Stres dziala na uklad nerwow ryb, dochodzi do wyrzutu katecholamin- adrenaliny i noradrenaliny.
Komorki chromochlonne?......... -leza w nerce glowowej w okolicy zwojow wspolczulnych
Pobudienie osrodkowego ukladu nerwowego wzmaga wydzielanie ACTH ktory jest wydzielany przez przysadke i pobudza- stymuluje kom bazwofilne miedzynerkowe odpowiedzialne za kore nadnercyz ktore znajduja sie w nerce glwoowewj miedzy komorkami chromochlonnymi?
Kom chromochlonne wydzielaja kortyzol?
Pod wplywem atecholamin dochodzi do zwezenia naczyn tetniczych skory, ppok, nerek i miesnigladkich, zwiekszenia powierzchni oddechowej skrzeli, zwieksza sie liczba blaszek skrzelwoych przez ktore preplywa intenstywnie krew, dochodzi do surczu sledziony i wyrzutu niedojrzalych erytrocytow- do 20% norma, powyzej jest objawem stresu- im stres dluzej trwa tym niedojrzalych erytrocytow wiecej. Nie wszystkie erytrocyty dojrzewaja w kri i wracaja do sledziony, ulegaja hemolizie. Erytrogram- ile kom mlodociancyh ile w stadium hemolizy- swiadczy o nateeniu stresu.
Dlugotrwale stresy- wyczerpanie zdolnosci kompensacyjnych , dochodzi do niedokrwistosci i sniec ryb
Podczas stresu zwieksza sie ilsc glukozy we krwi, podczas dlugotrwalej reakcji stresowej, dochodzi do przewagi reakcji katabolicznych nad anabolicznymi- ropad tluszczu bialek, katabolizmu glikogenu iw yczerpaniu zasobow energetycznych, gromadzenia kwasu mlekowego w miesniach, do wzrostu koncentracji amoniaku we krwi na skutek ropadu krwi,wzrostu zapotrzebowania na tlen- objawy przyduchy
W poczatkowym stresie- wzmaganie diurezy i wymiany jonow ze srodowiskiem, po pewnym czasie dochodzi do wzrostu stezenia jonow sodu i potasu, spadku stezenia jonow chlorkowych- ta sytuacja powoduje naplyw wody przez skrzela, woda naplywa do organizmu, do krwi, do miesni w ktorych jest duza koncentracja metabolitow i kwasu mlekowego i dochodzi do wzrostu sztucznej masy ciala- ryba powieksza sie, powstaja obrzeki neizakazne i dochodzi do sniec. Jest to nieodwracalne.
Kortyzol- wydziela sie podczas stresu, bardzo niekorzystnie wplywa na uklad odpornosciowy, dziala hamujaco na ukl odp, powoduje zmniejszneie tkanki limfatycznej, nerek i sledziony, zmniejszneie objetosci grasicy, dochodzi do uszkodzenia komorek ukladu immunologicznego ich struktury i funkcji, kortyzol powoduje ze nukleazy uszkadzaja limfocyty i eozynofile, dochodzi do limfopeni i eozynopenii, hamuje powstawanie leukocytow, oslabie zdolnosci do gromadzenia sie w miejscu uszkodzonej tkanki, wywoluje zmiany blony komorkowej leukocytow, wplywa hamujaco na gojenie sie ran.
Obnizenie liczby leukocytow i limfocytow nastepuje po 12h od dzialania czynnikow stresowego. Poczatkowo wzrost pozniej gwaltowny spadek. Obserwuuje sie spadek aktywnosci fagocytarnej neutrowili i makrofagow.
Wplyw stresu ma takze na odpornosc nieswoista i swoista. Stres wplywa na przygotowanie antygenow przez makrofagi czyli komorki nei przygotowuja odpowiednio antygenu, imfocyty B slabiej produkuja przeciwciala a limfocyty T - produkcja cytokin jest oslabiona. Limfocyty T sa bardziej wrazliwe na dzialanie kortykoidow niz limf B.
Na podstawie badan stwierdzono ze reakcja postresowa trwa ok 10 dni do powrotu do normy.
Sa specjalne anestetyki dla ryb ktore obnizaja reakcje stresowa. Stosuje sie je przy przewozeniu cennych gatunkow, tarlakow, przed tarlem, przy zabiegach pobieraniach krwi i iniekcji, EMS222- preparat w proszku, powszechnie stosowany w hematologii, jego uzycie nie wplywa na wyniki badan, ale zastosowanie nei moze byc dluzsze niz 15 min, a przy dluzszym dochodzi do wzrostu koncentracji glukozy, kortyzolu itp
Benzokaina- podobna budowa do EMS 222, slabo ropuszczalna w wodzie, najpierw w acetonie pozniej dopeiro w wodzie
Czesto stosowane- etomidad i metomidad- propiscin- preparat dostepny na rynku oraz fenoksyetanol- tani i ogolnie dostepny.
Propiscin- wywoluja znieczulenie charaktteryzujace sie krotkim okresem indukcji, silnym zwiotczebiem miesni i wydluzonym okrese wybudzania, narkoa jest bezpieczna dla wielu gatunkow ryb a indeks terapeutyczny dla karpia 7, nie powoduje wzrostu kortyzolu, hipochloremi
Fenoksyetanol- u ryb znany z dowch powodow, jako anestetyk i jako grzybobojczy zalezy od dawki. Jest oleista iecza o zapachu grzybiczym, wykazuje wlasciwosci drazniace, a wodny roztwor jest stabilny i moze byc uzywany przez kilka dni, narkoza charakteryzuje sie krotkim okresem indukcji i szybkim wybudzeniem. Jest chetnie stosowany dla ryb cieplolubnych
WIRUSOLOGIA !
Objawy kliniczne:
-Wzrost smiertelnosci ryb- tzw smiertelnosc ponadwymiarowa, gwaltowna, duze ilosci ryb
-ryby zywe wykazuja objawy letargu z gwaltownym poruszaniem, ryb y odplywaja od stata i gromadza sie przy odplywnie- sa znoszone wraz z woda lub przy brzegach stawu
-utrwata rownowagi w trakcie plywania
-wybroczyny- glownie u nasady pletw, w okolicahc odbytu
-wysadzenie galek ocznych (KHV- zapadniecie u karpia!)
-pociemnienie skory
-bladosc skrzeli
Na sekcjistwierdzamy
-zwiekszone wydzilanie plynu w jamie ciala, czasami z niewielka zawartosci krwi
-w jelicie sluzowym zawartosc, brak karmy
-zwiotczenie odcinka ostatniego jelita i jego bladosc
-punkcikowate wybroczyny w narzadach, miesniach, tkance tluszczowej szczegolnie u pstragow
-punkcikowate wybroczyny w pecherzu plawnym
Przy wystapieniu objawow klinicznych i zmian sekcyjnych wskazujacych na chroobe wirusowa naelzy pobrac do badan:
-cale ryby do wielkosci 4 cm, a u wiekszych od 4-6 cm- narzady wewnetrzne lacznie z nerkami, do specjalnego plynu hodowlanego do tkanek czy nawet plynu fizjologicznego
-u ryb starszych i wiekszych od 6 cm- osobno nerki sledzione i mozg do poszczegolnych probek mozna od kilku ryb
-gdy chcemy rozpoznac nosicielstwo ryb pobieramy mozg bez wzgledu na wielkosc badanych ryb
Od ikrzyc plyn jajnikowy w okresie tarla ok 5ml
Wirusy z rodiny: Rhabdoviride,Ridoviride,herpesviride, Birleviride
Birleviride wywoluje IPN- zakazna martwice trzustki
Rhabdoviride-VHS- krwotoczna posocznica ryb lososiowatych, IHN- nekroza zakazna martwica ukladu krwiotworczego- choroba wylegu, SVC- wiosenna wiremia karpi, rabdowiroza wylegu szczupaka,
Ridoviride- EHN- epizootycznej martwicy ukladu krwiotworczego- nie wystepuje w polsce choroba egzotyczna, VEN- wirusowa martwica erytrocytow, lmfocystoza- choroba rybek akwariowych
Herpesviridae- KHV, ospa karpi, ONVD
KHV- sprowadzona z koi karpiami, najlepiej rowija sie powyzej 28 stopni, poniej 4 i powyzej 30 rozwoj podobno zahamowany, ale kilka przypadkow sniecia ryb w zimochowach, wirus ltentny przeczekuje do okresu lata kiedy w temp 20 stopni rozwija sie infekcja i ryby gina, uzaleznienie wirusa od temperatury! Od temp uzalezniony okres inkubacji choroby temp 20 stopni 7-10 dni, ...
Chorobe wywoluje powyzej 20 stopni, a poniezej w postaci latentnej
Smiertelnosc zalezna od temp, 100%-98% w temp powyzej 20 stopni, a wtemp nizszych ok 18 stopni smiertelnosc ok 80%
Brama wejscia wirusa sa skrzela jama nerwowa, p pok, skora, wirus zawsze ostatecznie wedruje do skory i skrzeli.
Wystepuja ogniska pierwotne- zawsze wirus do naczyn krwionosnych i nerek i wraca do miejsca pierwotnej lokalizacji tj skrzeli i skory i wotrne- daje objawy kliniczne
Skrzela-> naczynia krwionosne
wirus w wodzie utrzymuje sie 4h nawet do 20h, najdluzej w wodach sluzu sie utrzymuje
Wirus lokalizuje sie tez w makrofagach, jest roznoszony po organizmie do nerek do mozgu, a u ozdrowiencow po 1 roku stwierdzono obecnosc wirusa w makrofagach. Nosicielstwo moze utrzymywac sie do 2 lat,
Objawy kliniczne:
-utrata apetytu
-przebywaja w letargu
-przebywaja bezladnie pod powierzchnia wody
-sniecia z powodu uposledzenia bleednika
-sniecia w ciagu 24h
Kiedy temp wody nizsza niz 20 stopni to wszystko sie wydluza i sniecia moga trwac tygodniami
Dochodzi do zaburzen barwnikowych skory, skora w przypadku tej choroby rozjasnia sie!! Dochodzi do zbedniecia barw, dochodzi do zwiekszenia wydzielania sluzu ktory twardnieje i po pewnym czasie warstwa sluzu i naksorka ktory jest na powierzchni odpadaja i zluszczaja sie moga ciagna sie za ryba w postaci firanek, w wodzie ejst duzo tego twardego sluzu, po odpadnieciu pozostaje skora wlasciwa bez sluzu sucha, odslaniaja sie rejony szorstkiej skory na pewnych obszarach, skrzela poczatkowo ogniska martwicze- plamki blade, skrzela na poczatku marmurkowate- czerwone i z martwica, na tym etapie mowimy o mozaikowatosci skrzeli, kiedy martwia sie roszerza ma charakter rozlany to cale skrzela ulegaja cale martwicy i sa blade i szare, galki oczne zapadniete, ubytki obwodowych czesci pletw,
Najbardziej zaatakowane z narzadow wewnetrznych sa nerki, zapalenie nerek,
Skrzela- obrzek koncow listkow skrzelowych, oddzielenie nablonka lsitkow skrelowych od blony podsawnej, rozrastanie sie miedzyblaszkowych przestrzeni, martwica
Przy podejrzeniu choroby- choroba zwalczana z urzedu- nalezy zglosic do nadrzednych jednostek sluzb wet, pobrac probki do badan lab,
Leczenia nie ma, brak szczepionek, z iraela nie sporowadzamy bo jest to wirus atenuowany
Profilaktyka
Obowiazkowa kwarantanna min 3 tyg, powinna miesiac, temp wody ok 20 stopni, nalezy codziennie 10% wody zmieniac aby ryby byly w dobrych warunkach,
VHS
-pojawia sie w nizszych temperaturach od 7-10 stopni, a chorobach u pstragow wystepuje nawet w granicach od 1-14 stopni,
-Zanika powyzej 15 stopni
-Powoduje ja wirus z rodziny Rhabdoviridae
-wirus ma ksztalt pocisku, posiada kwas RNA, otoczka gladka bez wypsutek, wystpeuje w 3 podtypach seriologicznych 1 2 3, ale w 90% serotyp 1 jest przyczyna choroby,
Czynnikami wplywajacymi na wieksze zarazenie jest: wiek ryb, obnizona odporonosc, temp wody, pora roku,
Wieksza wrazliwosc wykazuja pstragi mlodsze niz starsze, pierwsze objawy jakie notowano u ryb najwczesniej u wylegu pstragu po 2-4 tygodnaich od momentu samodzielnego zerowania, temp 7-10 stopni, okres ikubacji od 2-3 tyg,
Przede wszystkim pstrag teczowy jest najbardziej wrazliwy, nast pstrag potokowy, pstrag zrodlany, turbota, lipien, szczupak
-nosicielstwo jest bardzo rozpowszechnione
-w tk martwych ryb wirus utrzymuje sie w zaleznosci od temp 4- tydzien, -20- wiele miesiecy
-wirus dlugo utrzymuje sie w wodzie do 14 dni
-zakazenie nastepuje poprzez wode lub przez przebywanie ryb zdrowych z chormymi
-chore rozsiewaja z moczem sluzem, a od tarlakow z plynem jajnikowymi ikra
-stwierdzono obecnosc wirusa tylko na pwoierzchni komorek jajowych a nie wewnatrz, dlatego jest mozliwosc zniszczenia wirusa
-ptaki rybozerne tez sa zrodlem rozprzestrzeniania , wirus nie traci zdolosci przechodzac przez ppok ptaka i wydalany jest z kale
-pasozyty- kulorzesek w rozprzestrzenianiu i ichtioforus???
-glowna brama wejscia sa skrzela!
-Wirus bez namnarzania przechodzi przez skrzela do naczyn krwionosnych i rozprowadzany jest do nerek i sledzionych
-w nacz atakuje srodblonek i niszczy go i dochodzi do uszkodzenia naczyn krw i wylegow krwawych- posocznica krwotoczna
-najwieksze zgrupowanie wirusow w nerkach sledzionie i mozgu- dlatego te narzady do badania
-w rozprzestrzenianiu biora udzial tez leukocyty
Objawy kliniczne:
-wybroczynowosc!!
-anemia
-ciemne zabarwienie skory
-wysadzenie galek ocznych
-powiekszenie powlok brzusnzych na skutek gromadzenia plynu w jamie brzusznej
-wybroczyny zaczynaja sie od powierzchni pletw
-skrzela- charakterystyczny wyglad- blade na skutek anemii a na tle bialej tkanki widzimy pasmowate czerwone wybroczyny
-pozniej skrzela staja sie cale blade, szaroblade, przy silnej anemii nie widac wybroczyn
-wbroczyny mozna tez stwierdzic na dnie oczodowlow, kiedy otworzymy pysk to w miejscu oczodolow dwie czerwone plamy!!!
- postac posocznicowa: malo ruchliwe, brzuchy powiekszone
-nieruchomo unosza sie wpoblizu brzegow, grobli
-wysadzone galki oczne
-przy postaci nerwowej- gwaltowne ruchy, gdy zaatakowany jest mozg, spiralne ruchy na przemian z gwaltownymi szusami, czestotliwosc ruchow spiralnych nasila sie wraz z trwaniem choroby
Infekcja zwykle konczy sie smiercia ryby, ryby gina z szeroko otwarta jama gebowa, smiertelnosc od 80-100 % w temp 8 stopni??
Objawy anatomopat:
-silna wybroczynowosc w miesniach- nie nadaja sie do przetworstwa, w tkance tluszczowej, na pecherzu plawnym, otrzewnej, narzadach wewetrznycj
-watroba jest blada z obecnoscia wybroczyn
-narzady miazszowe blade z wybrocyznami
Rozpoznanie
-wykazanie wirusa badaniem wirusologicznym, izolacja z mozgu! Bo czasem w narzadach nie ma
-niski poziom przeciwcial dlatego nie stwierdzimy, slabe dzialanie antygenowe
-szczepienia w staanie eksperymentow,
-badania trwaja nad wprowadzeniem lini genetycznej odpornej na wirsa