1, definicja związków wyznaniowych i związków etnicznych

Mniejszość narodowa- grupa mniejsza liczebnie od pozostałej części ludności w danym państwie, której członkowie będący obywatelami tego państwa, mają etniczne, religijne i językowe cechy odróżniające ich od pozostałej części ludności i kierują się wolą własnej tradycji, religii i języka

Mniejszość Narodowa - to społeczność etniczna, która utożsamia się z narodem zorganizowanym we własne państwo

Mniejszość etniczna- to społeczność niepaństwowa,

2. Austriacki i rosyjski model polityki narodowościowej

Model austriacki oficjalnie nie istniało pojęcie narodu państwowego. Narody Austrii- autonomia kulturalna

Model rosyjski - jest uprzywilejowany naród państwowy i upośledzeni „inorodcy”. Polityka dyskryminacji i asymilacji do narodu panującego

3. Najliczniejsze mniejszości narodowe w EŚW w okresie międzywojennym

- Mniejszość niemiecka - około 6mln

- Mniejszość ukraińska - około 6mln

- mniejszość żydowska - około 5mln

- mniejszość węgierska - około 3mln

4. Najliczniejsze mniejszości narodowe w Drugiej Rzeczpospolitej

KSZTAŁTOWANIE SIĘ II RP.

Ukraińcy, Żydzi, Białorusini, Niemcy

• walki polsko - ukraińskie we Lwowie - Galicja Wschodnia - do Polski,

• Wielkopolska: 65% Polaków oraz 35 % Niemców. Powstanie wielkopolskie - do Polski wróciło 90% terytorium,

• Śląsk Cieszyński - 69% Polaków, 18% Czechów, 12% Niemców. Walki polsko-czeskie. Ententa - Czechom przyznano 55,6% spornego terytorium; Polakom - 44,4%,

• Spisz - konflikt czesko-polski. Ententa też podzieliła,

• Prusy Zachodnie (Pomorze Gdańskie i Ziemia Chełmińska), Spór polsko-niemiecki. Ententa: Gdańsk - Wolne Miasto Gdańsk: 1893 km² i 353 tys. mieszkańców - 1919, Polacy 10%). Do Polski wróciło 62% obszaru i 52% mieszkańców,

• Warmia, Mazury i Powiśle (Powiaty Sztumski, Kwidzyński i Suski) - plebiscyt 11.VII.1920 r. (559 tyś. mieszkańców -13% język polski jako ojczysty). Do Polski na Mazurach i Warmii 2,2%, na Powiślu - 7,6%,

• Górny Śląsk (polsko-niemiecki). Dramatyczne trzy powstania Śląskie których wynikiem był powrót do Polski ok. 60 - 90% potencjału przemysłowego Górnego Śląska,

• Po stronie niemieckiej pozostało 530 tyś. Polaków, w Polsce natomiast pozostało się 260 tys. Niemców Śląskich, wrogo nastawionych wobec państwa polskiego.

5. Polityka państw Europy Środkowo Wschodniej wobec mniejszości narodowych w okresie międzywojennym

Kilkanaście nowych państw, każde poróżnione z sąsiadami - liczne Mn.narod.

Sprzeczności terytorialne - seria konfliktów zbrojnych

Większość sporów dot. Polski i Węgier

6. Przesiedlenia ludności w okresie i po II wojnie światowej

POLITYKA NARODOWOŚCIOWA PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ.

Rodzaje migracji spowodowanych II W.Św.

• Indywidualne:

1. w wyniku sytuacji bezpośredniego zagrożenia,

2. wyjazdy planowane, z powodu poczucia zagrożenia lub dyskryminacji.

Zorganizowane:

1. przesiedlenia przymusowe (umowa między rządami, wypędzenie, przesiedlenia w obrębie państwa),

2. dobrowolne, jako następstwo przymusu sytuacyjnego.

• Najwięcej dotknęły Niemców (ok.11,5 - 15 mln.),

• Najpierw z inicjatywy Hitlera niemal wszyscy opuścili tereny wcielone do ZR (ziemie Polski, Litwy, Łotwy i Estonii),

• W końcu wojny masowa ucieczka ludności niemieckiej przed wojskami radzieckimi,

• Bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych nastąpiło masowe wysiedlenie Niemców - największe w Czechosłowacji i Polsce.

• Później wielu Niemców z własnej woli do RFN,

• W końcowym okresie wojny i do 1948 r. z Polski, Czechosłowacji, Węgier, Jugosławii i Rumunii wyjechało ok. 11,5 mln. Niemców (według niektórych danych niemieckich od 12 - 15 mln.),

• Na drugim miejscu według liczebności migracji - Polacy - ok. 3 mln.,

• Najbardziej masowe akcje: 1939-1942 ok. 900 tyś. Wysiedlono do GG z ziem wcielonych do III Rzeszy,

• 1940-1941 na wschód ZSRR deportowano kilkaset tyś (ok.330 tyś obywateli polskich, w tym 211 tyś. Polaków. Nie licząc internowanych żołnierzy - ok.15do 22 tyś.

REPATRIACJA POLAKÓW.

• 1944-1948 z ZSRR, głównie z byłych wschodnich ziem Polski - ok. 1530 tyś. Polaków,

• W kolejnej fazie repatriacji w latach 1958-1959: 248 tyś. Polaków,

• Z Polski do ZSRR - ok. 480 tyś. Ukraińców, 36 tyś. Białorusinów, 2 tyś, Litwinów,

• Ukraińców (ok.830 tyś.) Z Polski do USRR (nierzadko pod presją) - ok. 480 tyś. Ukraińców,

• Ok. 150 tyś. osób w ramach akcji „Wisła” przymusowo przesiedlono na ziemie zachodnie i północne,

• Z zachodniej Ukrainy w głąb ZR deportowano ok. 200 tyś. Ukraińców - podejrzenie o współpracę z organizacjami nacjonalistycznymi i zbrojnymi ugrupowaniami, wraz z rodzinami,

• Z Chorwacji wypędzono lub uciekło ok.200 tyś. Serbów.

7. Polityka narodowościowa w państwach komunistycznych

* Dzielono na „Swoje” i „obce”

*„swoje” narody słowiańskie - podlegały naciskowi do asymilacji

* w Czechsł. Słowacy mieli stanowiska ministerialne

*w Bułgarii, Czechosł, Jugosławii, Polsce i Rumunii - pozstał. Po narodach niegdyś panujących traktowano jako obcych.

* często koła prawicowe zmierzały do ich dobrowolnej lub przymusowej emigracji

* „obce” - Niemcy i Czechosłowacy w Polsce

* Węgry w Czechosłowacji i Rumunii

* Żydzi odbierane wszędzie jako obce

8. Najliczniejsze mniejszości narodowe w EŚW na początku XXIw.

- Największą - Rosjanie - ok. 15 mln ( z byłych republik Zw. Radzieckiego)

- ok. 40% Węgrów - 3mln mieszka poza granicami własnego państwa

- Ukraińcy mniej liczebnie

9. Państwa homogeniczne pod względem narodowościowym - Litwa

--- Homogeniczne - Mn.narod. nie przekracza 10%

10. Polityka wobec mniejszości narodowych w EŚW

Wyróżniamy 4 typy modele polityki :

- 1. Model totalnego wykluczenia ( w sytuacji ostrego konfliktu etnicznego, działań zbrojnych - dotyczy byłej Jugosławii

- 2. Model częściowego wykluczenia lub segmentowego wykluczenia - dotyczy Łotwy, Estonii

-3. Model homogenicznej społeczności - Litwa

- 4. Model polityki zróżnicowania kulturowego

11. Model polityki zróżnicowania kulturowego

Model ten występuje w państwach demokratycznych, tak jak w Polsce, gdzie państwo finansuje działalność kulturową, szkolnictwo - mniejszości etnicznych

Włączenie do większości z zachowaniem odmienności kulturowej

12. Międzynarodowy system ochrony mniejszości narodowych i etnicznych

- regulacja w ramach ONZ - 1992e, Deklaracja praw osób należących do mniejszości nar., kilka konwencji międzynarodowych

- regulacja Rady Europy. Europejska konwencja praw człowieka - 1950 art. 14 klauzula

Najważniejsze dokumenty:

- karta języków regionalnych lub międzynarodowych ( 1992/98) Zawiera definicje mniejszości narodowych , tradycje używane przez Mn. Nar. - różnią się od oficjalnego języka państwai nie obejmują dialektów ani języka migantów- karta nie chroni żadnych mniejszości - tworzy jedynie zobowiązania tych państw

- konwencja ramowa o ochronie mn. nar. 1995r. - pierwszy europejski prawnie wiążący wielostronny akt, poświęcony ochronie praw mn. nar. Brak skutecznej kontroli. Nie zawiera definicji Polska od 1.04.2001r.

- OBWE powołanie wysokiego komisarza do spraw mn.nar.1992r., zapewnienie wczesnego ostrzegania

Europejski Trybunał Sprawiedliwości nie zajmuje się sprawami mn.nar.

13. Gwarancje konstytucyjne dla mniejszości narodowych i etnicznych w państwach Eśw

W międzynarodowych aktach prawnych (umowy, konwencje wielostronne, dwustronne)

W ustawodawstwie ochrony praw człowieka

W ustawodawstwie krajowym

14. Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

-- Białorusini, Litwini, Niemcy, Ukraińcy, Łemkowie, Romowie, Kaszubi

15. Ochrona praw mniejszości narodowych w Polsce

- konstytucja

- specjalne ustawy o mniejszościach

- poszczególne ustawy(o edukacji, kulturze)

Głównie Ustawa o Mn.nar. i etnicznych oraz o języku regionalnym 06.01.2005

16. Język mniejszości dopuszczony do użytku publicznego jako język pomocniczy

Gminy w których Mn.nar. lub etniczne stanowią co najmniej 20% mieszkańców mogą wprowadzić jako język pomocniczy w kontaktach z organami gminy oraz w postęp. Sądowym I instancji. Obecnie 51 gmin.

17. Uznane przez Państwo mniejszości narodowe w Polsce

- Białorusini, Czesi, Litwini, Niemcy, Ormianie, Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy, Żydzi

18. Uznane przez państwo mniejszości etniczne w Polsce

- Karimi, Łemkowie, Romowie, Tatarzy

19. Społeczność, która nie posiada oficjalnego statutu lecz korzysta z uprawnień

Społeczność o charakterze etnoregionalnym: Kaszubi, Ślązacy

20. Polskie instytucje państwowe do spraw mniejszości narodowych i etnicznych

- Sejmowa Komisja Mn.nar. i etnicznych

- Wydział Mn.nar.w ramach Departamentu Wyznań

- w ramach swoich kompetencji Min. Edukacji i Sportu, Kultury, MSZ, Min.Sprawiedl., GUS, RPO

- na szczeblu regionalnym i lokalnym Wojewoda może powołać pełnomocnika ds. Mn.narod., \pełnomocnicy ds. szkolnictwa

---