Mgr Anna Surówka

Trybunał Stanu

Trybunał Stanu - ustawa o TS + Konstytucja:

• skład - przewodniczący (z urzędu jest nim Pierwszy Prezes SN), 2 zastępców przewodniczącego, 16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na czas kadencji Sejmu; zastępcy przewodniczącego oraz minimum połowa członków TS muszą posiadać kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego; członkowie TS w sprawowaniu funkcji sędziego są niezawiśli, podlegają tylko Konstytucji i ustawom (art. 199 K); w skład TS mogą być wybrani tylko obywatele polscy; członkowie TS posiadają immunitet (art. 15a UoTS),

• odpowiedzialności przed TS za naruszenie Konstytucji ponoszą: Prezydent RP, Prezes RM i członkowie RM, Prezes NBP, Prezes NIK, członkowie KRRiTv, osoby, którym Prezes RM powierzył kierowanie ministerstwem, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, posłowie i senatorowie - za naruszenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia państwowego i komunalnego (art. 198 ust. 1 K, art. 1 UoTS),

• odpowiedzialność konstytucyjne - obejmuje czyny popełnione przez wyżej wymienione osoby w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, chociażby nieumyślnie naruszyły Konstytucję lub ustawę (art. 3 UoTS)

• Prezydent - może być pociągnięty do odpowiedzialności przed TS za naruszenie K, ustawy, za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego; w okresie sprawowania urzędu Prezydenta nie biegnie przedawnienie karalności przestępstw i przestępstw skarbowych (regulacje te stosuje się odpowiednio do Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, którzy wykonują obowiązki Prezydenta); prawo postawienia Prezydenta w stan oskarżenia przysługuje Zgromadzeniu Narodowemu; wniosek - może złożyć Marszałkowi Sejmu grupa co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego; wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności przed TS musi spełniać wymogi przewidziane przez kpk dla aktu oskarżenia; Marszałek Sejmu kieruje wniosek do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która wszczyna postępowanie; przewodniczący Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej przesyła wniosek wraz z załącznikami osobie objętej wnioskiem wyznaczając jej termin do złożenia pisemnych wyjaśnień i przedstawienia wniosków dowodowych; Komisja przeprowadza postępowanie dowodowe, w którym mogą brać udział osoba objęta wnioskiem i jej obrońca; Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej sporządza sprawozdanie, które przedstawia Sejmowi wraz z wnioskami o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej lub o umorzenie postępowania; Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przedstawia Zgromadzeniu Narodowemu sprawozdanie z wnioskami; uchwała o postawieniu Prezydenta w stan oskarżenia podejmowana jest większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego; niepodjęcie uchwały - umorzenie postępowania; z chwilą podjęcia przez Zgromadzenia Narodowe uchwały o pociągnięciu Prezydenta do odpowiedzialności przed TS sprawowanie przez niego urzędu ulega zawieszeniu; Zgromadzenie Narodowe wybiera spośród swoich członków dwóch oskarżycieli, którzy powinni spełniać warunki wymagane do powołania na stanowisko sędziego (art. 2, 4, 6, 7 - 10, 13 UoTS),

• Prezes RM i członkowie RM - ponoszą odpowiedzialność przed TS za naruszenie K, ustawy, za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego popełnionego w związku z zajmowanym stanowiskiem; jeżeli wszczęto przeciwko nim postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem prokurator jest obowiązany niezwłocznie powiadomić Marszałka Sejmu; możliwość ponoszenia odpowiedzialności łącznie przed TS za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego popełnionego w związku z zajmowanym stanowiskiem i odpowiedzialności konstytucyjnej; prawo postawienia Prezesa RM i członków RM w stan oskarżenia przysługuje Sejmowi; wniosek - może złożyć Marszałkowi Sejmu Prezydent lub grupa co najmniej 115 posłów; wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności przed TS musi spełniać wymogi przewidziane przez kpk dla aktu oskarżenia; Marszałek Sejmu kieruje wniosek do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która wszczyna postępowanie; przewodniczący Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej przesyła wniosek wraz z załącznikami osobie objętej wnioskiem wyznaczając jej termin do złożenia pisemnych wyjaśnień i przedstawienia wniosków dowodowych; Komisja przeprowadza postępowanie dowodowe, w którym mogą brać udział osoba objęta wnioskiem i jej obrońca; Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej sporządza sprawozdanie, które przedstawia Sejmowi wraz z wnioskami o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej lub o umorzenie postępowania; Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przedstawia Sejmowi sprawozdanie z wnioskami; uchwała o postawieniu Prezesa RM lub członka RM w stan oskarżenia podejmowana jest większością 3/5 głosów ustawowej liczby posłów; niepodjęcie uchwały - umorzenie postępowania; z chwilą podjęcia przez Sejm uchwały o pociągnięciu Prezesa RM lub członka RM do odpowiedzialności przed TS sprawowanie czynności przez osobę, której wniosek dotyczy; Sejm wybiera spośród swoich członków dwóch oskarżycieli, z których co najmniej jeden posiada kwalifikacje wymagane do powołania na stanowisko sędziego; w razie utraty uprawnień przez oskarżycieli - wyboru nowych oskarżycieli dokonuje Marszałek Sejmu (art. 2 ust. 3 - 5, art. 5, art. 6 - 9, 11 - 12, 13 ust. 1b, 3 -4 UoTS),

• Prezes NBP, Prezes NIK, członkowie KRRiTv, osoby, którym Prezes RM powierzył kierowanie ministerstwem, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych - ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną przed TS chociażby nieumyślnie naruszyły K lub ustawę; prawo postawienia w stan oskarżenia Prezesa NBP, Prezesa NIK, członków KRRiTv, osób, którym Prezes RM powierzył kierowanie ministerstwem, Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych przysługuje Sejmowi; wniosek - może złożyć Marszałkowi Sejmu Prezydent lub grupa co najmniej 115 posłów, komisja śledcza; wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności przed TS musi spełniać wymogi przewidziane przez kpk dla aktu oskarżenia; Marszałek Sejmu kieruje wniosek do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która wszczyna postępowanie; przewodniczący Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej przesyła wniosek wraz z załącznikami osobie objętej wnioskiem wyznaczając jej termin do złożenia pisemnych wyjaśnień i przedstawienia wniosków dowodowych; Komisja przeprowadza postępowanie dowodowe, w którym mogą brać udział osoba objęta wnioskiem i jej obrońca; Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej sporządza sprawozdanie, które przedstawia Sejmowi wraz z wnioskami o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej lub o umorzenie postępowania; Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przedstawia Sejmowi sprawozdanie z wnioskami; uchwała o postawieniu w stan oskarżenia podejmowana jest bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów; niepodjęcie uchwały - umorzenie postępowania; z chwilą podjęcia przez Sejm uchwały o pociągnięciu do odpowiedzialności przed TS sprawowanie czynności przez osobę, której wniosek dotyczy; Sejm wybiera spośród swoich członków dwóch oskarżycieli, z których co najmniej jeden posiada kwalifikacje wymagane do powołania na stanowisko sędziego; w razie utraty uprawnień przez oskarżycieli - wyboru nowych oskarżycieli dokonuje Marszałek Sejmu (art. 3, 5, 6 ust. 2 - 7, art. 7 - 9, 11, 13 ust. 1a, 3 - 4 UoTS),

• posłowie i senatorowie - ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną przed TS za naruszenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia państwowego i komunalnego; prawo postawienia w stan oskarżenia posła przysługuje Sejmowi, a senatora - Senatowi; wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności posła - może złożyć Marszałek Sejmu; wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności przed TS musi spełniać wymogi przewidziane przez kpk dla aktu oskarżenia; Marszałek Sejmu kieruje wniosek do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która wszczyna postępowanie; przewodniczący Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej przesyła wniosek wraz z załącznikami osobie objętej wnioskiem wyznaczając jej termin do złożenia pisemnych wyjaśnień i przedstawienia wniosków dowodowych; Komisja przeprowadza postępowanie dowodowe, w którym mogą brać udział osoba objęta wnioskiem i jej obrońca; Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej sporządza sprawozdanie, które przedstawia Sejmowi wraz z wnioskami o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej z wnioskiem o uchylenie immunitetu lub o umorzenie postępowania; Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przedstawia Sejmowi sprawozdanie z wnioskami; uchwała o postawieniu w stan oskarżenia podejmowana jest bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów; niepodjęcie uchwały - umorzenie postępowania; z chwilą podjęcia przez Sejm uchwały o pociągnięciu do odpowiedzialności przed TS sprawowanie czynności przez osobę, której wniosek dotyczy; Sejm wybiera spośród swoich członków dwóch oskarżycieli, z których co najmniej jeden posiada kwalifikacje wymagane do powołania na stanowisko sędziego; w razie utraty uprawnień przez oskarżycieli - wyboru nowych oskarżycieli dokonuje Marszałek Sejmu (art. 3, 5a, 6 ust. 2 - 7, art. 7 - 9, 11, 13 ust. 1a, 3 - 4 UoTS),

• upływ kadencji Sejmu - jeżeli po nadaniu biegu przez Marszałka Sejmu wnioskowi wstępnemu o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej upłynie kadencja Sejmu, to postępowanie w danej sprawie toczy się nadal po rozpoczęciu następnej kadencji Sejmu (art. 13a UoTS); jeżeli wniosek dotyczył posła, który nie uzyskał mandatu w Sejmie nowej kadencji - postępowanie ulega umorzeniu,

• orzekanie TS: I instancja - przewodniczący i 4 członków, II instancja - przewodniczący i 6 członków z wyłączeniem sędziów, którzy uczestniczyli w rozpatrzeniu sprawy w I instancji; w postępowaniu przed TS udział obrońcy hest obowiązkowy,

• kary orzekane przez TS: utrata czynne i biernego prawa wyborczego na urząd Prezydenta, do Sejmu, do Senatu, do Parlamentu UE, do organów stanowiących samorządu terytorialnego, zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych, utrata wszystkich lub niektórych orderów, odznaczeń, tytułów honorowych, pozbawienie mandatu poselskiego, możliwość poprzestania na uznaniu winy oskarżonego (jeżeli społeczna szkodliwość czynu jest znikoma lub ze względu na szczególne okoliczności sprawy), za przestępstwa i przestępstwa skarbowe - kary przewidziane w ustawie.

---