"Moralność pani Dulskiej" - Gabriela Zapolska

Gabriela Zapolska w swojej twórczości ukazywała portrety psychologiczne kobiet. Dostrzegała wszelkie wartości. Utwory jej to wierny dokument epoki. Portrety te poddawane były wnikliwej analizie sfery duchowej.

Aniela Dulska

W pierwszym wrażeniu uważana jest za brudną, niesympatyczną kobietę. Wciąż krzyczy lub mówi podniesionym głosem. Obraz antysympatyczny. W jednej chwili może zrobić wiele czynności. Dla gości przebiera się. Żądna władzy nad swoją rodziną. Skąpa, nic ją nie obchodzi. Zawsze ma być tak jak ona chce. Uznaje tylko swoje zasady. Nie zwraca uwagi na zdanie innych. Dostosowuje się do sytuacji. Powierzchowna i egoistka. Obłudna, zakłamana, konieczność pozorów. Żyje w czterech ścianach, oszczędza. Nie chodzi do teatru, nikogo nie zaprasza, kontroluje finanse domowe, podwyższa czynsz domowy, trzyma magiel w sieni. Skąpa do ohydności, obłudna postawa, brudy pierze pod własnym dachem. W służących nie widzi ludzi. Interesują ją tylko pieniądze, oszczędza więc na wszystkim i wszystkich.

Kołtuństwo / Dulszczyzna

Jest to życie w obłudzie, fałszu i ograniczeniu. Jest to sposób bycia Anieli Dulskiej. Zakłamanie i niechęć do szczerości. Taką postawę zaczęto nazywać Dulszczyzną. Skrywanie prawdziwych myśli, odczuć, przekonań pod pozorami. Skąpstwo. Moralność pozorów bo dostosowuje zasady do ogółu/ Pozorna moralność - Dulska udaje wielką damę, a w domu jest inna. Moralność na pokaz, stwarza ona pozory, przedstawia siebie jako osobę estetyczną. Kryteria jej postępowania są cyniczne i wyrachowane.

Felicjan Dulski

Jest podporządkowany swojej żonie. Nie zgadza się z nią, ale jest obojętny. Ignoruje ją, ucieka w milczenie. Zwątpił w możliwości odmiany żony. "A niech was wszyscy diabli !!!"

Zbyszek

Ma inną postawę. Jest zbuntowany, zabawia się, celowo szokuje i jest zaczepny, wulgarny i prowokujący. Aniela zaplanowała jego życie. Juliasiewiczowa chciała pokazać mu prawdę, że będzie się on musiał troszczyć i kłopotać. Ukazała mu prawdziwe życie, widmo odpowiedzialności, nędzę. Jest kołtunem i jest tego świadom. Jest słaby, ale chce walczyć ze swoim kołtuństwem. Krytykuje matkę.

Mela

Też się nie zgadza. Też się poddaje by żyć przyjemnie. Nie buntuje się. Postać tragiczna bo jest naiwna i dobra i nie orientuje się w jakiej atmosferze moralnej żyje.

Hesia

Podobna do matki. Pogardza Hanką, bije ją i się z niej wyśmiewa. Ma już wypaczony charakter. Nikim się nie interesuje. Lubi tylko tańce, stroje i studentów.

Dulscy mieli być typową rodziną filistrów. Zapolska stworzyła i komedie i tragedie. Sztuka naturalistyczna. "Menażeria ludzka". Odsłania ona temat drażliwy, postawa obiektywna, fotograficzna dbałość obyczajowa.

Dramat naturalistyczny

Są tu bohaterowie z niższych sfer (Hanka, Kucharka), szczegułowe didaskalia. Poruszyła tematy wstydliwe. Życie ich jest motywowane biologicznie (dulszczyzna dziedziczna). Tylko silni mogą przetrwać, a słabi przegrają.

---