim o takich narzędziach, które pozwalają na optymalne zestawienie się proporcji importu i eksportu, stanowiących składniki bilansu handlowego danego państwa. Przyzwolenie bowiem na zbyt duży przyrost importu względem eksportu, może prowadzić do zachwiania się równowagi bilansowej, stanowiącej o prawidłowym kierunku rozwoju państwa. Oczywiście nie należy zapominać, że struktura bilansu handlowego danego państwa powinna być rozpatrywana w odniesieniu do jego możliwości gospodarczych.

Szczególne znaczenie z punktu widzenia polityki gospodarczej prowadzonej przez państwo mają narzędzia pozwalające wpływać na import towarów. Należy wymieniać tutaj przede wszystkim:

- cła, kontyngenty, bezpośrednie opodatkowanie importu

Z kolei eksport może być pobudzany poprzez:

-środki pozwalające manipulować kursami walutowymi

- gwarancje eksportowe państwa

- bezpośrednie dopłaty do eksportu

-ulgi dla eksporterów

Bliższe przyjrzenie się wymienionym wyżej narzędziom manipulacji, pozwala wysunąć wniosek, że jednym z podstawowych celów prowadzenia polityki gospodarczej powinno być wspieranie eksportu i ograniczenie importu, a więc stwarzanie możliwości rozwoju jednostek gospodarczych własnego państwa. Jednak nie należ zapominać tutaj o wpływie prorozwojowym konkurencji, jaki może ona mieć na lokalne przedsiębiorstwa.

Wielkość i struktura handlu międzynarodowego należy między innymi od:

-podaży i popytu na wewnętrznym i zewnętrznym rynku

-sytuacji cenowej w kraju i na świecie

-sytuacji politycznej na świecie

-polityki handlowej krajów

-poziomu rozwoju gospodarczego krajów

-postępu naukowo-technicznego.

19.Polska w głównych instytucjach Unii Europejskiej

Jakaś dziewczyna miała to pytanie i to podobno o to chodziło

PARLAMENT EUROPEJSKI

Posłowie (eurodeputowani) wybierani w wyborach powszechnych przez obywateli państw członkowskich

RADA UNII EUROPEJSKIEJ

W skład niej wchodza ministrowie kierujący w swych krajach resortami odpowiedzialnymi za rozpatrywane problemy na forum rady np. na posiedzeniu spraw rolnictwa uczestnicza ministrowie rolnictwa państw członkowskich od nas Marek Sawicki

RADA EUROPEJSKA

Składa się z głów państw lub szefów rządu państw członkowskich

KOMISJA EUROPEJSKA

Komisarze powołani spośród kandydatów zgłoszonych przez państwa członkowskie

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI

1 sędzia z każdego państwa członkowskiego również z Polski

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

1 obywatel z każdego państwa członkowskiego mianowany na 6 lat spośród kandydatów przedstawionych przez państwa członkowskie

20.Istota Porozumienia z Schengen

Układ z Schengen, ang. Schengen Treaty, podpisany 14 czerwca 1985 w luksemburskim mieście Schengen między Belgią, Francją, Holandią, Niemcy (wówczas RFN) i Luksemburgiem (w tej postaci znany jako tzw. Porozumienie z Schengen, następnie - od 1990 - tzw. Konwencja z Schengen). Dotyczy stopniowego znoszenia kontroli na granicach między tymi państwami i wprowadzania zasad swobodnego przepływu obywateli wymienionych 5 państw i obywateli reszty członków Unii. Układ uzupełniono 5 lat później i ostatecznie zaczął on obowiązywać od 26 marca 1995. Do Układu z Schengen przystąpiły również: Włochy (1990), Hiszpania i Portugalia (1991), Grecja (1992), Austria (1995) oraz Dania, Finlandia i Szwecja (1996). Specjalne stosunki z „grupą Schengen” posiadają także od 1996 Islandia i Norwegia. Do układu, spośród państw unijnych nie przystąpiły do 2002 Wielka Brytania i Irlandia. Kraje należące do grupy określa się często mianem „obszaru Schengen”. 21 grudnia 2007 do strefy dołączyła także Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowacja, Słowenia, Czechy, Węgry i Malta. Szwajcaria najprawdopodobniej przystąpi do strefy 1 listopada 2008. Układ stanowi próbę realizacji unii politycznej zapoczątkowanej poprzez Traktat z Maastricht, realizuje również jedną z czterech wolności UE - wolność przepływu osób.
Podstawowe cele układu to likwidacja kontroli paszportowej na granicach wewnętrznych, zastępowanej ściślejszą kontrolą na granicach zewnętrznych, wspólna polityka azylowa i wizowa oraz utworzenie tzw. Systemu Informacji Schengen - SIS. Istotą systemu jest gromadzenie danych o osobach niepożądanych bądź poszukiwanych na obszarze państw Unii (dane gromadzi specjalny komputer ulokowany w Strasburgu). Jest to pierwszy w Europie policyjny system przepływu informacji umożliwiający automatyczne przekazywanie danych. Po wprowadzeniu konkretnej informacji o osobie (np. poszukiwanej lub obserwowanej przez policję) lub zdarzeniu do systemu krajowego jest ona od razu dostępna w terminalach komputerowych pozostałych krajów.

Członkowie układu z Schengen z datami zniesienia kontroli na granicach wewnętrznych

Państwo	Data przystąpienia	Lotn. i morskie przejścia gran.	Uwagi
Austria	1 grudnia 1997
Belgia	26 marca 1995
Czechy	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Dania	25 marca 2001		bez Grenlandii i Wysp Owczych
Estonia	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Finlandia	25 marca 2001
Francja	26 marca 1995
Grecja	26 marca 2000		bez terytorium Athos
Hiszpania	26 marca 1995
Holandia	26 marca 1995
Islandia	25 marca 2001		nie jest członkiem UE
Litwa	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Luksemburg	26 marca 1995
Łotwa	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Malta	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Monako	26 marca 1995		nie jest członkiem UE, formalnie nie należy, otwarta granica z Francją
Niemcy	26 marca 1995
Norwegia	25 marca 2001		bez Spitsbergenu i Wyspy Niedźwiedziej, nie jest członkiem UE
Polska	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Portugalia	26 marca 1995
San Marino	26 października 1997		nie jest członkiem UE, formalnie nie należy, otwarta granica z Włochami
Słowacja	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Słowenia	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Szwajcaria	12 grudnia 2008	29 marca 2009	nie jest członkiem UE
Szwecja	25 marca 2001
Węgry	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Włochy	26 października 1997
Watykan	26 października 1997		nie jest członkiem UE, formalnie nie należy, otwarta granica z Włochami

Państwa, które chcą przystąpić do strefy Schengen : Cypr (dopiero dwa z pięciu punktów zostały zamknięte na drodze do pełnego członkostwa w Strefie - stan na 03.06.2010) Liechtenstein (wejście Liechtensteinu do Strefy jest planowane na koniec 2011 roku)

Państwa, które muszą najpierw usunąć niedostatki osłabiające skuteczność ich walki z korupcją i zorganizowaną przestępczością (z datami przewidywanego przystąpienia do strefy Schengen): Bułgaria (najwcześniej październik 2011 ,Rumunia (najwcześniej październik 2011

Zainteresowani członkostwem: Watykan

W roku 2012 Polska również może przywrócić kontrolę na granicach wewnętrznych na czas mistrzostw Europy w piłce nożnej^.

---