1. Skład płynów w organiźmie SÓD(Na+) 142(135-145) mEg/l,146,5 mEg/l ,10 mEg/l POTAS(K+) 4(3,5-5)- 4-160 WAPŃ(Ca) 5(4,3-5,3)-2,5-2 MAGNEZ(Mg) 2, - 2 - 26 CHLOR(Cl) 101(101-106) -113 - 3 WODOROWĘGLANY 26(24-30) - 31 - 10 BIAŁKA 70 g/l (60-84)-1,5-3 g/l- 200-300 g/l SUMA KATIONÓW 153 - 155 - 198 SUMA ANIONÓW 153 - 155 - 198 Struktura komórki.Rola organelli komórkowych. KOMÓRKA- elementarna jednostka życia, najmniejsza strukturalna i funkcjonalna jednostka organizmu żywego, zdolna do podstawowych procesów życiowych( metabolizm, wzrost i różnicowanie, rozmnażanie-proliferacja). Struktura komórki: -jądro komórkowe-zawiera info.genetyczną DNA -cytoplazma(cytoza) -mitochondrium -siateczka śródplazmatycznagładka i szorstka(RE) -aparat Golgiego -pęcherzyki wydzielnicze -lizosomy -drobiny tłuszczowe -błona komórkowa(plazmolemma) ROLA ORGANELLI KOMÓRKOWYCH:
Aparat Golgiego- przeprowadza syntezę, przechowuje niektóre substancje
6. Podczas tej fazy procesy biosyntezy w komórce, które uległy znacznemu zwolnieniu w fazie M, zostają podjęte na nowo i w większym stopniu. W fazie tej dochodzi do syntezy różnych enzymów potrzebnych głównie do replikacji DNA w fazie S. Czas trwania fazy G1 jest znacznie zróżnicowany, nawet w pomiędzy różnymi komórkami tego samego gatunku. Faza S Kolejna faza S (z ang. synthesis - synteza) rozpoczyna się wraz z rozpoczęciem syntezy DNA, natomiast kiedy kończy się, wszystkie chromosomy są zreplikowane, tzn. każdy chromosom ma 2 siostrzane chromatydy. Dlatego też podczas tej fazy ilość DNA w komórce zostaje podwojona, mimo że ploidalność komórki pozostaje ta sama. Tempo syntezy RNA i białek w tej fazie jest niskie. Wyjątek stanowi produkcja histonów, która w większości odbywa się w fazie S. Czas trwania tej fazy jest zazwyczaj względnie stały w komórkach tego samego gatunku. Faza G2 Komórka wchodzi następnie w fazę G2, która trwa, dopóki komórka nie rozpocznie mitozy. Ponownie w tej fazie znacząco zwiększa się synteza białek, głównie tubuliny, celem wytworzenia mikrotubul - składnika wrzeciona podziałowego niezbędnego w procesie mitozy. Zahamowanie syntezy białka w fazie G2 uniemożliwia komórce odbycie mitozy. Faza G0 Termin "postmitotyczny" odnosi się niekiedy zarówno do komórek w fazie spoczynku, jak i komórek starzejących się. Niedzielące się komórki u wielokomórkowych organizmów eukariotycznych generalnie wchodzą w fazę G0 z fazy G1 i mogą pozostawać w tej fazie spoczynkowej przez długi okres czasu, możliwe że i na zawsze, jak to często bywa w przypadku neuronów. Jest to bardzo powszechne wśród komórek, które są w pełni zróżnicowane. Starzenie się komórki jest stanem, który występuje w odpowiedzi na uszkodzenie lub zniszczenie DNA, które mogłoby uczynić potomstwo komórki niezdolnym do życia. Jest to często biochemiczna alternatywa dla samozniszczenia tak uszkodzonej komórki przez apoptozę. Niektóre typy komórek w dojrzałym organizmie, np. komórki parenchymalne (miąższowe) wątroby i nerek, wchodzą w fazę G0 w sposób na wpół trwały i mogą zostać pobudzone do ponownych podziałów tylko w bardzo szczególnych przy okolicznościach. Inne komórki, np. komórki nabłonkowe, kontynuują dzielenie się przez okres całego życia organizmu
11.do wnętrza zmienia potencjał z -70mV do -55mV (aktywacja sodowa). Przepuszczal dla jonow Na + wzrasta nawet o kilkaset razy w porownaniu do stanu spoczynku. Jest to aktywacja sodowa. Jest to proces krótki, i jeśli spadek pot jest wyraźny zaczyna się inaktywacja sodowa i zaczyna występować aktywacja potasowa. Aktywacje te odpowiedzialne SA za faze repolaryzacji (powrót ujemnego pot. kom.). Repolaryzacja kończy powstanie pot. Czynnościowego. W kom jest więcej jonów sodu niż jonów potasu, ale jest to regulowane przez pompe sodowo-potasową. „Prawo wszystko albo nic” - mowi ona nam , ze bodziec progowy wywoluje w kom pobudz max. Na bodzce podprogowe komorki reaguja tylko depolaryz . nie pojawia się potencjal czynnościowy, a na rozne bodzce nadprogowe odpowiadaja pot czynn o jednakowej amplitudzie. Zgodnie z tym prawem pot czynn albo wyst albo nie pojawia się wogole; Czynność i rodzaje synaps SYNAPSA - anatomicznie wyspecjalizowane złącze do przewodzenia stanu czynnego pomiędzy dwoma neuronami, lub pomiędzy neuronem i komórką nieneuronową (np. mięśniową, gruczołową) Aktywność elektryczna neuronu przedstykowego wpływa poprzez synapsę na pobudliwość drugiego neuronu albo wzmagając pobudliwość tego neuronu (synapsa pobudzająca) albo ją hamując (synapsa hamująca). Każda synapsa składa się z: • Elementu przedstykowego (presynaptycznego) • Szczeliny synaptycznej • Elementu pozastykowego (postsynaptycznego) Synapsy ze względu na swoje umiejscowienie dzielą się na: •Nerwowo-nerwowe W zależności od lokalizacji na neuronie odbierającym wyróżnia się cztery rodzaje synaps: • Aksono-dendryczne; pomiędzy zakończeniem aksonu, a dendrytem • Aksono-somatyczne; pomiędzy zakończeniem aksonu, a ciałem neuronu • Akso-aksonalne; pomiędzy zakończeniem jednego aksonu, a aksonem innego neuronu • Pomiędzy dendrytem jednego i dendrytem innego neuronu (bezaksonowego) • Nerwowo-mięśniowe Ze względu na rodzaj przekaźnictwa synapsy możemy podzielić na: • Elektryczne - potencjał czynnościowy wędrujący do zakończeń aksonu wywołuje lokalne prądy depolaryzujące błonę postsynaptyczną (koneksony), przewodnictwo w tych synapsach jest
16. tylno boczne wzgórza- zakręt zaśrodkowy płata ciemieniowego. Informacje pochodzące z receptorów ciepła zimna i bólu dochodzą do kory czuciowej nieco innymi drogami. Aksony neuronów czuciowych nie wstępują w istocie białej rdzenia kręgowego ale pobudzają na drodze synaptycznej komórki nerwowe zlokalizowane w rogach tylnych istoty szarej Są to neurony macierzyste dla dróg rdzeniowo- wzgórzowych:przedniej i bocznej. Ich aksony krzyżują się w rdzeniu kręgowym i wstępują w przeciwstronnych sznurach przednich i bocznych przez pień mózgu do jądra brzusznego tylno -bocznego wzgórza a stamtąd do zakrętu zaśrodkowego płata ciemieniowego kory mózgu. SKRÓT rdzeń kręgowy- droga rdzeniowo wzgórzowa przednia i boczna- jądro brzuszne tylno-boczne wzgórza- zakręt zaśrodkowy płata ciemieniowego. Słuch Receptory słuchu: Właściwe receptory słuchu znajdują się w narządzie spiralnym ślimaka (Cortiego) w uchu wewnętrznym. Ślimak (kanał kostny) sklada się z 3 części: - Schody bębenka - zewnętrzny obwód, wypełniony przychlonką - Schody przedsionka - wewnętrzny obwód, wypelniony przychlonką - Przewód ślimakowy - rozdziela schody bębenka od schodów przedsionka. Leży w nim narząd spiralny Cortiego. Jest wypelniony śródchłonką Narząd spiralny Cortiego - leży na błonie podstawnej i zawira liczne kom podporowe i ułożone w rzędy komórki zmysłowe włoskowate (1 rząd kom włoskowatych wewnętrznych i 3 rzędy zewnętrznych). Rzęski na szczycie tych komórek łącza się blona nakrywkową, a na podstawie komórki włoskowatej wewnętrznej znajduje się zakończenie dendrytów dwubiegunowych neuronów czuciowych, w których wywoływane sa impulsy biegnące dalej w drodze słuchowej. Fala akustyczna dociera z powietrza do przewodu słuchowego zewnętrznego i wywołuje drgania błony bębenkowej. Drgania sa przenoszone na kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko). Drgania przechodzą przez okienko owalne i łączą się ze schodami przedsionka, wywołując drgania powodujące odkształcenie się w blonie podstawnej w określonym miejscu. I przemieszczenie określonej grupy kom wloskowatych. To prowadzi do odkształcenie ich rzęsek połączonych z błona nakrywkową. Ugięcie rzęsek w w jednym kierunku powoduje
21.trzech części: współczulnej(sympatycznej, piersiowo- lędźwiowej), przywspółczulnej(parasympatycznej, czaszkowo- krzyżowej) oraz enterycznej. Układ współczulny i przywspółczulny działają wobec siebie antagonistycznie, a wiele narządów wewnętrznych jest unerwianych przez oba układy jednocześnie. Układ współczulny składa się z części przedzwojowej i pozazwojowej. Ciała komórek neuronów przedzwojowych położone są w istocie szarej pośredniej segmentów C8- L3 rdzenia kręgowego, gdzie tworzą tzw. róg boczny. Aksony tych nerwów opuszczają rdzeń kręgowy korzeniami brzusznymi i tworząc gałęzie łączące białe, dochodzą do zwojów pni współczulnego, położonego obustronnie wzdłuż kręgosłupa. Zwoje tworzące pień współczulny są połączone ze sobą. Wyróżnia się3-4 zwoje szyjne, 11-12 piersiowych, 3-4 lędźwiowe, 4-5 krzyżowych i 1 nieparzysty zwój guziczny. Włókna przedzwojowe tworzą synapsy w kilkunastu neuronach znajdujących się w tych zwojach, mogą też wstępować lub zstępować w obrębie pnia do dalszych zwojów. Część aksonów tych włókien nie tworzy synaps w obrębie pnia współczulnego, ale dochodzi do zwojów znajdujących się w splotach autonomicznych unerwiających narządy klatki piersiowej, jamy brzuszne, i miednicy oraz narządy płciowe. Włókna pozazwojowe przez gałęzie łączące szare, łączą się z nerwami rdzeniowymi i dochodzą do efektorów. Serce unerwiane jest przez włókna pozazwojowe tworzące nerwy sercowe i splot sercowy. Głowa jest unerwiona przez pozazwojowe włókna współczulne ze zwoju szyjnego górnego.Główne transmitery tego układu to acetyliholina i noradrenalina. Do części cholinergicznej zalicza się neurony przedzwojowe unerwiające gruczoły potowe i kończące się w naczyniach krwionośnych mięśni szkieletowych(rozszerzają te naczynia). Niekiedy występują też zakończenia uwalniające dopaminę, a niektóre włókna przedzwojowe wydzielają hormon uwalniający gonadotropinę. Do części noradrenergicznej należą pozostałe współczulne neuronów współczulnych. Modyfikacją zwojowych neuronów współczulnych są także komórki rdzenia nadnerczy, które pod wpływem pobudzenia uwalniają adrenalinę i noradrenalinę. Wyładowania w części noradrenergicznej pojawiają się w sytuacjach stresowych i stwarzają warunki wewnętrzne organizmu do przeciwdziałania zagrożeniom(rozszerzanie źrenicy, przyśpieszenie akcji
26. Podczas skurczu powstają wiązania pomiędzy miofilamentami aktynowymi i miozynowymi powodujące przesuwanie się tych miofilamentów względem siebie. Pobudzenie wywołane dzięki czynności płytki ruchowej rozchodzi się wzdłuż błony włókna mięśniowego i wnika w głąb przez system kanalików T znajdujących się na pograniczu między prążkiem A i I. Kanaliki T opasują każde włókienko mięśniowe. Kanaliki poprzeczne sąsiadujące ze zbiornikami brzeżnym, w których zmagazynowane są jony Ca2+. Kanalik T z dwoma sąsiadującymi zbiornikami brzeżnymi tworzy triadę mięśniową. Zbiorniki brzeżne tworzą główną część siateczki śródplazmatycznej, która podczas rozkurczu wychwytuje i magazynuje jony wapnia. Pobudzenie z błony kanalika T przynosi się na zbiorniki brzeżne, co powoduje uwalnianie jonów Ca2+ do sarkoplazmy. Jony wiążą się z troponiną co powoduje zmianę przestrzennego kompleksu troponin i tropomiozyny, a w efekcie odsłonięcie miejsc wiążących miozynę na cząsteczkach aktyny. To prowadzi do powstania mostka tworzonego przez główkę miozynową odstająca od miofilamentu grubego. Mostek jest strukturą dynamiczną dlatego w czasie skurczy zmienia swój kształt i położenie. Każda główka zawiera 2 miejsca wiążące aktynę. W czasie skracania mięśnia aktywne główki miozynowe „kroczą” po miofilamencie cienkim, tworząc naprzemienne w jednym lub drugim miejscu wiążącym aktynę połączenie z kolejnymi cząsteczkami aktyny, położonymi coraz bliżej linii Z. W konsekwencji następuje przesuwanie się(ślizganie) główki miozynowej wzdłuż miofilamentu cienkiego. Proces ten odbywa się w obrębie wielu jednostek. Pod wpływem wzrostu siły skurczu miofilamenty aktynowe w coraz większym stopniu są wciągane pomiędzy miozynowe. Skurcz to proces wymagający energii, która pochodzi z hydrolizy ATP. Odbywa się to dzięki enzymatycznemu oddziaływaniu ATPazowych miejsc na główce miozyny, do której dołącza się cząsteczka ATP. Struktura mięśnia sercowego 1-położenie, budowa zew Serce jest mięśniem poprzecznie prążkowanym, leży w śródpiersiu przednim, od przodu sąsiaduje z mostkiem od tyłu z przełykiem od dołu z przeponą a z boków z opłucnymi śródpiersiowymi. Leży asymetrycznie na wyso.2-6 żebra.W sercu wyróżniamy podstawę , koniuszek, oraz powierzchnię mostkowo-żebrową, tylno-dolną i płucną która łączy obie pow. Tworząc brzeg prawy i lewy. Oś długa serca ma potrójnie 31.wartość ciśnienia rozkurczowego w aorcie i tętnicy płucnej tj.odpowiednio 80mm Hg i 10 mm Hg. Wtedy otwierają się zastawki półksiężycowate i rozpoczyna się kolejna faza cyklu-faza wyrzutu. Faza wyrzutu- miocyty ścian komór serca skracają się, krew z lewek komory tłoczona jest do aorty, a z prawej komory do tętnicy płucnej i objętość krwi w komorach maleje. Prędkość skracania miocytów jest największa na początku fazy wyrzutu i maleje w miarę jej trwania . prędkość skracania miocytów odpowiada prędkości przepływu krwi komór do tetnic. Z chwillą gdy prędkość przepływu krwi z komór do tętnic osiągnie wartość równą zeru odwraca się gradient ciśnien pomiędzy każdą z komór a odpowiednią tętnicą. Tendencja krwi do cofnięcia się do komór powoduje zamkniecie zastawek półksiężycowatych aorty i tętnicy płucnej. Kończy się faza wyrzutu a rozpoczyna się faza rozkurczu izowolumetrycznego. 1.objętość krwi tłoczonej podczas fazy wyrzutu przez każdą z komór do odpowiedniej tętnicy nazywa się objętością wyrzutową serca(SV) Srednio objętość wyrzutowa każdej z komór wynosi od 60-80ml. 2. stosunek objętości wyrzutowej serca do objętości późnorozkurczowej nazywa się frakcją wyrzutu. W spoczynku frakcja wyrzutu wynosi ok.60% 3. Objętość krwi pozostajaca w komorach serca po zakończeniu wyrzutu nazywa śię objętością zalegającą a objętość każdej z komór determinowaną tą objętością krwi-objętością późno skurczową. W fazie rozkurczu izowolumetrycznego zastawki półksiężycowate i zastawki przedsionkowo-komorowe SA zamknięte, a objętość krwi w komorach nie ulega zmianie. Postępujący rozkurcz miocytów ścian komór a tym samym postępujące zmniejszenie się napiecia, skutkuje postępującym zmniejszeniem ciśnienia krwi zawartej w komorach serca. Z chwila kiedy ciśnienie krwi w komorach stanie się niższa niż ciśnienie krwi w przedsionkach otwieraja się zastawki przedsionkowo-komorowe i rozpoczyna się faza wypełniania komór. Bezpośrednio po otwarciu zastawek przedsionkowo -komorowych krew stosunkowo szybko wpływa z przedsionków do komór. Przyczyną tego szybkiego wypełniania komór jest zarówno różnica ciśnienia krwi pomiędzy komorami a przedsionkami, jak i duża podatność mięśnia sercowego w czasie rozkurczu serca. Z powodu dużej rozkurczowej podatności mięśnia sercowgo łatwo rozciągające się ściany komór, na początku fazy późnego rozkurczu stwarzają niewielki opór i napływ krwi do 36. Wazopresyna(hormon antydiuretyczny,ADH): reguluje wydalanie wody, działa w nerkach na kanaliki zbiorcze, działa również jako czynnik kurczący naczynia krwionośne. Wydzielanie tego hormonu (ADH) kontrolowane jest przez dwa czynniki: osmalność osocza i objętość krwi. Wydzielanie ADH wzrasta też np. w czasie krwotoku. Troksyna(T4),Trijodotyronina(T3): zwiększenie zużycia tlenu, zwiększanie wytwarzania ciepła, wpływ na metabolizm białek, węglowodanów, tłuszczy, wpływ na układ krążenia, nerwowy, kostny oraz wzrost. Hormony te są regulowane przez hormon przysadki (TSH). Parathormon(PTH): reguluje go stężenie wapnia zjonizowanego w osoczu, spadek wapnia we krwi powoduje wzrost PTH. PTH powoduje resorpcję wapnia w nerkach, wchłanianie zwrotne wapnia, zwiększa też tworzenie aktywnej formy witaminy D, zwiększa wydalanie fosforanu z moczem. Kalcytonina: głównym stymulatorem wydzielania jej jest wzrost stężenia jonów wapnia we krwi, zwiększa też wydalanie wapnia z moczem, funkcja fizjologiczna polega na obniżeniu podwyższonego stężenia wapnia we krwi po posiłkach. Witamina D: nie jest aktywna biologicznie, transportowana do wątroby gdzie ulega przekształceniu w Kalcydiol. Duże dawki Wit. D mogą spowodować hiperkalcemię i prowadzi do zatrucia, niedobór- krzywicę. Aldosteron: kompleks aldosteron-receptor zwiększa w jądrze komórkowym tworzenie mRNA odpowiedzialnego za syntezę białek przenoszących Na+, ma zdolność wiązania kortyzolu; w kanalikach dalszych zwiększa resorpcję jonów sodu, a zwiększa wydalanie jonów potasu i wodorowych Kortyzol: działa na jadro komórkowe w którym powoduje transkrypcję fragmentów DNA i wytwarzanie mRNA; wzmaga katabolizm białek, stymuluję glukoneogenezę i glikogeneze w wątrobie, ma przeciw insulinowe działanie w tkankach, umożliwia aktywacje lipolizy, zwiększa ilość krwinek czerwonych, hamuje reakcje immunologiczne Aminy katecholowe: wytwarzane przez rdzeń nadnerczy: adrenalina, noradrenalina, dopamina; adrenalina podnosi ciśnienie skurczowe, obniża rozkurczowe; noradrenalina zwiększa i skurczowe i rozkurczowe- prowadzi do odruchowego zwolnienia częstości skurczów serca; tzw. układ pracy i walki: hormony mobilizowane sytuacjami stresującymi, wysiłkiem fizycznym itp.
41. Podstawowe mechanizmy homeostazy, euhydratio, izohydria. Mechanizmy utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej. Środowiskiem wewnętrznym dla komórek ustroju jest płyn przestrzeni pozakomórkowej(EFC).Część tego płynu-osocze, mieści się w układzie naczyniowym i wraz z krwinkami stanowi objętość krwi krążącej(BV). Homeostaza-stałość środowiska wewnętrznego ustroju, wyraża się dążeniem do urzymania w wąskich granicach trzech podstawowych wielkości fizykochemicznych; - temperatury(izotermia) - objętości(euhydratio, normowolemia) - ciśnień i stężeń (izoosmia, izojonia) Izotermia- wysiłki fizyczne zaburzają homeostazę energetyczną, ponieważ wraz ze wzrostem obciążenia zwiększa się tempo produkcji ciepła.Ustrój uruchamia reakcje termoregulacyjne. Euhydratio- prawidłowe nawodnienie organizmu, w przedziale wew.kom. mieści się 28L wody, a 14L w przedziale pozakomórkowym. Dehydratio(odwodnienie) - zmniejszenie zawartości wody w obu przedziałach ustrojowych-objaw-m.in.wzrost osmoralności moczu powyżej 850 mOsm Izohydria- utrzymanie w poszczególnych przedziałach płynowych ustroju stałości stężeń jonów wodorowych Izoosmia- zachowanie podobieństwa ciśnień osmotycznych pomiędzy pomiędzy przedziałami płynowymi ustroju. Izojonia- utrzymanie stałości składu jonowego. Stan równowagi kwasowo-zasadowej ustroju ocenia się na podstawie łatwiej dostępnych zewnątrzkomórkowych parametrów tej równowagi we krwi żylnej, tętniczej albo w arterializowanej krwi włośniczkowej. Arterializacja-polega na ocieplaniu fragmentu ciała bezpośrednio przed nakłuciem i pobraniem krwi do kapilary. IZOMETRIA: wymiana ciepla między organizmem a otoczeniem, odbywa się ona na 4 sposoby: Konwekcja plyny i gazy: od temp niższej do wyższej, ciepło będzie przesuwało się do warstw płytszych Przewodzenia:zalezy od roznicy temp pomiedzy pow. Pozostajacymi w bezp kontakcie. Promieniowania: emitowanego nie tylko przez slonce i urzadzenia ale także przez pow ciala; Parowanie potu: odgrywa głowną rolę w eliminacji ciepła zarówno ptzy obciążeniu cieplem egzogennym i endogennym.
46. produkcji hormonów, enzymów, przeciwciał, wchodzi w skład kolagenu - Metionina: odtruwa wątrobę oraz odbudowuje hepatocyty i nefrocyty, wspomaga leczenie reumatyzmu oraz toksemii (pojawienie się toksyn w ciąży) działa korzystnie na układ trawienny, wzmacnianie mięśni, włosów oraz kości - Fenyloalanina: wspomaga leczenie depresji, zaników pamięci i otyłości uczestniczy w biosyntezie kolagenu (podstawowe białko włókniste) zmniejsza ból pochodzenia migrenowego, zapaleniu stawów oraz menstruacyjnego - Tryptofan: zapobiega nadpobudliwości u dzieci, stresowi, chroni serce reguluje przemianę materii, wpływa na sekrecję hormonów wspomagających syntezę witaminy B6 oraz niacyny jest przekształcany w serotoninę oraz melatoninę, a także neuroprzekaźniki (uczestniczą w przekazie impulsów nerwowych) - Treonina: współ uczestniczy w syntezie kolagenu oraz elastyny, a także reguluje gospodarkę wątrobową i reguluje równowagę białkową - Walina: działa pobudzająco reguluje metabolizm mięśni, odbudowuje tkanki i reguluje równowagę azotową - Alanina: źródło energii oraz regulator poziomu cukru we krwi, uczestniczy w szlakach metabolicznych glukozy - Aspargina: uczestniczy w procesach metabolicznych układu nerwowego, wpływa na stan umysłowy, zdenerwowanie bądź spokój - Kwas asparaginowy: chroni organizm przed samo atakiem immunologlobin, uczestniczy w przemianie węglowodanów na energię w mięśniach - Cytrulina: wspomaga układ immunologiczny, współuczestniczy w produkcji energii organizmu, detoksykacja wątroby z pochodnych amoniaku - Cysterna: wspomaga porost włosów, chroni przed toksycznym działaniem alkoholu oraz papierosów - Glutamina: stymuluje pamięć, koncentrację oraz prawidłowe działanie aktywności umysłowej - Kwas glutaminowy: uczestniczy w metabolizmie układu immunnologicznego oraz w wytwarzaniu energii i funkcjonowaniu mózgu - Glicyna: przeciwdziała zwyrodnieniom mięśni, ponieważ dostarcza kreatyninę uczestniczy w syntezie erytrocytów, dostarczaniu aminokwasów, w biosyntezie glukozy oraz keratyny (odpowiedzialnych za produkcję energii) - Histydyna: uczestniczy w syntezie erytrocytów i leukocytów, składnik tkanek organizmu
|
2. stężeń,dyfuzja ułatwiona-fruktoza,pentoza,d-ksyloza,mocznik,aminokwasy) uniport-transport 1 subst.(cukry,mocznik) symport- -//- 2 subst.(cukry,aminokw.,jony) antyport- -//- 2 subst.w przeciwnym kierunku - transport aktywny(wymaga nakładu ATP;przeciw gradientowi steżeń,glukoza,galaktoza,witaminy) endocytoza(do kom.)duże peptydybiałkowe egzocytoza(z kom.) kanały jonowe-białko pompy jonowe;atepoza;ATP -->ADP -osmoza- dyfuzja cz. wody przez otwarte kanały jonowe(od wyższego stężenia do niższego) -pompy jonowe -endocytoza i egzocytoza Kanały jonowe -przewodzą z gradientem stężeń powodowac będą zmiany,mają zdolność zamykania i otwierania się;otwieranie m.in. za pomocą bodźca Kanały jonowe- są wielocząstkowymi białkami tunelowymi błon komórkowych i wewnątrzkomórkowych, poprzez które odbywa się przepływ jonów zgodnie z gradientem stężeń i potencjałów. W transporcie przez błony zasadniczym mechanizmem napedowym generującym gradienty chemiczne i elektrochemiczne są pompy jonowe.Zadaniem kanałów jonowych jest natomiast kontrola optymalnej dla komórki wartości potencjału elektrycznego lub różnicy stężeń przez błonę, w której są zlokalizowane. Komórki glejowe uczestniczą w przetwarzaniu info. i przewodzeniu sygnałów lecz pełnią funkcje pomocniczą. Dzieli się je na makroglej i mikroglej. w skład makrogleju wchodzą astrocyty-pełnią funkcje podporową, odżywcza, tworzą wokół naczyń krwionośnych bariere chroniąca przed przedostaniem się nieporzadanych czynników , regulują stężenie jonów potasu w płynie pozakomórkowym, wpływaja na efektywność działania synaps nerwowych. Oligodendrocyty wytwarzają mieline i tworzą osłonki wokół włókien nerwowych. Ich odpowiednikiem w obwodowym układzie nerwowym SA komórki schwanna oligoden. Odgrywają role w procesach regeneracji włókien nerwowych po uszkodzeniach. Mikroglej to komórki żerne (fagocyty) usuwają uszkodzone i obumarłe komórki uaktywniają się w przypadku urazów zakażeń, chorób(Parkinson, alzheimer, AIDS). Budowa neuronu; ciało komórkowe, dendryty, akson z zakończeniami presynaptycznymi, zewnętrznie granice neuronu wyznacza błona komórkowa plazma lemma. Ciało komórkowe zawiera jadro
7. mechanizmowi usuwane są zużyte lub uszkodzone komórki. Można ją przyrównać do zaplanowanego samobójstwa komórki w organizmie wielokomórkowym mające na względzie dobro całego organizmu. W odróżnieniu od martwicy (określanej także mianem nekrozy), gdzie dochodzi do uszkodzenia jakimś zewnętrznym czynnikiem, apoptoza jest zjawiskiem naturalnym w rozwoju i życiu organizmów; mimo tego wykazano, że niektóre patogeny mogą wpływać na indukcję tego procesu, dotyczy to głównie wirusów, a także niektórych bakterii takich jak np. Helicobacter pylori. Apoptoza, w odróżnieniu od nekrozy, polega na kurczeniu się komórki poprzez utratę wody. Po różnorodnie przebiegającej fazie inicjacji apoptozy zachodzi faza egzekucji zależna od enzymów proteolitycznych z grup kaspaz. Szybkie zmiany w jądrze komórkowym mają charakter zorganizowany - chromatyna jądrowa ulega kondensacji, a DNA zostaje pocięte przez endonukleazy. DNA apoptycznej komórki dzieli się na fragmenty wielkości około 180 par zasad i ich wielokrotności. Następuje dezintegracja cytoszkieletu. Komórka apoptyczna zaokrągla się, traci kontakt z podłożem, rozwijają się na jej powierzchni liczne uwypuklenia. W procesie apoptozy organelle komórkowe pozostają jednak nienaruszone. Są one usuwane z komórki wraz z fragmentami chromatyny w tzw. ciałkach apoptycznych, pęcherzykach powstałych w wyniku zmian w strukturze błony komórkowej. W większości przypadków są one następnie fagocytowane przez komórki żerne. Wyjątkiem są np. ciałka apoptyczne soczewki oka, które zawierają zamiast cytoplazmy z organellami białko krystalinę. Apoptoza nie wywołuje stanu zapalnego i dotyczy pojedynczych komórek. 12. dwukierunkowe • Chemiczne - mitochondria i pęcherzyki synaptyczne + cały zestaw enzymów niezbędnych do syntezy neurotransmitera wytwarzane są w ciele komórki i stąd wędrują wzdłuż aksonu ortodromowo do jego zakończeń na zasadzie transportu aksonalnego Neurotransmitery Substancja, której przypisuje się funkcje neurotransmitera musi spełniać następujące kryteria: • Powstaje w neuronie i jest gromadzona w elementach presynaptycznych w puli wolnej w cytoplazmie i w puli związanej w pęcherzykach synaptycznych • Jest uwalniana przy wzroście stężenia jonów wapnia w wyniku depolaryzacji zakończenia presynaptycznego • Działa na komórkę postsynaptyczną jako ligand i za pośrednictwem receptorów otwiera związane z nim jonowe białkowe kanały powodując depolaryzację lub hiperpolaryzację błony postsynaptycznej • Ulega szybko inaktywacji w rejonie synapsy przez odpowiednie enzymy, przez wychwyt neuronalny poprzez specyficzne receptory lub na drodze dyfuzji poza obręb synapsy • Działanie tej substancji może być znoszone przez odpowiednie związki antagonistyczne blokujące jej syntezę, uwalnianie lub działanie na receptory w błonie postsynaptycznej • Podanie tej substancji w pobliżu synapsy powinno dawać podobne odpowiedzi, jak stymulacja neuronu, który ją uwalnia. NEUROTRANSMITERY: Do najbardziej znanych neurotransmiterów występujących w układzie nerwowym należą: ACETYLOCHOLINA (Ach) - neurony cholinergiczne NORADRENALINA (NA) - neurony adrenergiczne DOPAMINA - neurony dopaminergiczne A po za tym kwas γ-aminomasłowy (GABA), serotonina, histamina, kwas glutaminowy, kwas asparaginowy, glicyna i tauryna Czynność i rodzaje synaps Ze względu na efekt wywoływany przez neuromediator synapsy można podzielić na: Pobudzające - neurotransmiter (acetylocholina, noradrenalina, serotonina, dopamina) powoduje otwarcie kanałów sodowych i napływ sodu do komórki co prowadzi do depolaryzacji błony postsynaptycznej i powstawania postsynaptycznego potencjału pobudzającego (EPSP) Hamujące - neurotransmiter (GABA, glicyna, somatostatyna, alanina, prostoglandyny) wywołuje otwarcie kanałów potasowych i chlorowych, ucieczka potasu i napływ chloru do komórki wywołuje 17. depolaryzację, dzięki której jest wydzielany neurotransmiter, pobudzający wolne zakończenia dendrytów neuronow czuciowych. Bodziec biegnie do ciał komórek leżących w zwoju spiralnym, na dnie przewodu słuchowego wewnętrznego, a ich aksony tworą część ślimakową nerwu przedsionkowo - ślimakowego. Impuls biegnie do jader ślimakowych brzusznych i grzbietowych (granica mostu i rdzenia przedłużonego). Dalej biegnie przez jądro górne oliwki, jądra ciała czworobocznego wstęgę boczną, jądra we wzgórkach dolnych blaszki pokrywy w śródmózgowiu stamtąd do cial kolankowatych przyśrodkowych we wzgórzu, aksony tworzą promienistość słuchową, która kończy się w placie skroniowym kory mózguw zakręcie skroniowym górnym (pole 41 Brodmanna) Węch W nabłonku węchowym znajduja się ko mórki receptorowe, podporowe i gruczoły wydzielające śluz. Zidentyfikowano także bialko (OBP) które wiąże substancje zapachowe. Komórki receptorowe sa kom. Dwubiegunowymi, których dendryty dochodzą do pow błony śluzowej i tworzą kolbki zakończone kilkoma rzęskami. Na rzęskach znajdują się receptory blonowe, specyficzne dla określonych związków chemicznych. Połączenie substancji z receptorem błonowym, powoduje pobudzenie komórki. Aksony ich (nerwy węchowe) biegną przez otwór w blaszce sitowej do opuszki węchowej, gdzie tworzą synapsy w kłębuszkach węchowych. Impuls przekazywany jest do komórek mitralnych i do komórek pędzelkowatych, których aksony tworzą pasma wechowe. Pasma węchowe biegna do Korowego pola węchowego zlokalizowanego w: - Plat czołowy - pole przegrodowe, istota dziurkowana przednia - Płat skroniowy - płat gruszkowaty - Układ limbiczny - hipokamp, ciało migdałowate Smak Chemoreceptory sa zlokalizowane w kubkach smakowych, które zlokalizowane sa w nabłonku języka, błonie śluzowej podniebienia, gardla i nagłośni. Na szczycie każdego kubka znajduja się mikrokosmkiKażdy kubek smakowy jest zbudowany z 4 rodzajów komórek: - Komórki podstawne - funkcja podporowa i ulegają przekształceniu w komórki smakowe
Komórki smakowe - występuja w trzech stadiach Komórki receptorowe - żyja krótko i są wciąż zastępowane 22. serca, podniesienie ciśnienia tętniczego). Uwolnienie noradrenaliny (i adrenaliny z rdzenia nadnerczy) obniża także próg pobudliwości nerwów tworu siatkowatego oraz powoduje wzrost stężenia glukozy i wolnych kwasów tłuszczowych we krwi(dostarczenie dodatkowej energii). Układ współczulny to układ walki i czuwania. Układ przywspółczulny także składa się z części przedzwojowej i pozazwojowej. Neurony przedzwojowe tej części układu autonomicznego zlokalizowane są w obrębie pnia mózgu i części krzyżowej rdzenia kręgowego. W pniu mózgu leżą w czterech jądrach nerwów czaszkowych, natomiast w rdzeniu kręgowym zajmują istotę szarą pośrednią segmentów S2- S4. Aksony nerwów części czaszkowej tworzą włókna przedzwojowe, które przebiegają w obrębie nerwów czaszkowych do zwojów przywspółczulnych , które leża w pobliżu efektorów. Włókna pozazwojowe unerwiają: narządy głowy oraz szyi, klatki piersiowej, znacznej części jamy brzusznej, dochodzą do pęcherza moczowego, jelita grubego,gruczołu krokowego, naczyń krwionośnych miednicy i zewnętrznych narządów płciowych. Włókna przedzwojowe cz. krzyżowej tworzą nerwy miedniczne. Neurotransmiterem jest acetyloholina. Z pobudzeniem tego układu wiąże się większość codziennych czynności trzewnych(np. przyśpieszenie trawienia, wchłaniania, wydzielania soku żołądkowego), oraz regulacja czynności serca i oddychania. Układ współczylny to układ odpoczynku i trawienia. Układ enteryczny składa się z neuronów lokalnie regulujących czynność układu pokarmowego, trzustki i pęcherzyka żółciowego. Ogromna liczba komórek nerwowych skupiona jest w rozmieszczonych wzdłuż całego przewodu pokarmowego splotach śródściennych. Są to połączone ze sobą sploty : podśluzówkowy(Meissnera) i mięśniowy(Auerbacha). Znajdują się w nich neurony różnych typów: czuciowe oraz eferentne. Układ eferentny działa na zasadzie krótkich pętli odruchowych, na skutek działania specyficznych bodźców chemicznych lub mechanicznych. Enteryczna część układu autonomicznego kontroluje więc lokalne czynności motoryczne, wydalnicze i krążeniowe układu pokarmowego. Pracuje względnie niezależnie od pozostałych ośrodków układu nerwowego , znajduje się jednak pod częściowym wpływem układu współczulnego i przywspółczulnego.
27. skośny przebieg:-od strony prawej do lewej, -od góry ku dołowi,-od tyłu ku przodowi. Na pow. Zew serca znajduje się bruzda wieńcowa oddzielająca przedsionki od komór, powyżej bruzdy znajdują się uszka serca(są to wypustki przedsionków)Granice między komorami tworzą bruzdy międzykomorowe przednia i tylna w bruzdach biegną naczynia wieńcowe i ich ogałęzienia. 2-budowa wew.serca Serce ma budowę jamistą, w części górnej wyróżniamy dwa przedsionki oddzielone przegrodą międzyprzedsionkową,w części dolnej wyróżniamy dwie komory, komorę prawą i lewą. Do przedsionka prawego uchodzą żyła główna górna i żyła główna dolna, do lewego przedsionka uchodzą żyły płucne prawe i lewe. Komora prawa łączy się z przedsionkiem prawym ujściem przedsionkowo-komorowym zamkniętym przez zastawkę trójdzielną, do zastawki przyczepiają się struny ścięgniste które łączą się z mięśniami brodawkowatymi występującymi w dnie komór. Komora lewa łączy się z przedsionkiem lewym ujściem przedsionkowo-komorowym lewym z zastawką dwudzielną. Zastawka aorty i pnia płucnego znajduje się w w początkowych odcinkach naczyń tętniczych wychodzących z komór. Z komory prawej wychodzi pień płucny a z lewej aorta w ujściach naczyń znajdują się zastawki półksiężycowate. 3-budowa ścian serca: Serce położne jest w worku surowiczym czyli w osierdziu które składa się z dwóch blaszek:-trzewnej zew która tworzy nasierdzie oraz z - ściennej wew tworzący worek osierdziowy. Nasierdzie jest błona surowiczą bezpośrednio okrywającą mięsień sercowy który stanowi najgrubszą warstwę serca wykonującą właściwą jego pracę, ale składa się również z mięśnia przewodnictwa którego zadaniem jest wytwarzanie i przewodzenie bodzców z przedsionków do komór. Mięsień przewodzący rózni się od mięśnia czynnościowego obfitością sarkoplazmy i skąpą liczbą miofibryli. W ścianach przdsionków których praca motoryczna jest niewielka mięśniówka czynnościowa jest słaba. Pasma mięśniowe ułożone są w dwóch warstwach: powierzchniowej i głębokiej. W komorach występuje trójwarstwowy układ mięśniówki. Można wyróżnić warstwę zew-skośną, środkową-okrężną oraz wew-podłużną. Mięsień przedsionków oddzielony jest od mięśnia czynnościowego komór pierścieniem włóknistym stanowiących częśc rusztowania serca zwanym szkieletem serca. 32. komór jest szybki. Objętość krwi w komorach szybko się zwiększa , natomiast ciśnienie wywierane przez tę objętość krwi zwiększa się nieznacznie. Jednakże należy podkreślić, że prędkość napływu krwi do komór serca zależy przede wszystkim od różnicy ciśnien pomiędzy układem żylnym a komorami serca. W miarę napływu krwi do komór zwiększająca się w nich objętość krwi powoduje zwiększenie rozciągnięcia ścian komór i narastanie w nich biernego napiecia. Tym samym ciśnienie krwi w komorach zwiększa się . W konsekwencji maleje gradient ciśnienia krwi pomiedzy komorami a układem żylnym, a prędkość napływu krwi do komór maleje, doprowadzając do sytuacji w której zarówno komory jak i przedsionki wypełnione są krwią i zanika gradient ciśnienia krwi pomiędzy tymi jamami. Wtedy następuje skurcz przedsionków i początek kolejnego cyklu. Układ wydzielania wewnętrznego - stanowi ważny system regulacyjny organizmu. Układ ten stanowi zespół gruczołów o wydzielaniu wewnętrznym, zwanych również gruczołami dokrewnymi, nie mają one przewodów wyprowadzających , a ich wydzieliny bezpośrednio przenikają do naczyń krwionośnych, naczyń chłonnych, płynu mózgowo-rdzeniowego i do płynów tkankowych. Substancje wydzielane przez te gruczoły nazywamy hormonami. Układ ten odgrywa istotna rolę w dostosowaniu organizmu do wpływów czynników zewnętrznych, warunkuje utrzymanie homeostazy, różnicowanie i wzrost komórek. Układ wydzielania wewnętrznego można podzielić na dwie podgrupy narządów:*gruczoły dokrewne właściwe(przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoł przytarczowy, gruczoł nadnerczowy) *gruczoły dokrewne mieszane (trzustka i gruczoły płciowe). Gruczoły dokrewne-są to gruczoły wewnątrz wydzielnicze, które wytwarzają hormony. Do gruczołów dokrewnych zaliczamy:przysadka mózgowa, podwzgórze, szyszynka ,nadnercza, gruczoły przytarczyczne, gruczoł tarczowy, grasica, trzustka, gruczoły płciowe. Podwzgórze- jest częścią ośrodkowego układu nerwowego, połączone jest ono włóknami nerwowymi z wszystkimi regionami mózgu. Stanowi ono centrum, które przetwarza docierające do mózgu bodźce ze środowiska 37. Insulina: prekursorem jest pro insulina; wywiera wpływ na metabolizm węglowodanów, lipidów, białek; obniża stężenie glukozy we krwi, syntezuje glikogen w mięśniach i wątrobie, zwiększa wnikanie potasu do komórek; głównym czynnikiem regulującym wydzielanie insuliny jest stężenie glukozy we krwi Glukagon: rozkłada się w wątrobie, zwiększa rozkład glikogenu, głownym bodźcem pobudzającym wydzielanie tego hormonu jest hipoglikemia, największym czynnikiem hamującym jest podwyższone stężenie glukozy we krwi Somatostatyna: wydzielana przez komórki wysp Langerhansa, hamuje wydzielanie insuliny i glukagenu na drodze parakrynnej; może opróżniać opróżnianie żołądka i pęcherzyka żółciowego Polipeptyd trzustkowy (PP): najsilniejszym bodźcem do wydzielania tego hormonu jest posiłek białkowy, wzrost napięcia nerwu błędnego pobudza go; hamuje obkurczanie pęcherzyka żółciowego Estrogeny: w okresie dojrzewania pobudza wzrost macicy i gruczołów piersiowych, wpływając na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w ustroju, uczestniczą w zrastaniu nasad kostnych, w czasie cyklu miesiączkowego powodują wydzielanie wodnistego śluzu szyjkowego, w czasie ciąży wpływają na rozrost mięśnia macicy Progesteron: powoduje wzrost temperatury ciała, gęstego śluzu szyjkowa tego, hamuje wydzielanie LH, w czasie ciąży powoduje wzrost pęcherzyków w gruczołach piersiowych Testosteron: pod jego wpływem rozwijają się drugorzędne cechy płciowe, zwiększa się wielość jąder oraz prącia; rozpoczyna się wytwarzanie plemników, pojawia się włosienie, rozrost mięsni. Struktura i fizjologia kości. Typy i funkcja komórek kostnych Tkanka kostna zbudowana jest z dwóch głównych elementów: - Komórek tj, osteoblastów, osteocytów i osteoklastów - 5 % jej masy - istoty międzykomórkowej złożonej z części organicznej (około 20%) i nieorganicznej czyli soli mineralnych (ok. 70%) Funkcje układu kostnego: - funkcja podporowa - wytwarzanie szpiku - dźwignia - f. ochronna - plastyczność i zdolność do regeneracji Wyróżnia się 2 rodzaje tkanki kostnej: grubowłóknistą (splotowatą) charakteryzuje się dużą liczbą osteocytów i osteoidu w porównaniu z ilością substancji nieorganicznych
42.Temp otoczenia lub jej zmiany wykrywane są przez Termoreceptory SA to wplne zakończenia nerwowe które wyzwalaja potencj czynn we włóknach dośrodkowych (głównie skóra).Te obwodowe struktury termowrazliwe dostarczaja inf o aktualej temp do osr org termoreg jak i do świadomości człowieka na skutek czego odczuwa on ciepło ( rozszerzenie naczyn krwionośnych skory, pobudzenie gruczołów potowych) i zimno ( skurcz n kr skory, drzenie mm). Termodetektory: są neuronami które reaguja na lokalne podwyższ temp wzrostem czest wyladowan Elektry co prowadzi m.in. do zwiekszenie częstości oddechow czyli dyszenia termicznego. Zawarte są one w podwzgórzu i rdzeniu kregowym. Ośrodek termoregulacji: dwuczęściowy zlokaliz jest w podwzgórzu odbiera i integruje informacje o temp wszystkich okolic ciała, stymulując albo utrate albo produkcje ciepla zustroju. Podwzgórze - przednia część zawiera ośrodek termostatyczny (termostat biologiczny) i związana jest z regulacją procesów utraty ciepła i zmniejszania jego produkcji (pocenie, rozszerzanie naczyń skóry), natomiast tylna część podwzgórza łączy się z reakcjami odruchowymi na zimno, a więc z zachowaniem ciepła i ze wzrostem jego produkcji (drżenie mięśniowe i skurcz naczyń skórnych) . Zasada działania ośrodkowego mechanizmu termo polega na wykrywaniu odchylenia aktualnej temp wew od zadanego poziomu „set pointu” który u człowieka wynosi 37*, przekazywaniu inf o tym odchyleniu do nadrzednego ogniwa systemu i wysylaniu odpowiednich polecen do efektorow ukl regulacji.w wyniku tych procesow dochodzi do wyrównania odchylenia aktualnej temp wew od poziomu jej nastawienia. Najwazniejszymi efektorami SA: ukl kraz,, gruczoly potowe, mm szkieletowe, tk tluszczowa, watroba i niektóre hormony. Zaburzenia mechanizmów termoregulacji HIPOTERMIA - obniżenie temperatury ciała poniżej 35°C, wystąpić może przy dłużej trwającym narażeniu na zimno, zwłaszcza w środowisku wodnym, ze względu na 25-krotnie większe przewodnictwo cieplne wody niż powietrza. Hipotermia powoduje: • Upośledzenie pracy układu krążenia (zmniejszenie objętości wyrzutowej serca i zwiększenie oporu obwodowego) • Upośledzenie pracy układu oddechowego • Zaburzenia świadomości • Uszkodzenie nerek i wątroby • Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej
….ll47. - Pralina: główny składnik tkanek - Seryna: poprawia pamięć, działanie systemu nerwowego współuczestniczy w produkcji energii na poziomie komórkowym - Tyrozyna: pomaga w bezsenności, depresji, niepokoju i alergii wspomaga działanie tarczycy oraz przysadki - Karnityna: regulacja wagi oraz przemiany tłuszczowej przeciwdziała chorobom serca
- Tauryna: pełni ważna rolę dla mięśni oraz w schorzeniach serca wspomaga trawienie tłuszczów (składnik żółci), przeciwdziała hipoglikemii oraz nadciśnieniu wywołuje pobudzenie nerwowe i epilepsję |
3. z jąderkiem, cytoplazmę i organelle komórkowe takie jak; siateczka śródplazmatyczna szorstka i gładka, aparat golgiego, mitochondria, mikrotubule, i neurofilamenty. W ciele komórkowym odbywa się synteza peptydów białek wydzielanych przez neuron a także produkcja enzymów koniecznych do syntezy większości przekaźników chemicznych(neurotransmiterow. Na ciele komórkowym zlokalizowanych jest wiele synaps. Dendryty SA rozszerzeniem ciała komórkowego zawierają cytoplazmę z takimi samymi organellami, niektóre SA proste krótkie inne tworzą rozgałęzioną strukturę. Dendryty przewodzą impulsy do środkowo w kierunku ciała komórki. Początek aksonu tworzy uwypuklenie tzw. wzgórek aksonu, który przechodzi w Segment inicjujący, cytoplazma tu już nie ma struktur charakterystycznych dla ciała komórkowego natomiast w błonie komórkowej jest wiele kanałów jonowych dla sodu dzięki czemu obie części charakteryzują się wysoką pobudliwością umożliwiającą generowanie potencjału czynnościowego czyli impulsu nerwowego który przewodzony jest odśrodkowo w kierunku jego zakończeń od głównego pnia aksonu odchodzą boczne odgałęzienia(kolaterale), akson dzieli się na liczne gałązki końcowe telodendria. Zakończenia presynaptyczne tworzą rozszerzenia na końcach aksonu i zawierają zmagazynowany w pęcherzykach chemiczny przekaźnik, który poprzez synapsę oddziałuje na dendryty lub ciało komórkowe 2 neuronu. Rodzaje neuronów wyróżniamy 4 główne typy neuronów; jednobiegunowy- charakterystyczny dla bezkręgowców ma jedną rozgałęzioną wypustkę będącą aksonem i dendrytem. Dwubiegunowy- ma 2 wypustki wychodzące z dwóch przeciwległych biegunów wrzecionowatej zwykle komórki, jedna z wypustek dendryt odbiera impulsy i przewodzi je do środkowo druga akson odprowadza w kierunku zakończeń. Pseudojednobiegunowe - typowe komórki czuciowe przewodzące informacje o bodźcach mechanicznych , chemicznych i bólowych z obwodu do OUN obie wypustki łączą się u swego początku w jeden akson którego gałąź obwodowa dochodzi Az do receptora natomiast druga znacznie krótsza wstępuje do rdzenia kręgowego lub pnia mózgu, ciała neuronów pseudojednobiegunowych leżą w zwojach rdzeniowych lub czaszkowych. Neurony wielobiegunowe posiadają wiele rozgałęzionych dendrytów i
8. tkanek może nastąpić:
rozkładowi wskutek działania własnych enzymów litycznych (autoliza) w przypadku chirurgicznego wycięcia narządu lub jego fragmentu - tkanka wycięta obumiera, ulega autolizie, jeżeli nie zostanie włożona do utrwalacza w razie zadziałania czynników lub warunków zabijających fragment ustroju żywego Występuje ona w następstwie mechanicznego lub chemicznego uszkodzenia, które jest na tyle duże, że nie może zostać wyleczone. Nekroza następuje w wyniku zakażenia komórki patogenem lub na skutek silnie działających czynników środowiskowych, takich jak: niedotlenienie, duże dawki promieniowania, braku substancji odżywczych, uszkodzenie wywołane przez substancje toksyczne, uszkodzenie termiczne albo innego rodzaju stresu działającego na komórkę. POBUDLIWOŚĆ Pobudliwość to zdolność komórek, tkanek i organizmu jako całość do reagowania na bodżce przed stanem pobudzenia. Miara tych struktur jest próg pobudliwości po którego przekroczeniu kom. zostaje pobudzona . Najsłabszy bodziec zdolny do pobudzenia nazywamy 13. hiperpolaryzację błony postsynaptycznej czyli powstanie postsynaptycznego potencjału hamującego (IPSP) Układ nerwowy przekłada różne kody informacyjne na jeden kod - impuls nerwowy. Impulsy nerwowe biegną po wypustkach nerwów do ośrodkowego układu nerwowego, poprzez rdzeń przedłużony do mózgu. Drogi nerwowe dośrodkowe: bodźce sensoryczne są zamieniane na impuls nerwowy, w mózgu są analizowane, koordynowane i zestawiane ze sobą. Impuls nerwowy jako nośnik informacji powoduje, że uruchomione są też informacje wcześniej zakodowane. Z mózgu impuls nerwowy biegnie do określonych partii mięśni. Zasada dywergencji i konwergencji Występowanie na błonie pojedynczej komórki postsynaptycznej tysięcy synaps pochodzących z kolbek od wielu różnych neuronów presynaptycznych nosi nazwę konwergencji. Każdy zaś neuron łączy się rozbieżnie z sąsiednimi neuronami i jego akson rozgałęziając się przesyła impulsy do wielu innych neuronów wpływając na ich pobudliwość. Zjawisko to nosi nazwę dywergencji. PODZIAŁ RECEPTORÓW 1.mechanoreceptory - odksztalcenie, ucisk, dotyk, grawitacja, wibracja 2.termoreceptory - zimno, cieplo 3.fotoreceproty - wrazenia swietlne 4.nocyreceptory - bol 5.chemoreceptory - chemiczne srodowisko wewnetrzne, wech, smak
1.eksteroreceptory - odbieranie bodzcow ze srodowiska zewnetrznego (temperatura, dotyk, uszkodzenie) 2.telereceptory - odbieranie bodzcow ze srodowiska zewnetrznego dalszego (wzrokowe, sluchowe) 3.ineroreceptory - odbieranie bodzcow ze srodowiska wewnatrzustrojowego 4.proprioreceptory - zmiany w miesniach, sciegnach, torebkach stawowych, narzedzie rownowagi
1.specjalne - wzrok, sluch, smak, wech, rownowaga 2.powierzchniowe - dotyk, ucisk, cieplo, zimno, bol 3.glebokie - polozenie (grawitacja), wibracja, bol gleboki 4.trzewne - glod, pragnienie, nudnosci, bol trzewny CZUCIE EKSTEROCEPTYWNE czucie powierzchniowe, odbierane przez receptory skórne (np. czucie dotyku, bólu, temperatury, smaku),CZUCIE DOTYKU I UCISKUZ powierzchni skóry odbierane jest czucie dotyku, ucisku, ciepła zimna, bólu. Bodźce czuciowe działające na powierzchnie skóry odkształcają 18. przez nowe generacje Mechanizm pobudzenia komórek receptorowy jest zależny od rodzaju związku chemicznego: - Smak słony i kwaśny - oddziałuja bezpośrednio na kanały jonowe w błonie komórki smakowej - Smak słodki - dziala za pośrednictwem przekaźnika - Smak gorzki - uruchamia oba mechanizmy. W wyniku dzialania subst. Smakowej następuje depolaryzacja kom receptorowej i wydzielenie w synapsie neurotransmitera, pobudzającego zakończenia nerwowe, w których generowane sa potencjały czynnościowe, przewodzone do Ośrodkowego układu nerwowego Z receptorow impuls biegnie do neuronów czuciowych składających się z komórek pseudojednobiegunowych, których ciała leżą w zwojach czazkowych nerwów twarzowego, językowo-gardłowego i błędnego. Wypustki dośrodkowe przewodzą impulsy do jądra pasma samotnego w rdzeniu przedłużonym, neurony tego jądra żutują do jądra brzusznego tylno-przyśrodkowego we wzgórzu. Potem przez torebkę wewnętrzną, doprowadzając informacje do zakrętu zarodkowego płata ciemieniowego kory mózgu, gdzie mieszczą się pierwotne pola czucia somatycznego oraz do kory wyspy. Lokomocja - nie są to do końca ruchy dowolne. Są to naprzemienne fazy prostowania i zginania antagonistycznych mięśni obu kończyn. Sam wzorzec lokomocji jest jakby automatyczny. Programowanie ruchów dowolnych: Ruchy dowolne mogą powstawać w odpowiedzi na bodziec z obwodu, ale w przeciwieństwie do odruchów nie jest to warunek konieczny. Ruchy dowolne nie są też czynnościami stereotypowymi a przewidywalnymi , ale powstają efekt woli i są celowe. Programowanie ruchów dowolnych rozpoczyna się w korze mózgu i odbywa się w trzech fazach. Pierwszym etapem jest podjęcie decyzji oraz określenie kierunku i celu, następnie planowane są poszczególne fazy danego ruchu, na końcu zaś program ruchu jest przesyłany do motoneuronów jednostek ruchowych poszczególnych mięśni w celu jego wykonania. W sterowaniu ruchami dowolnymi uczestniczą także struktury podkorowe: jądra podstawne, móżdżek oraz niektóre jądra pnia mózgu Kora ruchowa W korze płatów czołowych wyróżniamy pierwotne i wtórne pole ruchowe. Kora pierwotna zajmuje przede wszystkim zakręt przyśrodkowy płata 23. Odruch autonomiczne. Odruchy są podstawową czynnością całego układu autonomicznego. Wpływy aferentne dochodzą z receptorów znajdujących się w narządach wewnętrznych(zwłaszcza baroreceptory i chemoreceptory)- drogę ośrodkową stanowią dowolne gałęzie pseudojednobiegunowych neuronów czuciowych, których ciała położone są w w zwojach nerwów czaszkowych i rdzeniowych. Gałęzie centralne aksonów dochodzą do pnia mózgi lub rdzenia, gdzie oddziałują na neurony układu autonomicznego lub somatycznego. Informacje eferentne zwykle wychodzą od nerwów przedzwojowych w pniu mózgu lub rdzeniu. Następnie przekazywane są na neurony w zwojach autonomicznych, których aksony biegną w obrębie gałęzi trzewnych i naczyniowych efektorów. Wyróżniamy: a) odruchy trzewno- trzewne- droga dośrodkowa prowadzi z receptorów w narządach wewnętrznych a odśrodkowa przez włókna autonomiczne. Tak kontrolowane jest np. ciśnienie krwi na skutek aktywacji baroreceptorów w zatoce szyjnej i aorcie b) odruchy trzewno- somatyczne- droga odśrodkowa odruchu prowadzi przez włókna eferentne układu somatycznego. Przykład: odruchowe napięcie mięśni powłok brzusznych, występujące w przypadku bólowego podrażnienia otrzewnej towarzyszącego zapaleniu wyrostka robaczkowego. c) odruchy somatyczno- trzewne- droga odśrodkowa obejmuje włókna układu autonomicznego. Umożliwiają przystosowanie narządów wewnętrznych, naczyń oraz gruczołów do zmieniających się warunków na skutek, np. wykonywanych ruchów, chodzenia. Różnica między odruchami somatycznymi a odruchami autonomicznymi dotyczy znacznie większego opóźnienia odruchów autonomicznych(wolniej przewodzące włókna nerwowe- grupy B i C) i dłuższego ich przebiegu. Wiąże się to z długim czasem trwania potencjałów postsynaptyczych w obrębie układu autonomicznego, małą prędkością przewodzenia we włóknach nerwowych i występowaniem w ramieniu odśrodkowym odruchu dwóch neuronów(prze- i pozazwojowego a zatem dodoatkowej synapsy) Tkanka mięśniowa. Najistotniejszą cechą tkanki mięśniowej jest zdolność do wykonywania skurczu, a w efekcie zmniejszenia czasu lub generacji siły. Skurcz jest wynikiem powstawania mostków pomiędzy białkami znajdującymi się we włóknach mięśniowych- aktyną i miozyną. W organizmie 28. Szkielet serca składa się z dwóch pierścieni włóknistych przedsionkowo-komorowych oraz dwóch pierścieni komorowych- pnia płucnego i aorty, połaczonych ze sobą dwoma trójkatami włóknistymi. Szkielet serca stanowi zrąb do którego przyczepiają się mięśnie przedsionków i komór, płatki zastawek przedsionkowo-komorowych oraz umocowane są ujścia naczyń tętniczych serca. Mięsień przewodnictwa odpowiedzialny jest za wytwarzanie bodzców i za przewodzenie stanu pobudzenia w sercu. W skład ukl.przewodzącego wchoszą: węzeł zatokowo-przedsionkowy znajdujący się w ścianie prawego przedsionka, węzeł przedsionkowo-komorowy położony w dnie prawego przedsionka, między tymi przedsionkami a komorą prawą oraz pęczek przedsionkowo-komorowy który biegnie z prawego przedsionka do przegrody międzykomorowej i stanowi jedynie połaczenie mięśniówki czynnościowej przedsionków z mięśniówką komór. Pęczek przedsionkowo-komorowy (Hisa)dzieli się na dwie odnogi biegnące w kierunku koniuszka serca i mięśni brodawkowatych obu komór. Wiązki obu odnóg przechodzą w sieć włókien mięśniowych tzw.Purkiniego, będących końcowym odcinkiem ukl.przewodzącego i łaczących się z włóknami mięśni czynnościowych komór. Wsierdzie stanowi cienką, gładką i rozciągliwą wyściółkę pokrywającą jamy serca oraz płatki zastawek. Układ bodzcowo-przewodzący Czynność serca składa się z trzech faz : skurczu, rozkurczu i pauzy. W czasie pauzy tj.okresu następującego po rozkurczu krew z żył wpływa do przedsionków, a przez otwarte ujścia przedsionkowo-komorowe również do komór.W fazie skurczu przedsionków krew wypełnia komory serca unosząc jednocześnie płatki zastawek przdsionkowo-komorowych.Po skurczu przedsionków rozpoczyna się skurcz komór, który składa się z fazy napinania oraz fazy wyrzucania krwi do tętnic. W fazie napinania mięsień czynnościowy komór naciska z dużą siłą na krew znajdującą się w komorach. Wzrost ciśnienia krwi powoduje domknięcie brzegów zastawek dwudzielnej i trójdzielnej a skurczone mięsnie brodawkowate komór podtrzymują strunami ścięgnistymi płatki zastawek uniemożliwiając ich wynicowanie w kierunku przedsionków. Z chwilą gdy ciśnienie krwi w komorach serca przekroczy ciśnienie krwi w aorcie i pniu płucnym zastawki półksiężycowate otwierają się i krew zostaje wypchnięta do tych tętnic.
33. zewnętrznego i wewnętrznego ustroju na bodźce hormonalne. W podwzgórzu wydzielane są dwie grupy neurohormonów. Pierwsza z nich wydzielana jest przez neurony wyniosłości pośrodkowej. neurohormony tej grupy wydzielane są do krążenia wrotnego przysadki i tą drogą docierają do przedniego płata przysadki mózgowej. Regulują one czynność hormonalną przedniego płata przysadki mózgowej. Są to następujące hormony: *hormon uwalniający tyreotropinę * hormon uwalniający gonadotropiny * hormon uwalniający hormon wzrostu * hormon hamujący uwalnianie hormonu wzrostu *hormon uwalniający kortykotropinę *czynnik hamujący uwalnianie prolaktyny do drugiej grupy należą dwa hormony wazopresyna i oksytocyna. Przysadka mózgowa- Jest ona zlokalizowana wewnątrz czaszki w okolicy kostnego zagłębienia nazywanego siodłem tureckim. Przysadka jest ściśle funkcjonalnie związana z podwzgórzem. Zbudowana jest z płata przedniego, tylnego i części pośredniej. Część przednia (gruczołowa) wydziela: • hormon wzrostu • prolaktynę (PRL) • hormon adrenokortykotropowy ACTH • hormon tyreotropowy TSH; • hormon folikulotropowy FSH • hormon luteinizujący LH • endorfiny PEA. Część środkowa wydziela: • hormon melanoforowy MSH Część tylna (nerwowa) magazynuje: • oksytocynę • wazopresynę ADH Hormony części tylnej przysadki są syntetyzowane w podwzgórzu. Hormony tropowe- grupa hormonów wydzielanych przez komórki przednieg o płata przysadki mózgowej, których zadaniem jest regulacja wydzielania innych hormonów. Są to: ACTH, TSH, LH, FSH. Stymulują one odpowiednio: nadnercza, tarczycę i gonady. Regulacja wydzielania hormonów- podstawowym mechanizmem kontroli syntezy i wydzielania hormonów jest sprzężenie zwrotne. Wydzielany hormon działa na komórkę docelową, powodując wzrost wydzielenia substancji. Substancja ta działa zwrotnie, najczęściej hamująco, na gruczoł, którego wydzielina stymulowała jej sekrecję - ujemne sprzężenie zwrotne. Dodatnie sprzężenie zwrotne- wzrost wydzielania hormonu powoduje w komórce docelowej zwiększenie 38. Ten rodzaj tkanki kostnej spotyka się u dorosłego człowieka w miejscach przyczepu ścięgien do kości -drobnowłóknista - wchodzi w skład kości długich i płaskich. Wyróżniamy kość (tkankę): a) gąbczastą: składa się z beleczek kostnych między którymi znajduje się szpik kostny, na powierzchni beleczek leżą nieliczne osteoblasty i osteoklasty, natomiast wewnątrz w jamkach kostnych leżą osteocyty. Tkanka gąbczasta wypelnia kości płaskie oraz okolice nasad kości długich b) zbita (korowa): też zbudowana z beleczek kostnych tworzących tzw. System Haversa, w środku osteonu znajduje się kanał zawierający naczynie włosowate i nerw. Naczynia krwionośne łaczą się między sobą za pomocą kanalików biegnących w poprzek kości zbitej, są to kanały Volkmanna. Ważną rolę odgrywają: - śródokostna: czuwa nad procesami odnowy kostnej, łączy komórki szpikowe z kością zbitą, - okostna: jest dobrze unerwiona i unaczyniona, występuje w niej system drobnych naczyń krwionośnych fizjologiczna przebudowa kości (remodeling) Kość jest dynamicznie żyjącą tkanką, w której stale zachodzą mikroskopijne zmiany powodujące wzrost szkieletu, resorbcję, przebudowę. Ta aktywność jest możliwa dzięki dwóm rodzajom komórek : osteoblastom(komórkom kościotwórczym) i osteoklastą (kościogubnym) Funkcją osteoblastów jest syntezowanie i wydzielanie osteoidu- organicznej macierzy kości. Osteoblasty przekształcają się w osteocyty po całkowitym ich otoczeniu przez zmineralizowany osteoid. W żywym organizmie stale następuje wymiana starej macierzy kostnej na nową. Rocznie proces ten obejmuje około 25% masy kości gąbczastej i 1-2% kości zbitej. Zapoczątkowanie tego procesu polega na aktywacji metabolizmu osteoklastów. Może być to spowodowane obciążeniem kości. Osteoblasty zaczynają wypełniać nową macierzą organiczną (osteoidem) miejsce rozpuszczone przez osteoklasty. Pełny cykl przebudowy kości trwa kilka miesięcy a jego wynikiem są nowe „pakiety” w kości gąbczastej i nowe systemy Haversa w kości zbitej. Osteoklasty i osteoblasty tworzą jednostkę przebudowy kości (BRU-Bone Remodeling Unit). Tempo procesu przebudowy determinują m.in. hormony nadnerczy, trzustki, gonat. Parathormon, witamina D3 i kalcytonina biorą bezpośredni udział w utrzymaniu homeostazy wapnia i wtórnie kontrolują proces przebudowy kości.
43. HIPERTERMIA - temperatura wewnętrzna może osiągnąć poziom 40,0 - 41 °C, występuje w wyniku zbyt długiego przebywania w gorącym otoczeniu (zwłaszcza o dużej wilgotności) lub nadmiernego nagromadzenia ciepła w ustroju podczas wysiłku. Hipertermia powoduje: • Osłabienie • Omdlenia • Bóle głowy • Zaburzenia żołądkowo-jelitowe (wymioty) UD UDAR CIEPLNY - najgroźniejszy etap rozwoju hipertermii, wywoływany zbyt dużym obciążeniem układu krążenia. Bezpośrednią konsekwencją takiej sytuacji jest: • zakwaszenie organizmu, • niedotlenienie mózgu, • powstawanie skrzepów wewnątrznaczyniowych, • śmierć komórek wielu narządów (w tym mózgu), • śmierć GORĄCZKA - jest to stan podwyższonej temperatury wewnętrznej (przy sprawnie działających mechanizmach termoregulacji), który jest często, ale nie zawsze, częścią składową reakcji obronnych organizmu na infekcje bakteryjne lub wirusowe, a także na inne czynniki patogenne. Wartość energetyczna to ilość energii w pożywieniu jaką organizm może przyswoić przez trawienie. Wartość energetyczna wyrażana jest w kilokaloriach (kcal) i kilodżulach (kJ). składnik pożywienia - gęstość energii - białko- 4 kcal/g 17kJ/g węglowodany- 4 kcal/g 17 kJ/g tłuszcz -9 kcal/g 38 kJ/g etanol (alkohol)- 7 kcal/g 30kJ/g kwasy organiczne- 3 kcal/g 13kJ/g poliole (alkohole cukrowe, słodziki)- 2.4 kcal/g 10 kJ/g . Glikoliza- pierwszy etap oddychania wewnątrz komórkowego. Zachodzi w cytoplazmie. Istota glikolizy jest rozkład glukozy na dwie cząstki trój węglowego kwasu pirogronowego. Powstają również dwie cząsteczki NADH+ H+ i cztery cząsteczki ATP. Glikoliza jest wspólnym etapem zarówno oddychania tlenowego jaki i beztlenowego. W oddychaniu beztlenowym glikoliza jest jedynym źródłem energii. Glikogeneza- Proces syntezy glikogenu zachodzi dzięki działaniu enzymu o nazwie syntaza glikogenowa. Aktywność tego enzymu zwiększa insulina. Natomiast adrenalina hamuje aktywność syntazy glikogenowej. Hamowanie to zachodzi równocześnie ze zwiększeniem aktywności fosforylazy a. Za oba procesy odpowiedzialny jest wzrost poziomu cAMP w miocytach. Taki układ regulacyjny zapewnia sprawny rozkład glikogenu i zapobiega wykorzystywaniu uwolnionej |
4. jeden akson, którego zakończenia tworzą synapsy na innych komórkach nerwowych lub efektorach do tego typu neuronów nalezą motoneurony,
interneurony, komórki piramidowe kory mózgu czy komórki gruszkowate kory móżdżku. Ze względu na pełnioną funkcje wyróżniamy 3 podstawowe rodzaje komórek nerwowych; aferentne, eferentne i pośredniczące. Aferentne(czuciowe) przewodź info. od receptorów. Eferentne ich ciało wraz z dendrytami leży w rdzeniu kręgowym lub pniu mózgu a akson biegnie na obwód do efektora jeśli efektorem są włókna mięśnowe pop.prąż. to mówimy o neuronie ruchowym(motoneuron). Neurony pośredniczące, które w całości znajdują się w OUN przekazują info. Miedzy jedną a drugą komórką nerwową. Zaliczmy do nich Inter neurony kojarzeniowe lub projekcyjne Podstawa: Impulsy nerwowe docierające do synapsy uwalniają przekaźniki nerwowe, które przedostają się przez szczelinę i łączą się z błoną komórkową sąsiedniej komórki. Przyłączenie przekaźnika nerwowego wywołuje powstanie nowego impulsu nerwowego w następnej komórce.Impuls nerwowy osiąga zakończenie presynaptyczne i powoduje otwarcie kanałów wapniowych znajdujących się w błonie kolbki presynaptycznej. Jony wapnia przenikają do zakończeń presynaptycznych podczas depolaryzacji błony (3) (sprzężenie elektro-wydzielnicze). Powoduje to uwalnianie (w obrębie tzw. obszaru uwalniania) z pęcherzyków cząsteczek mediatora chemicznego (2). Cząsteczki te, przez otworki w błonie presynaptycznej, dostają się do szczeliny synaptycznej i reagują z receptorami błony subsynaptycznej (5). Wywołują w niej zmiany przepuszczalności jonowej oraz zmiany jej potencjału spoczynkowego. Zmiany potencjału spoczynkowego błony subsynaptycznej, występujące przy łączeniu się cząstek mediatora z molekularnymi receptorami (8) prowadzą do powstania tzw. potencjałów postsynaptycznych wskutek otwierania się (9) furtek (7) odpowiednich kanałów jonowych (6) błony. Furtki nie wykazują pobudliwości elektrycznej. Wrażliwe są jedynie na działanie mediatorów chemicznych. Następnie wyzwalany jest potencjał czynnościowy komórki postsynaptycznej. Uwolnione mediatory po wykonaniu zadania ulegają unieczynnieniu ponieważ ciągła ich obecność w szczelinie synaptycznej powodowałaby ciągłe pobudzenie błony postsynaptycznej.
9. bodźcem progowym. Pobudliwość tych samych struktur może się zmieniać w zależności od wielu czynników zarówno wew. jak i zew. np. temp. otoczenia i temp. ustroju zmienia się w zależności od rytmów biologicznych i różnych związków chem. które powstają w ustroju np..w nadmiarze. Przy wzroście pobudliwości danej struktury odchodzi do obniżenia progu pobudliwości i zmniejsza się wartość bodźca progowego. PRZEWODNICTWO NERWOWE przekazywanie bodźca wzdłuż neuronu, pomiędzy sąsiadującymi neuronami lub z komórki nerwowej do mięśnia lub gruczołu. Jedną z podstawowych właściwości komórek nerwowych jest zdolność do wytwarzania i przewodzenia pobudzeń nerwowych. Szybkość przewodzenia pobudzeń elektrycznych zależy od średnicy włókien nerwowych. Włókna grube A przewodzą impulsy z szybkością 20 - 120 m/sek., włókna średnie B 3 - 15 m/sek., a włókna cienkie C 0,5 - 2,0 m/sek. Nerwy obwodowe zbudowane są z włókien grubych, średnich i cienkich, a szybkość przewodzenia w nerwie obwodowym zależy od ilości poszczególnych włókien tworzących dany nerw. Szybkość przewodzenia w nerwach obwodowych maleje przy obniżaniu temperatury lub w trakcie niedokrwienia nerwu, a także wskutek działania różnych czynników uszkadzających (urazy, zatrucia, zaburzenia przemiany materii np. w cukrzycy). DEPOLARYZACJA - wzrost zewnątrzkomórkowego stężenia jonów potasu, przesunięcie wartości potencjału w kierunku wartości dodatnich REPOLARYZACJA: spadek zewnątrzkomórkowego stężenia jonów potasu, przesunięcie wartości potencjału w kierunku wartości ujemnych, powodując hiperpolaryzację (tzn. potencjał staje się `bardziej ujemny') HYPERPOLARYZACJA: Podstawą hyperpolaryzacji jest nadmierna koncentracja ujemnych organicznych anionów oraz dodatnich kationów potasu wewnątrz komórki. W takim stanie komórka przestaje adekwatnie reagować na zewnętrzne sygnały progowe, powstaje swego rodzaju reakcja chroniąca przed zewnętrznymi szkodliwymi czynnikami, komórka „zamyka się” przed negatywnym działaniem napięcia mechanizmów reakcji kompensacyjnych, związanych z podwyższonym zużyciem energii. Procesy depolaryzacji i
14. i pobudzają receptory znajdujące się w skórze. Czucie dotyku odbierane przez receptory o różnej budowie mikroskopowej. Bodziec pobudzający receptory w skórze charakteryzuje siła, czas narastania, czas jego trwania. Dla powstania wrażenia zmysłowego najważniejszy jest czas narastania bodźca (im jest on krótszy tym intensywność większa). Największe zagęszczenie receptorów występuje w skórze z końca nosa, języka, na wargach, opuszkach palców, najmniejsze ma skóra grzbietu, ud i ramion. Okolice o dużej gęstości receptorów maja dużą reprezentację korową. W korze mózgu nadrzędne neurony odbierające czucie dotyku rozmieszczone są równolegle do powierzchni zakrętu zarodkowego kory (receptory- ciałka Meissnera, łękotki Markela, wolne zakończenia nerwowe oplatające pochewkę włosa). Znacznie silniejszy nacisk na skórę wywołuje wrażenie ucisku, receptory to:-ciałka Paciniego znajdują się w tkance podskórnej, ale również w ścięgnach, torebce stawowej, okostnej i powięziach.-ciałka Mazzoniego występują w warstwie podbrodawkowej skóry. CZUCIE CIEPŁA I ZIMNA Spadek temperatury skóry odbierany jest przez kolby końcowe, a wzrost temperatury przez położone głębiej ciałka zmysłowe (Ryffiniego i ciałka krańcowe Krausego). Bodźcem progowym dla receptorów zimna jest spadek temperatury skóry a dla receptorów ciepła jej wzrost. Przy jednakowej temperaturze powierzchni skóry i otoczenia receptory nie są pobudzane. Nadrzędne neurony odbierające czucie ciepła i zimna znajdują się w korze mózgu, w zakręcie zarodkowym płata ciemieniowego. CZUCIE BÓLU czucie bólu powierzchownego wywołują bodźce uszkadzające skórę, co jest odbierane przez nagie zakończenia nerwowe. Impulsacja bólowa przewodzona jest przez włókna aferentne grupy A i grupy C. W uszkodzonych tkankach dochodzi do aktywacji enzymów proteolitycznych zwanych tkankowymi kalikreinami. Enzymy działają na białka tkankowe-kininogeny, odczepiając od nich aktywne polipeptydy-kininy, które depolaryzują nagie wyzwalają w aferentnych włóknach nerwowych salwy impulsów bólowych. Kininy także rozszerzają naczynia krwionośne. Między bodźcem progowym a maksymalnym wywołującym czucie bólu, zachodzi stosunek energii jak 1:2. maksymalne czucie bólu
19. czołowego(pole 4 wg Brodmanna), stanowi ona początek dróg piramidowych rdzenia kręgowego. Do przodu od niej leż wtórne(dodatkowe) pole ruchowe, tzw. kora przedruchowa. Podobnie jak w korze czucia somatycznego w pierwotnych polach ruchowych występuje organizacja somatotopiczna, tzn. poszczególne fragmenty ciała mają w przeciwległej półkuli mózgu swoją reprezentację korową, która jest ich regularnym odwzorowaniem. W górnej części zakrętu przyśrodkowego leżą pola zawiadujące ruchami stóp i kończyn dolnych, dalej tułowia, kończyn górnych, palców rąk, a w części dolnej reprezentowane są mięśnie głowy, twarzy, języka, gardła i krtani. Kora ruchowa składa się z 6 warstw. Warstwa IV(ziarnista) jest prawie niewidoczna, natomiast silne rozwinięte są warstwy komórek piramidowych. W warstwie V pierwotnej kory ruchowej zlokalizowane są liczne komórki piramidowe olbrzymie(Betza), których aksony zstępują w obrębie dróg piramidowych. Połowa włókien zstępujących do motoneuronów pochodzi z pierwotnych pól ruchowych. Reszta rozpoczyna się w polach wtórnych i w korze przedruchowej, a pewne części w zakręcie zaśrodkowym płata ciemieniowego czyli korze czucia somatycznego. Drogi piramidowe przekazują powstający w korze program ruchu bezpośrednio do motoneuronów określonych mięśni na różnych poziomach rdzenia. Kora rdzenia może tylko oszacować, np. odległość od danego przedmiotu. Nie może ocenić np. stanu mięśni, ich zmęczenia. . Rola móżdżku i jąder podstawnych. Móżdżek jest strukturą, dzięki której ruchy są precyzyjne, płynne, trafiają w cel. Koordynuje on ruch gałek ocznych, reguluje napięcie mięśniowe, pozwala na utrzymanie równowagi. Czynność móżdżku polega na porównywaniu informacji dochodzących z ośrodków nadrzędnych(kory mózgu) i z obwodu, czyli w czasie ruchu porównany jest plan z jego ostateczną realizacją. Oba rodzaje informacji są integrowane, a stworzona synteza jest przesłana zwrotnie do kory mózgu, gdzie umożliwia korektę programu ruchu, oraz do ośrodków pnia mózgu, które przez drogi zstępujące korygują wykonanie ruchu w czasie jego trwania. Korektę pozwala na udoskonalenie ruchu, naprowadzenie go na dokładny, prawidłowy tor. Funkcjonalnie móżdżek podzielono na trzy obszary: a) móżdżek przedsionkowy- otrzymuje on wpływy z narządu 24. występują trzy rodzaje tkanki mięśniowej: poprzecznie prążkowana szkieletowa(stanowi ok. 43%masy ciała), poprzecznie prążkowana serca i gładka. Mięśnie szkieletowe(stanowiące układ ruchu czynnego) oddziałują na układ kostny. Ich skurcz umożliwia utrzymanie postawy ciała i wykonywanie ruchów. Tkanka poprzecznie prążkowana szkieletowa zbudowane są z włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych. Mięśnie oddziałują na stawy poprzez ścięgna, zbudowane z tkanki łącznej włóknistej zbitej, którą cechuje niewielka sprężystość. Każdy mięsień ma co najmniej dwa punkty przyczepu: początkowy(na tułowiu bliższy głowie, na kończynie bliższy tułowiu) i końcowy. Ze względu na przestrzenny układ włókien mięśniowych wyróżnimy kilka typów mięśni: płaskie, wrzecionowate, półpierzaste, pierzaste. Ze względu na położenie wyróżnia się: mięśnie szkieletowe głębokie, skórne i powierzchowne. Ultrastruktura włókna mięśniowego poprzecznie prążkowanego. Włókna mięśniowe powstają w życiu płodowym i w wyniku połączenia macierzystych miocytów stanowią zespólnię komórkową. Mają one pod błoną komórkową(sarkolemmą) wiele jąder komórkowych. Ponad sarkolemmą otoczona jest dodatkową błoną podstawną. We wnętrzu znajdują się liczne włókna kurczliwe, zwane miofibrylami(o średnicy 1-3μm. Miofibryle zbudowane są przede wszystkim z aktyny i miozyny. W obrębie miofibryli widoczne są powtarzające się odcinki o różnym załamaniu światła: anizotropowe- dwułomne, ciemniejsze, prążek A i izotropowe- jednołomne, jasne, prążek I. W skład miofilamentów grubych, tworzących odcinki anizotropowe wchodzi miozyna, natomiast w skład miofilamentów cienkich(izotropowych)- aktyna. W skład miofilamentów cienkich wchodzi również tropomiozyna i kompleks troponin(troponina T, I i C). W skład miozyny wchodzą dwa łańcuchy białkowe: miozyna lekka i ciężka. Ciężkie łańcuchy miozynowe(tzw. główki) wystają na zewnątrz miofilamentów grubych w kierunku błony Z i mają zdolność tworzenia wiązań z aktyną. Miofilamenty cienkie i grube w obrębie prążka A częściowo wchodzą pomiędzy siebie, co umożliwia w przypadku pobudzenia powstawanie mostków miozynowych pomiędzy aktyną i miozyną, a to jest podstawą skracania się sarkomerów i skurczu włókna mięśniowego. Pośrodku odc. anizotropowych pod mikroskopem widoczna jest błona środkowa M., przez którą przechodzą miofilamenty grube. 29. Wyrzucanie krwi trwa do chwili gdy ciśnienie w komorach spadnie poniżej ciśnienia w aorcie i pniu płucnym. Wtedy zamykają się zastawki półksiężycowate i rozpoczyna się faza rozkurczu komór .Tę rytmiczną i naprzemienna kolejność skurczów przedsionków i komór reguluje układ bodźcowo-przewodzący dzięki zdolności wytwarzania i przewodzenia bodzców. Mięsień przewodzący serca tworzący węzeł zatokowo-przedsionkowy, węzeł przedsionkowo-komorowy, pęczek przedsionkowo-komorowy oraz sieć włókien Purkiniego penetrujących mięśniówkę komór stanowi rozrusznik dla całego mięśnia sercowego. Głównym miejscem w którym powstają rytmiczne bodzce jest węzeł zatokowo-przedsionkowy. Pobudzenie rozchodzi się z niego najpierw na przedsionki a nastepnie przez niższe ośrodki mięśnia przewodzącego również na komory. Skurcze m.sercowego wywołane są wyłącznie stanem czynnym powstającym w ukl.bodzcowo-przewodzacym serca. Ukl.nerwowy może tylko zmienić pobudliwość m.przewodzącego wpływając w ten sposób na częstość skurczów serca. Unerwienie serca Serce jest unerwione przez pozazwojowe włokna ukl. Współczulnego,pochodzące głownie ze zwojów gwieździstych oraz ze zwojów szyjnych włókna te w większosci docierają bezpośrednio do serca wchodząc w skład splotu sercowego.czesć z nich dociera do szyjnej i górnej piersiowej części nerwów błędnych a z nimi -do serca. Włókna te wydzielaja noradrenaline. Ich zakończenia znajdują się we wszystkich strukturach serca szczególnie liczne są w okolicy węzła zatokowo-przedsionkowego oraz przdsionkowo-komorowego.Włókna pochodzące z lewego pnia współczulnego unerwiają głównie komory , a włókna z prawego pnia głównie przedsionki oraz węzeł zatokowo-przedsionkowy. Ponadto serce jest unerwione przez przedzwojowe włókna przywspółczulne pochodzące z obu pni nerwów błędnych.włókna te wydzielające na swoich zakończeniach acetylocholinę tworza synapsy z komórki zwojów przywspółczulnych znajdujących się w samym sercu szczególnie liczne w okolicy węzła zatokowo-przedsionkowego,przedsionkowo-komorowego i prawego przedsionka.Aksony tych nerwów zwojowych wydzielających na swoich zakończeniach również acetylocholine unerwiają komórki wezła zatokowo- 34. wydzielania substancji, która nie hamuje, lecz powoduje dalszą stymulację wydzielania tego hormonu. Komórkowy mechanizm działania hormonów- Działanie hormonu na komórkę docelową jest związane z obecnością receptora dla danego hormonu. Hormony o budowie peptydowej i białkowej nie przechodzą przez komórkową. Dla nich istnieją receptory w błonie komórkowej, tzw. receptory błonowe. Hormon peptydowy czy białkowy łączy się z receptorem i powstaje kompleks hormon - receptor. Kompleks ten aktywuje białko G błony komórkowej przy udziale GTP . Aktywne białko G aktywuje następnie po wewnętrzne stronie błony komórkowej enzym cyklazę adenylową , która przeprowadza ATP w cykliczny AMP. Cykliczny / cAMP / odgrywa tutaj rolę tzw. wtórnego przekaźnika informacji hormonalnej - hormon jest pierwszym przekaźnikiem . Wtórnymi przekaźnikami mogą być mogą też być c GMP i fosfatydyloinozytole. Cykliczny AMP aktywuje przez fosforylację kinazy białkowe cAMP - zależne. Aktywne kinazy białkowe katalizują fosforylację różnych białek komórkowych ,przede wszystkim białek enzymatycznych, które po ufosforylowaniu stają się aktywne. Aktywne enzymy przeprowadzają reakcje ,których rezultat jest adekwatny do informacji, jaką do komórki przyniósł hormon. Innym wtórnym przekaźnikiem są fosfatydyloinozytole . W błonie komórkowej znajduje się fosfolipaza C, która jest aktywowana za pośrednictwem białka G. Aktywna fosfolpaza C powoduje rozpad fosfatydyloinozytolu na diacylogliceroli trójfosforan inozytolu. Hormony o budowie steroidowej łatwo przechodzą przez błonę komórkową i dopiero w cytosolu łączą się ze swoim receptorem. Powstały kompleks hormon - receptor cytosolowy przechodzi do jądra komórkowego gdzie przez bezpośrednią aktywację genów stymuluje transkrypcje mRNA. Ten przenosi informację do cytoplazmy,na rybosomy gdzie następuje synteza białka enzymatycznego, którego działanie będzie odpowiedzią na informację przyniesioną przez hormon. Podstawowe funkcje hormonów w organizmie: Adrenokortykotropina (ACTH): gruczołem docelowym tego hormonu jest kora nadnerczy; stymuluje syntezę oraz wydzielanie steroidów, a zwłaszcza glikokortykosteidów i androgenów; ACTH jest wydzielane w rytmie okołodobowym: największe stężenie rano, najniższe około północy. Wydzielanie tego 39. Osteoporoza- choroba prowadząca do zmniejszenia masy kości oraz do niekorzystnych zmian mikrostruktury tkanki kostnej, co powoduje ich osłabienie a w późniejszym czasie prowadzi do złamań. Czynniki ryzyka: -najczęściej kobiety po okresie menopauzy -15/20 % mężczyzn po 50 r.ż -mała aktywność ruchowa -czynniki hormonalne, a zwłaszcza niedobór hormonów płciowych: estrogenów, progesteronu i testosteronu -czynniki żywieniowe - niedostateczna Ilość m.in. białka, wapnia, magnezu, cynku -sportowcy - grupa osób utrzymujących mała masę ciała (ograniczenia żywieniowe, niedostateczne spożycie wapnia) Czynniki ochronne zachowanie prawidłowej struktury kości wymaga ich optymalnego mechanicznego obciążania, trening fizyczny zatem to główne źródło zapobiegania osteoporozie, ludzie o dużej gęstości kostnej nabytej w młodości wykazują dużo mniejszą podatność po menopauzie raczej terapia hormonalna, trening natomiast potrzebny do utrzymania sprawności fizycznej i przeciwdziałaniu chorobie
NERKI,
Czynności nerek mogą być określane jako wydalnicze, regulacyjne i wewnątrzwydzielnicze. Wchłanianie zwrotne zapobiega wydalaniu licznych substancji niezbędnych dla ustroju.
Nerki są także terenem działania hormonów np. aldosteronu.
44. glukozy (glukozo-1-fosforanu) do ponownej syntezy cząsteczki glikogenu.
Glikogenoliza-Rozkład glikogenu mięśniowego, zachodzi dzięki działaniu enzymu o nazwie fosforylaza. Końcowym produktem glikogenolizy jest glukozo-1-fosforan. Błona komórki mięśniowej jest nieprzepuszczalna dla glukozo-1-fosforanu. Komórka mięśniowa nie zawiera enzymu odszczepiającego resztę fosforanową od cząsteczki glukozy. Oznacza to, że glikogen mięśniowy może być wykorzystany tylko w komórce, w której jest zmagazynowany.
Glukoneogeneza- enzymatyczny proces przekształcania niecukrowcowych prekursorów, np. aminokwasów, glicerolu czy mleczanu w glukozę. Resynteza glukozy następuje głównie w komórkach wątroby i w mniejszym stopniu w komórkach nerek, a głównym punktem wejścia substratów do tego szlaku jest pirogronian. Szybkość zachodzenia procesu jest zwiększana podczas wysiłku fizycznego i głodu. Lipogezena- Kwasy tłuszczowe i ich pochodne syntetyzowane są jako zwykle długie reszty acylowe dzięki stopniowemu wydłużeniu łańcucha węglowego przez przyłączanie jednostek dwuwęglowych. W procesie tym, uczestniczą acetylo-CoA, malonylo-CoA, a także metylomalonylo-CoA Lipoliza- proces rozkładu hydrolitycznego triacyloglicerolu (trójglicerydu) w tkance tłuszczowej prowadzący do powstania kwasów tłuszczowych i glicerolu. Triacyloglicerole magazynowane są głównie w komórkach tłuszczowych. Triacyloglicerole nie są transportowane z komórki tłuszczowej. Ulegają one hydrolizie (lipolizie). W procesie tym odszczepiane są najpierw dwie reszty kwasów tłuszczowych (reszty acylowe). Reakcję tę katalizuje enzym lipaza triacyloglicerolowa, zwana najczęściej lipazą hormonowrażliwą. Powstały monoacyloglicerol jest następnie hydrolizowany przez enzym lipazę monoacyloglicerolową do kwasu tłuszczowego i glicerolu. wzmagają glikokortykosteroidy (działanie przyzwalające) oraz hormony tarczycy. Lipaza triacyloglicerolowa odszczepia dwa kwasy tłuszczowe. Powstały monoacyloglicerol hydrolizowany jest przez lipazę monoacyloglicerolową. stymulacja; hamowanie.
|
5. W przekazywaniu informacji innym komórkom poprzez synapsy następuje zmiana nośnika informacji: - W części presynaptycznej nośnikiem są potencjały czynnościowe, czyli jest to nośnik elektryczny - W obrębie synapsy - nośnik chemiczny (mediator) - W błonie postsynaptycznej - nośnik elektryczny
Cykl komórkowy lub cykl podziału komórki jest serią zdarzeń, które zachodzą w komórce eukariotycznej, prowadząc do jej podziału. Ogólnie zdarzenia te można podzielić na 2 krótkie okresy: interfazę - w trakcie, której komórka wzrasta, gromadząc składniki odżywcze niezbędne do mitozy i podziału swojego materiału genetycznego (DNA); fazę mitotyczną (M) - podczas której komórka dzieli się na 2 oddzielne komórki, zwane komórkami potomnymi. Cykl komórkowy jest procesem życiowym, który umożliwia jednokomórkowej zygocie rozwinąć się w dojrzały organizm, jak również procesem, dzięki któremu skóra, włosy, komórki krwi i niektóre inne narządy wewnętrzne ulegają odnowie. Cykl komórkowy składa się z 4 oddzielnych faz: fazy G1, fazy S, fazy G2 (zwanych łącznie interfazą) oraz fazy M. Faza M składa się z kolei z 2 ściśle połączonych ze sobą procesów: mitozy, w czasie której chromosomy komórki zostają rozdzielone pomiędzy 2 przyszłe komórki potomne i cytokinezy, w czasie której dochodzi do podziału cytoplazmy z uformowaniem odrębnych komórek. Aktywacja każdej fazy jest zależna od właściwego postępu i ukończenia poprzedzającej ją fazy. O komórce, która czasowo i w sposób odwracalny zatrzymała swoje podziały, mówi się, że weszła w fazę spoczynkową, zwaną fazą G0. zestaw wyspecjalizowanych procesów biochemicznych, który przygotowuje komórkę do podziału. Faza G1 Pierwsza faza interfazy, która zaczyna się od końca fazy M poprzedniego cyklu i trwa do początku syntezy DNA, nazywa się fazą G1 (G - z ang. growth - wzrastanie).
10. hyperpolaryzacji pojawiające się w wyniku pobudzenia kom. Powodują zmiany w ich pobudliwości. W czasie depolaryzacji i repolaryzacji, gdy pot wnętrza jest wyższy od pot inaktywacji sodowej Komorka jest niepobudzona. A stan taki okreslamy refrakcja bezwzględną. (żaden bodziec nie wywoła pobudzenia). Poniżej -50mV pobudliwośc kom powoli powraca, ale jeszcze pobudliwość jest obniżona i silne bodźce mogą wywołać w tym czasie stan czynny - refrakcja względna. Po tym okresie pot. blonowy znajduje się w pobliżu depolaryzacji i występuje krótki okres nadpobudliwości komórkowej. POTENCJAŁ SPOCZYNKOWY: Pomiędzy wnętrzem komórek tkanek pobudliwych a płynem zewnątrzkomórkowych występuje stale w spoczynku ujemny potencjał elektryczny, czyli potencjał spoczynkowy błony komórkowej . Ujemny potencjał spoczynkowy wewnątrz neuronu i jego wypustek wynosi od - 60 do - 80 mV, średnio - 70 mV, w komórkach mięśniowych poprzecznie prążkowanych zaś od - 80 do - 90 mV. Stężenie poszczególnych jonów w płynie wewnątrzkomórkowym znacznie się różni od ich stężenia w płynie zewnątrzkomórkowym. Wewnątrz komórek występują w znacznym stężeniu aniony organiczne nie przechodzące przez błonę komórkową . Błona komórkowa jest spolaryzowana, po stronie wewnętrznej skupione są jony o ładunku ujemnym aniony, po stronie zewnętrznej zaś jony o ładunku dodatnim kationy. Stężenia poszczególnych jonów w płynie wewnątrzkomórkowym nie zmieniają się, jeśli metabolizm nie ulega zmianie i jeśli na błonę komórkową się działają bodźce z zewnątrz. W tych warunkach wytwarza się równowaga pomiędzy stężeniem poszczególnych jonów za zewnątrz i wewnątrz komórki. Ta spoczynkowa roznica potencjałów jest spowodowana gradientem stezen jonow po obu stronach bl kom, przepuszcz blony dla tych jonow , dzialanie popmy sodowo-potasowej na bazie ATP. W tym potencjale wyst przestrzenna seperacja jonow POTENCJAL CZYNNOŚCIOWY:w czasie pobudzania dochodzi do sekwencji określonych zmian, mianowicie bodziec depolaryzacyjny powoduje wzrost przepuszczalności błony dla jonów Na +, który wnikając
15. występuje w czasie zadziałania energii tylko dwukrotnie większej od progowej, co stanowi zabezpieczenie przed bodźcami uszkadzającymi tkanki. CZUCIE SMAKU W jamie ustnej znajdują się skupione w kubkach smakowych receptory odbierające 4 podstawowe smaki: słodki, słony, kwaśny i gorzki. Wrażliwość komórek smakowych w kubkach rozmieszczonych w błonie śluzowej pokrywającej język, krtań, gardło nie jest jednakowa. Dzięki różnorodnej lokalizacji tych kubków i odmiennej ich wrażliwości możliwe jest odbieranie smaków. Komórki smakowe to chemoreceptory reagujące tylko wtedy, kiedy substancja wywołująca czucie smaku rozpuszczona jest w śluzie pokrywającym ich powierzchnie Receptory czucia powierzchniowego są rozmieszczone w różnych warstwach skóry. Pod względem ich budowy można wyróżnić wolne zakończenia nerwowe, oraz ciałka - zakończenia nerwowe otoczone łącznotkankową torebką. wzgórza \stamtąd informacje są przekazywane przez torebkę wew do pierwotnych pól czucia w korze płata ciemieniowego w zakresie zaśrodkowym. SKRÓT rdzeń kręgowy-droga rdzeniowo opuszkowa- jądro smukłe i klinowate- wstęga przyśrodkowa- jądro brzuszne
20. przedsionkowego oraz jąder przedsionkowych. Odgrywa rolę w kontroli postawy ciała(równowagi) i koordynacji ruchów gałek ocznych. b) móżdżek rdzeniowy- tworzą go robak i przyśrodkowe części półkul móżdżku. Dochodzą do niego informacje z rdzenia kręgowego i jąder nerwów czaszkowych. Daje możliwość bieżącej modyfikacji wykonywanych ruchów. c) móżdżek mózgowy- tworzą go boczne części półkul móżdżku. Otrzymuje on informacje z pól ruchowych kory mózgu- pośrednio przez jądra mostu. Oddziałuje zwrotnie na korę mózgu, modulując planowanie ruchów. Jądra podstawne. Z jądrami podkorowymi(prążkowiem i gałką bladą) funkcjonalnie połączone są istota czarna śródmózgowia i jądro niskowzgórzowe. Dawniej określano je wspólnie jako układ pozapiramidowy. Mają one istotny wpływ na przebieg wykonywanych ruchów dowolnych. Jądra podkorowe oddziałują za pośrednictwem dróg zstępujących z ośrodków pnia mózgu na neurony rdzenia kręgowego. Rola jąder podkorowych w regulacji ruchów dowolnych nie została jeszcze do kończ poznana. Przyjmuje się, że odpowiadają one za wykonywanie ruchów zautomatyzowanych, mimowolnych, za instynktowne przyjmowanie postawy ciała, niezależne od naszej woli gesty oraz za regulację napięcia mięśniowego. Współdziałają z układem piramidowym w planowaniu ruchów. Układ autonomiczny: struktura i funkcja. Układ nerwowy autonomiczny jest odpowiedzialny za utrzymanie stałości środowiska wewnętrznego(homeostazę) w sposób niezależny od zmiennych warunków zewnętrznych i aktualnej aktywności. Homeostaza utrzymywana jest głównie dzięki licznym odruchom, których efektorami są mięśnie gładkie, mięsień sercowy i komórki gruczołowe. Układ autonomiczny reguluje wiele podstawowych funkcji organizmu jak krążenie(czynność serca, ciśnienie krwi), temperatura ciała, czynność układu pokarmowego, funkcje rozrodcze. Układ ten aktywowany jest w sytuacjach stresowych(skoki temp. otoczenia, głód, silne emocje). Działanie układu autonomicznego nie podlega naszej woli, choć an drodze treningu autogennego lub ćwiczeń jogi można je w pewnym zakresie modulować. Nadrzędną rolę w kontroli funkcjonowania tego układu odgrywają układ limbiczny i podwzgórze. Układ autonomiczny składa się z 25. Natomiast pośrodku odc. izotropowych znajduje się błona graniczna Z do której przyczepiają się miofilamenty cienkie. Odcinek włókna leżący pomiędzy sąsiednimi błonami granicznymi nazywa się sarkomerem(długość sarkomeru w spoczynku wynosi 2,3- 2,8μm). W tkance mięśniowej poprzecznie prążkowanej występują też komórki satelitarne. Mają one zdolność replikacji DNA i podziału mitotycznego, której nie mają jądra komórkowe dojrzałych włókien mięśniowych, dlatego biorą one udział w procesie wzrostu organizmu w wieku młodzieńczym , a u osób dorosłych o właściwościach regeneracyjnych i plastycznych tkanki mięśniowej. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca zbudowana jest z dwóch typów komórek mięśniowych: roboczych(ściany przedsionków i komór serca oraz przegroda międzyprzedsionkowa i międzykomorowa) oraz tworzących układ bodźcoprzewodzący serca. Komórki robocze charakteryzują się tak jak pozostałe typy mięśni pobudliwością i kurczliwością. Komórki układu bodźcoprzewodzącego są komórkami mięśniowymi ale zawierają mniej białek kurczliwych i nie kurczą się lecz zdolne są do generowania potencjałów czynnościowych bez udziału układu nerwowego. W odróżnieniu od mięśni szkieletowych komórki robocze mają tzw. wstawki, dzięki którym pobudzenie przenoszone jest na sąsiednie komórki. Serce unerwione jest przez układ autonomiczny. Na pracę serca nie mamy wpływu. Tkanka mięśniowa gładka różni się od poprzecznie prążkowanej przede wszystkim brakiem widocznego prążkowania. Ponadto czynność mięśniówki gładkiej nie podlega naszej woli i jest sterowane przez układ nerwowy autonomiczny. W skład tkanki mięśniowej gładkiej wchodzą włókna mięśniowe gładkie. Ogólnie wśród mięśni gładkich wyróżnić można trzewne jednostkowe mięśnie gładkie oraz wielojednostkowe mięśnie gładki. W obrębie włókien mięśniowych gładkich również występuje aktyna, miozyna i tropomiozyna, o budowie zbliżonej do mięśni szkieletowych, ale nie występuje w nich troponina. Mają one szczególną zdolność kurczenia się w warunkach izometrycznych przy niedużych nakładach energii. Cechuję ją też duża odporność na zmęczenie. Ponadto wszystkie procesy związane z ich kurczeniem przebiegają znacznie wolniej niż w przypadku mięśni poprzecznie prążkowanych. Mechanizm skurcz opisywany jest przez tzw. ślizgową teorię skurczu.
30. przedsionkowego, przedsionkowo-komorowego oraz mięśnień roboczy przedsionków. Unerwienie przywspółczulne komór i komorowego układuprzewodzącego jest skąpe. Serce unerwione jest zatem przez autonomiczny układ nerwowy zarówno gałąź współczulna jak i przywspółczulną układ ten wywiera na serce wpływ modelujący(nie inicjuje czynności serca ale przyspiesza bądź zwalnia rytm pracy serca, zwiększa bądź zmniejsza siłę skurczów serca). Cykl hemodynamiczny Cykl hemodyn. Serca obejmuje generowanie zmian ciśnienia krwi oraz zmian objętości krwi w obrębie serca. Składa się on z kilku następujących po sobie faz i rozpoczyna się: Fazą skurczu przedsionków, w konsekwencji skurczu komórek mięśniowych ich ścian, ciśnienie krwi w przedsionkach zwiększa się o ok.3-5 mm Hg.W konsekwencji wzrostu cieśn.. w przedsionkach krew przepływa z przedsionków do komór. Wypełnienie komór ulega zwiększeniu oraz zwiększa się ciśnienie krwi w komorach. Objętość krwi zawarta w komorach po skurczu przedsionków nosi nazwę objętości późno rozkurczowej(wynosi ok.140ml), a cieśn.. wywierane przez tą objętość to cieśn. poźnorozkurczowe. Podczas skurczu przedsionków stosunkowo niewielka objętość krwi z przedsionków cofa się do żył. Dzieje się tak ponieważ ujścia żył do przedsionków nie maja zastawek. Płatki zastawek zlokalizowanych na granicy pomiędzy przedsionkami a komorami, tj.zastawek przedsionkowo-komorowych w czasie rozkurczu serca SA otwarte. Zamknięciu ulegają w konsekwencji odwrócenia gradientu ciśnień pomiędzy komorami a przedsionkami-wtedy kiedy ciśnienie w komorach staję się większe niż w przedsionkach a więc na początku fazy skurczu komór. Płatki zastawek nie „wpadają” do przedsionków gdyż przytrzymywane są przez nitki ścięgniste które łączą je z mięśniami brodawkowatymi. Faza skurczu komór, podczas której zastawki przedsionkowo-komorowe oraz zastawki półksiężycowate aorty i tętnicy płucnej są zamknięte a objętość krwi zawartej w komorach nie ulega zmianie nosi nazwe fazy skurczu izowolumetrycznego. Brak zmian objętości krwi zawartej w każdej z komór serca wobec zwiększającego się napiecia komórek mięśniowych ścian komór pociąga za sobą narastanie ciśnienia krwi zawartej w komorach. Narastanie ciśnienia krwi w komorach trwa do momentu w którym osiągnie ono wartość nieco wyższą niż
35. hormonu jest stymulowane przez czynniki stresowe t.j: hipoglikemia, ból, strach, gorączka. Nadmierne wydzielanie tego hormonu prowadzi do przyrostu kory nadnerczy, niedobór do wtórnej niewydolności nadnerczy. Tyreotropina (TSH): wpływa na wychwyt jodu oraz tworzenie i uwalnianie hormonów przez komórki pęcherzykowe tarczycy. Jego wydzielanie regulowane jest przez TRH, a także przez stężenie hormonów tarczycy we krwi. Wysokie stężenie TSH- niedobór hormonów tarczycy, obniżone zaś w przypadku nadmiernej produkcji hormonów przez tarczyce. Genadotropiny: hormon folikulotropowy (FSH) i hormon luteinizujący (LH): FSH: u kobiet pobudza dojrzewanie pęcherzyków Graafa w jajniku i wzmaga wydzielanie przez nie estradiolu. U mężczyzn stymuluję spermatogenezę i wytwarzanie globulin wiążącej hormony płciowe w jądrze. U obu płci powoduje wydzielanie przez gonady inhibiny, która hamuję zwrotne wydzielanie FSH LH: u kobiet pobudza syntezę progesteronu w pęcherzykach Graafa i podtrzymuje funkcje wydzielniczą ciałka żółtego. U mężczyzn stymuluję syntezę i wydzielanie testosteronu przez komórki śródmiąższowe w Leydiga w jądrze. Podwyższone stężenie estradiolu we krwi hamuje wydzielanie LH u kobiet, podwyższone stężenie testosteronu u mężczyzn hamuje wydzielanie LH. Przed owulacją wysokie stężenie estrogenów we krwi zwiększa wydzielanie LH. Hormon wzrostu (GH): zwiększa lipolizę, hamuje w mięśniach szkieletowych dokomórkowy transport glukozy, nasila wytwarzanie glukozy w wątrobie. Określa się go mianem hormonu przeciwinsulinowego. Nadmierne wydzielanie u dzieci -> gigantyzm, u dorosłych -> Akromegalia(duże dłonie, stopy). Niedobór hormonu u dzieci -> karłowatość, u dorosłych -> zmniejszenie masy ciała i zmniejszenie gęstości kości. Prolaktyna(PRL): tworzenie mleka w okresie poporodowym, nadmierne wydzielanie powoduje mlekotok, utratę libido, a nawet funkcji rodnych. Oksytocyna: pobudza do skurczu mięsień gładki macicy podczas porodu oraz pobudza w czasie ssania komórki znajdujące się wokół przewodów pęcherzykowych w gruczołach piersiowych. Bodźcem do wydzielania jej jest ssanie brodawki sutkowej a nawet głos czy widok dziecka.
40 Etapy powstawania moczu Filtracja Krew dochodzi tętniczką doprowadzającą do kłębuszka nerkowego gdzie następuje jej filtracja. Z krwi odfiltrowywane są aminokwasy, witaminy, glukoza, woda oraz zbędne produkty przemiany materii, dzięki temu, że średnica tętniczki doprowadzającej jest większa niż średnica tętniczki odprowadzającej. W ten sposób powstaje mocz pierwotny.( W ciągu doby nerki produkują nawet do 120l moczu pierwotnego.) Po filtracji krew powraca tętniczką wyprowadzającą do żyły nerkowej w formie oczyszczonej. Resorpcja obowiązkowa W przedniej części kanalika nerkowego (kanalik proksymalny) dochodzi do obowiązkowego zwrotnego wchłaniania wody, glukozy i aminokwasów, jest to tzw. resorpcja zwrotna obowiązkowa. Zagęszczanie - w pętli Henlego dochodzi do odprowadzania z moczu większości wody i jonów sodu. Resorpcja nadobowiązkowa - ten etap zachodzi w sytuacji, kiedy organizmowi nie jest dostarczana odpowiednia ilość płynów i zachodzi ona w kanaliku dystalnym. Po opuszczeniu kanalika dystalnego, mocz jest już moczem ostatecznym, którego objętość produkowana w ciągu doby wynosi 1,5-2l. Mocz ostateczny wędruje do kanalików zbiorczych, miedniczek nerkowych, następnie do moczowodów aż w końcu do pęcherza. Jednostką czynnościową nerki jest nefron, który składa się z kłębuszka i kanalika - cewki. Cewkę możemy podzielić na część proksymalną, pętlę Henlego i część dystalną, która przechodzi w cewkę zbiorczą. Na pętlę Henlego składa się proksymalna cewka prosta, ramię cienkie oraz grube ramię wstępujące. Nefrony, których kłębuszki leżą w zewnętrznej i środkowej części kory mają pętle krótkie, zaginające się w zewnętrznej części rdzenia. Nefrony kłębuszków w części przyrdzeniowej posiadają pętle długie, które dochodzą do wewnętrznej części rdzenia. Kłębuszek nerkowy o średnicy ok. 200 um składa się z sieci naczyń włosowatych, która powstaje z podziału tętniczki doprowadzającej, a następnie łączą się one w tętniczkę odprowadzającą. Sieć naczyń włosowatych wpukla się do torebki kłębuszka (Bowmana), która zbudowana jest ze śródbłonka o spłaszczonych komórkach, błony podstawnej oraz nabłonka trzewnego.
45.Funkcje lipidów w organizmie: -są najbardziej skoncentrowanym źródłem energii, z 1 g tłuszczów wyzwalają się 9 kcal, -są wygodnym i głównym źródłem materiału zapasowego (umożliwiają robienie przerw między posiłkami, podczas pracy, umożliwiają funkcjonowanie organizmu poza strefą neutralności cieplnej - utrzymywanie temperatury ciała), -nagromadzony w tkance tłuszcz chroni przed nadmiernym wydzieleniem ciepła, pozwala na adaptowanie się w niskiej temperaturze, wewnątrz organizmu utrzymuje narządy w stałym położeniu, zapobiega ich przemieszczaniu się, -odłożone w organizmie lipidy są magazynem wody, 30-50% tkanki tłuszczowej stanowi woda, spalenie 100 g tkanki tłuszczowej wyzwala 107 g wody, -mieszane tłuszcze pożywienia są źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E, K i Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych (witamina F), -tłuszcze w pożywieniu oszczędzają gospodarkę białkami i witaminami z grupy B, -mają dużą wartość sytną - hamują wydzielanie soku żołądkowego, podnoszą smak potraw, -pełnią funkcję budulcową, są składnikiem błon komórkowych oraz stanowią ważny element wchodzący w skład wielu hormonów, cholesterolu oraz ważnych substancji wewnątrzkomórkowych Funkcje białek w organ: - kataliza enzymatyczna oraz określenie w każdej komórce jej metabolizmu - funkcje mechaniczno - strukturalne,jak tworzenie cytoszkieletu, budowa błon biologicznych - transport małych cząsteczek i jonów,magazynowanie oraz wymiana z otoczeniem,żeby komórki nie umarły - ruch uporządkowany wg właściwości biomechanicznych - ochrona immunologiczna przed wtargnięciem antygenu(białko,wirus,bakteria) - odbieranie i wytwarzanie oraz przekazywanie sygnałow chemicznych i fizycznych o stanie środowiska wewnętrznego i zewnętrznego - koordynowanie funkcji biologicznych w tym replikacji(odtwarzanie aparatu genetycznego)oraz kontrola wzrostu i różnicowania wskutek regularnego przekazu informacji genetycznej Funkcje aminokwasów w organ: - Lucyna: reguluje poziom cukru we krwi - Izoleucyna: regulacja poziomu cukru, wytwarzanie energii i budowanie hemoglobiny - Lizyna: ułatwia wchłanianie wapnia, zwiększa koncentrację umysłową, współuczestniczy w
|