Pokrycia z miedzi

Miedź jest najbardziej trwałym materiałem na pokrycia dachowe.

Jej trwałość szacuje się na 100 do 300 lat.

Pokrywa dachy i elewacje wielu zabytkowych budynków, wykonano z niej między innymi Statuę Wolności.

Kompletne pokrycia z miedzi układa się (i zawsze tak było) jedynie na budynkach reprezentacyjnych i zabytkowych.

Na pozostałych pokrywa się nią wyeksponowane fragmenty dachówi elewacji: wieżyczki, lukarny itp.

Miedź to metal półszlachetny, czyli ulegający korozji, ale bardzo powolnej.

Ten nieuchronny proces jest spowalniany przez patynę - zielonkawy osad powstający na powierzchni blachy.

Pokrycia dachowe z miedzi są bardzo drogie, ale wystarczają nie na jedno czy dwa, lecz na kilka pokoleń. 

Mówi się, że zwracają się w ciągu 50 lat.

Technika
Obok pokryć, z miedzi wykonuje się orynnowanie, obróbki blacharskie i ozdoby dachowe.

Na pokrycia jest przeznaczona blacha o grubości 0,6 mm (1 m² waży ok. 5 kg). Układa się ją w formie:

• płaskich arkuszy i taśm

• płaskich w elementów małoformatowych (łuska)

• blachodachówki

Blacha płaska.

Pasy blachy układa się na dachu poziomo.

Spaja się je przez falcowanie, czyli przez zawinięcie brzegu jednego arkusza w drugi.

W poziomie arkusze są łączone na tak zwany rąbek leżący (płaski), w pionie - na rąbek stojący lub przy użyciu drewnianej listwy.

Do podłoża blacha jest przymocowana za pośrednictwem tak zwanych żabek.

Dzięki nim mocowanie jest ruchome: amortyzuje rozszerzanie i kurczenie się blachy spowodowane zmianami temperatury.

Żabki przybija się gwoździami do podłoża.

Elementy małoformatowe to płytki w kształcie rybiej łuski, łupka naturalnego, prostokąta lub rombu (patrz zdjęcia obok) układane jedna na drugiej na zakład i mocowane do podłoża, a dokładnie do łat za pomocą miedzianych gwoździ.

Ten system jest wykorzystywany do krycia drobnych i skomplikowanych fragmentów dachu - takich, które trudno byłoby pokryć blachą płaską o większym wymiarze, szczególnie kopuł i wieżyczek. Łuska to system krycia bardzo stary, materiałochłonny i pracochłonny, ale nadal stosunkowo popularny, głównie ze względu na walory estetyczne.

 Blachodachówka

to blacha tłoczona we wzór dachówki ceramicznej, podobnie jak niezwykle popularne blachodachówki z blachy stalowej powlekanej.

Mocuje się ją gwoździami miedzianymi bezpośrednio do łat nabitych na kontrłaty.

W Polsce blachodachówkę miedzianą oferuje Huta Metali Nieżelaznych Szopienice.

Jest to jednak pokrycie niezwykle drogie i kupowane niezwykle rzadko.

Podłoże
Bez względu na formę, pokrycia miedziane układa się na pełnym deskowaniu z drewna lub sklejki drewnianej.

Miedzi sprzyja drewno iglaste, choć kontakt z nią mogą mieć prawie wszystkie gatunki, za wyjątkiem drewna o bardzo kwaśnym odczynie (np. cedru).

Do impregnacji drewna można używać tylko środków nie działających agresywnie na miedź.

Jeżeli deskowanie jest wykonane z drewna liściastego, powinno się na nim ułożyć materiał oddzielający deskowanie od pokrycia: zbrojoną folię paroprzepuszczalną lub specjalną matę.

Niewskazana jest tu papa, ponieważ według niektórych specjalistów wywołuje ona tzw. bitumiczną korozję miedzi. 

Folia czy mata powinna oddzielać miedź nie tylko od podłoża, lecz także od wszelkich materiałów powodujących przyspieszoną korozję miedzi, np. od główek stalowych gwoździ mocujących des-kowanie.

Podobnie, gdy np. miedziane obróbki blacharskie, opierzenia murów, parapety itp. stykają się z podłożem betonowym i blacha mogłaby się ścierać.

Dodatkowa korzyść ze stosowania warstwy oddzielającej to tłumienie hałasu spowodowanego gradem, deszczem i wiatrem.

Sąsiedztwo
Miedź - w niewielkim stopniu - ale jednak poddaje się korozji.

Proces ten ulega przyspieszeniu w kontakcie z niektórymi metalami.

Jedyne bezpieczne sąsiedztwo dla miedzi to stal nierdzewna i ołów, pod pewnymi warunkami także cyna i elementy stalowe cynowane.

Zdecydowanie niekorzystne działanie mają cynk i jego stopy (np. tytancynk), stal ocynkowana, aluminium oraz elementy miedziowane galwanicznie.

Dlatego niezwykle ważne jest, by blachę mocować elementami miedzianymi bądź ze stali nierdzewnej, oraz by pokryciu towarzyszyły takież obróbki i rynny.

Jeżeli kontakt miedzi z „niebezpiecznymi” metalami jest nieunikniony, przyspieszonej korozji można zapobiec oddzielając oba metale materiałem nie przewodzącym prądu.

W Polsce można kupić blachę i taśmę miedzianą produkowaną między innymi przez: Hutę Metali Nieżelaznych Szopienice oraz Walcownię Metali Nieżelaznych Gliwice-Łabędy.

Ponadto działają firmy, niekiedy niewielkie, które zajmują się prefabrykacją pokryć, rynien i akcesoriów miedzianych, takie jak lubuski Alpodach.

Są też przedstawicielstwa dużych producentów zachodnich, takich jak KM Europa.

Trzeba jednak pamiętać, że jest to rynek bardzo niewielki, o stałej liczbie uczestników, ani malejący, ani powiększający się.

Miedź układa się tam, gdzie wymiana pokrycia jest kłopotliwa i trudna do przeprowadzenia, na przykład na wieżach - tu koszt zorganizowania remontu (koszty rusztowań) jest tak wysoki, że wydatek poniesiony na drogie, ale trwałe i amortyzujące się po 50 latach miedziane pokrycie okazuje się relatywnie niski.

Stąd też potencjalni odbiorcy pokryć miedzianych to zarządcy i właściciele nieruchomości zabytkowych oraz inwestorzy ambitni, ceniący sobie wysoki poziom architektoniczny.

   
    
    

Fot.: Symulacja komputerowa dachu pokrytego czterema rodzajami miedzi, kolejno: miedzią nie spatynowaną, z naturalną patyną, oksydowaną i ocynowaną.

W sprzedaży
Nic tak nie kojarzy się z miedzianym pokryciem dachu jak zielona patyna, którym pokrywa się ono kilka miesięcy po ułożeniu.

Mimo tego na pozór oczywistego skojarzenia, pokrycie miedziane wcale nie musi być zielone, a patyna nie zawsze powstaje w sposób naturalny.

Obok klasycznej blachy miedzianej, początkowo jasnobrązowej, potem z zielonym nalotem producenci oferują blachę oksydowaną (kolor brązowy) i ocynowaną (kolor matowoszary). Można też kupić materiał wstępnie patynowany.

Taka fabrycznie wytworzona patyna ma te same właściwości co osad naturalny, tak samo skutecznie chroni przed postępem korozji. 

autor: Agnieszka Wysocka

zdjęcia: Alpodach, KM Europa

data publikacji: 15.05.2003

---