Amortyzacja

1. Amortyzacja

Nabyte lub wytworzone środki trwałe mają nam służyć w produkcji przez wiele lat, przy czym uczestnicząc w procesie produkcji zużywają się fizycznie, ekonomicznie lub czasami losowo.

• Fizyczne zużycie, mimo prowadzenia całego zakresu prac remontowo - naprawczych konserwacyjnych, to stopniowa strata swojej wartości w wyniku zużywania się poszczególnych części poprzez tarcie, „zmęczenie metalu”, działania czynnika atmosferycznego itp.

• Zużycie ekonomiczne wynika z nieuniknionego postępu technicznego powodującego, że z czasem środek trwały będzie mniej konkurencyjny w stosunku do podobnego, ale nowego o większych wydajnościach, lepszych parametrach jakościowych produktu, wyższym komforcie pracy itp.

• Zużycie losowe może natomiast, jak wspomniano, wystąpić sporadycznie w wyniku zdarzeń losowych, takich jak powódź, pożar itp.

To stopniowe wyrażone w pieniądzu, zużywanie się środka trwałego, powodujące pomniejszenie jego początkowej wartości nabycia lub wytworzenia nazywamy amortyzacją, która obciąża bieżące koszty produkcji.

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości brutto posiadanych własnych środków trwałych. Wyjątek stanowi użytkowanie na podstawie określonych umów najmu lub dzierżawy obcych środków trwałych, trwałych umowach tych musi jednak być stwierdzenie przyjęcia praw własności na te środki przez dzierżawcę lub najemcę za cenę ustaloną w umowach, umowy takie muszą być zawarte na podstawie przepisów o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Wysokość rocznych stawek amortyzacyjnych ustalana jest przepisami rozporządzenia ministra finansów. Wykaz tych stawek opracowany jest wg klasyfikacji rodzajowej środków trwałych GUS. Ustalone w wykazie stawki mogą być podwyższane, np. ze względu na gorsze niż przeciętne warunki eksploatacji. Przykładowo stawki te mogą ulec podwyższeniu:

• dla budynków i budowli o 1.2 (normalna stawka 2.5%), a eksploatowanych w szczególnie złych warunkach (będących po wpływem np. silnej agresji chemicznej) o 1.4

• dla maszyn, urządzeń i środków transportu o 1.4

• rurociągów podsadzkowych o 7.0

• pomp tłoczących ciecze z zawiesinami, wodę morska itp. o 4.0

Zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych:

• odpisów dokonuje się od wartości brutto (wykazanej w ewidencji księgowej) poszczególnych składników majątku trwałego co miesiąc.

• odpisów od składników majątku trwałego wykorzystywanego sezonowo dokonuje się wyłącznie za okres ich użytkowania, wysokość odpisów równa się wówczas ilorazowi wynikającemu z podzielenia rocznej kwoty amortyzacji przez liczbę miesięcy sezonie.

• opisów dokonuje się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przyjęto środek trwały do użytkowania i trwa to do końca miesiąca, w którym nastąpi zrównanie wysokości umorzenia wartości brutto (początkową) danego środka, lub w którym środki trwałe postawiono w stan likwidacji, sprzedano albo stwierdzono ich niedobór.

• odpisów od środków trwałych związanych trwale z cudzymi gruntami oraz od inwestycji w obcych środkach trwałych dokonuje się przez cały czas trwania umowy najmu lub dzierżawy gruntu

P - K_C = Z_B - P_od = Z_N + A

K­­_C = K + A

P - przychód; Z_B - zysk brutto;

K_C - koszty całkowite; P_od - podatek;

K - koszty; Z_N - zysk netto;

A - amortyzacja.

Wysokość odpisów amortyzacyjnych od użytkowanych środków trwałych zależy od wartości początkowej danego środka, przewidywanego okresu jego użytkowania oraz od zastosowania metody liczenia stopnia zużycia.

Jeżeli w wyniku remontu środek trwały ulegnie ulepszeniu (przebudowa, rozbudowa, adaptacja, rekonstrukcja, modernizacja) to wówczas koszty remontu (ulepszenia) środka trwałego powiększają wartość początkową tegoż środka i rozliczane są poprzez amortyzację.

Również wlicza się do środków ulepszenia części składowe (peryferyjne) o wartości większej od 3 500 zł. Efektem ulepszenia jest np. zwiększenie zdolności produkcyjnej, obniżenie kosztów własnych, wzrosty jakości produktów, a więc i ceny, poprawa organizacji procesu produkcyjnego.

Ze środkiem trwałym wiąże się inwestycje w obce środki trwałe np. umowa dzierżawna, wylizyngowanie maszyn.

Metoda liniowa

Liniowa metoda dokonywania odpisów amortyzacyjnych jest dominująca w praktyce gospodarczej. Zakłada ona, że środek trwały zużywa się stopniowo, w jednolitym tempie przez cały okres jego eksploatacji. Oznacza to, że koszty produkcji danej jednostki gospodarcze przez czas użytkowania środka obciążane są jednakową kwotą, odpowiadającą wartościowemu udziałowi tego środka w działalności produkcyjnej tej jednostki.

a - roczna stawka amortyzacyjna;

W_p - wartość początkowa środka trwałego [zł];

t - przewidywany okres użytkowania środka trwałego {lata};

a[%] - stopa rocznej amortyzacji [%];

Dane:

Obiekt do amortyzacji: budynek hotelowy zakupiony w czerwcu 2001 roku

W_p = 3 728 645,00 zł

a% = 2,5 %

Przewidywany czas użytkowania budynku hotelowego wynosi 40 lat.

Roczna stawka amortyzacyjna wynosi 93 216,13 zł.

Miesięczna stawka amortyzacji wynosi 7 768,01 zł.

Począwszy od miesiąca czerwca przez okres 40 lat będą dokonywane odpisy amortyzacyjne. co miesięczne w wysokości 7 768,01 zł.

Rok	Umorzenie
2001	7 768,01	zł	*	6	miesięcy	=	46 608,06	zł
2002	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2003	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2004	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2005	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2006	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2007	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2008	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2009	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2010	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2011	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2012	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2013	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2014	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2015	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2016	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2017	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2018	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2019	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2020	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2021	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2022	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2023	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2024	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2025	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2026	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2027	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2028	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2029	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2030	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2031	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2032	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2033	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2034	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2035	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2036	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2037	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2038	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2039	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2040	7 768,01	zł	*	12	miesięcy	=	93 216,12	zł
2041	7 768,01	zł	*	6	miesięcy	=	46 608,26	zł
Suma						3 728 645,00		zł

W ostatnim miesiącu roku amortyzacji doliczamy 20 gr w celu całkowitej amortyzacji środka trwałego (osiągnięcie wartości zero). Wynika to z zaokrąglenia comiesięcznej stawki amortyzacji.

Metoda amortyzacji przyspieszonej

Podstawą metody przyspieszonej jest założenie, że w pierwszych latach środki trwałe są bardziej eksploatowane i dlatego amortyzacja powinna być w tym okresie wyższa. Konsekwencją jest skrócenie okresu, gdyż dla obliczenia odpisów amortyzacyjnych stosuje się stawki podwyższone odpowiednim współczynnikiem.

Wyróżniamy następujące odmiany tej metody:

• Metoda zredukowanej wartości bilansowej (geometryczno - degresywna),

• Metoda sum cyfr rocznych (arytmetyczno - degresywna, kumulatywna),

• Metoda indywidualna (nieregularnie zmniejszających się odpisów amortyzacyjnych).

Metoda zredukowanej wartości bilansowej

Metoda ta polega na zastosowaniu takiej stawki procentowej do wartości netto środka trwałego (tzw. zredukowanej wartości bilansowej), aby w końcu okresu jego użytkowania powstała na koniec jego przewidywana wartość końcowa.

Zgodnie z tą metodą należy:

• Ustalić wysokość stawki, jaka byłaby stosowana przy amortyzacji liniowej,

• Pomnożyć tę stawkę przez 2

• Zastosować tę stawkę do obliczeń.

Dane:

Obiekt do amortyzacji: budynek hotelowy zakupiony w czerwcu 2001 roku

W_p = 3 728 645,00 zł

Stawka liniowa = 2,5 %

Stawka degresywna = 2 x 2,5 = 5%

Rok	Umorzenie						Skumulowane umorzenie [zł]	Wartość netto środka trwałego na koniec okresu [zł]
2001	5%	*	3 728 645,00	zł	=	(1864325*6)/12	93 216,13	3 635 428,88
2002	5%	*	3 635 428,88	zł	=	181 771,44	274 987,57	3 453 657,43
2003	5%	*	3 453 657,43	zł	=	172 682,87	447 670,44	3 280 974,56
2004	5%	*	3 280 974,56	zł	=	164 048,73	611 719,17	3 116 925,83
2005	5%	*	3 116 925,83	zł	=	155 846,29	767 565,46	2 961 079,54
2006	5%	*	2 961 079,54	zł	=	148 053,98	915 619,44	2 813 025,56
2007	5%	*	2 813 025,56	zł	=	140 651,28	1 056 270,72	2 672 374,28
2008	5%	*	2 672 374,28	zł	=	133 618,71	1 189 889,43	2 538 755,57
2009	5%	*	2 538 755,57	zł	=	126 937,78	1 316 827,21	2 411 817,79
2010	5%	*	2 411 817,79	zł	=	120 590,89	1 437 418,10	2 291 226,90
2011	5%	*	2 291 226,90	zł	=	114 561,35	1 551 979,44	2 176 665,56
2012	5%	*	2 176 665,56	zł	=	108 833,28	1 660 812,72	2 067 832,28
2013	5%	*	2 067 832,28	zł	=	103 391,61	1 764 204,33	1 964 440,67
2014	5%	*	1 964 440,67	zł	=	98 222,03	1 862 426,37	1 866 218,63
2015	5%	*	1 866 218,63	zł	=	93 310,93	1 955 737,30	1 772 907,70
2016	5%	*	1 772 907,70	zł	=	88 645,39	2 044 382,68	1 684 262,32
2017	5%	*	1 684 262,32	zł	=	84 213,12	2 128 595,80	1 600 049,20
2018	5%	*	1 600 049,20	zł	=	80 002,46	2 208 598,26	1 520 046,74
2019	5%	*	1 520 046,74	zł	=	76 002,34	2 284 600,60	1 444 044,40
2020	5%	*	1 444 044,40	zł	=	72 202,22	2 356 802,82	1 371 842,18
2021	5%	*	1 371 842,18	zł	=	68 592,11	2 425 394,93	1 303 250,07
2022	5%	*	1 303 250,07	zł	=	65 162,50	2 490 557,43	1 238 087,57
2023	5%	*	1 238 087,57	zł	=	61 904,38	2 552 461,81	1 176 183,19
2024	5%	*	1 176 183,19	zł	=	58 809,16	2 611 270,97	1 117 374,03
2025	5%	*	1 117 374,03	zł	=	55 868,70	2 667 139,67	1 061 505,33
2026	5%	*	1 061 505,33	zł	=	53 075,27	2 720 214,94	1 008 430,06
2027	5%	*	1 008 430,06	zł	=	50 421,50	2 770 636,44	958 008,56
2028	5%	*	958 008,56	zł	=	47 900,43	2 818 536,87	910 108,13
2029	5%	*	910 108,13	zł	=	45 505,41	2 864 042,27	864 602,73
2030	5%	*	864 602,73	zł	=	43 230,14	2 907 272,41	821 372,59
2031	5%	*	821 372,59	zł	=	41 068,63	2 948 341,04	780 303,96
2032	5%	*	780 303,96	zł	=	39 015,20	2 987 356,24	741 288,76
2033	5%	*	741 288,76	zł	=	37 064,44	3 024 420,68	704 224,32
2034	5%	*	704 224,32	zł	=	35 211,22	3 059 631,89	669 013,11
2035	5%	*	669 013,11	zł	=	33 450,66	3 093 082,55	635 562,45
2036	5%	*	635 562,45	zł	=	31 778,12	3 124 860,67	603 784,33
2037	5%	*	603 784,33	zł	=	30 189,22	3 155 049,89	573 595,11
2038	5%	*	573 595,11	zł	=	28 679,76	3 183 729,64	544 915,36
2039	5%	*	544 915,36	zł	=	27 245,77	3 210 975,41	517 669,59
2040	5%	*	517 669,59	zł	=	25 883,48	3 236 858,89	491 786,11
2041						itd.

Przy zastosowaniu tej metody wartość księgowa środka trwałego nigdy nie osiągnie wartości zero. Dla całkowitego zrównania wartości odpisów z wartością początkową niezbędne jest przejście na metodę liniową lub w przypadku sprzedaży (likwidacji) każda pozostała wartość stanowi koszt sprzedaży lub likwidacji.

Metoda sumy cyfr rocznych

Metoda ta polega na tym, że lata przewidywanego wykorzystania środka trwałego są dodawane (np. 40 lat tj. 1+2+3+4+5+…+40=820). Ich suma stanowi mianownik. Licznikiem są kolejne lata użytkowania w porządku odwrotnym. Metoda ta jest szczególnie odpowiednia dla tych środków, które dostarczają proporcjonalnie większych zysków w pierwszych okresach eksploatacji, np. sprzęt zaawansowanej technologii (komputery). Jest szczególnie przydatna przy amortyzowaniu środków, przy których ważnym czynnikiem jest zużycie na skutek postępu technicznego.

Dane:

Obiekt do amortyzacji: budynek hotelowy zakupiony w czerwcu 2001 roku

W_p = 3 728 645,00 zł

a% = 2,5 %

t = 40 lat

40 lat = 1+2+3+4+5+…+40 = 820

Rok	Odpis amortyzacyjny							Saldo zakumulowanej amortyzacji (umorzenie)	Saldo nie zakumulowanej amortyzacji (wartość księgowa) [zł]
2001	40	/	820	*	3 728 645,00	=	181 885,12	181885,122	3 546 759,88
2002	39	/	820	*	3 728 645,00	=	177 337,99	359 223,12	3 369 421,88
2003	38	/	820	*	3 728 645,00	=	172 790,87	532 013,98	3 196 631,02
2004	37	/	820	*	3 728 645,00	=	168 243,74	700 257,72	3 028 387,28
2005	36	/	820	*	3 728 645,00	=	163 696,61	863 954,33	2 864 690,67
2006	35	/	820	*	3 728 645,00	=	159 149,48	1 023 103,81	2 705 541,19
2007	34	/	820	*	3 728 645,00	=	154 602,35	1 177 706,16	2 550 938,84
2008	33	/	820	*	3 728 645,00	=	150 055,23	1 327 761,39	2 400 883,61
2009	32	/	820	*	3 728 645,00	=	145 508,10	1 473 269,49	2 255 375,51
2010	31	/	820	*	3 728 645,00	=	140 960,97	1 614 230,46	2 114 414,54
2011	30	/	820	*	3 728 645,00	=	136 413,84	1 750 644,30	1 978 000,70
2012	29	/	820	*	3 728 645,00	=	131 866,71	1 882 511,01	1 846 133,99
2013	28	/	820	*	3 728 645,00	=	127 319,59	2 009 830,60	1 718 814,40
2014	27	/	820	*	3 728 645,00	=	122 772,46	2 132 603,05	1 596 041,95
2015	26	/	820	*	3 728 645,00	=	118 225,33	2 250 828,38	1 477 816,62
2016	25	/	820	*	3 728 645,00	=	113 678,20	2 364 506,59	1 364 138,41
2017	24	/	820	*	3 728 645,00	=	109 131,07	2 473 637,66	1 255 007,34
2018	23	/	820	*	3 728 645,00	=	104 583,95	2 578 221,60	1 150 423,40
2019	22	/	820	*	3 728 645,00	=	100 036,82	2 678 258,42	1 050 386,58
2020	21	/	820	*	3 728 645,00	=	95 489,69	2 773 748,11	954 896,89
2021	20	/	820	*	3 728 645,00	=	90 942,56	2 864 690,67	863 954,33
2022	19	/	820	*	3 728 645,00	=	86 395,43	2 951 086,10	777 558,90
2023	18	/	820	*	3 728 645,00	=	81 848,30	3 032 934,41	695 710,59
2024	17	/	820	*	3 728 645,00	=	77 301,18	3 110 235,59	618 409,41
2025	16	/	820	*	3 728 645,00	=	72 754,05	3 182 989,63	545 655,37
2026	15	/	820	*	3 728 645,00	=	68 206,92	3 251 196,55	477 448,45
2027	14	/	820	*	3 728 645,00	=	63 659,79	3 314 856,35	413 788,65
2028	13	/	820	*	3 728 645,00	=	59 112,66	3 373 969,01	354 675,99
2029	12	/	820	*	3 728 645,00	=	54 565,54	3 428 534,55	300 110,45
2030	11	/	820	*	3 728 645,00	=	50 018,41	3 478 552,96	250 092,04
2031	10	/	820	*	3 728 645,00	=	45 471,28	3 524 024,24	204 620,76
2032	9	/	820	*	3 728 645,00	=	40 924,15	3 564 948,39	163 696,61
2033	8	/	820	*	3 728 645,00	=	36 377,02	3 601 325,41	127 319,59
2034	7	/	820	*	3 728 645,00	=	31 829,90	3 633 155,31	95 489,69
2035	6	/	820	*	3 728 645,00	=	27 282,77	3 660 438,08	68 206,92
2036	5	/	820	*	3 728 645,00	=	22 735,64	3 683 173,72	45 471,28
2037	4	/	820	*	3 728 645,00	=	18 188,51	3 701 362,23	27 282,77
2038	3	/	820	*	3 728 645,00	=	13 641,38	3 715 003,62	13 641,38
2039	2	/	820	*	3 728 645,00	=	9 094,26	3 724 097,87	4 547,13
2040	1	/	820	*	3 728 645,00	=	4 547,13	3 728 645,00	0,00
Razem	3 728 645,00

Porównanie wysokości odpisów amortyzacyjnych liczonych różnymi technikami poszczególnych latach obrazują tabela i wykres.

Rok	Umorzenie metodą liniową	Umorzenie metodą degresywną
				Zredukowanej wartości bilansowej	Sum rocznych
2001	46 608,06	93 216,13	181 885,12
2002	93 216,12	181 771,44	177 337,99
2003	93 216,12	172 682,87	172 790,87
2004	93 216,12	164 048,73	168 243,74
2005	93 216,12	155 846,29	163 696,61
2006	93 216,12	148 053,98	159 149,48
2007	93 216,12	140 651,28	154 602,35
2008	93 216,12	133 618,71	150 055,23
2009	93 216,12	126 937,78	145 508,10
2010	93 216,12	120 590,89	140 960,97
2011	93 216,12	114 561,35	136 413,84
2012	93 216,12	108 833,28	131 866,71
2013	93 216,12	103 391,61	127 319,59
2014	93 216,12	98 222,03	122 772,46
2015	93 216,12	93 310,93	118 225,33
2016	93 216,12	88 645,39	113 678,20
2017	93 216,12	84 213,12	109 131,07
2018	93 216,12	80 002,46	104 583,95
2019	93 216,12	76 002,34	100 036,82
2020	93 216,12	72 202,22	95 489,69
2021	93 216,12	68 592,11	90 942,56
2022	93 216,12	65 162,50	86 395,43
2023	93 216,12	61 904,38	81 848,30
2024	93 216,12	58 809,16	77 301,18
2025	93 216,12	55 868,70	72 754,05
2026	93 216,12	53 075,27	68 206,92
2027	93 216,12	50 421,50	63 659,79
2028	93 216,12	47 900,43	59 112,66
2029	93 216,12	45 505,41	54 565,54
2030	93 216,12	43 230,14	50 018,41
2031	93 216,12	41 068,63	45 471,28
2032	93 216,12	39 015,20	40 924,15
2033	93 216,12	37 064,44	36 377,02
2034	93 216,12	35 211,22	31 829,90
2035	93 216,12	33 450,66	27 282,77
2036	93 216,12	31 778,12	22 735,64
2037	93 216,12	30 189,22	18 188,51
2038	93 216,12	28 679,76	13 641,38
2039	93 216,12	27 245,77	9 094,26
2040	93 216,12	25 883,48	4 547,13
2041	46 608,26	24 589,31
		itd.
Razem	3 728 645,00		3 728 645,00

Jak widać na wykresie, pierwszych latach użytkowania środka trwałego odpisy amortyzacyjne liczone metodą degresywną znacznie przewyższają odpisy liczone metodą liniową.

Jeżeli przyjmiemy założenia:

• Zysk operacyjny jest stały, to znaczy przyjmuje tę samą wartość w każdym z 40 lat wyjątek stanowią pierwszy i ostatni rok amortyzacji w których to nie amortyzujemy przez wszystkie 12 miesięcy.

• Odpisy amortyzacyjne bilansowe są równe podatkowym

to zaobserwujemy, że przy amortyzacji liniowej wielkość zysku netto w poszczególnych latach jest stała, degresywnej wykazuje tendencję rosnącą.

Nominalna wielkość cash flow (liczona jako suma zysku netto i amortyzacji) w skali czterdziestoletniej (narastająco) będzie jednakowa w obu podmiotach, ale po zdyskontowaniu jej o dowolną stopę procentową w przedsiębiorstwie stosującym metodę liniową będzie ona niższa (proces ustalania obecnej wartości wpływów, które zostaną zrealizowane dopiero w przyszłości nazywamy dyskontowaniem).

Różnica będzie nam obrazowała dodatkowy zysk, jaki firma stosująca metodę degresywną może osiągnąć lokując uzyskane wcześniej fundusze w przedsięwzięcie o określonej stopie zwrotu (stopa zwrotu jest równa stopie procentowej) użytej do dyskontowania.

Metoda indywidualna

Polega ona na tym, że okres używania dzieli się na podokresy, w których stosuje się różne stawki procentowe, np. w I roku - 40%, w II roku - 22%, od III roku - do XL po 1%.

Rok	Umorzenie						Skumulowane umorzenie [zł]	Wartość netto środka trwałego na koniec okresu [zł]
2001	40%	*	3 728 645,00	zł	=	1 491 458,00	1 491 458,00	2 237 187,00
2002	22%	*	3 728 645,00	zł	=	820 301,90	2 311 759,90	1 416 885,10
2003	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 349 046,35	1 379 598,65
2004	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 386 332,80	1 342 312,20
2005	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 423 619,25	1 305 025,75
2006	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 460 905,70	1 267 739,30
2007	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 498 192,15	1 230 452,85
2008	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 535 478,60	1 193 166,40
2009	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 572 765,05	1 155 879,95
2010	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 610 051,50	1 118 593,50
2011	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 647 337,95	1 081 307,05
2012	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 684 624,40	1 044 020,60
2013	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 721 910,85	1 006 734,15
2014	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 759 197,30	969 447,70
2015	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 796 483,75	932 161,25
2016	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 833 770,20	894 874,80
2017	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 871 056,65	857 588,35
2018	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 908 343,10	820 301,90
2019	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 945 629,55	783 015,45
2020	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	2 982 916,00	745 729,00
2021	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 020 202,45	708 442,55
2022	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 057 488,90	671 156,10
2023	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 094 775,35	633 869,65
2024	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 132 061,80	596 583,20
2025	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 169 348,25	559 296,75
2026	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 206 634,70	522 010,30
2027	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 243 921,15	484 723,85
2028	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 281 207,60	447 437,40
2029	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 318 494,05	410 150,95
2030	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 355 780,50	372 864,50
2031	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 393 066,95	335 578,05
2032	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 430 353,40	298 291,60
2033	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 467 639,85	261 005,15
2034	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 504 926,30	223 718,70
2035	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 542 212,75	186 432,25
2036	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 579 499,20	149 145,80
2037	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 616 785,65	111 859,35
2038	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 654 072,10	74 572,90
2039	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 691 358,55	37 286,45
2040	1%	*	3 728 645,00	zł	=	37 286,45	3 728 645,00	0,00

Przy planowaniu wyniki finansowego należy zdecydować, czy firma będzie dążyła do możliwie najszybszego zamortyzowania nakładów poniesionych na majątek trwały (konsekwencją jest niższy zysk w początkowym okresie) czy raczej ważniejsze będzie wykazanie i wyższych zysków przy rozłożeniu amortyzacji na dłuższy okres.

Przedsiębiorstwo podejmując decyzje o zastosowaniu określonej metody amortyzacji środka trwałego wpływa równocześnie na:

• wysokość wyniku finansowego;

• poziom kosztów;

• poziom cen;

• rachunek nadwyżki finansowej;

• wysokość obciążeń podatkiem dochodowym.

Wnioski

Wybierając metodę amortyzacji należy przeprowadzić kompleksową analizę tej metody dla każdego środka trwałego. I chodź zastosowanie metody amortyzacji przyspieszonej powoduje wzrost zdyskontowanej nadwyżki finansowej, to należy zauważyć, iż nie zawsze opłacalna, z punktu widzenia maksymalizacji tej nadwyżki, jest metoda degresywna. Dla środków trwałych i wysokiej stawce podstawowej lepsze efekty osiąga się przy zastosowanie metody liniowej o zwielokrotnionym poziomie (w sytuacjach dopuszczonych prawem).

W przypadku wcześniejszego wycofania środka trwałego użytkowania, jego amortyzację prowadzi się do ostatniego dnia miesiąca, w którym nastąpiło wycofanie danego środka. Przyczynami wycofania środka trwałego użytkowania mogą być:

• fizyczna likwidacja środka trwałego, spowodowana jego rzeczywistą niezdolnością do dalszego użytkowania (zużycie fizyczne);

• losowe zużycie się środka trwałego, na skutek zadziałania sił przyrody, np. zatonięcie, spalenie;

• ubytek środka trwałego, wyniku jego odsprzedaży lub nieodpłatnego przekazania innemu użytkownikowi;

• zużycie ekonomiczne środka trwałego, polegające na wycofaniu danego środka z użytkowania, na skutek nieopłacalności jego dalszej eksploatacji, przypadek taki występuje wówczas, gdy na rynku pojawią się nowe środki trwałe o lepszych parametrach wydajnościowych - granicą, od której następuje ekonomiczne zużycie środka trwałego jest zależnością:

K_{j nowego} ≤ K_{j starego}

obrazująca, że na rynku pojawił się nowy środek trwały, pozwalający na osiągnięcie niższych kosztów jednostkowych wytwarzania, w stosunku do jednostkowych kosztów wytwarzania osiąganych przy zastosowaniu starego środka trwałego.

II. Ocena efektywności inwestycji

Inwestycja jest procesem gospodarczym, który podlega sterowaniu ekonomicznemu, podobnie jak wszystkie inne procesy znane z działalności eksploatacyjnej przedsiębiorstwa. Sterowanie inwestycji ma na celu określenie, jakie rodzaje nakładów inwestycyjnych należy ponieść. Jest to procesy identyfikowania, planowania, oceny i finansowania głównych projektów inwestycyjnych przedsiębiorstwa. Inwestycje są niezwykle ważne z następujących powodów: ogromu ponoszonych nakładów, długotrwałości procesu, wpływu na przyszły stan przedsiębiorstwa. Dlatego wymagają one szczególnie ostrożnych, systematycznych analiz.

Od 1 stycznia 2002 r. dokonano zmiany ustawy o rachunkowości. Zgodnie z nią inwestycje to wszelkie elementy, które mają przynieść dywidendy, zyski z innych spółek, akcje, odsetki, korzyści ulokowania kapitału w innej firmie, ulokowania w grunt - dzierżawimy go komuś i zarabiamy (nie ma znaczenia czy są to środki trwałe czy też nie).

Inwestycja przynosi zysk i trwa dłużej niż jeden rok

Efekt procesu inwestycyjnego zależy od wielu czynników: wyboru projektu inwestycyjnego, poniesionych kosztów inwestycyjnych oraz osiąganych dochodów z realizacji projektu. Jedną z cech odróżniających procesy inwestycyjne od procesów eksploatacyjnych jest rozkład nakładów i dochodów w czasie. Nakłady inwestycyjne ponosi się wcześniej, często przez wiele lat nie uzyskując żadnych znacznych dochodów. Dopiero po okresie ponoszenia nakładów może nastąpić i zwykle występuje, okres w którym zrealizowany projekt inwestycyjny przynosi dochody. Jest to już okres eksploatacji. Ten stan rzeczy należy uwzględnić w analizie efektywności projektów inwestycyjnych.

Kryteria podziałowe inwestycji:

• inwestycje produkcyjne;

• inwestycje nie produkcyjne;

• inwestycje długie;

• inwestycje krótkie.

Formy inwestowania:

• 
  inwestycje samo finansujące;

• kredyty;

• inwestycje mieszane.

Im dłuższy okres obliczeniowy efektywności inwestycji tym większe prawdopodobieństwo błędu, przy inwestycjach trwających powyżej 25 lat margines błędu wynosi około 50%, dlatego obliczamy kilkoma metodami (nawet dziesięcioma).

1. Wskaźnik efektywności inwestycji

Wskaźnik efektywności inwestycji jest ilorazem teraźniejszej wartości wpływów (P_t - K_t) i teraźniejszej wartości nakładów N_t, czyli

gdzie:

t - kolejny rok obliczeniowy;

m - okres obliczeniowy w latach;

m = b + l

b - okres realizacji inwestycji;

l - okres eksploatacji inwestycji;

P_t - przychody w kolejnych latach;

K_t - koszty całkowite w kolejnych latach;

N_t - nakłady kapitałowe w kolejnych latach

N = I + AT

I - nakłady inwestycyjne;

B - odpis kapitału na tworzenie zapasu środków obrotowych;

a_t - współczynnik dyskontujący;

r - stopa dyskontująca, określana najczęściej jako stopa inflacji przy inwestycjach z własnych środków lub oprocentowanie kredytów;

Wskaźnik sumowania przebiega przez zbiór okresów poczynające od pierwszego okresu, w którym poniesiono nakłady. Zatem teraźniejszą wartość oblicza się dla okresu tuż przed rozpoczęciem realizacji inwestycji.

Dla 10 lat - r = 15%

Lata	(Pt - Kt)	N t	a t	a t(Pt - Kt)	at * N t
0	4 382 000,00	13 000 000,00	1,0000	4 382 000,00	13 000 000,00
1	-154 000,00	15 000 000,00	0,8696	-133 913,04	13 043 478,26
2	-3 176 000,00	17 000 000,00	0,7561	-2 401 512,29	12 854 442,34
3	-3 888 000,00	6 000 000,00	0,6575	-2 556 423,11	3 945 097,39
4	-15 270 000,00	5 500 000,00	0,5718	-8 730 672,06	3 144 642,85
5	4 505 000,00	2 000 000,00	0,4972	2 239 781,19	994 353,47
6	-4 092 000,00	1 000 000,00	0,4323	-1 769 084,52	432 327,60
7	4 326 000,00	0,00	0,3759	1 626 303,63	0,00
8	1 245 500,00	0,00	0,3269	407 156,16	0,00
9	77 000,00	0,00	0,2843	21 888,21	0,00
Suma:				-6 914 475,83	47 414 341,92

E =	-6 914 475,83	=	-0,15
				47 414 341,92

E < 1

Wniosek:

Wynikiem jest liczba nie mianowana, ponieważ jest mniejsza od 1 zatem inwestycja może być nie opłacalna.

2. Wartość zaktualizowana netto (NPV)

Ekonomiczna ocena zamierzenia inwestycyjnego polega na sprawdzeniu, czy dany projekt pomnaża kapitał zainwestowany i czy tempo pomnażania jest odpowiednio wysokie w przyjętej skali czasu. Ogólnie przyjęto sposób oceny polega na zastosowaniu kryterium NPV, czyli na obliczeniu salda (nef) teraźniejszej wartości (PV) wpływów z projektu i nakładów inwestycyjnych N:

NPV = PV - N

Postępując według tej formuły należy wyznaczyć graniczną stopę zwrotu r i przy jej zastosowaniu obliczyć najpierw teraźniejszą wartość wpływów, a potem saldo. Jeśli saldo jest dodatnie, to wiadomo, że projekt pomnaża kapitał w wyznaczonym tempie, a ponadto wiadomo, jakiej nadwyżki można oczekiwać. Kryterium NPV stwarza jasne reguły decyzyjne. Spośród dostępnych projektów inwestycyjnych wybierz ten, który maksymalizuje saldo NPV; zaakceptuj te projekty, których saldo NPV > 0.

gdzie:

t - kolejny rok okresu obliczeniowego;

NCF - przepływy pieniężne netto w kolejnych latach okresu obliczeniowego;

CO - współczynnik dyskontujący dla kolejnego okresu obliczeniowego;

Zysk netto + Nakłady kapitałowe -

Amortyzacja + Kapitał obrotowy -

Dla 10 lat - r = 15%

Lata	zysk netto	ZN x 20%	NCF	CO	NPV
0	3 064 335,66	612 867,13	-2 519 531,47	1,0000	-2 519 531,47
1	-107 692,31	-21 538,46	-5 586 153,85	0,8696	-4 857 525,08
2	-2 220 979,02	-444 195,80	-6 196 783,22	0,7561	-4 685 658,39
3	-2 718 881,12	-543 776,22	7 484 895,10	0,6575	4 921 440,03
4	-10 678 321,68	-2 135 664,34	5 757 342,66	0,5718	3 291 779,35
5	3 150 349,65	630 069,93	22 750 279,72	0,4972	11 310 909,80
6	-2 861 538,46	-572 307,69	22 080 769,23	0,4323	9 546 125,88
7	3 025 174,83	605 034,97	28 220 139,86	0,3759	10 608 995,85
8	870 979,02	174 195,80	26 996 783,22	0,3269	8 825 296,32
9	53 846,15	10 769,23	29 913 076,92	0,2843	8 503 163,40
Suma:					44 944 995,68

NPV =

44 944 995,68 zł

Wniosek:

Ponieważ NPV > 0 zatem inwestycja może być opłacalna. Wskaźnik NPV hipotetycznie informuje nas ile zarobimy (wyrażony w PLN).

3. Wewnętrzna stopa zwrotu(IRR)

Inwestując oczekuje się pomnożenia kapitału. Pomiaru pomnożenia kapitału w okresie jednego roku dokonuje się przy zastosowaniu wskaźnika stopy zwrotu.

Ekonomiczną lub wewnętrzną stopą zwrotu nazywa się wskaźnik r rocznego tempa pomnażania kapitału gospodarczy, określony równaniem stopy zwrotu.

Istotną cechą wewnętrznej stopy zwrotu (IRR) jest założenie, że inwestor pomnaża wszystkie wpływy. Założenie jest bardzo naturalne, bowiem kapitał ustawicznie pomnaża się w gospodarczych.

Metoda wewnętrznej stopy zwrotu jest drugą spośród najczęściej wykorzystywanych w praktyce metod dyskontowych. IRR to stopa procentowa, przy której obecna wartość strumienia wydatków pieniężnych jest równa obecnej wartości strumienia wpływów pieniężnych. Jest to więc taka stopa procentowa, przy której wartość zaktualizowana netto ocenianego przedsięwzięcia rozwojowego jest równa zero (NPV = 0).

IRR pokazuje bezpośrednio stopę rentowności badanych przedsięwzięć. Pojedyncze przedsięwzięcie rozwojowe jest opłacalne wówczas, gdy jego wewnętrzna stopa zwrotu jest wyższa od stopy granicznej, badając najniższą możliwą do zaakceptowania przez inwestora stopy rentowności.

Procedura ustalania IRR obejmuje kilka etapów. W pierwszej kolejności ustala się wartość przepływów pieniężnych netto w kolejnych latach realizacji badanego przedsięwzięcia, analogicznie jak przy obliczaniu NPV. Następnie metodą kolejnych przybliżeń wybiera się dwie wielkości stopy procentowej (i₁oraz i₂) takiej, przy których:

• NPV obliczana na podstawie i₁ jest zbliżona do zera, ale dodatnia, ustalonej w ten sposób poziom NPV oznaczamy jako PV;

• NPV obliczana na podstawie i₂ jest zbliżona do zera, lecz ujemne, ustalonej w ten sposób poziom NPV oznaczamy jako NV;

Na podstawie powyższych wielkości obliczamy poziom wewnętrznej stopy zwrotu badanego przedsięwzięcia. Wykorzystujemy w tym celu następującą formułę interpolacji liniowej:

i₁ - poziom stopy procentowej, przy którym NPV > 0

i₂ - poziom stopy procentowej, przy którym NPV < 0

PV - poziom NPV obliczonej na podstawie i₁

NV - poziom NPV obliczonej na podstawie i₂

Rok	NCF [zł]	Współczynnik dyskontowy dla i =59%	NPV (PV) dla i=59% [zł]	Współczynnik dyskontowy dla i =60%	NPV (NV) dla i=60% [zł]
0	-2 519 531,47	1,0000	-2 519 531,47	1,0000	-2 519 531,47
1	-5 586 153,85	0,6289	-3 513 304,31	0,6250	-3 491 346,15
2	-6 196 783,22	0,3956	-2 451 162,22	0,3906	-2 420 618,44
3	7 484 895,10	0,2488	1 862 062,89	0,2441	1 827 366,97
4	5 757 342,66	0,1565	900 810,79	0,1526	878 500,77
5	22 750 279,72	0,0984	2 238 726,91	0,0954	2 169 635,75
6	22 080 769,23	0,0619	1 366 568,65	0,0596	1 316 116,41
7	28 220 139,86	0,0389	1 098 447,47	0,0373	1 051 282,13
8	26 996 783,22	0,0245	660 898,89	0,0233	628 567,84
9	29 913 076,92	0,0154	460 560,80	0,0146	435 292,56
	128 900 818,18		104 078,40		-124 733,64

i₁ = 59%, PV = 104 078,40 zł,

i₂ = 60%, NV = -124 733,64 zł

IRR=

53,96

%

Wniosek:

Graniczna stopa zwrotu wynosi w badanym przypadku 15% (stanowiła ona podstawę obliczenia NPV). Oceniane przedsięwzięcie jest zatem opłacalne, gdyż jego IRR jest wyższa od stopy granicznej.

Wnioski:

Każda decyzja gospodarcza dotycząca zarówno bieżącej działalności firmy, jak i jej zamierzeń rozwojowych, bazuje na prognozie przyszłych warunków działania, opiera się zatem na przewidywaniach obarczonych zawsze pewną dozą niepewności. Nie może bowiem w sposób absolutnie pewny ustalić jak ukształtują się poszczególne czynniki stanowiące podstawę dzisiejszej decyzji, za tydzień, miesiąc, rok. Stąd, podejmując ją ponosimy określone ryzyko, że decyzja ta okaże się błędna i nie przyniesie oczekiwanych efektów.

Ryzyko definiuje się zazwyczaj jako niebezpieczeństwo poniesienia straty. Szerzej ujmując, przez ryzyko możemy rozumieć niebezpieczeństwo niezrealizowania celu założonego przy podejmowaniu określonej decyzji. W działalności gospodarczej nie osiągniecie celu może się bowiem wyrażać nie tylko wystąpieniem straty, leż również niższym niż założony wynikiem.

Najbardziej precyzyjnym narzędziem oceny opłacalności przedsięwzięć rozwojowych są dyskontowe metody rachunku ekonomicznego. Uwzględniają one, w przeciwieństwie do prostych metod oceny, rozłożenie w czasie przewidywanych wpływów i wydatków związanych z badaną inwestycją. Służy temu wykorzystanie dyskonta, która pozwala sprowadzić do porównywalności nakłady i efekty realizowane w różnych okresach czasu. Określenie ich wartości teraźniejszej, tj. zaktualizowanej na moment przeprowadzenia oceny, stanowi podstawę dalszego wnioskowania.

Metody dyskontowe dają możliwość objęcia oceną całego okresu funkcjonowania przedsięwzięcia a więc zarówno okresu jego realizacji, jak również pełnego okresu, w którym przewiduje się osiąganie efektów. Sprzyja to dokładności oceny, narzuca jednak konieczności oszacowania wielkości wpływów i wydatków całym okresie objętym rachunkiem.

Do najczęściej stosowanych w praktyce dyskontowych metod rachunku ekonomicznego należą wyżej omówione metody: metoda wartości zaktualizowanej netto (net prezent value - NPV), oraz metoda wewnętrznej stopy zwrotu (internal rate of return - IRR).

Ocena opłacalności pojedynczego przedsięwzięcia rozwojowego przeprowadzona na podstawie metody NP. pokrywa się z oceną opartą na IRR pod warunkiem, że stopa procentowa stanowiąca podstawę dyskonta przy obliczaniu NPV stanowi równocześnie stopę graniczną, do której porównujemy IRR. Jeżeli zatem wartość zaktualizowana netto danego przedsięwzięcia obliczana na stopie procentowej i_x jest dodatnia, to wewnętrzna stopa zwrotu tego przedsięwzięcia będzie wyższa od i_x. Obie metody wskazywać wić będą na opłacalność realizacji badanej inwestycji.

Konflikt między NPV i IRR może mieć miejsce gdy metody wykorzystamy do porównawczej oceny wariantów inwestycji. Przedsięwzięcie uznane na podstawie miernika NPV za mniej opłacalne, może okazać się najbardziej efektywne z punktu widzenia IRR. Podstawową przyczyną niejednoznaczności jest zróżnicowanie rozłożenia w czasie przepływów pieniężnych netto poszczególnych przedsięwzięć rozwojowych, jak też równa długość okresu obliczeniowego względnego rachunku.

} duże i długotrwałe

---