Pytanie 78. Położenie i krótka charakterystyka największych miast i megalopolis świata.

A.Miasta

Miasto - osiedle stanowiące skupisko ludności skoncentrowanej na niewielkim terytorium pozbawionym cech użytkowania rolniczego, o odrębnej organizacji uznanej i określonej prawnie, odróżniające się od obszarów wiejskich nierolniczymi funkcjami, różnorodnością występujących działalności społeczno - gospodarczych, intensywnością zabudowy wielopoziomowej oraz tzw. miejskim stylem życia.

Największe miasta świata (2008):

L.p.	Miasto	Państwo	Liczba mieszkańców	Położenie
1	Tokio	Japonia	33 800 000	w środkowej części wyspy Honsiu, nad Zatoką Tokijską Oceanu Spokojnego, na równinie Kanto
2	Seul	Korea Płd.	23 800 000	na Płw. Koreańskim, w północno - zachodniej części kraju, w dolinie rzeki Han - gang, w odległości około 90 km od jej ujścia do Morza Żółtego, jest położony w kotlinie falistego średniogórza
3	Meksyk	Meksyk	22 800 000	w środkowej części kraj, w kotlinie Anahuac w obrębie Centralnej Wyżyny Meksykańskiej (Meksy Centralnej)
4	Delhi	Indie	22 200 000	w północno - zachodniej części kraju, w zachodniej części Niziny Hindustańskiej, na prawym brzegu rzeki Jamuny (dopływie Gangesu)
5	Mumbai (Bombaj)	Indie	22 200 000	w zachodniej części kraju, na Płw. Indyjskim, nad Morzem Arabskim, nad rzeką Ulhas
6	Nowy Jork	USA	21 900 000	w północno - wschodniej części kraju, przy ujściu rzeki Hudson do Oceanu Atlantyckiego, w części kontynentalnej oraz w zachodniej części wyspy Long Island, w północnej części Niziny Atlantyckiej
7	Sao Paulo	Brazylia	20 900 000	w południowo - wschodniej części kraju, nad rzeką Tiete, na krystalicznych wzgórzach Serra der Mar (ok. 900 m n.p.m. ), położone ok. 80 km od wybrzeża Oceanu Atlantyckiego
8	Manila	Filipiny	19 000 000	w północnej części kraju, w środkowej części wyspy Luzon, nad Zatoką Manilską Morza Południowochińskiego
9	Los Angeles	USA	18 000 000	w południowo - zachodniej części kraju, w południowej Kalifornii, na wybrzeżu Oceanu Spokojnego
10	Szanghaj	Chiny	17 900 000	we wschodniej części kraju, w południowej części delty Jangcy nad rzeką Huangpu Jiang, 30 km od wybrzeża Morza Wschodniochińskiego, w południowej części Niziny Północnochińskiej

W dziesiątce największych miast świata przeważają miasta z: Azji (6 miast), Ameryki Północnej (3 miasta), Ameryki Południowej (1 miasto).

W Europie największymi miastami jest Moskwa (Rosja) - 10,5 mln oraz Londyn (Wielka Brytania) - 7,6 mln.

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA MIAST:

1.Tokio:

• jest stolicą Japonii (od 1853 roku)

• wcześniejsza nazwa to Edo

• jest położone w strefie aktywnej sejsmicznie na pograniczu czterech płyt litosfery

• od przełomu XVI i XVII wieku gwałtowny rozwój miasta

• najbardziej tragiczne trzęsienie ziemi miało miejsce w 1923 roku

• każdy wolny kawałek ziemi w Tokio wykorzystuje się maksymalnie, systematycznie zasypywane jest także morze, grunty w mieście są bardzo drogie

• jest największym węzłem komunikacyjnym kraju

2.Seul:

• powstał w 1392 roku (od tego roku zaczęto nazywać miasto Hanyang - gun Seulem)

• w mieście znajduje się 30 centrali dużych, państwowych firm (np. Hyundai, Daewoo, Samsung)

• środek miasta zajmuje szczyt Namsan, a ośrodkiem administracyjnym metropolii jest wyspa Youido

• w mieście nie występują slumsy oraz dzielnice nędzy

• jest to jedno z najbezpieczniejszych miast w Azji

3.Meksyk:

• spadkobierca założonego w 1325 roku Tenachtitlan

• położenie Meksyku na osuszonym jeziorze stwarza ogromne problemy dla budownictwa, gdyż powoduje stopniowe zapadanie się domów

• miasto jest położone w strefie aktywnej sejsmicznie

• duże zanieczyszczenie powietrza (wpływa na to także położenie w kotlinie)

• ważny ośrodek naukowo - uniwersytecki, kulturalny, przemysłowy, administracyjny

4.Delhi:

• stara nazwa to Indraprastha

• główny rozwój miasta nastąpił w drugiej połowie XX wieku, kiedy liczba mieszkańców wzrosła o 6 milionów (średni wzrost 50% na 10 lat)

• jest ważnym ośrodkiem przemysłowym, handlowym, administracyjnym (stolica Indii), religijnym (głównie dla bahaistów), komunikacyjnym

• liczne slumsy na lewym brzegu Jamuny

5.Mumbai (Bombaj):

• kiedyś położony na siedmiu wyspach, pod koniec XVII wieku prace osuszeniowe

• od końca XVII wieku dynamiczny rozwój miasta za sprawą Brytyjczyków

• największy indyjski port (połowa importu i znaczna część eksportu)

• centrum azjatyckiej kinematografii (Bollywood)

• ważny ośrodek przemysłowy, turystyczny, handlowy

• jedno z najgęściej zaludnionych miast na świecie (20 tys. osób/ km²)

6.Nowy Jork:

• założony przez Holendrów w 1614 roku

• ważny ośrodek handlu i przemysłu

• dynamiczny rozwój na przełomie XIX i XX wieku

• w Nowym Jorku znajduje się Wall Street i Giełda Papierów Wartościowych

• ponad 20% miasta stanowią Murzyni, co sprawia, że jest to ich największe skupisko w USA

• miasto jest ważnym skupiskiem Polonii (najwięcej w Greenpoint i Brooklynie)

7.Sao Paulo:

• w 1554 roku utworzone przez jezuitów

• dynamiczny rozwój od drugiej połowy XIX wieku

• ważny ośrodek przemysłowy, handlowy, naukowy

• favele - obszary nędzy, brudu i przestępczości

• na przedmieściach położony jest międzynarodowy tor wyścigowy - Interlagos

8.Manila:

• założona w 1571 roku przez Hiszpanów

• największy port kraju

• pełni funkcje: przemysłową, handlową, turystyczną, naukową, komunikacyjną

9.Los Angeles:

• nad miastem unosi się smog (jest to spowodowane położeniem w kotlinie)

• leży w rejonie aktywnym sejsmicznie (uskok św. Andrzeja)

• początek Los Angeles sięga roku 1771, kiedy założono niewielką misję katolicką San Gabriel

• początek rozkwitu miasta datuje się na koniec XIX wieku. W tym okresie doprowadzono do L.A. kolej transamerykańską oraz odkryto złoża ropy naftowej

• w LA nie ma jednego głównego centrum (miasto podzielone jest na dziewięć osiedli)

• w mieście znajduje się Hollywood - stolica światowej kinematografii

10.Szanghaj:

• pierwsza osada powstała w VI wieku

• dynamiczny rozwój nastąpił od pierwszej połowy XIX wieku, kiedy na mocy traktatu nankińskiego Szanghaj uzyskał status portu otwartego dla zagranicznych kupców

• z powodu m.in. bezrobocia i bezprawia założono tu w 1921 roku Komunistyczną Partię Chin

• jest największym chińskim portem

• pełni ważne funkcje przemysłowe, handlowe, naukowo - badawcze, komunikacyjne

Przyczyny urbanizacji:

• demograficzne - wzrost zaludnienia następuje głównie wskutek intensywnego napływu migracyjnego,

• ekonomiczne - przyczyną urbanizacji są przemiany struktur społeczno - zawodowych polegających na wzroście liczby ludności utrzymującej się z zajęć pozarolniczych,

• osadnicze - urbanizacja polega na rozwoju istniejących miast, przekształcenia wsi w miasta, powstawania nowych miast oraz tworzeniu wielkomiejskich systemów osadniczych,

• przestrzenne - przyczynami są przemiany polegające na znacznym zwiększeniu intensywności wykorzystania przestrzeni miejskiej, a także rozwoju przestrzennym miast,

• społeczne - przyczyna to upowszechnienie się miejskiego stylu życia.

B. Megalopolis

Megalopolis - złożony zespół osadniczy powstały przez zrastanie się sąsiednich aglomeracji (regionów miejskich), tworzący rozległą strefę zurbanizowaną o układzie policentrycznym, inaczej konurbacja aglomeracji. Megalopolis powstaje w fazie dezurbanizacji.

Schemat megalopolis

L.p.	Nazwa megalopolis	Kontynent	Główne miasta	Liczba ludności	Inne uwagi
1	CHICATOR ( megalopolis okręgu Wielkich Jezior w USA i Kanadzie	Ameryka Północna	Milwaukee, Chicago, South Bend, Toledo, Detroit, Cleveland, Buffalo, Hamilton, Toronto, Indianapolis, Cincinnati, Dayton, Columbus, Wheeling, Pittsburgh	35 mln.	35 aglomeracji, gęstość zaludnienia - 220 osób/km^2, rozciągłość - 990 km
2	Zachodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych	Ameryka Północna	San Francisco, San Jose, Santa Cruz, Oakland, Berkeley, Sacramento, Los Angeles, Long Beach, San Bernardino, Santa Barbara, San Diego	18 mln.	Gęstość zaludnienia - 80 osób/km^2, 15 aglomeracji, rozciągłość - 880 km
3	Pas Taiheiyo (Nippon Megalopolis)	Azja	Tokio, Kawasaki, Jokohama, Chiba, Saitama, Osaka, Kioto, Kobe, Nagoja	67,4 mln.	20 aglomeracji, gęstość zaludnienia - 780 osób/km^2, rozciągłość - 700 km
4	Brytyjskie	Europa	Londyn, Birmingham, Manchester, Liverpool, Leeds	?
5	Zachodnio - europejskie	Europa	Paryż, Lille, Bruksela, Antwerpia, Rotterdam, Utrecht, Amsterdam, miasta Zagłębia Ruhry	?
6	Brazylijskie	Ameryka Południowa	Sao Paulo, Rio de Janeiro, Nova Iguaçu	?
7	Krajów Beneluksu	Europa	Bruksela, Rotterdam, Haga, Amsterdam	?
8	Delta Jangcy	Azja	Szanghaj, Nankin, Hangzhou, Suzhou, Ningbo, Nantong, Wuxi, Shaoxing	?
9	Delta rzeki Perłowej	Azja	Kanton, Shenzhen, Dongguan, Foshan, Jiangmen	?
10	BosWash	Ameryka Płn.	Boston, Waszyngton, Nowy Jork, Hartford, Filadelfia, Baltimore	50 mln.	40 aglomeracji, 1000 km rozciągłości

Największym korytarzem miejskim na świecie jest Being - Seul - Tokyo (BE/SE/TO). Korytarz ten ma 10590 km długości oraz zawiera 112 aglomeracji.

LITERATURA:

• Runge A., Runge J., 2008: Słownik pojęć z geografii społeczno - ekonomicznej, Videograf Edukacja, Katowice

• Wielki Atlas Świata, Encyklopedia Geografii

• http://amolife.com/great-places/top-10-largest-cities-in-the-world.html

• http://www.mos.ru

• http://www.nomisweb.co.uk

---