PODSTAWOWE PROBLEMY WYBORU EKONOMICZNEGO
SŁOWA KLUCZOWE:
1. Koszt alternatywny:
suma utraconych korzyści
najbardziej preferowana lecz nie wybrana alternatywa
Koszt alternatywny danego dobra to ilość innego dobra, z której trzeba zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego
2. Zasady racjonalnego gospodarowania (warianty):
zasada największego efektu (największej wydajności, maksymalizacji efektów) - przy pomocy danych nakładów (constans) należy dążyć do uzyskania jak najlepszych efektów
zasada minimalizacji nakładów (największej oszczędności, najmniejszego kosztu) - założony efekt produkcji zamierzamy osiągnąć przy jak najniższych nakładach czynników produkcji
|
NAKŁADY |
EFEKTY |
I WARIANT |
constans |
maksymalne |
II WARIANT |
minimalne |
constans |
3. racjonalność rzeczowa (racjonalność przedmiotowa) - skuteczne działanie występujące, gdy dokonany dobór środków odpowiada obiektywnie istniejącej rzeczywistości.
racjonalność metodologiczna - postępowanie zgodne z posiadaną wiedzą, niezależnie od tego, czy jej stan jest zgodny z obiektywną rzeczywistością.
4. Rachunek ekonomiczny - zbiór rachunków służących do wyboru rozwiązania optymalnego z punktu widzenia przyjętego celu.
5. Krzywa możliwości produkcyjnych (krzywa transformacji produktu, granica możliwości produkcyjnych) - przedstawia alternatywne kombinacje dwóch grup produktów, które społeczeństwo jest w stanie wytworzyć w ciągu danego okresu czasu wykorzystując do tego w całości i w najlepszy sposób posiadane zasoby i technologię.
6. Alokacja zasobów - przyporządkowanie rzadkich zasobów czynników produkcji do poszczególnych gałęzi produkcji oraz struktury wytwarzanych dóbr do struktury potrzeb.
PYTANIA:
1. Z czego wynika konieczność dokonywania wyborów ekonomicznych
Podstawowa właściwość wyborów ekonomicznych mówi o tym, że każdy wybór przynoszący korzyści wymaga poniesienia nakładów (kosztów) i rezygnacji z innych możliwości. Wynika ona z faktu gospodarowania w warunkach posiadania rzadkich zasobów (gospodarowanie polega na ciągłym dokonywaniu wyborów co?, jak? i dla kogo wytwarzać).
2. Rzadkość w ujęciu potocznym i ekonomicznym.
W ujęciu potocznym rzadkość oznacza- nie częstość występowania kogoś lub czegoś; rzadkie rozmieszczenie czegoś.
Rzadkość w ekonomii - to przewaga zapotrzebowania potencjalnego nad zdolnościami produkcyjnymi, czyli przewaga ilości dóbr, które ludzie chcieliby posiadać w danym czasie nad ilością dóbr które ludzie są w stanie wytworzyć przy wykorzystaniu ograniczonych zasobów.
Zasób rzadki, dobro rzadkie:
cechuje się tym, że przy cenie zerowej popyt nań przewyższa dostępną podaż
każde dobro wytworzone przez człowieka jest dobrem rzadkim, ponieważ nie jesteśmy w stanie jako gospodarka wytworzyć takiej ilości dóbr aby zaspokoić potrzeby wszystkich.
4. Wyjaśnij na przykładach pojęcie kosztu alternatywnego.
I przykład
Przy zastosowaniu np. takiej samej ilości pracy, maszyn i nawozów można z 1 hektara ziemi uzyskać 30 q żyta lub 150 q ziemniaków. Porównując wartość żyta i ziemniaków w cenach rynkowych, producent może łatwo odpowiedzieć, co bardziej opłaca się mu produkować. Stwierdzamy więc, że wartość 30 q żyta jest kosztem alternatywnym dla wartości 150 q ziemniaków, lub odwrotnie. Producent powinien wybrać korzystniejszą dla siebie możliwość.
II przykład
Gromadzone oszczędności pieniężne można trzymać w domu w oczekiwaniu na osiągnięcie sumy umożliwiającej dokonanie większego zakupu, np. samochodu lub mieszkania, ale można też włożyć je do banku jako depozyt długoterminowy, otrzymując z tego tytułu określony procent. Kosztem alternatywnym przetrzymywania pieniądza w domu jest wysokość utraconego procentu.
5. Co przedstawia krzywa możliwości produkcyjnych (krzywa transformacji produktu, granica możliwości produkcyjnych)
Granica możliwości produkcyjnych przedstawia alternatywne kombinacje dwóch grup produktów, które społeczeństwo jest w stanie wytworzyć w ciągu danego okresu czasu wykorzystując do tego w całości i w najlepszy sposób posiadane zasoby i technologię.
Kombinacje na granicy to KOMBINACJE EFEKTYWNE, oznaczają pełne wykorzystanie czynników produkcji. Te pod granicą są NIEEFEKTYWNE co oznacza, że nie w pełni zostały wykorzystane czynniki wytwórcze.
Liniowa granica możliwości produkcyjnych oparta jest o zasadę stałego kosztu alternatywnego. Zwiększając produkcję jednego dobra ograniczamy produkcję drugiego dobra za każdym razem o tę samą wielkość
Wypukła granica możliwości produkcyjnych oznacza, że kolejnej zmianie zastosowania czynników produkcji towarzyszy rosnący koszt alternatywny. Oznacza to, że w celu uzyskania dodatkowych ilości jednego dobra trzeba poświęcić kolejne coraz to większe ilości drugiego dobra. Zjawisko rosnących kosztów alternatywnych wyjaśnia w ekonomii prawo malejących przychodów.
6. Jakie czynniki decydują o zwiększaniu (zmniejszaniu) zdolności produkcyjnych.
Na rozmiary produkcji wpływ mają:
wielkość i struktura aparatu wytwórczego
rozmiary i struktura zatrudnienia oraz kwalifikacje pracowników
struktura maszynochłonności
pracochłonność poszczególnych wyrobów
Każdy z wymienionych powyżej czynników produkcji wpływa na rozmiary możliwej do wytworzenia produkcji. Wielkość produkcji o określonej strukturze asortymentowej, którą przedsiębiorstwo może wytworzyć w danym czasie, przy danych zasobach produkcyjnych i przy ustalonych metodach wytwarzania, nazywa się zdolnością produkcji.
8. Przedstaw pojęcie i cechy rachunku ekonomicznego
Rachunek ekonomiczny:
zespół rachunków służących do wyboru rozwiązania optymalnego z punktu widzenia przyjętego celu
polega na porównywaniu uzyskanych z danej działalności efektów z przynoszącymi w związku z tą działalnością nakładami w celu wybrania możliwie najbardziej efektywnych ekonomicznie rozwiązań
Cechy rachunku ekonomicznego:
DUALNOŚĆ (można zastosować jeden z wariantów racjonalnego gospodarowania)
WZGLĘDNOŚĆ (rozwiązanie optymalne z punktu widzenia przyjętego celu)
WARIANTOWOŚĆ
KOMPLEKSOWOŚĆ (rachunek obejmuje wszystkie aspekty dokonywanego wyboru)
9. „Zasada racjonalnego gospodarowania głosi, że należy jak najmniejszych nakładów, aby osiągnąć jak największe korzyści” - zajmij stanowisko wobec tego stwierdzenia.
10.Wykaż na czym polega różnica między racjonalnością rzeczową a racjonalnością metodologiczną.
Racjonalność rzeczowa to skuteczność działania, która zależy od adekwatności wiedzy o rzeczywistości, dostępnej działającemu podmiotowi. Wymaga więc, aby zachowania podmiotów gospodarczych były zgodne z poziomem wiedzy osiągalnej w ogóle, tym samym zapewniającym dobór środków najbardziej zgodny z obiektywną rzeczywistością - zjawiskami i prawidłowościami ekonomicznymi. Dlatego racjonalność rzeczowa utożsamiana jest z działaniem skutecznym, zapewniającym realizację korzyści, zależnym od rozwoju wiedzy o rzeczywistości. Jest więc właściwością tej wiedzy.
Natomiast właściwością samego działania jest tylko racjonalność metodologiczna. Oznacza ona poprawność wyboru, ale z punktu widzenia takiego poziomu wiedzy, jaki posiada podmiot działający. Oznacza to, że rozumuje i wyprowadza logiczne wnioski w doborze środków w ramach posiadanej wiedzy, bez względu na jej zakres i stopień zgodności z obiektywną rzeczywistością. Reasumując, racjonalność rzeczowa polega na skuteczności działania zależnie od adekwatności wiedzy o rzeczywistości w ogóle, a racjonalność metodologiczna - na poprawnym wyborze przy zasobie wiedzy posiadanej.