Co głosi teoria optimum aktywacji Hebba ( reaktywność a zapotrzebowanie na stymulację)

• Jednostka dostarcza sobie stymulacji, po to aby osiągnąć optymalny poziom aktywacji

• Zbyt intensywna stymulacja prowadzi do tego, że jednostka podejmuje działania obniżające poziom aktywacji i doprowadzające ten poziom do optymalnego

• Aktywność stanowi właściwość organizmu pełniącą podstawową funkcję regulacyjną w doprowadzeniu lub też utrzymaniu optymalnego poziomu aktywacji

• ELIAN: optymalny poziom aktywacji, stanowiący standard regulacji stymulacji; powinien być tak ustawiony jako pewne pasmo, umieszczone w środkowej części continuum poziomu aktywacji

• Pod względem szerokości pasma optymalnej aktywacji zachodzą różnice indywidualne i różnice te zależą od poziomu reaktywności

• Jednostki nisko reaktywne posiadają zawsze pasmo, aniżeli osoby o wysokim poziomie reaktywności

1. Pojęcie cechy i podział wg Cattela

• dynamiczne

• cechy ergi - źródłowa, wrodzona, psychofizyczna dyspozycja, która skłonna jest do zwracania uwagi na pewną klasę bodźców do reakcji z nimi, mają charakter treściowy ; są utożsamiane z wrodzonymi dyspozycjami : seksualne, bezpieczeństwa i opiekuńcze, ucieczki, głodu

• sentymenty - środowiskowe, źródłowe, ukształtowane przez środowisko, dynamiczne, źródłowe mają charakter treściowy, przejawiają się w tendencji do spostrzegania pewnych obiektów; może nimi być : własna osoba, inne ważne osoby, zawód, kariera, sport, praktyka

• postawy- dynamiczne,powierzchniowe, środowiskowe mają charakter treściowy; znajdują się najbliżej obwodu, stanowią tendencję do działania w określony sposób wobec pewnych obiektów, może ale nie musi być werbalnie wyrażona np. żona, dzieci, rodzice / można badać wprost - kwestionariuszem/

• temperamentalne - głównie konstytucjonalny charakter z formalnymi stanami zachowania, szybkość reakcji, itp., niezależne od sytuacji, ( względnie) nie wiążą się z określonymi przedmiotami

• uzdolnieniowe - cechy poznawcze konstytucjonalne i środowiskowe, określają jak dobrze jednostka może wykonywać określone zadania - inteligencja płynna i skrystalizowana

• zdolności :

• centralne - ogólne parametry pracy mózgu jako całości, które determinują wszystkie czynności poznawcze; tempo pracy umysłu, łatwości kojarzenia, sprawności pamięci ( inteligencja płynna- zdeterminowana przez kompetencję jednostki

• lokalne- wrodzona i nabyta organizacja pól sensorycznych mózgu leżących u podstaw zdolności specjalnej pracy mózgu i motoryki

• pośredniczące- nabyte nawyk umysłowe pod wpływem uczenia się, wiążą się z inteligencją skrystalizowaną

podział CECH

indywidualne wspólne

źródłowe powierzchniowe

* konstytucjonalne - środowiskowe

• dynamiczne - dynamiczne

• temperamentalne - temeramentalne

• uzdolnieniowe - uzdolnieniowe

7. Główne tezy teorii Adlera

Adler - twórca psychologii indywidualnej. Był wiedeńskim psychiatrą, wspólnie z Freudem akcentował rolę dzieciństwa w kształtowaniu się jednostki. Cofając się do dzieciństwa szukał przyczyn zaburzeń.

• w. Adlera głównym motywem postępowania jest poczucie niższości, walka o uzyskanie znaczenia, widoczna od najwcześniejszych lat życia. Poczucie niższości jest błogosławieństwem dla człowiek, bowiem jest to czynnik rozwoju jednostki. Drugim bardzo ważnym czynnikiem jest uspołecznienie wynikające z kontaktu z matką.

Przyczyny poczucia niższości

• człowiek rodzi się słaby, mały, od dzieciństwa czuje się słabszy od innych i uzależniony od innych

• niższa wartościowość narządów np. : mowy, słuchu, wzroku, kalectwo . brak urody, przewlekłe choroby - czynniki te powodują zależność, czynniki biologiczne

• rozmaite czynniki rozmaite np. ubóstwo

• przynależność do dyskryminowanej, mniejszościowej grupy lub kategorii społecznej ( np. ojciec alkoholik)

• różne błędy wychowawcze: rozpieszczanie uczy dziecko postawy roszczeniowej, egoistycznej, ciągła krytyka

KOMPLEKS NIŻSZOŚCI

• brak uspołecznienia jednostki wiąże się z kompleksem niższości ( pychą, próżnością, chełpliwością, nadmiernym wywyższaniem się, snobizmem, męskim zachowaniem u kobiet, kobiecym u mężczyzn, przypisywanie dużego znaczenia drobiazgom.

• Te dwa kompleksy mogą przejawiać w różny sposób

• Pozytywny - powoduje wyrównanie braków, uzyskanie suksesu, a czasem znaczne nawet przewyższanie innych ( kompensacja, hiperkompensacja)

• Negatywny - u osób biernych ucieczka od życia w świat fikcji 9 muzycy, poeci), ucieczka w chorobę ( nerwica, świadome tworzenie symptomów chorobowych).U osób aktywnych ucieczka w alkoholizm, narkomanię, a w konsekwencji nawet samobójstwo.

Znaczna część uspołecznienia wiąże się z kontaktem z MATKĄ i OJCEM .Może to w sposób pozytywny wpływać na wychodzenie z kompleksów. Duże znaczenie na kolejność narodzin.

• pierwsze dziecko - obdarzone przesadną troską, co rodzi poczucie niższości, gdy rodzą się kolejne dzieci; starsze odczuwa wówczas negatywne nastawienie otoczenia. Wśród tych dzieci najwięcej jest alkoholików, przestępców.

• Drugie dziecko - jest bardzo ambitne. Musi przecież dojść do głosu i swoich praw

• Dziecko najmłodsze - zwykle rozpieszczane i zepsute

Teoria Adlera ma duże zastosowanie w pedagogice, większość trudności wynika z poczucia

niższości, sukces można osiągnąć nie karcąc dziecka, ale nagradzając je.

POJĘCIE CECH, DYMENSJI I TYPÓW

I. 1.Wg. Teorii cech osobowość składa się z cech rozłożonych hierarchicznie. Allport: cecha to zorganizowany system wemopsychiczny? Powodujący, że podmiot reaguje w jednolity sposób na pewną klasę bodźców. Cecha istnieje obiektywnie, jest bardziej ogólna niż nawyk

- cecha może być określona empirycznie, jest względnie niezależna od innych cech. Zachowanie człowieka nie jest zawsze zgodne z cechami, lecz należy pamiętać, że nie tylko cecha wpływa na zachowanie

• cecha a postawa. Postawa jest specyficzna lub ogólna. Cecha jest zawsze ogólna. Cecha nie musi mieć przedmiotu, nie zawiera też stosunku negatywnego lub pozytywnego.

2. Podział cech:

1. indywidualne - charakterystyczne dla danej osoby

2. wspólne - pozwalają porównać ludzi między sobą

3. zasadnicze- centralne

4. wtórne - drugorzędowe

3. Z cech wypływa zachowanie, cecha jest wrodzona, kształtowana wewnątrz jednostki

4. Wg. Zawadzkiego : cecha nie jest zmienną obiektywną, lecz zmienną hipotetyczną, nazwą pewnych zachowań, wnioskowaną z powtarzających się zachowań

II. 1.Wg.teorii dymensji: dymensja to przestrzeń między najwyższym a najniższym wymiarem danej cechy, albo między cechą a jej przeciwieństwem (np. introwersja - ekstrawersja)

• Dymensja zakłada nieskończoną ilość stopni między najwyższy a najniższym wymiarem cech, albo między cechą a jej przeciwieństwem poszczególnych osób wartości mogą występować w różnym nasileniu, różne osobowości można umieszczać na różnym poziomie.

• Osobowość to zbiór dymensji, pozycji danej jednostki na poszczególnych wymiarach to indywidualność ( Eysenck)

III. Typy ( np. typologie konstytucjonalne Kreschmera, Sheldona)

1. Trzeba odróżnić typ od klasy czy kategorii

2. Typ to idealny wzorzec ( np.typ.atlety, leptosomika); teoria typów zakłada, że istnieje pewien związek między cechami, cechy takie idą ze sobą w parze i tworzą ze sobą typ.( np. ekstrawertyka)

3. teoria typów zakłada związek między np. cechami budowy ciała a cechami psychiki

4. ludzi porównuje się do idealnego wzorca - typu

5. Rzadko zdarzają się idealne, czyste typy; najczęściej występują przypadki mieszane

6. Podział typów

• typy budowy fizycznej ( kretschmer, Sheldon, )

• typy fizjologiczne ( typ układu nerwowego Pawłowa, Eysencka)

• typy psychiczne ( typologia Junga)

CECHY OSÓB PSYCHOPATYCZNYCH

Osoby psychopatyczne przejawiają wiele charakterystycznych cech ujawnionych na podstawie badań

• poszukiwanie doznań, impulsywność

• nonkonformizm, brak zahamowań i odpowiedzialności

• brak potrzeby odpowiedniej struktury poznawczej

• brak starania o to by żyć zgodnie z normami społecznymi i moralnymi

• posiadają niebywałą umiejętność wnikania w psychikę innych

• duża „siła przebicia”, skłonność do działania w pojedynkę

• umiejętność czynienia z siebie osoby popularnej

• tworzenie własnej legendy

• potrafią wzbudzić wokół siebie charyzmę

• pewni siebie, niezachwiana wiara w swoje możliwości

• nie uczą się z własnego doświadczenia- daje to możliwości przewidywania działań

• wg Pawłowa mają krańcowo silny układ nerwowy

• odmienne obrazy impulsów bioelektrycznych mózgu - inne EEG

• dużo mniejsze przewodnictwo skóry

• występowanie zmian „spontanicznych”- nie uwarunkowanych

• większa niewrażliwość na bodźce otoczenia

• wg. Eysecka - występuje u nich : warunkowy odruch leku”

• mniejsza reaktywność - większa potrzeba stymulacji

• brak zdrowego rozsądku, niedojrzałość emocjonalna

• niezdolność do miłości, niewierni

• opóźniona mielinizacja

• opóźnione dojrzewanie dendrytów

• późniejszy rozwój płatów przedczołowych

PERYFERYCZNE I CENTRALNE SKŁADNIKI SAMOWIEDZY

Wśród peryferycznych składników samowiedzy znajdują się :

1. Sądy o regułach generowania wiedzy o sobie - sądy te mogą być nie tylko opisowe, ale też normatywne

2. Reguły komunikowania wiedzy o sobie - opisowe i normatywne - jak jednostka prezentuje siebie w środowisku

3. Formalne oceny sądów osobistych

Jak wygląda proces formowania samooceny?

• faza artykulacji ocenianej cechy. Artykulacja zależy od zdolności różnicowania, im większa liczba kategorii, tym wyższy pozom artykulacji

• faza wartościowania cechy, zależy od wielu czynników sytuacyjnych i osobowościowych np. Inteligencja, atrakcyjność osobista, zdolności organizacyjne.

CECHY OSÓB NERWICOWYCH WG HORNEY - SPOSOBY OBRONY PRZED LĘKIEM PODSTAWOWYM

1. Motorem uruchamiającym i podtrzymującym proces nerwicowy jest lęk - nieproporcjonalny do wielkości niebezpieczeństwa, irracjonalny; grupy lęku

• jednostka ma poczucie, że zagrożenie pochodzi z zewnątrz i dotyczy jej samej lub innych

• jednostka ma poczucie, że źródłem zagrożenia są własne impulsy skierowane przeciwko sobie lub przeciw innym

• Lęk wynika nie tyle z obawy przed istniejącymi impulsami, ale z obawy przed impulsami wypartymi

• Występuje zjawisko współzależności lęku i wrogości:

• wrogość prowadzi do powstawania lęku

• gdy lęk wynika z poczucia zagrożenia, powstaje reakcja obronna w postaci wrogości

• Sposoby ucieczki przed lękiem:

• racjonalizacja lęku

• zaprzeczanie ( usuwanie ze świadomości)

• odrzucanie ( picie alkoholu, narkotyki)

• unikanie sytuacji mogących wywołać lęk

• Lęk dziecięcy - czynnik konieczny do rozwoju nerwicy. Może on być wywoływany brakiem miłości, zarzutami, zmiennym stosunkiem do dziecka, frustracjami

• Z nerwicami wiąże się nadmierna zależność od aprobaty lub uczuć innych, rozkazywanie, pragnienie miłości

• pragnienie miłości- najpewniejszy wskaźnik lęku, w którym dominującym uczuciem jest potrzeba bezpieczeństwa. Tak naprawdę sprawianie pozorów miłości, gdyż ze strony neurotyka brak stałości uczuć, lekceważenie potrzeb drugiej osoby. Obiektem uczucia może być każdy - tworzy się błędne koło:

• nadmierna potrzeba bezwarunkowej miłości -> poczucie odtrącenia-> wrogość-> konieczność jej wyparcia w obawie przed utratą miłości-> napięcie z niejasnego uczucia-> lęk-> potrzeba miłości

• Neurotyk charakteryzuje się też pogonią za władzą i prestiżem, co chroni przed poczuciem braku znaczenia, chce kontrolować siebie i innych, chce stawiać na swoim, imponować, chce być wspaniałym, dominować, poniżać innych, zawsze z innymi współzawodniczy, kieruje się zasadą wszystko albo nic.

• Poczucie winy neurotyka wiąże się z fikcyjnymi samo oskarżeniami i równa się przejawowi lęku lub obawie przed nim.

POJĘCIE JA I JEGO FUNKCJE

Pojęcie :ja:, czyli pojęcie własnej osoby to zorganizowana spójnie pojęciowa całość składająca się ze spostrzeżeń swoich właściwości oraz spostrzeżeń swego stosunku do innych ludzi i różnych aspektów życia, włącznie z przypisywanymi im wartościami:

• wiedza o sobie związana z różnymi przypisywanymi zdarzeniami i rolami

• informacje,które są lub potencjalnie mogą być uświadamiane

Składniki pojęcia własnej osoby:

1. samoopis

2. samoocena

3. „ja” realne i „ja” idealne

4. „ja” publiczne i „ja” prywatne

Funkcje pojęcia własnej osoby:

1. Poczucie własnej tożsamości - znajomość swoich właściwości oraz relacji z innymi ludźmi

2. kontrola popędów, emocji i nawyków - przyporządkowanie ich ogólnym standardom

3. kierowanie własnym rozwojem - możliwość wpływania na własną tożsamość

4. modyfikacja motywacji i wyników działania

Struktura „ja” to wynik gromadzenia, przekształcania i uogólniania informacji i doświadczeń dotyczących własnej osoby. Stanowi podstawę własnej tożsamości, kontroli nad sobą i otoczeniem. Stanowi o samowiedzy, samoakceptacji i zachowaniach pro społecznych.

POMIAR INTELIGENCJI

1. test inteligencji opracowany przez Bineta i Simona; założenia

• inteligencja wyraża się w złożonych procesach umysłowych angażując wnioskowanie i rozumowanie

• inteligencja to zjawisko rozwijające się z wiekiem / opracowali oni odpowiednio do wieku życia, taki wiek umysłowy, który wyraża liczbę prawidłowo rozwiązanych zadań testowych 9 przeznaczonych oczywiście dla odpowiedniego wieku życia)

• miarą wieku umysłowego jest osiągnięty maxymalny poziom wykonania testu ( liczba prawidłowo rozwiązanych zadań)

2. Stern w miejsce wieku umysłowego zastosował iloraz inteligencji, II=wu/wż *100; średnia wartości tego ilorazu spada po 16 roku życia ( zakończenie procesu dojrzewania)

3. Wechsler - zastąpił wiek umysłowy wartością standardową / wyraża różnice indywidualne w poziomie wykonywania zadań testowych/

4. Wechsler ( 1939) - test dla dorosłych. Wartość II=100 - określa średni poziom inteligencji.!5 punktów to odchylenie standardowe.

5. Terman i Mand Mewill - oparli oni standfordzką skalę inteligencji na II dewiacyjnym; s-16 punktów w skali stanfordzkiej;

pomiar inteligencji zakłada, że iloraz inteligencji ma wartość stałą.

ABSTRAKCYJNŚĆ KONKRETNOŚĆ - INDYWIDUALNE PREFERENCJE I ZDOLNOŚCI/27/

• behawioralnym przejawem abstrakcyjności jest stopień uzależnienia zachowania od aktualnej sytuacji

• poznawczym przejawem jest stopień oderwania reprezentacji od ich jednostkowej postaci, w jakiej występują doświadczenia

• podstawowe różnice między kategoriami o różnym stopniu abstrakcyjności a kategoriami konkretnymi: charakter relacji składającymi się na nie elementami. W skład struktur, które można nazwać abstrakcyjnymi, wchodzi co najmniej 1 element o charakterze nadrzędnym, pozostałe są powiązane, ale nie bezpośrednio połączone nawzajem. Istotną cechą tego elementu nadrzędnego jest to, że nie ma on odpowiednika wśród realnych obiektów.

KATEGORIE

1. konkretne

2. abstrakcyjne

• abstrakcyjność kategorii oznacza ich hierarchiczność

• indywidualne preferencje jako style poznawcze nie są tożsame ze zdolnościami, czyli możliwościami poznawczymi. Style są technikami zmierzania do celu, a nie określają ( w przeciwieństwie do zdolności) kompetencji w zakresie jego osiągnięcia. Dotyczą sposobów podchodzenia do problemów poznawczych, a nie stopnia efektywności ich rozwiązania.

KRYTYKA TEORII JUNGA

1. Niski poziom scjentyzmu, symbolizm, zbyt dużo przenośni, język literacki

/ symbolizm - nie ma kryterium prawdy/

2. jednak jego teoria maiła duże zastosowanie w praktyce, okazała się przydatna

3. Krytykowana ze względu na zbytnie uogólnienia

4. Jung dużo jeździł po świecie - stąd rozwinęły się jego uogólnienia z badań etnicznych, społeczeństw pierwotnych

EKSPERYMENTY NA POPARCIE DYMENSJI EYSENCKA

Eysenck wyróżnił w swoich badaniach podstawowe dymensje:

• neurotyzm - brak neurotyzmu

• ekstrawersja - introwersja

• psychotyzm

Osoby charakteryzujące się nimi wykazują następujące właściwości w świetle badań eksperymentalnych

	INTROWERSJA	EKSTRAWERSJA
Uczenia się	Lepsze	Gorsze
reminescencja	mała	Duża
Poziom aspiracji	wysoki	Niski
wytrwałość	duża	Mała
szybkość	mała	duża
towarzyskość	mała	duża
Reakcja na stres	silna	Słaba
Próg uspokojenia	wysoki	Niski
Obrazy następcze	długotrwałe	Krótkotrwałe
Błąd czasu	słabszy	Silniejszy

POCZUCIE KONTROLI WG ROTTERA (POŁOŻENIE I KORELATY)

Umiejscowienie poczucia kontroli wzmocnień stanowi przedmiot koncepcji Rotteta opierając się na teorii uczenia się .Zakłada on, że ludzkie zachowanie jest kierowane przez wzmocnienia i oczekiwania.

Umiejscowienie poczucia kontroli

Poczucie kontroli wewnętrznej :

• tendencja do oczekieania, że wyniki zależą od ich własnej aktywności

• ludzie są przekonani,że są kowalem własnego losu

Poczucie kontroli zewnętrznej

• ludzie z oczekiwaniem, że wszystko co otrzymują, jest spowodowane przez czynniki zewnętrzne( innych, los, przypadek)

• ludzie bierni przeceniający sytuację losową

Rotter traktuje umiejscowienie poczucia kontroli jako pewien wymiar osobowości:

Poczucie kontroli wewnętrznej

• ludzie aktywni, w sytuacjach sprawnościowych

• większa samodzielność, niezależność

• większy opór przy próbach manipulowania

• wyższa motywacja osiągnięć

• łatwiej i szybciej się uczą

• wysoka samoocena i samooakceptacja

• samodzielne, niezależne, nonkonformistyczne

• wyższa motywacja osiągnięć

POSZUKIWANIE DOZNAŃ, JEGO PRZEJAWY I PSYCHICZNE KORELATY

Poszukiwanie doznań to cecha, która wyraża tendencję do poszukiwania lub unikania stymulacji. Jest to związane z tym, że istnieją względnie stałe różnice indywidualne a zapotrzebowaniu na stymulację, przy czym źródłem stymulacji nie jest rzeczywista, fizyczna wartość bodźca, lecz jego znaczenie związane z indywidualnym doświadczeniem jednostki.

Na podstawnie badań Zuckerman skonstruował Skalę Poszukiwania doznań, która diagnozuje 4 specyficzne czynniki składające się na wymiar poszukiwania doznań. Są to:

• poszukiwanie grozy i przygód - aktywność fizyczna związana z ryzykiem fizycznym np. skakanie ze spadochronem

• poszukiwanie przeżyć - przeżycia artystyczne, muzyczne, związane z podróżowaniem, zażywaniem narkotyków

• rozhamowanie hedonistyczne - przeżycia związane zaktywnością, typy ekstrawertywnego - libacje alkoholowe, doświadczenia seksualne, gry hazardowe

• wrażliwość na nudę - awersja do rutynowych czynności, nudnych osób i sytuacji

Zuckerman uważa że ośrodkiem odpowiedzialnym za różnice indywidualne w poszukiwaniu doznań jest układ limbiczny. Cech poszukiwania doznań koreluje pozytywnie z ekstrawersją, impulsywnością, psychotycznością oraz siła układu nerwowego.

Co rozumiemy przez reaktywność i wydolność i reakcje między nimi

1. Reaktywność to cecha temperamentu, która determinuje względnie stałą i charakterystyczną dla jednostki intensywność ( wielkość reakcji).Stanowi ona wymiar pod względem której jednostki różnią się między sobą. Wielkość reakcji wzrasta do określonych granic wraz ze wzrostem siły bodźca ( prawo siły) ->jednostki różnią się stopniem, zakresem, przejawiania się intensywności reakcji /wielkość amplitudy/.Wzrastająca stymulacja powoduje zanik, spadek lub zaburzenie reakcji, co wywołane jest pojawieniem się hamowania ochronnego.

Reaktywność ma wiele wspólnego z siłą układu nerwowego

2. Reaktywność ma wiele wspólnego z siłą układu nerwowego :

• kwestionariusz temperamentu stosowany jest w celu diagnozy wymiaru reaktywności

• w obu koncepcjach istotną rolę odgrywa relacja między wrażliwością a wydolnością

3. różnice:

• reaktywność jako zjawisko psychiczne, siła układu nerwowego - jako właściwości fizjologiczne

• siła układu nerwowego ( pojęcie fizjologiczne )

• reaktywność ( pojęcie psychologiczne)

• siła układu nerwowego jest poziomem węższym w porównaniu z naszym rozumieniem mechanizmu fizjologicznego reaktywności, wg którego cechy kory mózgowej stanowią jeden element wspołwymagający ten wymiar temperamentu

Pojęcie zależność/ niezależność od pola .techniki pomiaru

Określa ona siłę tendencji jednostki do przełamywania zorganizowanego pola percepcyjnego w celu wyodrębnienia zeń określonych treści:

• niezależny od pola styl poznawczy to tendencja do kierowania się w percepcji głównie wskazówkami wewnętrznymi /standardami wewnętrznym/

• zależny to tendencja do kierowania się w większym stopniu wskazówkami zewnętrznymi.

Techniki:

• łatwość odnalezienia prostej figury w złożonym wzorze

• umiejętność pionowego ustawienia pręta w przechylonej ramce

• zdolność do utrzymania obiektywnie pionowej pozycji ciała niezależnie od położenia otaczającego pokoju

• zależność i niezależność od pola przejawia się w sytuacjach nie związanych z percepcją wzrokową

• dokonuje się wraz z wiekiem wzrost niezależności od pola, a następnie 15-17 rok spadek - 23 lata i u osób starszych

• osoby niezależne od pola uzyskują wyższe w porównaniu z osobami zależnymi oceny w tradycyjnych testach inteligencji, a dzieje się to za sprawą podtestów niewerbalnych wymagających analizy spostrzeżeniowej w zadaniach o dużym ładunku czynnika werbalnego zależność - niezależność nie koreluje.

OSOBY TWÓRCZE CHARAKTERYZUJĄ SIĘ:

1. SILNE EGO - twórcy osiągają wysokie wyniki w testach siły ego, oraz w testach elastyczności intelektualnej, wysokie umiejętności współżycia społecznego, zdolność do osiągania wysokiej pozycji, dążenie do dominacji

2. WYŻŚZ INTELIGENCJA- wysoka korelacja między twórczością a inteligencją. Ogólny poziom inteligencji tylko do pewnego poziomu decyduje o poziomie twórczości jednostki. Np. twórczość naukowa wiążę się z wysoką inteligencją,a np. u malarzy zależność ta nie wydaje się istotna.

3. TOLERANCJA NA SPRZECZNE DOŚWIADCZENIA- osoby twórcze są bardziej otwarte na doświadczenia, spontaniczne w wyrażaniu emocji, pełniejsza percepcja faktów dotyczących zarówno siebie jak i świata . Osoby twórcze są bardziej tolerancyjne na sprzeczne nieoczekiwane doświadczenia dotyczące własnej, co objawia się brakiem zahamowań w procesie percepcji, werbalizacji i myśleniu na temat własnej osoby. Wysoka zbieżność samoopisu z opisem psychologów.

4. WYŻSZY OD PRZECIĘTNEGO POZIOMU ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH - wskazują na to wyniki osiągnięte na skałach MMPI. Twórcy podobnie odpowiadają jak neurotycy, chociaż nie uzyskują wyników diagnostycznych dla neurotyzmu.

MYŚLENIE DYWERGENCYJNE GUILFORDA

Myślenie dywegencyjne Guilforda występuje w sytuacjach problemowych mających wiele konkurencyjnych rozwiązań. Problemy dywergencyjne nie ograniczają swobody poszukiwań podmiotu, nie krępują jego inwencji i oryginalności .Myślenie dywergencyjne jest nieodłącznym elementem twórczości ( np. pisanie powieści poezji, opracowanie konstruktu samolotu, zmian organizacyjnych)

OBRAZ CZŁOWEIKA W TEORII SAMOURZECZYWISTNIENIA

• teoria Maslowa

• Aby człowieka mógł żyć zadowolony musi odkryć swoje prawdziwe ja, sposób jego wyrażania i rozwijania ten sposób mówią teorie samo urzeczywistnienia.

• Maslow wyróżnił cechy osoby, która osiągnęła samourzeczywistnienie:

• Bardziej efektywnie spostrzega rzeczywistość

• Akceptuje siebie i innych

• Koncentruje się na problemie i jego rozwiązaniu

• Autonomia niezależność od kultury i środowiska

• Odróżnienie środków od celów

• \twórczość

• zainteresowania społeczne

• stosunki interpersoanalne

• Rogers dodał cechy : otwartość na doświadczenie, ufanie poczuciu tego co jest twórcze

• Czynniki utrudniające rozwój:

• Przeszkody ze strony społecznej

• Dominacje potrzeb wyższych

Istnieje hierarchia podstawowych potrzeb, ale na szczycie jest potrzeba samo urzeczywistnienia. Warunkiem funkcjonowania wyższych potrzeb jest uprzednie zaspokojenie potrzeb niższych.

Hierarchia :

1. potrzeby fizjologiczne

2. p. bezpieczeństwa

3. p. miłości

4. p. szacunku

5. p. doznań estetycznych

6. p. samourzeczyistnienia

Definicja inteligencji, określenie inteligencji typu A i B.

Pojęcie inteligencji A i B wprowadził Hebb:

• inteligencja A ; potencjał intelektualny organizm, zdeterminowany przez wyposażenie genetyczne

• inteligencja B ; zdolności intelektualne przejawiające się na zewnątrz, w zachowaniu stanowi ona wynik interakcji między inteligencją A, a środowiskiem.

• Inteligencja A podobnie jak genotyp , nie może być przedmiotem obserwacji. Wnioskujemy o niej wyłącznie drogą pośrednią, między innymi za pomocą metod badań znanych w genetyce zachowania

• Inteligencja B : geneotyp, stanowi przedmiot badań psychologicznych

Defincja inteligencji:

• konstrukt teoretyczny odnoszący się do względnie stałych warunków wewnętrznych człowieka, współdeterminujących efektywność działań wymagających udział typowo ludzkich procesów poznawczych. Te warunki wewnętrzne kształtują się pod wpływem interakcji genotypu, środowiska i aktywności własnej.

• Wyjaśnienie elementów definicji inteligencji

• Odpowiada mu istniejące zjawisko uzewnętrzniające się zachowaniu inteligentnym. Inteligencja to atrybut człowieka

• Mechanizmy anatomo-fizjologiczne OUN, leżące u podstaw zachowana inteligentnego. Cechy OUN jakość tkanki, szybkość przebiegu procesów nerwowych, mało podatne na zmiany pod wpływem środowiska

• Afektywność to zależność od czynników i przejawia się w działaniu poznawczym - stan fizyczny i psychiczny organizmu, poziom aktywacji, motywacja, wiedza, umiejętności, czynnik środowiskowy.

NA CZYM POLEGA NEUROTYCZNA MIŁOŚĆ WH HORNEY

Sam neurotyk nie jest zdolny do miłości, ale pragnie aby inni go kochali. Jest jednak przekonany, że nie jest godny miłości i nikt nie jest w stanie go pokochać.

Cechy neurotycznej potrzeby miłości:

• KOMPULSYWNOŚĆ - silny lęk doprowadzający do utraty spontaniczności i giętkości. Zdobycie miłości przez neurotyka jest dla niego koniecznością życiową. Jest on w stanie zapłacić za nią każdą cenę, nie zdając sobie z tego sprawy.

• Zazdrość - spowodowana ciągłą obroną przed utratą partnera lun jego miłości

• Domaganie się bezwarunkowej miłości /żądanie miłości, chcą być kochani nawet bez wzajemności/

• Chcą być kochani, ale nie dopuszczają by partner miał z tego jakiekolwiek korzyści

Neurotycy reagują niesłychanie boleśnie na nawet najdrobniejsze formy odrzucenia. Błędne koło neurotyka :lęki-> nadmierna potrzeba miłości-> poczucie odtrącenia w przypadku nie spełnienia tych żądań-> intensywna wrogość-> konieczność wyparcia wrogości w obawie przed utratą miłośći-> napięcie wynikające z niejasnego uczucia wrogości i złości-> wzrost lęku ->wzrost potrzeby bezpieczeństwa

Sposoby zdobywania miłości:

• szantaż

• odwoływanie się do litości

• apelowanie do poczucia sprawiedliwości / neurotycy robią dla innych to, co sami chcieliby uzyskać z wzajemnością

• Rola seksu w neurotycznej potrzebie miłości:

• Przyczyną zwiększonych pragnień seksualnych jest to ze podniecenie i zadowolenie seksualne są ujściem dla lęku i nagromadzonych napięć.

ZACHOWANIE TYPU A

Jest to typ behawioralny agresywnie zaangażowany w stałą walkę, aby osiągnąć coraz więcej w coraz krótszym czasie. Ten typ jest podatny na zawały serca.

Po przeciwnej stronie continuum tej cechy są ludzie o zachowaniu typu B. Pozytywny związek istnieje między typem A a trudnością podejmowania celów i wydajnością pracy.

Ludzi tych cechuje symultaniczny udział w wielu projektach badawczych. Osiągają lepsze wyniki w sytuacjach wymagających wytrwałości, stawiają przed sobą trudniejsze standardy, chcą w życiu więcej osiągnąć, nawet gdy łączy się to z ryzykiem choroby.

POJĘCIE SAMOAKCEPTACJI I SPOSÓB JEGO OKREŚLANIA I JEJ CHARAKTERYSTYKA DLA RÓŻNYCH TYPÓW OSÓB

Pojęcia samoakceptacji dotyczy stosunku samego siebie, czyli zbieżności między ja realnym a ja idealnym. Poziom samoakceptacji mierzy się za pomocą techniki Q-sort, której twórcą jest Stephanson.

Z wysoką samoakceptacją , są związane tylko te pozytywne cechy ja aktualnego, które mają swoje odpowiedniki w ja idealnym.

Jak wykazują badania psychologiczne:

• osoby dobrze funkcjonujące społecznie mają poziom akceptacji w granicach r=0,50 do r=0,60

• jednostki depresyjne i nerwicowe mają wyraźnie obniżone wskaźniki samoakceptacji

• bardzo wysoką samoakceptację stwierdza się często u psychopatów i przestępców oraz osób psychotycznych

MODEL BIG 5

Model Big 5 jest triumfem teorii cech .jego celem jest poszukiwanie wspólnych czynników, zaś produktem wyjścia jest teoria osobowości Cattella.

Czynniki:

• E- ekstrawersja( aktywność, asertywność, energia, gadatliwość,, ufność, hedonizm, umiłowanie życia, duża ekspresja, skłonność do pozytywnych emocji)

• A - zgodność 9 docenianie innych, hojność,uprzejmość, altruizm, uczuciowość, uleganie innym, kłótliwość)

• C- sumienność ( efektywność, planowość, odpowiedzialność,, rzetelność, dokładność, opanowanie, zdolność do odraczania gratyfikacji, wysoki poziom aspiracji, etyczność, wola osiągnięć i działania)

• N- neurotyzm ( lęka, samo obwinianie, drażliwość, wrażliwość, skłonność do negatywnych uczuć, zmienność nastroju, podatność na urazy psychiczne)

• O - otwartość ( szeroki zakres zainteresowań, otwarty umysł,, myślenie niekonwencjonalne, skłonności artystyczne)

Model OCEAN opisuje osobowość pełniej niż model Eysencka. Model PEN nie uwzględnia czynnika O, który może być odwrotnością P wg. Eysencka ; O związane jest ze zdolnościami poznawczymi.

ODRACZENIE GRATYFIKACJI

Jednym z warunków tworzenia planów życiowych jest zdolność do odraczania gratyfikacji. Dollard i Miller stwierdzili, że aby człowiek mógł stworzyć plan, bezpośrednie reakcje instrumentalne, na wewnętrzne popędy i zewnętrzne sygnały muszą być zahamowane.

Wg. Mischela nie można sobie wyobrazić socjalizacji bez uczenia się odraczania gratyfikacji i hamowania impulsów. W wyższej formie odraczanie gratyfikacji polega na narzuceniu sobie przez jednostkę pewnych ograniczeń i stanowi element samokontroli, która wiąże się z siła ego. Umiejętność ta jest również związaną z wiekiem, inteligencją, orientacją na osiągnięcia, odpowiedzialnością społeczną, społecznym przystosowaniem, odpornością na pokusy, wychowaniem i warunkami społeczno - kulturowymi.

Stwierdził on także, iż gdy bodziec pełni funkcję motywacyjną jest bodźcem realnym, zwracanie na niego uwagi wyzwala, u jednostki pragnienie konsumacyjne, dążenie do wejścia w kontakt z nim. W tym wypadku odraczania gratyfikacji jest frustrujące. Gdy zaś bodziec ma funkcję informacyjną, symbolicznej nagrody, to występuje silniejsza tendencja do odraczania gratyfikacji. Nastawienie informacyjne w przeciwieństwie do motywacyjnego,, sprzyja pracy najodleglejszymi celami. Poza tym sprzyja to uniezależnieniu się jednostki od zewnętrznych nagród, rozwoju tzw. ” motywacji wewnętrznej”

W jaki sposób ludzie zaspokajają zapotrzebowanie na stymulację?

Aktywność własna jednostki może stanowić bezpośrednie źródło stymulacji.

1. aktywność fizyczna wywołuje stan pobudzenia w receptorach, który z kolei przekazywany jest do wyższych ośrodków wewnętrznych

• zachowanie reaktywne przejawiające się w reakcjach na określone bodźce powinno być traktowane jako źródło stymulacji oparte na mechanizmie aferentacji zwrotnej

1. czynności wykonawcze same w sobie mają określoną wartość stymulacyjną, ponieważ większość zachowań ludzkich charakteryzuje określone zachowanie emocjonalne

• jednostki wysoko reaktywne - zapotrzebowanie na stymulację jest niskie w porównaniu z osobami nisko reaktywnymi( i odwrotnie)

• wysoko reaktywni przejawiają dużą aktywność w zachowaniu celem której jest uniknięcie stymulacji

• AKTYWNOŚĆ DODATNIA - poszukiwanie stymulacji występuje częściej u jednostek nisko reaktywnych

• AKTYWNOŚĆ UJEMNA - unikanie stymulacji, częściej u wysoko reaktywnych.

Podkreślają znaczenie mechanizmów regulacyjnych stymulacji, w których aktywność odgrywa dużą rolę nazwano to teorią „ regulacyjną teorię temperamentu”

1. Temperament jest ważnym czynnikiem, bo określa on w danym stopniu, czy jednostka preferuje aktywność o wysokiej, czy niskiej wartości stymulacyjnej, aktywność poszukiwania czy też unikania doznań.

OCENA TEORII TYPÓW

Wśród licznych konstytucjonalnych typologii temperamentu największą popularność zdobyły sobie: typologia Kretschmera oraz Sheldona. Są to typologie, wg których cechy temperamentu traktowane jako dziedziczne bądź wrodzone, wiążą się bezpośrednio z różnicami indywidualnymi w budowie ciała - w jego wzroście, wadze i proporcjach.

Konstytucjonalne typologie, z czasem stały się przedmiotem krytyki:

• ignorują rolę środowiska, warunków społecznych w kształtowaniu cech psychicznych jednostki

• typologia Kretschmera jest przede wszystkim typologią ludzi chorych przebywających w warunkach anormalnych, toteż przenoszenie prawidłowości ustalonych dla tej grupy osób na populację ludzi zdrowych jest nieuzasadnione

• wg badań empirycznych weryfikujących słuszności teorii typów nie można przyjąć za uzasadnione i istnieje zbieżność między budową ciała, a określonymi wartościami temperamentu.

OCENA TEORII TYPÓW (SHELDON, KRETSCHMER)

• nadmierny biologizm, nie uwzględnia wpływu środowiska, uczenia się .

• badania przeprowadzone na jednostkach chorych

• uproszczone rzeczywistości, badanie typów idealnych - większość typów to typy mieszane

• poprawność metodologiczna - zawyżone wskaźniki korelacji Sheldon, badania tylko przy mężczyznach u Kretschmera, metoda intuicyjna

• czynniki badań na przestępcami

• niska wartość praktyczna

• opracowane techniki pomiaru ciała

• istnieje związek pomiędzy ciałem a psychiką

POCZUCIE SENSU ŻYCIA

Poczucie sensu życia wiąże się z potrzeba bezpieczeństwa. Nadanie sensu życia łagodzi lęki, brak poczucia sensu życia rodzi natomiast lęk. Wg Bielegkiego ludzie doznają lęku przed unicestwieniem, stąd rodzi się u nich potrzeba nadziei na nieśmiertelność, odczuwają lęk przed nieistnieniem dobroci, który rodzi potrzebę wiary w istnienie przyjaźni i miłości. Podobne stanowisko wyrażał Obuchowski, który poszukiwanie sensu życia traktuje jako podstawowe dążenie człowieka. Uważał on, iż jest on niezbędnym warunkiem normalnego funkcjonowania człowieka i maksymalnego wykorzystania przez niego własnych możliwości. Wysoki poziom poczucia sensu życia przejawiają osoby o intensywnej postawie prorelgijnej.

Pojęcie normy jest pojęciem szerszym od zdrowia psychicznego, gdyż nie wszystko co chore, jest nienormalne. Istnieje kilka podejść do normalności:

• podejście statystyczne - wszystko co przeciętne jest zdrowe

• kryterium relatywistyczne - kulturowe - punktem odniesienia jest kultura. To ona określa formy zdrowe i chore.

• Przystosowanie ogólno biologiczne - podstawowe funkcje organizmu człowieka i każde nieprzystosowanie jest objawem nienormalności ( podejście redukcjonistyczne)

• Koncepcja samourzeczywistniania - normą psychiczną jest, gdy występuje dążenie do rozwoju.

STYL DZIAŁANIA W WARUNKACH NATURALNYCH

• badania dotyczące wzajemnych stosunków między reaktywnością a stylem działania

• osoby wysoko reaktywne wykonały dwa razy więcej pracy przy czynnościach pomocniczych niż jednostki nisko reaktywne

• czas poświęcony na wykonanie czynności pomocniczych jest dwukrotnie dłuższy niż u osób wysoko reaktywnych

• zarówno ilość jak i czas trwania czynności pomocniczych wzrasta wraz ze wzrostem poziomu reaktywności

• poziom reaktywności jednostki odgrywa istotną rolę na współwyznaczaniu funkcjonalnej struktury czynności zawodowych

• efektywność pracy nie zależy od poziomu reaktywności

• Badania Cynnes - brak różnic między osobami wysoko reaktywnymi a nisko reaktywnymi pod względem efektywności i czasu uczenia się.

SIŁA EGO WB BARRONA

• dobre funkcjonowanie pod względem zdrowotnym

• swobodny i spontaniczny kontakt z otoczeniem

• zdolność do korygowania swoich poglądów

• wysoka tolerancja na sprzeczne doświadczenia

• wysokie poczucie realizmu

• wytrwałość w realizacji celów

• sprzyja osiągnięciom zawodowym

• brak silnych lęków

NIEZGODNOŚĆ W OBRĘBIE JA HIGGINSA

Higgins jest jednym z twórców teorii niezgodności w obrębie „ja”, która pozwala przewidywać emocje związane z określoną formą rozbieżności w obrębie własnej osoby

Wyróżnia 2 typy rozbieżności

• rozbieżność ja aktualne i ja realne

• niezgodność ja aktualne, ja powinnościowe

Z rozbieżnością pierwszego typu wiążą się emocje: zniechęcenia, przygnębienia, smutek, depresja / nieosiągnięcie zamierzonych celów/.Rozbieżność drugiego typu związana jest z następującymi emocjami: podniecenie, napięcie, obawa, lęk.

CATTEL - ZWIĄZEK MIĘDZY ZDOLNOŚCIAMI A PROCESAMI MOTYWACYJNYMI

Wg Cattella na ukształtowanie się uzdolnień poza zdolnościami, istotny wpływ mają także czynniki motywacyjne, przede wszystkim zainteresowania. Zainteresowania dynamizują i ukierunkowują czynności poznawcze oraz działanie jednostki. Powodują, że człowiek łatwiej spostrzega i zapamiętuje określenia. Człowiek częściej mówi i myśli na tematy z nimi związane, chętniej podejmują pewne działania. Sprzyja to zdobywaniu wiedzy z określonej dziedziny i kształtowaniu się pewnych umiejętności.

W początkowym okresie badań nad zainteresowaniami , że związek ten jest bardzo silny. Zakładano, że wrodzone zdolności prowadzą do sukcesów i uczucia co rodzi zainteresowanie ćwiczeniem czynności, które doprowadziły do tego uznania. D.Super doszedł do wniosku iż związek ten jest dość luźny. Zdolności są tylko jedną z wielu przyczyn zainteresowań.

Internetowa Baza Pomocy Studentów Psychologii - psychol

www.psychobaza.prv.pl

Odwiedź nas!

---