Zagadnienia ogólne:
1. Źródła prawa administracyjnego administracyjnego w szerokim a w wąskim słowa znaczeniu
Źródła prawa administracyjnego:
wąskie rozumienie - wg rozdziału III Konstytucji:
ustawy
akty wykonawcze do ustaw
akty prawa miejscowego
szerokie rozumienie:
powszechne
wewnętrzne:
przepisy administracyjne nie wymienione w Konstytucji
zwyczaj
normy odsyłające
2. Hierarchiczna budowa źródeł prawa a czynniki porządkujące system źródeł prawa
Prawo administracyjne - szczególne miejsce odgrywają przepisy tworzone przez administracje publiczną.
Hierarchiczna budowa systemu źródeł prawa polega na tym, że poszczególne akty prawne możemy uporządkować wg pewnych kryteriów nie określonej wysokości w systemie źródeł prawa.
II kryterium:
I kryterium organów władzy publicznej - teza:
Takie jest miejsce aktu prawnego w systemie aktów prawnych jakie jest miejsce organu, który kreował dany akt w systemie organów.
II kryterium tj. stosunek prawa ogólnego do szczególnego
Szczeble w systemie źródeł prawa:
konstytucja
ustawy i akty zrównane z ustawami:
ratyfikowane umowy międzynarodowe za zgodą sejmu
rozporządzenie prezydenta RP zmąca ustawy
Pojęcie materii ustawowej - to są szczególnie doniosłe zakresy stosunków społecznych wymagające regulacji w drodze ustawy. Znaczenie materii ustawowej jest duże jeżeli chodzi i ograniczenie działalności prawotwórczej administracji publicznej.
Teza:
Administracja publiczna może regulować kwestie zakresu materii ustawowej jedynie na podstawie szczegółowego upoważnienia ustawowego.
Są przeciwnicy i zwolennicy pojęcia materii ustawowej art. 89
Ratyfikacja - związanie państwa Polskiego i opublikowanie tego faktu.
Rozporządzenia stoją najwyżej w systemie źródeł prawa tworzone przez administracją publiczna. SA to źródła prawa niesamoistne bo nie zaistnieją bez:
- przedmiot reguła
- zakres reguła
- kierunek reguła
- organ upoważniony do upoważnienia
- zakres subdelegacji
Specyfikacja prawa
Prawo administracyjne ma specyficzna budową nie jest skodyfikowane. Jest tylko skodyfikowana procedura.
Materialno prawne przesłanki prawidłowego tworzenia aktów prawnych.
Prawodawca musi spełnić standardy merytoryczne. Dlatego, że zgodnie art. 2 Konstytucji ….
Co to jest pojęcie państwa prawnego?
Konstytucja nie definiuje Pojęcia państwa prawnego.
Pojecie jest definiowane poprzez zasady państwa prawnego, nie definiuje w konstytucji, tylko wymienia albo orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, albo doktrynę.
4. Źródła prawa wspólnotowego
Do prawa pierwotnego i zasady ogólne ETS - Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z siedzibą w Luksemburgu, traktaty akcyjne, w obrębie prawa wtórnego wyróżniamy: dyrektywę, niewiążące zalecenia i opinie, rozporządzenia, decyzje.
Rozporządzenie jest instrumentem, który wprowadza jednolitowość prawa wspólnotowego, gdyż rozporządzenie w swojej treści bezwzględnie łączy w treści państwa członkowskie. Rozporządzenie może być adresowane do państw członkowskich jak również obywatelom.
Decyzje mogą mieć charakter normatywny i mogą być aktem stosowania prawa.
Niewiążące opinie - znajomość tych niewiążących opinii pozwala nam przewidzieć zachowania organów i instytucji UE.
Zasady pierwszeństwa (prymatu) - znalazła rozwinięcie w orzecznictwie ETSU. Każdy organ władzy publicznej państwa członkowskiego w przypadku braku możliwości pogodzenia normy prawa krajowego z norma prawa wspólnotowego przechodzi na normę prawa wspólnotowego. Zasadę prymatu stosuje się niezależnie od tego czy normach prawa krajowego przed czy po wejściu w życie normy wspólnotowej. Należy wyeliminować z obiegu prawnego ostatnie akty administracyjne, które zostały wydane z prawem wspólnotowym z dniem wydania tych aktów.
5. Zasady określające stosunek prawa wspólnotowego do porządku prawa krajowego
Zasada bezpośredniego obowiązywania prawa - oznacza to, że obowiązuje państwo członkowskie bez dodatkowego działania za setony państwa.
Zasada wywoływania bezpośredniego skutku przez prawa wspólnotowe - czy może stanowić samodzielną podstawą prawna do obywatela. Może przy założeniu, że te normy dają jasny wzór powinnego zachowania się bez dodatkowych obowiązków prawotwórczych ze strony państwa członkowskiego, a także w przypadku złej implementacji dyrektyw.
Wertykalne obowiązywanie dyrektyw - w stosunkach pionowych człowiek - urząd.
Zasada lojalności (solidarności) - polega na tym, że państwa powinny przestrzegać prawa wspólnoty.
Zasada prawspólnotowej wykładni prawa krajowego - organy mają prawo interpretować prawo krajowe ze wspólnotowym
Zasada efektywności prawa wspólnotowego - np. istnieje prawo do wnoszenia do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Ustawa z 20.07.2000r. - o ogłoszeniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych.
Zasada nie działania ustawy wstecz
20.06.2002r. - rozporządzenie Prezesa RM w sprawie zasad techniki prawodawczej Dz. U. nr 908 z 2002r.
Projekt ustawy:
- metodologia decyzji o podjęciu decyzji
- metodologia jak przygotować projekt w sposób prawidłowy
6. Materialno-prawne zasady demokratycznego państwa prawnego
Zasada sprawiedliwości społecznej jest jedyna zasada w obrębie zasad państwa prawnego, która pozwala na wyeliminowanie w danej sprawie pozostałych zasad państwa prawnego.
Zasady ochrony praw dobrze nabytych - stałe poszerzenie praw jednostki i to poszerzenie może wynikać bezpośrednio z mocy ustawy, może wynikać z prawomocnego orzeczenia sądowego, z decyzji administracyjnej i z umowy.
Instytucja państwa powinna na zasadzie wyjątku od zasady ingerować w sferę praw dobrze nabytych, a jeżeli tak czyni, że ingeruje to powinna dać coś w zamian człowiekowi.
Zasada proporcjonalności - czyli adekwatności działania władzy publicznej. Zasada mówi, że pracodawca powinien się zastanowić zanim dokonuje ingerencji w sferę praw osobistych człowieka pod tym kątem, czy określonego celu nie da się zrealizować inaczej. Jeżeli władza publiczna decyduje się na ingerencję, to ta ingerencja musi być proporcjonalna do celu.
Zasada zaufania do państwa i prawa - zasada zaufania do państwa podnosi, że podmiot animujący władzę publiczna nie może, co innego mówić, a co innego robić. Zasada zaufania do prawa - człowiek nie może być wcześniej zaskoczony zmianą przepisów prawnych. O tej zmianie powinna być wcześniej mowa w biuletynie informacji publicznej i środkach masowego przekazu. Człowiek ma prawo do tego, aby załatwić swoją sprawę, podrzędami starego prawa, jeżeli stare prawo jest do niego korzystniejsze.
Zasada równości wobec prawa - zasadą równości wobec prawa mamy do czynienia wtedy jeżeli ustawodawca potrafi wskazać prawie wymienne kryterium uzasadniające nierówność wobec prawa. W zbliżonych stanach faktycznych na podstawi tych samych norm prawnych powinny zachodzić zbliżone stany faktyczne. W tym przypadku zasada wobec prawa wchodzi w pewien dyskus z zasadą niezawisłości sędziowskiej.
Zasada przejrzystości - transparentności - jawność działania władzy publicznej. Ma wymiar materialno-prawny, ma znaczenie merytoryczne. Jest zapisana w Konstytucji.
Zasada ochrony danych osobowych - prawo do prywatności. Każdy z nas decyduje o tym jakie dane osobowe i dane z życia prywatnego udostępniamy ogółowi. Sprawowanie funkcji publicznych ogranicza sferę prywatności.
Zasada niezmieniania zasad opodatkowania w trakcie trwania roku obrachunkowego
7. Ustrojowoprawne zasady demokratycznego państwa prawnego
Zasada podziału władzy polega na tym, że są wyodrębnione trzy podstawowe funkcje władztwa, a następnie każdej z tych funkcji przypisana jest odpowiednia państwowa struktura organizacyjna.
Zasada decentralizacji władzy
Zasada pomocniczości jako kryterium podziału zadań między człowiekiem, a władzą publiczną i w obrębie władzy publicznej.
8. Proceduralne zasady demokratycznego państwa prawnego
Prawo do sądu w rozsądnym czasie
Zasada przejrzystości
Zasada sprawiedliwości - należy mieć taką samą sytuację procesową.
9. Akty prawa miejscowego
Klasyczna definicja podnosi, że :
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO - są to przepisy prawne powszechnie obowiązujące na terenie lub części danej jednostki podziału terytorialnego kraju, czyli one mogą obowiązywać na terenie całego województwa, czy części województwa (powiatu, gminy). Atrybutem aktu prawa miejscowego jest również to, że SA tworzone przez organy administracji publicznej o charakterze terenowym (terenowe organy administracji publicznej). I tutaj od strony podmiotowej podmioty mające prawo tworzenia aktów prawa miejscowego w systemie administracji rządowej prawo miejscowe jest tworzone przez wojewodę i kierowników niezespolonych służb inspekcji i straży. Należy zwrócić uwagę na to, że to prawo miejscowe nie jest tworzone przez tych, którzy SA zespoleni z wojewodą np. Wojewódzki Komendant Policji czy Wojewódzki Komendant straży nie posiadają kompetencji prawotwórczych w zakresie prawa miejscowego, ponieważ on jest zespolony z Wojewodą i polski ustawodawca przyjął założenie, że w systemie administracji zespolonej kompetencje prawotwórcze posiada tylko wojewoda. Przykładem jeżeli chodzi o administrację niezespoloną może być Dyrektor Urzędu Morskiego.
W systemie samorządów terytorialnych kompetencje prawotwórcze ma Rada Gminy, Rada Powiatu i Sejmik Województwa, a w niektórych sytuacjach kompetencje prawotwórcze posiadają organy wykonawcze z tym, że jest to tworzenie przepisów porządkowych, gdy nie obraduje Rada Gminy lub Rada Powiatu. Gdy nie obraduje Rada Gminy lub Rada Powiatu a zachodzą przesłanki do tworzenia przepisów porządkowych wtedy ten przepis porządkowy może być wydany przez Wójta, Burmistrza lub Prezydenta Miasta lub odpowiednio przez Zarząd Powiatu.
1) przepisy porządkowe nie są wydawane przez Samorząd Województwa, bo przepisy porządkowe wydaje wojewoda i byłaby konkurencja „kto szybszy ten lepszy”. Żeby uniknąć tego typu sytuacji ustawodawca przypisał kompetencje do tworzenia prawa o charakterze porządkowym tylko wojewodzie, czyli chodzi o obszar województwa. Z kolei przepisy porządkowe może tworzyć jeszcze gmina i powiat i wtedy wyjątkowo, jeżeli nie obraduje Rada Gminy lub rada Powiatu wtedy przepisy porządkowe może wydać Wójt, Burmistrz lub Prezydent, a w Powiecie Zarząd (organ wykonawczy, jednoosobowy jest tylko w Gminie).
KLASYFIKACJA AKTÓW PRAWA MIEJSCOWEGO A UWAGI NA RODZAJ PODSTAWY PRAWNEJ
Prawo miejscowe jest to prawo powszechnie obowiązujące na terenie lub części danej jednostki podziału terytorialnego co oznacza, że ono wiąże każdego, kto posiada cechy adresata, czyli nie prawidłowa jest teza, którzy przyjmują, że prawo miejscowe wiąże tylko ludzi, którzy żyją na danym terenie. Np. właściciel nieruchomości, który nie mieszka na danym terenie w danej gminie i który tam nawet nie był.
Rozróżniamy trzy rodzaje podstaw prawnych prawa miejscowego. Wyróżniamy:
1. Przepisy ustrojowo organizacyjne
2. Przepisy wykonawcze w stosunku do ustawy
3. Przepisy porządkowe
10. Budowa ustawy
I ustawa zawiera
- tytuł
- przepisy merytoryczne
- przepisy o wejściu w życie
II ustawa nowelizująca: dodatkowo:
- przepisy przejściowe
- przepisy dostosowujące
- przepisy uchwalające
III ustawa dodatkowo może zawierać
- przepisy wprowadzające zmiany w innych ustawach
- przepisy o wygaśnięciu jej mocy obowiązującej
Kolejność elementów składnych ustawy!
(jeśli wszystkie elementy wystąpią)
tytuł
przepisy merytoryczne ogólne i szczegółowe
przepisy zmieniające
przepisy przejściowe i dostosowujące
przepisy uchylające
przepisy o wejściu ustawy w życie
przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej ustawy
przepisy końcowe
11. Zasady odnoszące się do treści ustawy
Zasady odnoszące się do treści projektu ustawy:
1.Zasada wyczerpującej regulacji
2. Zasada nie wprowadzania licznych wyjątków zasada to pewna regulacja - od zasady mogą istnieć wyjątki natomiast reguła nie ma wyjątków.
3. Zasada nie zamieszczania przepisów wykraczająca poza zakres regulacji
4. Zasada nie uchylania i nie zmieniania przepisów regulujących sprawy nie należące do zakresu podmiotowego i przedmiotowego ustawy
5. Zasada nie powtarzania przepisów zawartych w innych ustawach, w ratyfikowanych umowach międzyn. , oraz innych umowach międzyn .dających się bezpośrednio stosować
6. Zasada odsyłania przez ustawę jedynie do innej ustawy względnie do postanowień tej samej ustawy lub ratyfikowanych umów międz. Lub innych umów
7. Zasada nie zamieszczania przepisów nakazujących stosowanie innych aktów normatywnych ( norma sankcjonowana, sankcjonująca)
8. Zasada zawisłej i syntetycznej redakcji unikającej nadmiernej szczegółowości regulacja nie może być zbyt kazuistyczna.
9. Zasada redagowania zgodnie z regułami języka polskiego , przy unikaniu zdań wielokrotnie złożonych
10. Zasada posługiwania poprawnymi wyrażeniami językowymi
11. Zasada unikania profesjonalizmów , czy wyrażeń specjalistycznych
12. Zasada unikania neologizmów , czyli nowo tworzonych pojęć
13. Zasada - do oznaczenia jednakowych pojęć używa się jednakowych określeń , a różnych pojęć nie oznacza się tymi samymi określeniami
14. Zasada - w ustawie nie zamieszcza się wypowiedzi , które nie służą wyrażaniu norm prawnych w szczególności apeli , postulatów , zaleceń , upomnień
15. Zasada przygotowywania wraz z projektem ustawy , projektów podstawowych rozporządzeń