Temat zajęć: Planowanie, sterowanie...

Cele zajęć: po zakończeniu zajęć student powinien:

Znać:

• Pojęcia: planowanie, sterowanie, proces produkcyjny, operacja produkcyjna i technologiczna, proces technologiczny, plan międzykomórkowy, plan wewnątrzkomórkowy.

• Pojęcie systemu produkcyjnego.

• Rodzaje operacji produkcyjnych.

• Różnice między procesami produkcyjnymi.

• Podejścia w sterowaniu produkcją wraz z przykładami.

• Metody i sposoby sterowania produkcją.

Umieć:

• Przedstawić model systemu produkcyjnego.

• Scharakteryzować elementy wejścia i wyjścia w systemie produkcyjnym.

• Podać przykłady systemów produkcyjnych i usługowych.

• Wymienić podstawowe rodzaje planów.

• Scharakteryzować typy produkcji wraz z przykładami

Literatura do zajęć:

1. Brzeziński M. (red.).: Organizacja i sterowanie produkcją, Wyd. Placet, Warszawa, 2002.

2. Muhlemann A. P. i inni: Zarządzanie. Produkcja i usługi, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 1995.

3. Durlik I.: Inżynieria zarządzania. Część i II. Wyd. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa, 1996.

4. Pająk E.: “Zarządzanie produkcją”, WN PWN, W-wa 2006 r

5. Pasternak K.: „Zarys zarządzania produkcją”, PWE, W-wa 2005 r.

6. Waters D.: Zarządzanie operacyjne. Towary i usługi. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2001

I. PODSTAWOWE POJĘCIA

Organizacja- ………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Zarządzanie- ………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Sterowanie - ……………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

System produkcyjny …………………………………………….. układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka i służący …………………………………… (wyrobów lub usług) w celu zaspokajania …………………………………………………………………………………………………..

Rodzaje operacji produkcyjnych

1) TECHNOLOGICZNE - operacja wykonywana na jednym stanowisku pracy przez 1 zespół lub przez 1 pracownika na 1 przedmiocie bez przerw; wpływa na zamianę własności materiałów (fizycznych i chemicznych)

2) TRANSPORTOWE - przemieszczanie materiałów lun wyrobów

3) KONTROLA - porównanie materiału, wyrobu który został wytworzony z normami, z projektami.

4) MAGAZYNOWANIE - składowanie materiałów bądź wyrobów.

Zadanie 1

Poniżej przedstawiono znaki graficzne operacji produkcyjnych. Dopasuj operację do znaku.

System produkcyjny składa się z pięciu podstawowych elementów:

1. wektor ………………………………………………………………………………………..

2. wektor wyjścia Y, …………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………   

3. ……………………………………………………………………… -nazywany procesem produkcyjnym,

4. proces zarządzania systemem,

5. ………………………………………………………………………………pomiędzy wyżej wymienionymi elementami składowymi systemu produkcyjnego.

Elementy wejścia do systemu produkcyjnego:

1)……………………………………………………………np………………………………

2) ……………………………………………………………np………………………………

3) ……………………………………………………………np………………………………

4) ……………………………………………………………np………………………………

5)……………………………………………………………np………………………………

6)……………………………………………………………np………………………………

Elementy wektora wyjścia z systemu produkcyjnego:

1)……………………………………………………………np………………………………

2) ……………………………………………………………np………………………………

3) ……………………………………………………………np………………………………

4) ……………………………………………………………np………………………………

5)……………………………………………………………np………………………………

Zadanie 2

Przedstaw model systemu produkcyjnego lub usługowego (czas 10 minut).

Proces produkcyjny

Proces produkcyjny - to zespół czynności obejmujący wszystkie fazy procesu przetwarzania surowców, materiałów i półwyrobów w wyroby; w skład p.p. wchodzą: ……………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Proces produkcyjny zawsze dotyczy:

·określonego wyrobu (…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..)

·określonych komórek produkcyjnych……………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..)

Operacja produkcyjna i technologiczna

Operacja produkcyjna - ………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Operacja technologiczna- …………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Proces technologiczny………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

II. PLANOWANIE

Proces planowania można podzielić na etapy:

Plany wydajności - dopasowanie dostępnej wydajności do planowanej podaży

Plany zagregowane - pokazują kompleksową produkcję dla rodzin produktów, przeważnie w zestawieniu miesięcznym na każdym poziomie produkcji.

Główne plany produkcji - pokazują szczegółowe rozkłady dla indywidualnych produktów, przeważnie w zestawieniu tygodniowym.

Planowanie krótkoterminowe - pokazuje szczegółowe rozkłady i rozmieszczenie obciążeń
stanowisk, przeważnie w zestawieniu dziennym.

Rodzaje planów

Plan strategiczny- opracowane dla realizacji celów strategicznych; ogólny plan zawierający decyzje dotyczące alokacji zasobów, działań niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych.

Plan taktyczny- tworzone dla osiągnięcia celów taktycznych i realizacji elementów

planu strategicznego.

Plan operacyjny- zawiera szczegółowe ustalenia dotyczące wykonania lub wdrożenia planów strategicznych w codziennych działaniach operacyjnych. Plany te mogą mieć charakter jednorazowy albo ciągły.

Na poziomie taktycznym sporządza się przede wszystkim:

• Plany zasobów materiałowych i produkcyjnych

• Plany sterowania jakością produktów

• Plany utrzymania ruchu i niezawodności urządzeń, sieci i instalacji produkcyjnych.

Planowanie i sterowanie operacyjne polega na:

• Przydzieleniu zleceń produkcyjnych, dostarczeniu wyposażenia narzędziowego, materiałów, instrukcji wykonawczych oraz zapewnieniu obsługi na poszczególnych stanowiskach pracy,

• Ustaleniu kolejności wykonywania zadań,

• Określeniu początkowego i końcowego terminu wykonania zadań,

• Aktualizacji stanu zaawansowania prac,

• Określeniu i korygowaniu stanu zapasów produkcji w toku

• Badaniu jakości wykonania

• Badaniu poziomu kosztu realizacji…..itp.

Zad. 3 DOMOWE

Operator bazy autobusowej zaplanował jej możliwości przewozowe podczas dnia pracy. Podzielił dni na „pełne dni”- w których podróże odbywają się na długie trasy, oraz „niepełne dni”, w których podróże odbywają się na krótkich trasach. Prognozy określiły oczekiwany roczny popyt (zapotrzebowanie) na kolejne 2 lata, który średnio wynosi: 400 000 pasażerów w „pełnych dniach” oraz 750 000 w „dniach niepełnych”. Firma posiada 61 autobusów, z których każdy może przewozić 40 pasażerów dziennie przez 300 dni w roku. Awarie i inne nagłe wypadki zmniejszają wydajność do 90%. Firma zatrudnia 86 kierowców, którzy pracują średnio 220 dni w roku, ale choroby i nieobecności z innych powodów zmniejszają ich wydajność do 85%. Jeśli nastąpi niedobór autobusów, firma może zakupić dodatkowy na 110 000 funtów lub wynająć go za 100 funtów dziennie. Jeśli nastąpi niedobór kierowców, firma może zatrudnić dodatkowych, co będzie kosztowało 20 000 funtów rocznie, lub wynająć kierowców z agencji, co będzie kosztowało 110 funtów dziennie. Jak firma powinna zaplanować wydajność?

Projektowanie procesu produkcyjnego

Proces produkcyjny- opisuje poszczególne operacje wykonywane podczas wytwarzania produktu. Musi być zaplanowany dokładnie- należy dopasować cechy, właściwości danych produktów do metody wytwarzania. Czyli chodzi tutaj o planowanie procesu wytwórczego.

Planowanie procesu związane jest z wyborem odpowiedniego rodzaju produkcji,
tak aby osiągnąć jak największą wydajność. Określa poszczególne operacje składające się na cały proces.

Z projektowaniem procesu produkcyjnego związane są takie zagadnienia jak: typ procesu, czyli produkcja jednostkowa, małoseryjna, seryjna, masowa i ciągła.

Jaki jest najlepszy typ produkcji i co należy uwzględnić przy jego wyborze?

• Projekt produktu, rodzaj produktu, jego cechy i właściwości oraz jakość.

• Popyt na produkt i jego wahania.

• Zasób siły roboczej, zasób finansowy (obliczenie progu rentowności)

• Automatyzacja procesów.

Produkcja jednostkowa - produkowane są pojedyncze wyroby Np. statek kosmiczny.

Produkcja małoseryjna - …………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Np. firmy produkujące specjalistyczne meble czy też biura podróży.

Produkcja seryjna - ………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... Np. producent odzieży, wydawnictwa książek itp.

Produkcja masowa- produkuje się dużą liczbę pojedynczych produktów jak Np. pralki, TV, długopisy itp. Zróżnicowanie produktu jest małe.

Produkcja ciągła- ……………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Różnice między procesami produkcyjnymi

Zad.4 Uzupełnij poniższą tabelę

	Produkcja
		Jednostkowa	Małoseryjna	Seryjna	Masowa	Ciągła
Wielkość produkcji
Zmienność produktu	każdy produkt inny				żadna
Częstość zmian produktu
Wyposażenie jednostkowe	uniwersalne	uniwersalne		specjalistyczne	specjalistyczne
Liczba operatorów	duża	duża	mniejsza	mała	mała
Poziom kwalifikacji
Koszty jednostkowe	wysokie	wysokie	średnie	niskie	niskie

III. STEROWANIE

Sterowanie przepływem produkcji - obejmujące działania nieodległego i bliskiego przedziału czasu, planu zbytu wyrobów finalnych i wynikających z niego planów produkcji wyrobów, podzespołów, zespołów i części oraz ustaleniem zapotrzebowania na materiały.

W sterowaniu produkcją można wyróżnić dwa zasadnicze podejścia:

• Nowoczesne- sterowanie produkcją metodami wykorzystującymi nową filozofię
  zarządzania produkcją

• Klasyczne- sterowanie przepływem produkcji realizowane jest metodami
  wykorzystującymi tradycyjne zasady organizacji produkcji w
  konwencjonalnych systemach produkcyjnych.

Nowoczesne metody to: ……………………………………………………………………….

W układzie klasycznym systemów produkcji rytmicznej i nierytmicznej proces planowania produkcji i sterowania produkcją realizuje się w następujących fazach:

• Plan bieżący (produkcja, płace, zużycie materiałów itp..)

• Plan międzykomórkowy (…………………………………………………….
  ;…………………………………………………………………………………)

• Plany wewnątrzkomórkowe (…………………………………………………
  ………………………………………………………………………………...)

W zakresie sterowania ilością wyróżniamy:

- wg taktu produkcji QI

- wg rytmu produkcji QII

- wg programu i zapasu QIII

Systemy sterowania terminami:

- wg wyprzedzeń TII ლ TI

- wg cyklu produkcji TI

- wg priorytetów TII

Współczesne systemy sterowania produkcją np.. Sterowanie zapasami

+ systemy sterowania mini - max; formuła mini - max oraz QIII

+ wg punktu zamawiania; formuła QI, QIII

+ planowanie potrzeb materiałowych MRP; formuła QIII

Zad.5

Które z poniższych metod sterowania produkcją należą do klasycznych, a które do nowoczesnych metod sterowania produkcją? Które z klasycznych metod sterowania produkcją należą do metod międzykomórkowego sterowania przepływem produkcji?

Metoda sterowania wg taktu produkcji Sterowanie przepływem produkcji w liniach potokowych zmiennych Metoda sterowania wg okresu powtarzalności produkcji Sterowanie przepływem za pomocą priorytetu Planowanie zasobów przedsiębiorstwa Technologia optymalizacji produkcji Sterowanie wg programu i zapasów Sterowanie przepływem produkcji w liniach potokowych stałych zsynchronizowanych	K	N	KM

Zad.6

Dopasuj definicje do sposobów sterowania produkcją

planowanie potrzeb materiałowych sterowanie przepływem w liniach potokowych zmiennych sterowanie wg okresu powtarzalności produkcji Sterowanie wg stanów max-min zapasów magazynowych sterowanie przepływem produkcji w gniazdach o produkcji niepowtarzalnej sterowanie przepływem w liniach potokowych stałych niezsynchronizowanych sterowanie wg programów i zapasów metoda sterowania wg wyprzedzeń

1. metoda zarządzania produkcją i zapasami produkcyjnymi, obejmująca działania związane z wyprzedzającym ustaleniem rodzaju i wielkości zadań dla komórek produkcyjnych przedsiębiorstwa.

2. W tym sposobie sterowania produkcją występują gniazda wieloprzedmiotowe i o strukturze technologicznej. Ta forma organizacji produkcji nie ma stałych powiązań między poszczególnymi stanowiskami roboczymi z uwagi na brak stałego przydziału operacji do konkretnych stanowisk roboczych, i stąd duża zmienność wykonywanych robót.

3. Ten sposób sterowania przepływem produkcji odbywa się za pomocą wzorcowego harmonogramu pracy linii i sprowadza się przede wszystkim do przestrzegania terminów uruchomienia i zakończenia produkcji poszczególnych partii przedmiotów zgodnie z harmonogramem wzorcowym pracy linii.

4. Występuje brak synchronizacji pracy stanowisk. Ten typ sterowania stosuje się gdy synchronizacja pracy stanowisk jest nieopłacalna lub niemożliwa.

5. Metoda ta jest oparta na zasadzie BII (sterowanie terminem odpływu), jest stosowana często w odniesieniu do produkcji jednostkowej i małoseryjnej wyrobów o niewielkiej złożoności i małym koszcie własnym w komórkach o niskim poziomie organizacji i realizacji procesów produkcyjnych.

6. Wykorzystywana jest zasada AI (sterowanie zapasem i ilością odpływającą), stosowana gdy współpraca między komórkami nie może być zsynchronizowana; gdy produkcja odbywa się z podziałem na partie, a montaż bez podziału na partie.

7. Wykorzystywana jest zasada AII (sterowania ilością odpływającą); można stosować tę metodę w odniesieniu do przedmiotów produkowanych z podziałem na partie produkcyjne w komórkach o produkcji powtarzalnej, rytmicznej.

8. Metoda ta oparta jest na zasadzie sterowania AIII (sterowanie zapasem), jest stosowana w przypadkach, gdy zapotrzebowanie na elementy jest w miarę regularne w kolejnych okresach planistycznych.

Międzykomórkowe sterowanie przepływem produkcji dotyczy wszystkich ponadpodstawowych komórek przepływu i odnosi się do poziomu elementów i wyrobów. Sterowanie to polega na wyznaczeniu dla komórek zadań, wynikających z operatywnego planu produkcji, odpowiednio do ich specjalizacji i dysponowanych zdolności produkcyjnych, na ustaleniu planów spływu i uruchomienia produkcji, dla tych komórek, biorąc pod uwagę aktualne i wymagane stany zapasów produkcji w toku oraz występującą wielkość braków, a także na kontroli realizacji przebiegu produkcji i podejmowaniu decyzji w przypadku zaistnienia odchyleń od przyjętych norm sterowania.

Ćw. 1 Planowanie i sterowanie produkcją

KONSPEKT

5

---