Mikroekonomia - Analiza czynników produkcji
rynek pracy, kapitału i ziemi.
Słowa kluczowe:
płaca= jest cena pracy; praca= towar szczególnego rodzaju, który pracodawca kupuje od pracownika
popyt na prace= odwrotna zależność pomiędzy płacą realną a wielkością zatrudnienia w danym okresie (ceteris paribus)
podaż pracy= liczba pracowników chętnych do podjęcia pracy za oferowaną na rynku płacę (ceteris paribus).
marginalny produkt pracy
= wartością krańcową produktu pracy nazywamy każdy dodatkowy utarg, uzyskany w wyniku sprzedaży produktu wytworzonego przez dodatkowego pracownika.
zróżnicowanie plac - podziały
płaca pieniężna i naturalna,
płaca pośrednia i bezpośrednia,
płaca podstawowa i ruchoma,
płaca nominalna i realna
Funkcje płac - dochodowa i kosztowa; bodźcowa i społeczna.
monopol na rynku pracy= ma miejsce wtedy, gdy mamy do czynienia z wyłącznym sprzedawcą czynnika produkcji, w tym wypadku pracy
monopson na rynku pracy= ma miejsce wtedy, gdy mamy do czynienia z wyłącznym nabywcą czynnika produkcji, w tym przypadku pracy.
inwestycje
= a) inwestycje brutto to produkcja nowego kapitału rzeczowego
b) inwestycje netto to inwestycje brutto pomniejszone o zużycie istniejącego zasobu kapitału rzeczowego (majątku produkcyjnego).
amortyzacja
= stopniowe zużycie środków trwałych w procesie produkcyjnym; wyróżniamy amortyzacje linearną i degresywną
stopa procentowa
= a) nominalna stopa procentowa wyznacza kwotę odsetek od kredytu,
= b) realna, tj. skorygowana o wpływ inflacji, stopa procentowa określa dodatkową ilość dóbr, jaką może nabyć kredytodawca, udzielając rocznego kredytu i odkładając na ten czas zamierzony zakup. Realna stopa procentowa to nominalna stopa procentowa pomniejszona o stopę inflacji w tym samym okresie.
= roczna płatność wyrażona w procentach, wynagradzająca pożyczających za udostępnienie środków pieniężnych dłużnikom.
Rodzaje stopy procentowej:
rynkowa(nominalna)= całkowita płatność, której można oczekiwać z tytułu udzielonej pożyczki,
czysta stopa proc.= przychód, którego można oczekiwać z inwestycji w warunkach braku ryzyka i inflacji,
realna st.proc.= nominalna stopa procentowa minus stopa inflacji
Im wyższe jest tempo inflacji, tym wyższa jest różnica między nominalną a realną stopą procentową.
renta gruntowa
= forma dochodu uzyskiwanego przez właściciela ziemi wykorzystywanej do celów produkcyjnych. Wysokość renty gruntowej zależna jest od ceny użytkowania ziemi (najmu, dzierżawy), kształtującej się na rynku pod wpływem popytu i podaży, oraz od jej powierzchni. Cena użytkowania może być uzależniona od położenia (lokalizacji) działki, jej urodzajności, otoczenia, wyposażenia (uzbrojenia), a także cen produktów (dóbr lub usług), które dzięki niej mogą powstać. Renta gruntowa pojawiła się już u schyłku starożytności, ale znaczenie jej wzrosło dopiero w gospodarce feudalnej. Występowała wtedy w trzech postaciach: renty naturalnej, renty odrobkowej (pańszczyzna) i renty pieniężnej - w tej postaci przetrwała do czasów współczesnych.
= szczególny rodzaj renty ekonomicznej, płacona właścicielowi za wydzierżawienie ziemi; jej poziom jest uzależniony od różnic w jakości gleby oraz od lokalizacji gruntu.
= różnica miedzy zyskiem netto z uprawy ziemi lepszej i korzystniej zlokalizowanej a zyskiem netto z uprawy ziemi gorszej jakości i bardziej oddalonej od rynków zbytu.
Pytania:
Dlaczego popyt na pracę jest nazywany popytem pochodnym?
Odp. Popyt na czynniki produkcji (pracę) jest popytem pochodnym, ponieważ wynika z popytu na produkty, do wytworzenia których te czynniki (praca) są (jest) używane(a).
Omów czynniki kształtujące popyt na pracę na rynku doskonale konkurencyjnym.
popyt na wytwarzane produkty,
krańcowa produkcyjność pracy,
ceny czynników wytwórczych,
dostępne techniki wytwarzania,
rozwój techniki produkcji,
tempo wzrostu PKB,
stan bilansu handlowego,
tempo prywatyzacji gospodarki,
dynamika rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw.
Co oznacza stwierdzenie, że na rynku pracy istnieje monopol lub monopson.
a) przedsiębiorstwo o pozycji monopsonistycznej wpływa na ceny czynników produkcji. Ponieważ ma do czynienia ze wznoszącą się krzywą podaży danego czynnika, musi oferować wyższą cenę, aby przyciągnąć większą jego ilość. Koszt krańcowy dodatkowej jednostki czynnika produkcji przekracza zatem jego cenę. Zwiększając ilość stosowanego czynnika wytwórczego, przedsiębiorstwo musi liczyć się z tym, iż w ten sposób podbija cenę płaconą wszystkim zatrudnionym dotychczas jednostkom tego czynnika.
- monopol na rynku pracy= ma miejsce wtedy, gdy mamy do czynienia z wyłącznym sprzedawcą czynnika produkcji, w tym wypadku pracy
- monopson na rynku pracy= ma miejsce wtedy, gdy mamy do czynienia z wyłącznym nabywcą czynnika produkcji, w tym przypadku pracy.
4. Jakie czynniki determinują podaż pracy?
czynniki demograficzne (liczba i struktura ludności wg płci, wieku wykształcenia)
poziom zasiłków dla bezrobotnych, wysokość pomocy socjalnej,
koszt alternatywny podjęcia pracy względem czasu wolnego.
5. Podaj podstawowe przyczyny zróżnicowania płac w gospodarce polskiej wykorzystując w tym celu wybrane przykłady.
Czynniki wpływające na zróżnicowanie płac:
struktura zatrudnienia wg wieku, płci i stażu pracy,
złożoność pracy (kwalifikacje, odpowiedzialność),
jakość i efekty pracy,
rodzaj zawodu (uciążliwość pracy i szkodliwość),
indywidualne zdolności i talenty,
dyskryminacje ze względu na płeć, rasę, religię itp.
PLUS : sytuacja finansowa przedsiębiorstwa, cele i strategia jego działania, sytuacja na rynku pracy, pozycja związków zawodowych w przedsiębiorstwie, zakres i forma ingerencji państwa.
6.Czym różni się kategoria płacy realnej i nominalnej?
Płaca nominalna= suma pieniędzy, którą pracownik otrzymuje za wykonaną pracę.
Płaca realna= koszyk dóbr i usług, który pracownik może kupić za swoja płacę nominalną. Pojemność tego koszyka zależy od: wysokości płacy nominalnej, poziomu cen dóbr i usług, wysokości podatków, opłat, czynszów etc. Na jej podstawie określa się poziom życia pracownika.
7.Kiedy na rynku pracy wystąpi nierównowaga i jakie powoduje to skutki?
8.Co oznacza na rynku pracy efekt substytucyjny i dochodowy?
= a) efekt substytucyjny skłania przedsiębiorstwo do wytwarzania danej produkcji przy użyciu technologii pozwalającej na oszczędzanie czynnika, który stał się względnie droższy. Stąd też wzrost stawki płac powoduje zastosowanie bardziej kapitałochłonnych technik wytwarzania przy każdym poziomie produkcji.
9. W jakich formach występuje kapitał rzeczowy?
Kapitał rzeczowy= fizyczny= budynki, maszyny, pojazdy. Zasoby kapitału realnego i ziemi tworzą realny majątek kraju.
Kapitał= zasób środków produkcji stosowanych do wytworzenia innych dóbr.