KREW jest tkanką łączną składającą się z elementów morfotycznych (erytrocyty, leukocyty, trombocyty) oraz osocza. U człowieka elementy morfotyczne stanowią 45% całkowitej objętości krwi, a 55% osocze. OSOCZE 1.SKLADNIKI ORGANICZNE (8%)- BIALKA :albuminy, globuliny fibrynogen, GLUKOZA(cukier ok. 5 mmol/l krwi)), WTK(wyższe kwasy tluszczowe(ok. 0.6 mmol/100ml krwi), CHOLESTEROL (frakcje cholesterolu: HDL-dobry cholesterol ; LDL-zly cholesterol),HORMONY,WITAMINY,ENZYMY,SOLE MINER., BUFORY(substancje ktoreograniczaja zmiany pH : bufor węglanowy, fosforanowy, bialczanowy, hemoglobinowy)
Erytrocyty. Podstawową funkcją erytrocytów jest rozprowadzanie tlenu. Erytrocyty nie posiadają jądra( młode mają ,ale tracą bo transportują krew) ani mitochondriów. Skutkiem tego jest niezdolność do przeprowadzania własnych przemian metabolicznych, a to oznacza ,że transportowany tlen nie jest zużywany po drodze na potrzeby krwinki, tylko w całości dociera do tkanek. Brak dużych organelii w komórce daje więcej miejsca wewnątrz dla hemoglobiny.
Powstają w szpiku kostnym, rozkładane w śledzionie. U kobiet jest ich: 4-4,5mln/mm3 , u mężczyzn- 5-5,5 mln/ mm3. Najwięcej erytrocytów znajduje się we krwi noworodków. Zbyt mała ilość erytrocytów prowadzi do anemii. Żyją 120 dni. Mogą być różnej wielkości i kształcie (anizocytoza -kształt , polikilocytoza- wielkość). Erytropoetyna (hormon) -reguluje ilość produkowanych krwinek czerwonych. Funkcja: transport O2 i CO2( gazów oddechowych) oraz utrzymuje równowagę kwasowo- zasadową.
Leukocyty Ich wspólną cechą jest uczestnictwo w reakcjach obronnych organizmu. Wszystkie leukocyty mają zdolność aktywnego ruchu - mogą przemieszczać się w kierunku przeciwnym do przepływającej krwi, a nawet przedostawać się przez ściany naczyń krwionośnych do tkanek i narządów. U zdrowego człowieka w 1ul krwi znajduje się przeciętnie 5-7 tysięcy leukocytów, ale w czasie infekcji liczba ta wzrasta niekiedy nawet do 10 tysięcy. Podwyższony poziom leukocytów może być objawem białaczki .Ogólne cechy: są komórka w pełni ukształtowanymi, posiadają jądro i inne organella komórkowe. Ich wielkość jest różna ,ale zawsze większe od erytrocytów. Kształt najczęściej kulisty. Są bezbarwne. Posiadają zdolność aktywnego ruchu, przy czym mogą opuszczać naczynia krwionośne i przeciskać się między komórkami w tkankach. Większość z nich ma zdolność fagocytozy .Żyją krótko ,przeciętnie kilka dni. Ze względu na różnice w budowie komórek leukocyty dzieli się na :granulocyty ( z ziarnistościami w cytoplazmie) i agranulocyty( bez ziarnistości).
Granulocyty powstają w szpiku kostnym i stanowią ok. 60% wszystkich leukocytów. Charakterystyczną cechą ich budowy jest obecność płatowatego jądra komórkowego. Wyodrębniamy : a)granulocyty obojętnochłonne ( neutrofile) : 64%, jądro komórkowe ma 5-6 płatów. Mają zdolność do przenikania przez błony komórkowe - diapedeza. Mają zdolność do poruszania się w kierunku ogniska zapalnego ( chemotaksja) .Fagocytoza- zjawisko polegające na wychwytywaniu i wchłanianiu drobnych cząsteczek organicznych Mają enzymy trawiące wirusy. Barwią się na kolor fioletowy .b) granulocyty kwasochłonne (eozynofile)- ok. 3% .Mają jądro komórkowe trójpłatowe. Barwią się na czerwono. Funkcja: niszczenie obcych białek w tym alergenów ,walka z pasożytami. c) granulocyty zasadochłonne (bazofile)- Jądro trójpłatowe. Barwią się na kolor malinowy. Funkcja odpornościowa. Mają heparynę- silny środek przeciwkrzepliwy.
Do agranulocytów należą limfocyty i monocyty. Stanowią ok. 35% wszystkich leukocytów. Powstają w szpiku kostnym czerwonym jak i w grasicy ,śledzionie ,migdałach oraz w węzłach chłonnych układu limfatycznego. Są komórkami bardzo ruchliwymi, stale krążącymi między krwią i limfą. Cechują je duże ,zajmujące prawie całą objętość komórki, jądro komórkowe oraz zdolność przekształcania się w inne typ komórek krwi i tkanki łącznej. Limfocyty przekształcają się w komórki tkanki łącznej skóry ,odgrywają ważną role w procesie gojenia się ran.
W zależności od miejsca dojrzewania limfocyty dzieli się na dwie klasy: dojrzewające w szpiku kostnym limfocyty B( odpowiedzialne za pamięć immunologiczną typu humoralnego, czyli produkcją przeciwciał) oraz dojrzewające w grasicy limfocyty T. ( odpowiedzialne za pamięć immunologiczną typu komórkowego) .Obie grupy komórek nie różnią się morfologicznie i uczestniczą w powstawaniu tzw. odporności swoistej tzn. skierowanej przeciwko konkretnemu czynnikowi zakaźnemu. Odporność ta przejawia się m.in. tworzeniem przez limfocyty B specyficznych białek- przeciwciał, które wchodząc w kontakt z czynnikiem zakaźnym neutralizują go. Produkcja przeciwciał i przebieg całej reakcji obronnej z ich udziałem są kontrolowane przez niektóre limfocyty T.
Monocyty- są dużymi komórkami z charakterystycznym ,nerkowatym jądrem komórkowym. Powstają zarówno w szpiku kostnym jak i w narządach limfatycznych i stanowią ok. 5% wszystkich leukocytów. We krwi pozostają krótko, tylko 1-3 dni, po czym przedostają się do tkanek i przeistaczają w makrofagi. Monocyty oraz makrofagi mają zdolność do fagocytozy. Ze względu na stosunkowo duże rozmiary mogą pochłaniać nie tylko małe komórki bakteryjne ,ale także duże komórki eukariotyczne. Odgrywają istotną rolę w niszczeniu komórek nowotworowych oraz usuwaniu starych elementów morfotycznych , głównie erytrocytów i trombocytów. Monocyty i makrofagi uczestniczą również w zwalczaniu wirusów. W odpowiedzi na kontakt z nimi wytwarzają interferony- białka utrudniające wnikanie wirusów do komórek oraz hamujące ich namnażanie.
Trombocyty . Ilość:300-700 tys/ mm3. Trombocyty nie są komórkami, ale ich fragmentami oderwanymi z dużych komórek szpiku kostnego. Krążą we krwi krótko, tylko 8-10 dni, po czy zatrzymywane są i rozkładane w śledzionie. Nie posiadają jądra komórkowego. Posiadają substancje powodujące obkurczanie się naczyń krwionośnych. Uczestniczą w wielu procesach chroniących organizm przed wykrwawieniem. Najczęstszą chorobą związaną z niedoborem trombocytów jest tzw. skaza krwotoczna, objawiają się zaburzeniami krzepnięcia krwi. Ich rola poelga na tym ,że wydzielają pod wpływem zranienia specjalny enzym- trombokinaze. Enzym ten zapoczątkowuje cała kaskadę reakcji ,których końcowym skutkiem jest przekształcenie rozpuszczonego w osoczu fibrynogenu w nierozpuszczalną włóknistą fibryne.
UNERWIENIE SERCA, MOŻNA PODZIELIĆ NA: współczulne, które zapewniają: nerw sercowy szyjny górny odchodzący od zwoju szyjnego górnego, nerw sercowy szyjny środkowy od zwoju szyjnego środkowego, nerw sercowy szyjny dolny od zwoju szyjnego dolnego, nerwy sercowe piersiowe od części piersiowej pnia współczulnego. Przywspółczulne zapewniają: gałęzie sercowe górne od części szyjnej nerwu błędnego, gałęzie sercowe piersiowe od części piersiowej nerwu błędnego, gałęzie sercowe dolne od nerwu krtaniowego wstecznego. Wymienione nerwy i gałęzie układają się w dwie grupy: powierzchowną - nerwy współczulne i jest to splot sercowy powierzchowny, głęboką - gałęzie przywspółczulne; splot sercowy głęboki. Sploty te przechodzą w splot wieńcowy lewy i prawy. W splotach tych występują liczne zwoje sercowe, w których następuje przełączenie przywspółczulnych włókien przedzwojowych na zazwojowe. Czynnościowo unerwienie współczulne przyspiesza akcję serca, przywspółczulne zwalnia. WEGETATYWNY u.nerwowy:
>Współczulny (noradrenalina)impuls z ośrodka przyspieszającego pracę serca odc.piersiowy seg.1-7, wł.przedzwojowe, acetylocholina, pień współczulny,łączą się z kom zwojowymi dolnego i środkowego i górnego zwoju szyjnego. wł.zazwojowe, do serca Pobudzenie współczulne (+)
- batmotropowe - pobudliwość
- dronotropowe - przewodnictwo
- chronotropowe- ilość skurczów
- izotropowe - siła skurczu
- tonatropowe - napięcie mięśnia
>Przywspółczulny (acetylocholina
impulsy wł.przedzwojowymi z ośrodka zwalniającego pracę serca (jądro grzbietowe nerwu błędnego), noradrenalina, głęboki i powierzchowny splot sercowy.wł. zazwojowe zwój przedsionkowy i przedsionkowo-komorowy. Pobudzenie przywspółczulne (-) (napisać tropizmy serca jw.).
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SIŁĘ SKURCZU MIĘŚNIA SERCOWEGO: ( 4 czynniki skurczu), 1. morfologiczne ( budowy): powierzchnia przekroju poprzecznego, dł.czyli stan rozciągania mięśnia przed rozpoczętą pracą, rozciągnięcie mięśnia 20-30%wartości maksym., ilość jedn.motor. zaang.do skurczu, skład włókien mięśniowych, kąt przejścia włókien mięśniowych we włókna ścięgniste, kąt przyczepu mięśniowego, skład włókien ST i Ft ; im więcej FT tym siła większa 2. czynnościowe ( nerwowe): regulacja nerwowa ( siła bodźca , częstotliwość pobudzenia ). Siła skurczu zależy od: 1) liczby jednostek motorycznych biorących udział w skurczu, 2) częstotliwości, z jaką poszczególne jednostki motoryczne są pobudzone, 3) stopnia rozciągnięcia mięśnia przed jego skurczem.
OBJĘTOŚĆ WYRZUTOWA SERCA - ilość krwi, która jest wyrzucana z serca podczas jednego skurczu , pozostała krew zostaje w sercu i jest to krew zalegająca inaczej rezydualna. CO WPŁYWA NA TĄ OBJĘTOŚĆ: kurczliwość mięśnia sercowego, ilość krwi powracająca do serca - mała ilość krwi małe rozciągnięcie mięśnia sercowego, opór w naczyniach krwionośnych, opory w aorcie. +Objętość komór ok. 200ml+Wyrzucone-70ml+Objętość pozostajaca-(rezydualna)U sportowcow -80ml,U mężczyzn ok. 70ml,U kobiet-60-65ml, wzór Starra RRs- wartość ciśnienia skurczowego RRr- wartość ciśnienia rozkurczowego
SV= 101r(RRS*0,5)-(Rur*1,09)-(0,61*m)m-wiek.
POJEMNOŚĆ MINUTOWA SERCA - ilość krwi która przepompowywana jest przez serce w ciągu jednej minuty. 4/4,5l kobiety 5l mężczyźni. Q=HR*SV HR- tętno.
CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI- wartość siły jaką krew naciska na naczynia krwionośne. RRs - 139 RRr - 89. CZYNNIKI ZMIENIAJĄCE WARTOŚĆ CIŚNIENIA SKURCZOWEGO: ilość krwi, elastyczność naczyń krwionośnych. CZYNNIKI ZMIENIAJĄCE WARTOŚĆ CIŚNIENIA ROZKURCZOWEGO: lepkość - gęstość im większa tym ciśnienie wzrasta, tętno im wyższe tym wartość ciśnienia wyższa.
BUDOWA U.BODŹCO-PRZEWODZĄCEGO SERCA: węzeł przedsionkowo-zatokowy, węzeł przedsionkowao-komorowy, węzeł pęczek przeds.-kom., włókna Purkiniego.
TRANSPORT O2 i CO2 (gazow za pośrednictwem krwi)TLEN:0,3% Rozpuszczona w osoczu, pozostale związki z hemoglobina tworza oksychemoglobine, 1 czasteczke hemoglobiny +4 czasteczki tlenu, 1g Hb wiaze 1,34 ml tlenu, pojemność tlenowa: K 14g , M 16g Hb na 100ml krwi, 1g Hb -1,34 | 14g Hb - x = ok.1802/na 100ml krwi. K ok 17ml O2 / 100ml krwi. M ok 21ml O2 / 100ml krwi. CO2: 10%. W formie rozpuszczonej w osoczu, 70%. W postaci HCO3-, 20% w postaci Karbaminianów-wynik polaczenia CO2 z grupami aminowymi czesci białkowej Hb.
Dyfuzja - proces samorzutnego rozprzestrzeniania się cząsteczek lub energii w danym ośrodku (np. w gazie, cieczy lub ciele stałym), będący konsekwencją chaotycznych zderzeń cząsteczek dyfundującej substancji między sobą i/lub z cząsteczkami otaczającego ją ośrodka.
POJEMNOŚĆ ŻYCIOW PŁUC - VC ilość powietrza którą usuwamy z płuc, między max wdechem a wydechem. 4,4-5L.ZALEŻY OD: wzrostu i masy ciała, wytrenowania, wieku, płci, pozycji, deformacji klatki piersiowej. SKŁADA SIĘ: oddechowa(500ml), dopełniająca (2500ml), zapasowa(1000ml).
POJEMNOŚĆ CAŁKOWITA PŁUC - ilość powietrza która została zassana do płuc podczas max wdechu. Dzieli się ona na pojemnośc wdechową i pojemność zalegającą czynnościową.SKŁADA SIĘ: oddechowa(500ml), dopełniająca (2500ml), zapasowa(1000ml), zalegająca (1200ml).
MECHANIKA ODDYCHANIA Wentylacja płuc uzależniona jest od ruchów oddechowych klatki piersiowej. Polegają one na wdechu i wydechu. WDECH - powiększa się objętość klatki piersiowej. Następuje skurcz mięśni wdechowych, czyli przepony i m. międzyżebrowych zewnętrznych, powoduje to powiększenie wymiarów wew. kl. piersiowej: pionowego, czołowego i strzałkowego. Opłucna płucna przylega do opłucnej ściennej i w czasie wdechu podąża za nią, w której panuje ujemne ciśnienie. Powoduje to rozciągnięcie tkanki płucnej, obniża się ciśnienie w pęcherzykach płucnych, w drogach oddechowych i następuje napływ powietrza do płuc w celu wyrównania różnicy ciśnień. Na szczycie wdechu mięsnie wdechowe rozkurczają się i kl. piersiowa zmniejsza swoją objętość, ciśnienie w pęcherzykach płucnych wzrasta powyżej ciśnienia atmosferycznego i powietrze jest usuwane na zewnątrz. WYDECH - jest aktem biernym nie wymagającym skurczu mięśni, natomiast w czasie nasilonego wydechu kurczą się mięśnie międzyżebrowe wew. oraz mięśnie brzucha.
WENTYLACJA MINUTOWA PŁUC - w czasie spoczynku jest wdychane i wydychane około 8 L powietrza na minutę - 16 oddechów. Może ona znacznie zwiększyć się w czasie wykonywania szybkich i głębokich oddechów.
DYFUZJA GAZÓW W PŁUCACH - w pęcherzykach płucnych zachodzi wymiana gazów pomiędzy powietrzem a krwią przepływającą przez sieć naczyń włosowatych otaczających pęcherzyki. Dyfuzja gazów przez ścianę pęcherzyków odbywa się zgodnie z gradientem prężności cząsteczek gazów. Cząsteczki tlenu dyfundują ze światła pęcherzyków do krwi, ponieważ w powietrzu pęcherzykowym ciśnienie parcjalne tlenu jest większe, we krwi zaś mniejsze. W przeciwnym kierunku dyfundują cząsteczki dwutlenku węgla. Cząsteczki tlenu dyfundujące do krwi, musza pokonać ścianę pęcherzyka płucnego i ścianę naczynia włosowatego. Po przejściu przez te ściany rozpuszczają się w osoczu. Z osocza dyfunduje do erytrocytów. Cząsteczki dwutlenku węgla dyfundują z osocza krwi przez naczynia włosowate do światła pęcherzyków. DYFUZJA GAZÓW W OBRĘBIE KRĄŻENIA PŁUCNEGO - prawa komora serca tłoczy do pnia płucnego około 5,4 L krwi na minutę , czyli tyle samo co lewa do aorty. Pojemność minutowa serca obu komór wynosi tyle samo zarówno w spoczynku jak i podczas wysiłku. Natomiast objętość krwi, która wypełnia krążenie płucne jest mniejsza niż w krążeniu dużym . W krążeniu płucnym to jest w zbiorniku tętniczym płucnym, żylnym płucnym i w sieci naczyń włosowatych. Sieć naczyń włosowatych łączących oba zbiorniki oplata pęcherzyki płucne. Ciśnienie krwi zależy od pozycji ciała. W czasie wydechu ciśnienie powietrza w pęcherzykach płucnych jest wyższe od ciśnienia atmosferycznego, uciska naczynia włosowate i zmniejsza przepływ krwi. W górnych partiach płuc ciśnienie powietrza powietrza pęcherzykowego (PA) przewyższą ciśnienie krwi w naczyniach włosowatych przytętniczych (Pa), a to z kolei jest wyższe od ciśnienia w naczyniach włosowatych przyżylnych, czyli PA>Pa>Pv. W środkowych Pa>PA>Pv, w dolnych Pa>Pv>PA.
UKŁAD MIĘŚNI SZKIELETOWYCH - , czyli mięśni poprzecznie prążkowane, są zbudowane z wielu tys. komórek mięśniowych tworzących pęczki. Na obu końcach komórki mięśniowe są przyczepione do ścięgien. Komórka mięśnia poprzecznie prążkowana jest wielojądrzastą komórką, cylindryczną na przekroju poprzecznym. Komórka mięśniowa otoczona jest sarkolemmą - pobudliwą błona komórkową . Wnętrze komórki wypełnia sarkoplazma i pęczki włókien mięśniowych.
(WYKŁAD: włókno mięśniowe pokryte jest błona komórkową zwaną sarkolemmą , na zewnatrz wystepuje błona podstawowa, na przekroju poprzeczny widać ciemne pola, czyli jądra komórkowe, przekrój podłużny- jądra komórkowe, sarkolemma, błona podstawna na zew komórka satelitarna)
BUDOWA WŁÓKNA MIĘŚNIOWEGO - , czyli miofibryla, ma odcinki o większym i mniejszym współczynniku załamania światła występujące naprzemiennie. Odcinki silniej załamujące światło tworzą ciemniejsze prążki zwane prążkami (A) anizotropowymi, odcinki słabiej załamujące światło tworzą zaś jasne prążki izotropowe (I). W miofibrylach położonych obok siebie prążki a i I sąsiadują ze sobą i w ten sposób tworzą poprzecznie prążkowane całek komórki mięśniowej. Włókienko mięśniowe składa się z grubych i cienkich nitek białek kurczliwych. Nitkę grubą tworzą cząsteczkę miozyny, z których każda zbudowana jest z dwóch ciężkich i czterech lekkich łańcuchów polipeptydowych. Łańcuchy ciężkie splecione ze sobą ślimakowato z jednego końca tworzą ogon, nie splecione z drugiego końca mają kształt dwóch główek. W każdej głowie występują dwa łańcuchy lekkie. Nitka cienka utworzona jest z cząsteczek aktyny i tropomiozyny, tworząc jak gdyby cztery sznury paciorków skręconych ślimakowato. Na tropomiozynie osadzone są cząsteczki troponiny, z których każda ma trzy podjednostki o odmiennych właściwościach. Za pośrednictwem podjednostki troponina łączy się z tropomiozyną.
SARKOMER Obejmuje 1 cały prążek anizotropowy i sąsiadujące z nim 2 połówki prążka izotropowego. Prążki anizotropowe tworzą nitki grube miozyny, prążek izotropowy zaś nitki cienkie aktyny, które są doczepione do błony granicznej Z. Błona Z dzieli każdy prążek izotropowy na dwie połówki, należące do 2 sąsiadujących sarkomerów. Nitki aktyny wchodzą pomiędzy nitki miozyny. Każda nitek miozyny otoczona jest 6 nitkami aktyny. W czasie skracania się kom. mięśniowej nitki aktyny tworzące prążki izotropowe wsuwają się pomiędzy nitki miozyny. W rozkurczu nitki aktyny wysuwają się spomiędzy nitek miozyny i prążki izotropowe znowu stają się widoczne.
TEORIA ŚLIZGOWA SKURCZU MIĘŚNIA
-bodziec fizjologiczny (musi być przekazany)
-uwalnianie z pęcherzyków synaptycznych acetylocholiny
-depolaryzacja błony postsynaptycznej i uwalnianie z pęcherzyków końcowych jonów Ca+2
-Ca+2 wiążą się z podjednostką C troponiny na włóknie miozynowym zmniejszając jej powinowactwo do aktyny (następuje odgięcie główki troponiny o 45 st i możliwy jest ślizg.
-ślizganie się włókien miozyny względem aktyny
-hydroliza ATP- rozkurcz
-pompowanie Ca2+ do pęcherzyków końcowych(zbiorczych)
Pod wpływem bodźca - acetylocholiny uwolnionej na synapsach nerwowo-mięśniowych, dochodzi do pobudzenia błony kom., czyli do depolaryzacji. Dochodzi do aktywacji w błonie kom. kanałów dla dokomórkowego szybkiego prądu jonów sodowych. Depolaryzacja przesuwa się po powierzchni błony kom. komórek mięśniowych i jednocześnie za pośrednictwem cewek poprzecznych obejmuje wnętrze kom. Ze zbiorników końcowych uwalniają się wolne jony wapniowe. Wiążą się one z podjednostką C troponiny i zmniejszają jej powinowactwo do aktyny. Cząsteczki aktyny uwolnione od hamującego wpływu troponiny stykają się z głowami cząsteczek miozyny wyzwalając jej aktywność enzymatyczną. Pod wpływem aktywnej miozyny są rozkładane ATP do ADP i fosforanu. Ślizgowe nasuwanie się nitek aktyny na nitki miozyny powoduje skracanie się kom. mięśnia szkieletowego i skurcz całego mięśnia. Nitki aktyny są tak długo wsunięte pomiędzy nitki miozyny, jak długo jony wapniowe oddziaływają na podjednostkę C troponiny. W czasie rozkurczu pompa wapniowa w błonie zbiorników końcowych wciąga wolne jony Ca+2 do zbiorników końcowych i nitki aktyny wysuwają się spomiędzy nitek miozyny.
RODZAJE I CHARAKTERYSTYKA WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH: W zależności od rodzaju włókien tworzących mięsień wyróżnia się mięśnie białe i czerwone. Włókna czerwone zawierają dużo mioglobiny, więcej mitochondriów, wolniej się kurczą, ale także trudniej się męczą. Włókna białe zawierają mniej mioglobiny, więcej miofibryli . Szybciej się kurczą, ale wcześniej też męczą się.
WŁÓKNA CZERWONE: Wolno kurczliwe, pracują wolno, ale mogą pracować dłużej ponieważ nie męczą się szybko; Duża ilość mitochondriów (organelle, łańcuch oddechowy, duża aktywność cyklu Krebsa betaoksydacje); Mioglobina - duża zawartość, czyli wysoka ilość zapasowego tlenu w mięśniach; Jest ich więcej gdy występuje w tych mięśniach które są odpowiedzialne za utrzymanie ciała. WŁÓKNA BIAŁE: Włókna białe FT(FTa) fosforolityczne,( FTb)glikolityczne. Szybko kurczliwe, kurczą się bardzo szybko, ale za to szybko ulęgają zmęczeniu; Duża ilość mitochondriów , duża aktywność tych enzymów kinazykreatywnej CV, LDH Dehydrogenezy mleczanowej, są to enzymy związane z pozyskiwaniem energii w warunkach beztlenowych, zwartość mitochondriów w tych wlaściowościach jest niska; Mioglobina -mała zawartość; Jest ich więcej gdy występuje w tych mięśniach które są odpowiedzialne za ruchy precyzyjne, np. gałki ocznej; W tych włóknach stężenie kwasu mlekowego jest więcej wytwarzane.
JEDNOSTKA MOTORYCZNA MIĘŚNIA jedna komórka nerwowa, jej wypustka, biegnącą do mięśnia i wszystkie komórki mięśniowe przez nią unerwiane stanowią j.m.m, czyli jeden neuryt jest w stanie unerwić od kilku do kilku set włókien mięśniowych.
UNERWIENIE RUCHOWE I CZUCIOWE MIĘŚNI SZKIELETOWYCH Komórki macierzyste nerwów ruchowych unerwiających mięśnie szkieletowe znajdują się w ośrodkowym układzie nerwowym. Skupiska tych komórek nazywamy jądrami ruchowymi. Funkcja komórek ruchowych, tak zwanych motoneuronów, jest uzależniona od informacji dochodzących z narządu ruchu, a wiec z mięsni oraz z innych układów ciała ludzkiego, jak np. z narządu równowagi słuchu i wzroku. Do komórki mięśniowej dochodzą dwa rodzaje włókien nerwowych: włókno somatyczne, a wiec ruchowe eferentne i włókno informacyjne, a wiec czuciowe aferentne. Komórki mięśniowe są zaopatrzone w tzw. końcową płytkę motoryczną lub ruchowa, do której dochodzi włókno nerwowe. W miejsce styku włókna nerwowego z płytką motoryczna mięśnia nazywamy połączeniem nerwowo-mięśniowym. Włókna nerwów informacyjnych czuciowych rozpoczynają się wewnątrz włókna mięśniowego tzw. wrzecionem mięśniowym.
HORMONY
Hormony wpływają na szybkość reakcji enzymatycznych, stymulują biosyntezę białek, przepuszczalność błon komórkowych
Mogą być pochodne aminokwasów- najczęściej tyrozyny! Adrenalina, noradrenalina ,dopamina > pochodne tyrozyny.
Hormony białkowe: prolaktyna, insulina
Hormony białkowe łączą się z receptorami na błonie i informacja idzie z receptorów do jądra i w jądrze komórkowym też mamy produkcję białka.
Hormony sterydowe: estrogeny. proesteron
1.Dzialanie hormonów na komórkę-
a)działanie autokrynowe - jedna komórka produkuje hormon i on działa na tą samą komórkę.
b)działanie parakrynowe- jedna komorka produkuje hormon i ten hormon działa na inna przyległa komórkę.
c)dzialanie endokrynne- pewna grupa komórek produkuje hormony, później są one wydzielane do krwi i krążą do komórek docelowych
2.Mechanika wydzielania hormonów
a)ujemne sprzężenie zwrotne-poziom danego hormonu jest niski, idzie inf do podwzgórza potem do przysadki mózgowej i gruczołu docelowego ,który zwiększa ilość ujemnego hormonu.
a) dodatnie sprzężenie- kiedy wzrasta jakaś ilość substancji np. glukozy zostaje wydzielona autonomicznie np. insulina
3.Periodyka wydzielania hormonów
a)pulsacyjne-w momencie kiedy pojawi się glukoza, wydzielana jest insulina
b) okolodobowe -polega na tym ,że pewne hormony maja duże stężenie rano inne po południu a wieczorem np. hormon wzrasta
c) intradobowy -cykl miesięczny
d) zależność od wieku
4.Hormon wzrostu HGH
-działanie bezpośrednie lub pośrednie (IGF I , IGF II )
-insulino podobne czynniki wzrostu działają miejscowo
-wykorzystanie:
+przyrost masy mięśniowej
+powoduje przyspieszenie gojenia się ran
+antagonista insuliny zwiększa poziom glukozy we krwi
+hormon wzrostu przyspiesza spalanie tkanki tluszczowej
+glikolizy wątrobowej
+IGF I transport aa i syntezy białka -masy mięśniowej i trzewi
+ jeśli mamy dwie stężenie glukozy to spada przemiana materii. Hormony te przyspieszają lipolizę.
Hormon wzrostu powoduje wzrost syntezy białek, ma on działanie ogólno- ustrojowych ma czynniki wzrostu miejscowo.
+kiedy bierzemy hormon wzrostu rośnie ilość dobrego (HDL) oraz kiedy prowadzimy aktywny trub życia.
+gigantyzm, karłowatość ( za mało wydzielanego hormonu wzrostu albo brak receptora na nasadach kości długich)
+poziom hormonu wzrostu z wiekiem maleje (lipoza jest mniejsza)
*HDL-15%
*LDL-19,6%
5.Wazopresyna
-utrzymuje odpowiedni poziom wody w organizmie
-wydzielana jest kiedy rośnie osmomularnosc osocza (jeżeli dużo solimy lub mamy dużo białka we krwi) na skutek podrażnienia osmoreceptorów jest wzrost wydzielania wazorpesyny a ona zatrzymuje wodę w organizmie (mamy wysokie ciśnienie we krwi)
- jest wydzielana kiedy mamy spadek objętości osocza(jeżeli się odwodnimy-spada ciśnienie krwi), biegunka wymioty , pot
6.Gruczoly tarczycy
-tyroksyna i trójjodotyronina
-zwiększają produkcję białka
- wzrost stężenia glukozy we krwi
-produkowane na bazie jodu, hormony te:
- zwiększone zużycie tlenu -> większa przemiana materii
-produkują ciepło (termogeneza)
-synteza białka
-wzrost stężenia glukozy i WKT poprzez nasilenie lipazy przez katecholaminy.
*Przytarczyce : + parathormon (zwiększona ilość wapnia) + kalcytonina
*Katecholaminy:
-są produkowane na bazie tyrozyny
-adrenalina 80%
-noradrenalina 20%
-dopaminy bardzo mało
-działają na receptory błonowe L i B
-działają na naczynia krwionośn,e serce, przewód pokarmowy
7.Trzustka
Insulina -produkowana jako forma nieaktywna - proinsulina(insulina i peptydy C)
Glukagon
-produkowany w trzustce działa antagonistycznie do insuliny ,zwiększa stężenie glukozy we krwi. Nasila katogenezę.
-rozkładany w wątrobie
-aktywacja cyklady adenylanowej
-rozpad glikogenu, glukoneogeneza, patogeneza
-nie działa na mięśnie szkieletowe
8.Testosteron- hormon sterydowy
-zwiększa wytrzymałość organizmu
-zwiększa ilość masy mięśniowej
-żeby działał to muszą być receptory , u kobiet jest ich mało ,wraz z wiekiem ilość testosteronu rośnie u kobiet
-proporcjonalny do wysiłku
-wzrost ilości receptorów cytoplazmatycznych dla testosteronu
-wysiłek fizyczny powoduje przyrost produkcji testosteronu i receptorów cytoplazmycznych.
-działanie anaboliczne stosowany jako doping:
-przy sportach siłowych u tych osób wzrost stężenia testosteronu
-przerost gruczołu krokowego
-dzialanie miarzdzycotworcze
-zmniejszenie jąder i ilości plemników
-zahamowanie wzrostu
-łysienie
-skraca czas odnowy powysiłkowej
-zaburzenia psychiczne
-agresja
9.Erytroetyna- produkowana w nadnerczach. Jeśli w organizmie jest niedotlenienie to wytwarzana jest erytropoetyna. Działa na szpik kostny czerwony ,mamy więcej krwinek czerwonych ,więcej hemoglobiny ,a więc więcej tlenu mamy przez to gęstą krew, serce się męczy ,tworzą zakrzepy i zatory.
HORMONY TYLNEGO PLATA PRZYSADKI MOZGOWEJ:
OKSYTOCYNA-pobudza do skurczu w czasie porodu mięsień gładki macicy
-pobudza do skurczu w czasie ssania komórki znajdujące się wokół przewodów pęcherzykowych w gruczołach piersiowych, skurcz tych komórek powoduje wypływanie mleka.
-pobudza skurcze macicy podczas orgazmu - ułatwia zapłodnienie
WAZOPRESYNA-hormon antydiuretyczny-ADH
-reguluje wydzielanie wody
-działa jako czynnik kurczący naczynia krwionośne…..
TARCZYCA: Tyroksyna T4 ; Trijodotyronina T3
Działanie:
-zwiększenie wielkości podstawowej przemiany materii poprzez zwiększenie zużycia tlenu przez tkanki ustroju
-zwiększenie wytwarzania ciepła - termogenezy
-stymulują syntezę białek
-zwiększają stężenie glukozy we krwi (nasilenie glikogenolizy i glukoneogenezy)
-obniżają stężenie cholesterolu w osoczu
-nasilają lipolityczny wpływ amin katecholowych w tkance tłuszczowej
-nasilają wpływ katecholamin na układ krążenia- przejawia się to zwiększeniem częstości i siły skurczów mięśnia sercowego oraz wzrostem RRs
-wpływają na wzrost i rozwój kośćca
-sa niezbędne do prawidłowego rozwoju układu nerwowego
PRZYTARCZYCZKI -Parathormon PTH
-odpowiada za utrzymanie prawidłowego poziomu wapnia we krwi
-zwiększa stężenie wapnia w osoczu na trzy sposoby:
*w kościach wiąże się z osteoblastami i powoduje uwalnianie wapnia
*w nerkach zwiększa wchłanianie zwrotne wapnia
*zwiększa tworzenie aktywnej formy witaminy D3 i na tej drodze zwieksza wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym
TRZUSTKA: insulina i glukagon
INSULINA:
-obniża stężenie glukozy we krwi
-zwiększa transport glikozy do większości komórek
-pobudza syntezę glikogenu (glikogeneza) w mięśniach oraz w wątrobie
-w wątrobie hamuje wytwarzanie glukozy na drodze glukoneogenezy
-zwiększa syntezę kwasów tłuszczowych (lipogeneze) a zwłaszcza syntezę triacylogliceroli w tkance tłuszczowej i w wątrobie
-nasila syntezę białka i hamuje jego rozkład
GLUKAGON:
-powoduje rozkład glikogenu wątrobowego do glukozy (glikogenolize)
-wzmaga glukogenolize i tym samym podnosi stężenie glukozy we krwi
-w tkance tłuszczowej aktywuje lipaze co prowadzi do wzrostu lipolizy, uwalnia WKT i glicerolu do krwi
RDZEN NADNERCZY: adrenalina, noradrenalina, somatostatyna
ADRENALINA:
-podnosi ciśnienie skurczowe i równocześnie obniża ciśnienie rozkurczowe
-przyspiesza czynność serca
-silniej aktywuje glikogenolize w wątrobie i w mięśniach szkieletowych niż noradrenalina w wyniku tego silniej zwiększa stężenie glukozy we krwi
NORADRENALINA:
-zwiększa zarówno ciśnienie skurczowe jak i rozkurczowe
-wywiera silniejsze działanie lipolityczne w tkance tłuszczowej niż adrenalina, dlatego tez powoduje większy wzrost stężenia WKT we krwi
SOMATOSTATYNA:
-hamuje wydzielanie insuliny i glukagonu
-może opóźniać opróżnianie żołądka o pęcherzyka żółciowego
-może zmniejszyć wydzielanie enzymów trawiennych przez trzustkę
GRUCZOLY PŁCIOWE - GONADY
TESTOSTERON:
-zwiększa się wielkość jądra oraz prącia
-pojawia się owłosienie łonowe i zarost na twarzy
-reguluje spermatogenezę czyli wytwarzanie plemników
-pobudza wzrost mm.szkieletowych i krtani
-pobudza przyspieszenie wzrostu w okresie dojrzewania
-przyspiesza zarastanie nasad i zakończeń wzrostu kości długich
ESTROGENY:
w okresie dojrzewania:
-pobudzają wzrost macicy i gruczołów piersiowych
-wpływają na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w ustroju
-uczestniczą w zarastaniu nasad kostnych
u dojrzałych kobiet w czasie cyklu miesiączkowego:
-powodują proliferacje endometrium
-wydzielanie wodnistego śluzu szyjkowego
-wpływają na dojrzewanie i rogowacenie nabłonka pochwy
w czasie ciąży:
-wywołują rozrost mięśnia macicy oraz zwiększenie przepływu krwi przez ten narząd
-zwiększają wrażliwość mięśnia macicy na działanie oksytocyny
-powodują rozrost przewodów w gruczołach sutkowych
KORA NADNERCZY
MINERALOKORTYKOIDY:
-utrzymują równowagę elektrolitowa w płynie zawnatrzkomorkowym, szczególnie poziom sodu i potasu
ALDOSTERON:
-działa głównie w kanalikach dalszych i cewkach zbiorczych nerek
-zwiększa resorbcję zwrotną jonów sodu i zwiększa wydalanie jonów potasu i jonów H+. powoduje to zwiększenie objętości osocza.
-zwiększa wrażliwość warstwy mięśniowej tętniczek na działanie substancji zwiększających naczynia.
ANDROGENY:
-wpływają na rozwój męskich i żeńskich gruczołów płciowych
DEHYDROEPIANDROSTERON -DHEA
…
GLIKOKORTYKOIDY:
KORTYZOL:
~wpływa na metabolizm:
-wzmaga katabolizm białek głównie w mm.szkieletowych, w kościach i w tkance limfatycznej
-pobudza glukoneogeneze i glikogeneze w wątrobie
-hamuje pobudzający wpływ insuliny na transport glukozy do komórek
-umożliwia aktywacje lipolizy przez aminy katecholowe w tkance tłuszczowej
-zwiększa liczbę krwinek czerwonych, granulocytow obojetnochlonnych oraz płytek krwi. -Zmniejsza liczbę limfocytów, granulocytów zasado i kwasochłonnych.
-zwiększa wrażliwość naczyń krwionośnych na noradrenaline, co prowadzi do wzrostu RR
-hamuje reakcje immunologiczne, alergiczne i zapalne
-zwiększa wielkość filtracji kłębuszkowej