Odpowiedzi z przedmiotu Kontrola i audyt


1. Definicja kontroli

Kontrola jest jednym z podstawowych narzędzi nadzoru. Jej znaczenie wynika z różnorodnych funkcji, które może pełnić.

Zadaniem kontroli jest zarówno wykrywanie nieprawidłowości i im zapobieganie (funkcja detekcyjna i prewencyjna), jak również usprawnianie działania jednostki (funkcja doradcza).

Przeprowadzenie kontroli ma na celu ocenę działalności jednostki kontrolowanej dokonaną na podstawie ustalonego stanu faktycznego przy zastosowaniu przyjętych kryteriów kontroli.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości celem kontroli jest ustalenie ich zakresu, przyczyn i skutków oraz osób za nie odpowiedzialnych, a także sformułowanie zaleceń zmierzających do usunięcia nieprawidłowości.

Rok 2012 był przełomowy dla kontroli w administracji rządowej. Działania podjęte z inicjatywy Kancelarii Prezesa Rady Ministrów skutkowały uchwaleniem ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej. Ustawa, która weszła w życie 1 stycznia 2012 r., wprowadza jednolity system kontroli w całej administracji rządowej oraz porządkuje uprawnienia i zasady kontroli. Prezesowi Rady Ministrów przyznaje konkretne uprawnienia w ramach koordynacji kontroli, natomiast ministrów wyposaża w: uprawnienia kontrolne wobec wszystkich jednostek podległych lub nadzorowanych bez względu na ich usytuowanie w hierarchii działu administracji, uprawnienia do prowadzenia wspólnych kontroli. Tym samym, kontrola może stać się bardziej skutecznym i wartościowym narzędziem nadzoru.

Słowo kontrola pochodzi z dwóch głównych źródeł - z tradycji francuskiej i brytyjskiej We Francji i na kontynencie europejskim pojęcie „kontrola” nawiązuje do słowa „le controle”, pochodzące od słów contre role = przeciw zapisek, tj. odzwierciedlający część dokumentu sporządzanego w ramach swoistego wykształconego w okresie kameralistyki sposobu dokumentowania przyjmowania podatku od podatnika

Kontrola w tradycji brytyjskiej - mam władzę i rządzę Kontrola to sprawdzanie i ocenianie podległych jednostek Kontrola w administracji to element zarządzania i administrowania.

Cele i zadania kontroli:

  1. Diagnozowanie stanu i funkcjonowania administracji, wychwytywanie błędów i uchybień, sposobu jego unikania, metod osiągania lepszych rezultatów

  2. Utrzymanie administracji w pewnych ryzach, tak, aby nie schodziła poniżej określonych standardów, głównie na płaszczyźnie kontaktów z obywatelami i załatwiania ich spraw

  3. Zapora dla samowoli administracji działania według swobodnego uznania - ochrona jednostek przed nadmierną ingerencją administracji i możliwymi nadużyciami władzy np. NSA, TK, RPO

Kontrola - oznacza:

  1. Funkcję, której treść obejmuje obserwowanie i rozpoznawanie danej działalności lub stanu, czyli ustalenie ich rzeczywistego obrazu w określonym miejscu i czasie.

  2. Dokonywanie oceny tej działalności lub stanu poprzez konfrontację faktycznego (rzeczywistego) ich obrazu z odnoszącym się do nich, jako całości, jak również do ich poszczególnych fragmentów - założeniami wyjściowymi (znajdującymi wyraz w przyjętych celach).

  3. Stawianie diagnozy przyczyn ewentualnych nieprawidłowości

  4. Formułowanie wniosków, co do jej działalności lub stanu w przyszłości, mających na celu przeciwdziałanie w powstawaniu nieprawidłowości.

2. Przedstaw pojęcia „nadzór” i „kontrola” - różnice między tymi pojęciami

NADZÓR ADMINISTRACYJNY - nadzór w administracji publicznej polega na możliwości władczego ingerowania w działalność podmiotu nadzorowanego, wraz z pociąganiem do odpowiedzialności osób, nakazywania naprawienia uchybień, z zagrożeniem karami dyscyplinarnymi w razie niewykonania tychże nakazów

Nadzór może być

- prewencyjny (sankcjonowanie czyli zatwierdzanie uchwał) lub

- następczy (np. wiążące zalecenia pokontrolne). Nadzór - kontrola i możliwość władczego oddziaływania, podmiot nadzorujący odpowiada nie tylko za kwestie proceduralne, ale i działania podmiotu nadzorowanego.
Nadzór jest pojęciem szerszym od kontroli.

Wyróżniamy nadzory:
1.Nadzór administracyjny

2.Nadzór bankowy

3.Nadzór budowlany

4.Nadzór emerytalny

5.Nadzór inwestorski

6.Nadzór jednoinstytucjonalny

7.Nadzór korporacyjny

8.Nadzór penitencjarny

9.Nadzór pedagogiczny

10.Nadzór rodzicielski

11.Nadzór ruchu

NADZÓR - KONTROLA + DZIAŁANIA WŁADCZE

Nadzór - przewidziana prawem możliwość kontrolowania + środki oddziaływania (wspomaganie, instruktaż, doradzanie, uzgadnianie stanowisk)

Nadzór - istnieje, gdy istnieją struktury oparte na zasadzie zwierzchności i podległości organizacyjnej np. nadzór w administracji rządowej - pionowy układ zależności struktur

Kontrola jest jednym z podstawowych narzędzi nadzoru.

Jej znaczenie wynika z różnorodnych funkcji, które może pełnić.

Zadaniem kontroli jest zarówno wykrywanie nieprawidłowości i im zapobieganie (funkcja detekcyjna i prewencyjna), jak również usprawnianie działania jednostki (funkcja doradcza).

3. Cechy systemu kontroli wewnętrznej

Z wykładów dr Smolaka

- W Standardach kontroli NIK system kontroli wewnętrznej został zdefiniowany jako ogół środków funkcjonalnych, za pośrednictwem których kierownictwo jednostki zdobywa pewność, ze źródeł wewnętrznych, że procesy, za które ono odpowiada, przebiegają w sposób minimalizujący prawdopodobieństwo wystąpienia nieprawidłowości, oszustw, błędu, czy nieekonomicznych lub nieskutecznych praktyk.

- KONTROLA WEWNĘTRZNA JAKO SYSTEM kontrola wewnętrzna powinna być zorganizowana w formie systemu adekwatnego do potrzeb JEDNOSTKI, składającego się z określonych oraz współzależnych elementów i ogniw kontroli. System ten powinien obejmować wszystkie zasady i procedury kontrolne przyjęte przez kierownictwo jednostki.

- Przy budowie systemu kontroli należy skutecznie powiązać ludzi sprawujących kontrolę, przedmiot kontroli oraz działania kontrolne, jak również uwzględnić środowisko, w którym te działania są przeprowadzane. W związku z tym system kontroli wewnętrznej należy rozpatrywać w ujęciu podmiotowym, przedmiotowym i funkcjonalnym. System ten obejmuje: środowisko kontroli, analizę ryzyka, czynności kontrolne, system informacyjny, działania monitorujące.

Ze źródeł internetowych

Kontrola wewnętrzna zgodnie z wytycznymi COSO składa się z pięciu powiązanych ze sobą elementów:

1. Środowiska kontroli - ludzie, ich przymioty, takich jak uczciwość, wartości etyczne i kompetencje oraz środowiska w jakim funkcjonują.

2. Analizy ryzyka.

3. Czynności kontrolnych - zapewniających, że działania zidentyfikowane jako niezbędne ze względu na ryzyko związane z osiągnięciem celów jednostki są przeprowadzane efektywnie.

4. Informacji i komunikacji - informacji niezbędnych do zarządzania spółką i kontrolowania operacji.

5. Monitoringu - oceny jakości systemu kontroli wewnętrznej.

Kontrola wewnętrzna powinna być zorganizowana w formie systemu adekwatnego do potrzeb przedsiębiorstwa, składającego się z określonych oraz współzależnych elementów i ogniw kontroli. System ten powinien obejmować wszystkie zasady i procedury kontrolne przyjęte przez kierownictwo jednostki, aby wspomagać realizację jego celów.

Przy budowie systemu kontroli należy skutecznie powiązać ludzi sprawujących kontrolę, przedmiot kontroli oraz działania kontrolne, jak również uwzględnić środowisko, w którym te działania są przeprowadzane. W związku z tym system kontroli wewnętrznej należy rozpatrywać w ujęciu podmiotowym, przedmiotowym i funkcjonalnym.

System ten obejmuje:- środowisko kontroli,- analizę ryzyka,- czynności kontrolne,- system informacyjny,- działania monitorujące. Kontrola wewnętrzna jest przeprowadzana w określonym środowisku wewnętrznym, ale i zewnętrznym. Szczególny wpływ na jakość działań kontrolnych ma środowisko wewnętrzne. Składają się na nie takie czynniki, jak: wartości etyczne i kompetencje pracowników, styl kierowania przedsiębiorstwem, sposób delegowania uprawnień i odpowiedzialności oraz sposób organizacji i dbałości o rozwój pracowników. Wynika z tego, że środowisko kontroli tworzą pracownicy, wraz z ich indywidualnymi cechami i otoczenie w jakim działają. Zewnętrzne czynniki to przede wszystkim regulacje prawne i wymagania organów nadrzędnych w zakresie kontroli wewnętrznej.

System kontroli wewnętrznej powinien być elastyczny i dostosowany do specyficznych potrzeb jednostki. Każdy mechanizm kontrolny funkcjonujący w jednostce powinien stanowić odpowiedź na konkretne ryzyko, które jednostka zamierza ograniczyć. Należy jednak pamiętać, aby koszty wdrożenia oraz stosowania mechanizmów kontroli nie były wyższe niż uzyskane dzięki nim korzyści. Działania kontrolne są podejmowane na wszystkich szczeblach struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa, we wszystkich jego komórkach. Obejmują one dokumentowanie systemu kontroli, dokumentowanie i rejestrowanie operacji finansowych oraz gospodarczych, autoryzacje tych dokumentów i ich weryfikację, nadzór i rejestrowanie odstępstw oraz ochronę zasobów.

Istotnym elementem systemu kontroli wewnętrznej jest informacja i komunikacja. Pracownicy jednostki powinni mieć zapewniony dostęp do informacji niezbędnych do wykonywania przez nich swoich obowiązków. Znacząca jest tutaj nie tylko istniejąca baza informacyjna, ale również skuteczna komunikacja obejmująca przepływ informacji wewnątrz przedsiębiorstwa, jak również odbieranie sygnałów i komunikowanie się z jego otoczeniem W ramach przepływu informacji wewnątrz przedsiębiorstwa zadaniem kierownictwa jest przypominanie pracownikom o randze systemu kontroli wewnętrznej w działalności przedsiębiorstwa.

Ostatnim elementem systemu kontroli wewnętrznej jest jego monitorowanie. Ma ono na celu ocenę jakości działania tego systemu. Monitorowanie powinno być procesem ciągłym, wykonywanym w toku bieżących czynności zarządczych. Uzasadnione jest również dokonywanie doraźnych, dodatkowych ocen systemu, których częstotliwość i zakres zależy od oszacowania ryzyka i efektywności bieżących procedur monitorowania. Wykryte w systemie niedociągnięcia powinny być każdorazowo zgłaszane kierownictwu, w celu odpowiednich modyfikacji systemu kontroli wewnętrznej. Za dokonywane oceny odpowiada kierownik jednostki, który może w tym względzie być wspierany przez audytora wewnętrznego

*Kontrola wewnętrzna jest immanentną częścią procesu zarządzania. Przedsiębiorstwo może istnieć bez audytu wewnętrznego, natomiast brak kontroli spowoduje jego upadek. Kontrola wewnętrzna sprowadza się do badania jaki istnieje stan, a jaki być powinien. Porównuje, zatem stan rzeczywisty ze stanem pożądanym, sprawdza cele i środki ich osiągnięcia z uprzednio wyznaczonymi.

*Dąży jednocześnie do ustalenia zgodności lub rozbieżności. Prowadzi, więc w efekcie do kontroli wyników i procesów, a w rezultacie sformułowania wniosków (wskazania, czy wynik działania jest zgodny z zamierzonym oraz czy wszystkie czynności i środki, które zostały podjęte, były niezbędne do osiągnięcia zaprojektowanego celu). Naczelnym zadaniem kontroli jest, więc zabezpieczenie danej organizacji przed stratami. Nie jest to jednak wyłączna funkcja kontroli. Wskazać tu można jeszcze, na funkcję profilaktyczną, będącą sygnałem ostrzegającym pracowników, że ich praca może być w każdej chwili zweryfikowana i rozliczona.

*Kontrola wewnętrzna może mieć charakter inspekcji, wizytacji, rewizji, przy czym zawsze opiera się na wyznacznikach stanu obowiązującego.

* Rezultatem prac kontroli wewnętrznej jest natomiast protokół. Na jego podstawie opracowuje się wystąpienie pokontrolne zawierające ocenę działalności w świetle kryteriów kontroli (bardzo często kryteriów finansowych, wykorzystujących głównie zasadę gospodarności jako miernika gospodarki finansowej organizacji). Kończące całe postępowanie wystąpienie pokontrolne zawiera zazwyczaj uwagi i wnioski dotyczące usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości.

* Powszechnie brak jest obowiązujących uregulowań prawnych dotyczących przeprowadzenia kontroli wewnętrznej. Każda organizacja ma prawo do wydania wewnętrznie obowiązujących aktów.

* System kontroli wewnętrznej jest ściśle powiązany z działaniami operacyjnymi przedsiębiorstwa, a jego istnienie ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania jednostki. Najskuteczniejsze systemy kontroli wewnętrznej to takie, które są integralną częścią przedsiębiorstwa. Dobrze zorganizowany system kontroli wewnętrznej może być jednym z celów audytu wewnętrznego.

4. Fazy (etapy) kontroli.

Wyróżnia się trzy fazy kontroli:

  1. informacyjno rozpoznawcza

  2. Analiza, ocena, diagnostyka

  3. Oddziaływanie w zakresie naprawczym

  4. Faza 1 -

dopływ informacji umożliwia porównywanie stanu istniejącego z postulowanym

może jednak odnosić się również do założeń, z którymi stan faktyczny jest kontrolowany, tak, aby precyzyjnie ustalić treść tych założeń, ich kierunki, intencje, itp. = przygotować tak materiał, aby udało się ocenić prawidłowość i jakość założeń wyjściowych.

Faza 2 -

analiza - zebranie materiału informacyjnego

porównanie prowadzi do oceny prawidłowo czy nieprawidłowo działa badany obszar

katalog nieprawidłowości ze wskazaniem, na czym one polegają to jeden z najważniejszych elementów kontroli

diagnoza przyczyn - wskazanie przyczyn powstania nieprawidłowości oraz osób za nie odpowiedzialnych.

Faza 3 -

oddziaływania adresowane do podmiotu kontrolowanego, a także innych podmiotów zwierzchnich

działania mają na celu doprowadzić do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości i zapobieżenia ich powstawaniu w przyszłości

mają charakter naprawczy, wskazują, co, w jaki sposób i za pomocą, jakich środków powinno być zrobione przez podmiot kontrolowany lub inne właściwe podmioty (nadzorujące) w celu zlikwidowania stwierdzonych nieprawidłowości.

Dodatkowo w procesie kontrolowania możemy wyróżnić 4 etapy:

  1. Ustalenie standardów efektywności działania

  2. Mierzenie efektów działania

  3. Porównanie osiąganych rezultatów ze standardami

  4. Prowadzenie działań korygujących

5. Ogólne zasady kontroli

Znaki na niebie i ziemi oraz internety i ustawy, których nikt z was nigdy na oczy nie widział wymieniają takie oto zasady:

Zasada legalności oznacza, że postępowanie kontrolne toczy się zgodnie z przepisami prawa powszechnie obowiązującego (ustawa, rozporządzenie) lub regulacjami wewnętrznymi (zarządzenie, wytyczne, instrukcje, okólniki). Ścisłe przestrzeganie tej zasady jest jednym z podstawowych obowiązków kontrolera, ponieważ przesądza o tym, czy wykonywane przez niego czynności kontrolne będą miały charakter prawnego działania.

Zasada prawdy materialnej wymaga, aby ustalenia kontroli pozostawały w pełnej zgodności ze stanem rzeczywistym, tj. uwzględniały całokształt okoliczności, jakie miały wpływ na fakty badane przez kontrolującego. Zasada ta nadaje ustaleniom kontroli walor prawdy obiektywnej, a nie tylko formalnej oraz zobowiązuje kontrolera do uwzględnienia wszystkich okoliczności towarzyszących badanym zjawiskom i dążenia do dokonania ustaleń zgodnych z rzeczywistością, tj. odpowiadających prawdzie.

Zasada obiektywizmu wyraża się w rzeczywistym i bezstronnym ustalaniu stanu faktycznego. Stan faktyczny może być ustalony jedynie na podstawi dowodów zebranych w toku postępowania kontrolnego. Wszelkie subiektywne odczucia i spostrzeżenia nie mogą służyć za podstawę konstruowania uwag, wniosków i ocen dotyczących kontrolowanej działalności jednostki. Ocena kontrolowanej działalności musi opierać się na obiektywnie sprawdzonych ustaleniach, natomiast wyniki kontroli muszą być rzetelnie udokumentowane. Obowiązek, jaki wynika z tej zasady, to przede wszystkim przeprowadzenie pełnego postępowania dowodowego, w świetle którego ustalone nieprawidłowości nie mogą budzić żadnych wątpliwości. Zgodnie z tą zasadą udowodnienie wszelkich zaistniałych nieprawidłowości spoczywa na kontrolującym. Obiektywizm rozumiany jest jako bezstronne ustalanie i uczciwe prezentowanie ustaleń kontroli, dokonywanie ocen przy użyciu jednolicie zdefiniowanych kryteriów, prezentowanie ustaleń, ocen i wniosków jedynie na podstawie istotnych, rzetelnie przedstawianych faktów,zgodnie z najlepszą wiedzą i doświadczeniem kontrolera (profesjonalnym osądem).

Zasada kontradyktoryjności oznacza równość stron w ustaleniu stanu faktycznego; jej podstawą jest zapewnienie kompletności materiałów dowodowych i zgodności faktów utrwalonych w dokumencie pokontrolnym ze stanem rzeczywistym, a tym samym zapewnienie obiektywizmu ustaleń kontrolnych. Każda ze stron (kontrolujący i kontrolowany) ma prawo przedstawienia dowodów zmieniających prezentację stanu faktycznego przez stronę przeciwną. Realizacji tej zasady służą zwłaszcza szerokie uprawnienia kierownika kontrolowanego podmiotu w zakresie zgłaszania zastrzeżeń do wyników kontroli, zarówno w odniesieniu do ocen, jak i ustaleń, na których zostały one oparte.

Zasada pisemności oznacza, że wszystkie czynności w trakcie postępowania kontrolnego muszą być dokonywane w formie pisemnej. Zasada ta pozwala na wskazanie daty dokonywania poszczególnych czynności, co jest istotne przy zachowaniu terminów, od których zależy skuteczność dokonania danej czynności.

Zasada podmiotowości oznacza, że w toku kontroli dokonywane są ustalenia dotyczące działalności jednostki objętej kontrolą, a formułowane oceny, uwagi i wnioski wynikają wyłącznie z tych ustaleń. Kierownik jednostki kontrolowanej może domagać się usunięcia z protokołu

6. Jakie środki dowodowe gromadzone są w postępowaniu kontrolnym?

Źródła dowodowe Środki dowodowe Sposób ich uzyskiwania

Osoba wyjaśnienie, oświadczenie pisemnie, ustnie

biegły opinia pisemnie, ustnie

dokument treść dokumentu pisemnie

rzecz właściwość rzeczy oględziny

Przez źródło dowodowe rozumie się osobę lub rzecz, która dostarcza środków dowodowych.

Natomiast środki dowodowe są formą przekazu informacji, które uzyskuje się ze źródła

dowodowego.

W wyniku poprawnego wnioskowania dedukcyjnego opartego na środkach dowodowych

i źródłach dowodowych uzyskuje się dowody.

W zależności od przyjętych kryteriów można dokonać różnej klasyfikacji dowodów.

Dowody potwierdzające istnienie lub nie istnienie faktu dowodowego możemy podzielić na:

 bezpośrednie - wprost wskazują na istnienie lub nie istnienie faktu dowodowego,

 pośrednie - wskazują na istnienie lub nie istnienie faktu dowodowego dopiero

w logicznym powiązaniu z innymi faktami.

W toku postępowania kontroler ustala fakty na podstawie zebranych dowodów, porządkuje je

i poddaje ocenie.

Należy pamiętać, że dowód to środek służący do wykazania prawdziwości okoliczności

istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Dowodami kontroli mogą być w szczególności:

dokumenty, zabezpieczone rzeczy, wyniki oględzin, opinie biegłych oraz pisemne

wyjaśnienia i oświadczenia, dane i informacje wygenerowane w systemach informatycznych.

Dowodem są również ustne wyjaśnienia, o ile - zgodnie z zasadą pisemności postępowania

kontrolnego - z przyjętych przez kontrolera ustnych wyjaśnień został sporządzony protokół,

który musi być podpisany przez strony. W tym miejscu trzeba podkreślić, że dowody

uzyskane z naruszeniem prawa nie mogą być uwzględnione przy ustalaniu stanu faktycznego

i dokonywaniu jego oceny. Jednocześnie nie można dowodów szeregować ze względu na ich

wartość dla postępowania. O przydatności dowodów, które są wykorzystane w trakcie kontroli decyduje kontrolujący. Dowody popierające ustalenia kontroli muszą być rzetelne,

adekwatne i racjonalne.

Dowody kontroli mogą mieć postać dokumentów, zdjęć, nagrań, bądź być przekazane ustnie

(zaprotokołowane). Dowody wizualne są wysoce wiarygodne dla potwierdzenia istnienia

aktywów, lecz nie określają ich własności czy wartości. Dowody przedstawione ustnie należy

traktować jako najmniej wiarygodne i jako takie wymagają uzyskania potwierdzenia.

Potwierdzenia tego mogą dostarczyć przedłożone kontrolerowi dokumenty. Należy w tym

miejscu zauważyć, że wyjaśnienia i oświadczenia pisemne kontrolujący przyjmuje

indywidualnie od każdej osoby. W postępowaniu dowodowym prowadzonym w ramach kontroli najważniejsze jest uzyskanie

i analiza uzyskanych dowodów. Tylko analiza wszystkich dowodów prowadzi do trafnego

wyważenia ich wartości, wyjaśnienia ewentualnych między nimi sprzeczności i wyciągnięcia

właściwych wniosków w zakresie ustaleń faktycznych. Kontroler dokonuje końcowej oceny

na podstawie całokształtu dowodów.

Dowody można uzyskać za pośrednictwem jednej lub kilku z następujących metod,

w szczególności:

 kontrola dokumentów lub rzeczy;

 obserwacja procesów lub procedur;

 zapytania i potwierdzenia;

 obliczania;

 analiza sprawozdań finansowych i związków lub porównań między elementami

stosownej informacji.

7. Pojęcia dowodu w postępowaniu kontrolnym

Ustalenia kontroli muszą być, o czym wcześniej wspomniano, poparte dowodami. Jednakże dowód występuje w wielu zakresach pojęciowych. Potocznie dowodem jest w szczególności określona czynność dowodowa, pojmowana jako zespół działań zmierzających do uzyskania oznaczonego środka dowodowego lub też źródło wiadomości. Poniżej zostanie zaprezentowana tabela, której celem będzie uporządkowania kwestii terminologicznych. W wyniku poprawnego wnioskowania dedukcyjnego opartego na środkach dowodowych i źródłach dowodowych uzyskuje się dowody. W zależności od przyjętych kryteriów można dokonać różnej klasyfikacji dowodów. Dowody potwierdzające istnienie lub nie istnienie faktu dowodowego możemy podzielić na: • bezpośrednie - wprost wskazują na istnienie lub nie istnienie faktu dowodowego, • pośrednie - wskazują na istnienie lub nie istnienie faktu dowodowego dopiero w logicznym powiązaniu z innymi faktami. W toku postępowania kontroler ustala fakty na podstawie zebranych dowodów, porządkuje je i poddaje ocenie. Należy pamiętać, że dowód to środek służący do wykazania prawdziwości okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Dowodami kontroli mogą być w szczególności: dokumenty, zabezpieczone rzeczy, wyniki oględzin, opinie biegłych oraz pisemne wyjaśnienia i oświadczenia, dane i informacje wygenerowane w systemach informatycznych. Dowodem są również ustne wyjaśnienia, o ile - zgodnie z zasadą pisemności postępowania kontrolnego - z przyjętych przez kontrolera ustnych wyjaśnień został sporządzony protokół, który musi być podpisany przez strony. W tym miejscu trzeba podkreślić, że dowody uzyskane z naruszeniem prawa nie mogą być uwzględnione przy ustalaniu stanu faktycznego i dokonywaniu jego oceny. Jednocześnie nie można dowodów szeregować ze względu na ich wartość dla postępowania.

8. Kryteria kontroli

Przez kryteria kontroli rozumiemy pewne mierniki, punkty widzenia, według których dokonujemy oceny. Podmiot kontrolujący przy stosowaniu danego kryterium kontroli jest ograniczony przepisami prawa. Najczęściej stosowanymi kryteriami przy wykonywaniu kontroli są kryteria legalności, celowości, gospodarności i rzetelności. Rzadziej wymieniane są kryteria ochrony interesu społecznego i ochrony praw jednostki. „Poprzez wskazanie kryteriów kontroli może ulegać ograniczeniu także zakres kontroli. Jeżeli zostało wyznaczone danemu organowi kryterium, według którego ma dokonywać oceny badanej działalności, to nie jest dopuszczalne stosowanie innych kryteriów.

Legalność - Na co zwracają uwagę inspektorzy, weryfikując kontrolowaną działalność pod kątem legalności? Przede wszystkim, czy jest ona prowadzona zgodnie z przepisami obowiązującego prawa. Zarówno tego powszechnego (Konstytucja, ustawy itd.), jak i wewnętrznego (np. określającego zadania i kompetencje zatrudnionych pracowników).

W przypadku kryterium legalności kontrolerzy oceniają więc, czy prawo jest przestrzegane. Jeśli nie, ustalają przyczyny takiego stanu rzeczy oraz przedstawiają wnioski naprawcze.

Gospodarność - Analiza kontrolowanej działalnośc ipod kątem gospodarności ma wskazać, czy pieniądze wykorzystywane były oszczędnie i wydajnie, a nakłady były proporcjonalne do uzyskanych efektów. W razie stwierdzenia szkód kontrolerzy sprawdzają, czy zostały wykorzystane wszelkie możliwości, aby im zapobiec lub ograniczyć ich wielkość.

Rzetelność - W przypadku tego kryterium inspektorzy badają, czy kontrolowani wypełniali swoje obowiązki z należytą starannością, sumiennie i we właściwym czasie. W ramach miary rzetelności oceniane są zachowania pracowników instytucji publicznych. Etos pracowników nie jest formalnie określony przez prawo, mimo to stanowi bardzo ważny element funkcjonowania każdego publicznego organu, zarówno państwowego, jak i samorządowego. 

Celowość - Kryterium to stosowane jest tylko w przypadku kontroli jednostek państwowych. Celowość to ocena, czy działania prowadzone przez kontrolowaną jednostkę mieściły się w celach określonych dla niej przez przepisy prawa. Ważne jest także, czy do osiągnięcia założonych celów zastosowano optymalne metody i środki oraz, przede wszystkim, czy założone cele zostały osiągnięte.

9. Cechy prawidłowej kontroli

1) Kontrola powinna być bezstronna. Ocena kontrolowanej działalności powinna być w pełni obiektywna. Bezstronność kontroli jest wtedy zapewniona, gdy organ kontrolujący nie jest powiązany z jednostka kontrolowaną stosunkiem nadzoru, gdy nie ponosi za jej działalność odpowiedzialności. Bezstronność kontroli uzyskuje się przez nie obciążenie organu kontrolującego odpowiedzialnością za działalność jednostek kontrolowanych, uniezależnienie jednostek kontrolujących od administracji.
2) Kontrola powinna być fachowa. Fachowość należy rozumieć jako zdolność oceny działalności jednostki kontrolowanej z określonego punktu widzenia. Kontroler powinien być wybitnym znawcą badanej działalności administracji, znawcą zagadnień, które ma oceniać. Musi znać dobrze kryteria, którymi ma się posługiwać przy wykonywaniu kontroli, powinien zakresem wiedzy i doświadczenia przewyższać tych, których działalność ma kontrolować.
3) Kontrola powinna być efektywna. Jej zadaniem jest ocena prawidłowości działania adm., ujawnienie w tym działaniu błędów i wad, wskazanie źródeł ich powstawania. Efektywność kontroli oznacza więc należyte wykorzystanie wyników kontroli dla poprawy działalności adm. W efektywności można zwrócić uwagę również na: możliwie najniższe nakłady przeznaczone na kontrolę (oszczędność), możliwie najlepsze wyniki kontroli (skuteczność), możliwie najlepszy stosunek między nakładami a wynikami (można to określić jako efektywność kontroli). Produktywność- kontrola, która przy ograniczeniu nakładów osiąga jak najlepsze wyniki.

4) Kontrola musi być sprawna. Sprawność kontroli oznacza jej szybkie przeprowadzenie i opracowanie jej wyników bez hamowania działalności jednostki kontrolowanej

10. Podział kontroli ze względu na usytuowanie podmiotu kontrolującego wobec kontrolowanego

Nadzór jest kontrolą sprawowaną przez organ zwierzchni pod względem organizacyjnym nad podmiotem kontrolowanym, a więc także odpowiedzialny za jego działanie. Podmiotowi nadzorującemu przysługują środki władczego oddziaływania wobec podmiotu kontrolowanego. Pod względem zasięgu zależności organizacyjnej możemy wyróżnić kontrolę: a) zewnętrzną - gdy podmiot kontrolujący znajduje się poza organizacyjną strukturą administracji publicznej (sprawuje ją np. prokurator, sąd); b) wewnętrzną - podmiot kontrolujący występuje w obrębie tej struktury; Pod względem inicjowania kontroli możemy wyróżnić: a) kontrolę podejmowaną z urzędu (np. przez Najwyższą Izbę Kontroli); b) podejmowaną na wniosek (kontrola instancyjna); Pod względu sposobu przeprowadzenia kontroli możemy wyróżnić: a) inspekcję (obserwację zachowania się ludzi); b) lustrację (ocenę stanu rzeczywistego); c) rewizję (zwykle jest to kontrola finansowa); d) wizytację (zmierzającą do oceny za pomocą bezpośredniego wglądu w całokształt działalności). Z uwagi na podmiot kontrolujący możemy wyróżnić kontrolę: a) parlamentarną (sejmową i senacką); b) prezydencką; c) społeczną; d) sądową; e) prokuratorską; f) Najwyższej Izby Kontroli; g) administracji rządowej nad samorządową; h) resortową; i) instancyjną; j) międzyresortową (w tym bankową); k) dyscyplinarną; l) Rzecznika Praw Obywatelskich; ł) Trybunału Konstytucyjnego. Wszystkie te rodzaje kontroli wchodzą w skład prawnego systemu kontroli administracji.

11. Rodzaje i formy wykonywania kontroli

1.Inspekcja jest kontrolą wykonywaną poprzez bezpośrednią obserwację zachowania się badanej jednostki i porównania tego zachowania z odpowiednimi wzorcami zachowania poprawnego. Inspekcja zajmuje się najczęściej czynnościami kontroli faktycznej, polegającej na bezpośrednim obserwowaniu czynności, zjawisk, stanów rzeczywistych, zasobów materialnych, podczas gdy w rewizji dominuje kontrola dokumentów Pojęcie inspekcji przyjęto stosować głównie w odniesieniu do organów kontroli specjalistycznej, usytuowanej w jednym resorcie, ale z uprawnieniami w stosunku do innych resortów na przykład Państwowa Inspekcja Handlowa, Państwowa Inspekcja Sanitarna i inne.

2. Lustracja jest kontrolą skierowaną nie na zachowanie się podmiotu, lecz zwykle na określony przedmiot - tzn. na jego rzeczywisty stan, jego cechy w porównaniu z odpowiednimi wzorcami, określającymi stan pożądany. Jest to forma kontroli o charakterze ogólnym, której celem jest uzyskanie pewnej, ogólnej orientacji, bez wnikania w szczegóły badanej działalności. Lustracja tradycyjnie stosowana jest głównie do kontroli jednostek spółdzielczych. W spółdzielczości lustracja ma wszelkie cechy i atrybuty typowej kontroli finansowo gospodarczej i badającej przestrzeganie prawa spółdzielczego. Ogólnie pojęcie „lustracja” z łaciny oznacza przegląd, kontrola organizacji lub grupy osób, poufna procedura polegająca na sprawdzeniu przez upoważnione służby państw, kandydatów na wyższe stanowiska państw dotyczące przestrzegania prawa.

3. Rewizja to bezpośrednia konfrontacja stanu faktycznego środków finansowych i innych składników majątkowych jednostki kontrolowanej z odpowiednią dokumentacją i zawiera ocenę prawidłowości dysponowania tymi składnikami. Rewizja (auditing) służy do wielu ważnych celów od sprawdzenia rzetelności i prawidłowości dokumentów finansowych do sprawdzenia postaw kierowniczych. Wyróżniamy między innymi rewizję wewnętrzną i zewnętrzną. Tradycyjna rewizja zewnętrzna jest to w znacznym stopniu proces weryfikacyjny, polegający na niezależnej ocenie dokumentacji i sprawozdawczości finansowej organizacji. Weryfikuje się aktywa i zobowiązania oraz sprawdza sprawozdania finansowe z punktu widzenia ich kompletności i dokładności.

4. Wizytacja polega na kontroli mającej na celu bezpośredni wgląd w działalność jednostki kontrolowanej w jej całokształcie. Swoista forma kontroli; rozpatrywanie sprawozdań jednostki kontrolowanej. Wizytacja jest dość bliskim terminem lustracji. Ma ona nieco inny zasięg w porównaniu z lustracją. O ile lustrację można zaliczyć do systemu szeroko rozumianej kontroli wewnętrznej w spółdzielczości, o tyle przedmiotem wizytacji jest sprawdzenie na przykład działania placówek społecznej służby zdrowia, opieki społecznej czy pracy szkół i placówek edukacyjnych. Wizytacja jest pojęciem szerszym, odnoszącym się nie tylko do spraw gospodarczo-finansowych a także przebiegu wyników prowadzenia działalności administracyjnej.

Można dokonać różnych podziałów kontroli w zależności od przyjętych kryteriów klasyfikacyjnych.

Kryteria te mogą się opierać na:

* elementach ustrojowych (usytuowanie organów kontroli w aparacie państwowym) bądź

* na elementach treści kontroli (tj. punktu widzenia, z którego przeprowadzana jest obserwacja organu działającego).

1. Podział ze względu na zakres kontroli: wyróżniamy kontrolę zupełną(nieograniczoną) i ograniczoną

a) zupełna (nieograniczona)- obejmuje całość działania kontrolowanej jednostki, jak również ze wszystkich możliwych stron (kompetencje kontrolowanej jednostki, gospodarność, celowość, rzetelność itp.).

Objęcie kontrolą całości działania oznacza objęcie tą kontrolą zarówno całego zakresu kompetencji kontrolowanego organu, jak również objęcie kontrolą działania kontrolowanego organu ze wszystkich możliwych stron: od strony przestrzegania przepisów prawa, gospodarności, celowości, rzetelności itd.;

b) ograniczona/fragmentaryczna/. Obejmuje jedynie fragment kontrolowanej działalności.

2. Inne rozróżnienie kontroli uzyskuje się stosując kryterium etapu działania, w który wkraczać może organ kontrolny.

Z uwagi na okres objęty kontrolą, możemy wyodrębnić następujące trzy rodzaje kontroli:

a) wstępna- wyprzedzająca (tzw. ex ante- przed danym działaniem), są to badania obejmujące czynności wstępne przed podjęciem decyzji, zarządzenia, przed zrealizowaniem wydatków, np. badanie umowy w sprawie transakcji, inwestycji. Polega na możliwości badania samych zamierzeń podjęcia określonego działania przez organ kontrolowany. Organ kontrolowany ma obowiązek przedstawienia organowi kontrolującemu do wglądu dokumentacji działania jeszcze przed jego rozpoczęciem, obowiązek zawiadamiania organu kontrolnego o zamiarze podjęcia działania.

b) bieżąca/faktyczna/ to kontrola czynności aktualnie prowadzonych, pracy bieżącej, kontrola robót inwestycyjnych, w trakcie pracy.

Ma szersze zastosowanie i to zarówno, gdy chodzi o kontrolę wykonywaną przez nadrzędne organy administracyjne tego samego resortu, jak specjalne organy kontroli. Kontrola ta jest wykonywana w czasie trwania działania; jest kontrolą towarzyszącą procesowi działania. Kontrolę bieżącą wykonują dość liczne organy, nie spełniające funkcji nadzoru wobec podmiotu kontrolowanego;

c. następcza (następna) tzw. kontrola ex post, to kontrola wykonywanych przedsięwzięć, zarządzeń, wydatków, sprawozdań finansowych. Jest najbardziej typową, najczęściej spotykaną i najbardziej efektywną formą kontroli. Kontrola ta koncentruje się na etapach działania, które zostały już zakończone.

3. 3. Ze względu na usytuowanie podmiotów/organu kontrolującego/, które wykonują kontrolę w administracji wyróżniamy kontrolę: zewnętrzną i wewnętrzną

I. zewnętrzna,- jest to kontrola wykonywana przez organ strukturalnie nie włączony do systemu administracji publicznej, a więc wykonują ją osoby fizyczne i prawne oraz jednostki organizacyjne usytuowane na zewnątrz administracji, a więc nie związane stosunkiem zależności z jakimkolwiek organem administracji. W zależności od tego, czy mamy do czynienia z organem państwowym czy też z kontrolerem nie będącym organem administracji państwowej, kontrolę zewnętrzną możemy podzielić na kontrolę państwową i kontrolę niepaństwową.

Kontrola zewnętrzna dzieli się na :

Kontrolę państwową, Jest to kontrola sprawowana przez organy państwowe i instytucje państwowe, usytuowane poza administracją rządową: Sejm RP, Prezydent RP, Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu, NIK, Rzecznik Praw Obywatelskich, Państwowa Inspekcja Pracy, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, sądy powszechne i administracyjne.

Kontrolę niepaństwową, którą sprawują organy nie należące do administracji rządowej.

II. Wewnętrzna (wewnątrzadministracyjna), wykonywana przez osoby usytuowane wewnątrz administracji, czyli pracownika, wewnętrzną jednostkę organizacyjną lub inny podmiot należący do systemu jednostek organizacyjnych administracji. Może to być: samokontrola lub kontrola innych pracowników. Do tej kontroli może być również powołana odrębna jednostka organizacyjna tego urzędu.

Wyróżniamy następujące formy kontroli: operacyjna, organizacyjna, strategiczna, problemowa.

Kontrola operacyjna - może przybrać jedną z trzech form:

kontrola wstępna - zajmuje się analizą jakości lub ilości odpowiednich zasobów finansowych, rzeczowych, ludzkich, zanim staną się one faktyczną częścią systemu.

kontrola procesu - odbywa się w trakcie procesu przetwarzania lub też w trakcie działalności organizacji. Polega na zastosowaniu zasad sprzężeń zwrotnych.

kontrola końcowa - najmniej skuteczna kontrola, przeprowadzana po zakończeniu procesu transformacji, trudniej skorygować popełnione błędy po wykonaniu zadania niż w jego trakcie

Kontrola organizacyjna - dzieli się na:

kontrolę biurokratyczną - stosuje formalne i mechanistyczne formy rozwiązań, jest realizowana przez specjalną komórkę, jej celem jest wymuszenie podporządkowania się pracowników przepisom zawartym w odpowiednich aktach regulacyjnych.

Kontrolę angażującą pracowników - jest oparta na nieformalnych rozwiązaniach organizacyjnych, które wykorzystują zaangażowanie pracowników, opiera się na normach grupowych, silnej kulturze przedsiębiorstwa i samokontroli zachowań.

Kontrola strategiczna - kontrola na najwyższym szczeblu organizacji, weryfikuje na ile działania podejmowane w organizacji odpowiadają długofalowym zadaniom, wyznaczonym w procesie planowania strategicznego.

Kontrola problemowa - ten typ kontroli jest zupełnie inny od poprzednich, przedmiotem analizy jest wyodrębniony rodzaj działalności organizacji. Przykładowo może to być kontrola finansowa, kontrola marketingowa etc.

12. Prawne podstawy kontroli w administracji rządowej

Określa zasady i tryb przeprowadzania kontroli działalności organów administracji rządowej, urzędów je obsługujących lub stanowiących ich aparat pomocniczy oraz jednostek organizacyjnych podległych tym organom lub przez nie nadzorowanych oraz organy właściwe w sprawach kontroli. Przepisy ustawy stosuje się również do kontroli: działalności organów samorządu terytorialnego w sprawach dotyczących wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej; (np. paszporty), wykonywania przez inne podmioty zadań z zakresu administracji rządowej w zakresie, w jakim zadania te są finansowane z budżetu państwa (np. prywatne szkoły o uprawnieniach szkoły publicznej). Ustawa dotyczy naczelnych i centralnych organów (PSP, Policja, SG) administracji rządowej, jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez te organy oraz wojewodów. Ponadto zakresem podmiotowym objęte zostaną organy samorządu terytorialnego, jednak tylko pod kątem wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej. Tak określony zakres podmiotowy wynika z podstawowego założenia projektu, tj. wprowadzenia jednolitego systemu kontroli w całej administracji rządowej. Ponadto zakresem podmiotowym projektowanej ustawy objęto również organy administracji zespolonej i niezespolonej. Organy te będą zarówno podmiotami przeprowadzającymi kontrole w jednostkach sobie podporządkowanych, jak również będą podmiotami kontrolowanymi. Zakres kontroli dokonywanych przez organy administracji zespolonej i niezespolonej w jednostkach podporządkowanych wynika z uprawnień przyznanych tym organom w odrębnych regulacjach

Zasadnicze korzyści z wprowadzenia ustawy: Mniej dokumentów Zmniejszenie liczby kontrolerów Skrócenie czasu kontroli uproszczenie procedur (kontrola: zwykła, uproszczona) poprzednio: Kompleksowa, problemowa, doraźna, sprawdzająca)

13. Definicja audytu

Audyt (z angielskiego audit) jest szczegółową analizą działalności danego przedsiębiorstwa, instytucji czy organizacji, przeprowadzany przez niezależnych  certyfikowanych specjalistów i ekspertów celem weryfikacji i wykrycia potencjalnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu.
Celem audytu jest ocena danego podmiotu zarówno pod kątem stabilności finansowej, jak i wdrożonymi standardami, statutem czy procedurami.
Natomiast rolą audytu jest pełnienie funkcji doradczej dla kadry zarządzającej, kierownictwa, czy rady nadzorczej.

Rolą audytu jest również weryfikacja procedur kontrolnych pod kątem stosowania ich w dalszej przyszłości przez audytowany podmiot oraz czy wypracowane mechanizmy są efektywne i skuteczne z punktu widzenie wyznaczonych celów. Efektem przeprowadzonego audytu jest zazwyczaj rekomendacje zmian w stosowanych procedurach oraz stosowanych narzędziach kontroli wewnętrznej podmiotu. Audyt zewnętrzny przeprowadzany jest przez niezależnych audytorów posiadających szeroki wachlarz wiedzy z zakresu ekonomii i finansów oraz rachunkowości zarządczej. Posiadających także wiedzę z zakresu funkcjonowania podmiotów gospodarczych oraz jednostek sektora finansów publicznych.

Osobami uprawnionymi do przeprowadzania audytu zewnętrznego zgodnie z prawodawstwem Polskim i Europejskim jest osoba posiadająca jedną z następujących kwalifikacji zawodowych:
- ukończoną aplikację kontrolerską potwierdzoną złożonym egzaminem kontrolerskim z wynikiem pozytywnym przed komisją powołaną przez Prezesa Najwyższej Izby Kontroli,
- posiada uprawnienia biegłego rewidenta,
- złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin kwalifikacyjny na stanowisko inspektora kontroli skarbowej,
- złożyła w 2003-2006 r., z wynikiem pozytywnym egzamin na audytora wewnętrznego przed Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Ministra Finansów i  spełnia kryteria wymienione w art. 58 pkt 1-4 Ustawy o finansach publicznych,
- posiada międzynarodowy certyfikat Certified Internal Auditor (CIA),
- posiada międzynarodowy certyfikat Certified Government Auditing Professional (CGAP), 
- posiada międzynarodowy certyfikat Certified Information Systems Auditor (CISA), 
- posiada międzynarodowy certyfikat Association of Chartered Certified Accountants (ACCA),
- posiada międzynarodowy certyfikat Certified Fraud Examiner (CFE), 
- posiada międzynarodowy certyfikat Certification in Control Self-Assessment (CCSA),
- posiada międzynarodowy certyfikat Certified Financial Services Auditor (CFSA) 
- posiada międzynarodowy certyfikat Chartered Financial Analyst (CFA)

14. Kategorie audytu

Norma ISO 19011 wyróżnia trzy podstawowe rodzaje audytów wskazując na dwie dodatkowe ich odmiany. Audyt pierwszej strony, nazywany wewnętrznym, polega na wytypowaniu pracowników organizacji, którzy przeprowadzą badanie wybranego jej obszaru (w którym, dla zachowania obiektywizmu, nie mogą pracować). Audytorem wewnętrznym może być pracownik z kilkuletnim doświadczeniem zawodowym i odpowiednim wykształceniem (zwykle przynajmniej średnim), który przeszedł szkolenia teoretyczne oraz treningi oraz został mianowany na to stanowisko przez kierownika organizacji (prezesa, burmistrza, dyrektora). W większości organizacji audytorami zostają kierownicy działów, którzy z racji swojego doświadczenia i wykształcenia dobrze znają wszystkie procesy występujące w organizacji.

Audyt drugiej strony polega na przeprowadzeniu badania systemu zarządzania przez klienta lub zainteresowaną instytucję. Jest on przeprowadzany zwykle wówczas, gdy kontrahent nie posiada certyfikowanego systemu zarządzania jakością, a deklaruje możliwość spełnienia wymogów stawianych przez służby jakościowe potencjalnego klienta. Ten rodzaj audytu jest realizowany przez wykwalifikowanych audytorów wewnętrznych klienta. Jego przeprowadzenie musi zostać dopuszczone przez obie strony np. w umowie. Norma ISO 9001 mówi również o możliwości audytu przeprowadzonego przez klienta organizacji u jej dostawców, o ile odpowiednie kontrakty to dopuszczają. Innym przypadkiem audytu drugiej strony jest nadzór pełniony przez instytucje kontroli, np. PIP, Sanepid, PIH w zakresie rutynowych działań.

Audyt trzeciej strony jest związany z uzyskiwaniem uprawnień, certyfikatów lub ich nadzorem. Do prowadzenia tego rodzaju badań uprawnione są jednostki akredytowane, które potwierdzają zgodność systemu zarządzania z wymaganiami norm i na tej podstawie wydają certyfikaty. Jednostki te są zobowiązane do stałego nadzoru nad certyfikowanymi przez nie systemami. Firmy certyfikujące zatrudniają audytorów posiadających wysokie kwalifikacje, których zadaniem jest dogłębne sprawdzenie systemu zarządzania organizacji w ograniczonym czasie i określenie na tej podstawie jest on zgodny z wymaganiami.

Audyty mogą wystąpić w specyficznych odmianach, jako połączone lub wspólne. Pierwszy przypadek zachodzi, gdy badanych jest jednocześnie kilka obszarów (np. jakość i środowisko); drugi, gdy wiele organizacji audytujących przeprowadza wspólne badanie u jednego audytowanego.

Inne typy badań, które jednak są poza obszarem zainteresowania tej pracy to audytu: finansowe, informatyczne, operacyjne lub projektu.

15. Problem (definicja) ryzyka.

Termin ryzyko (risk) wywodzi się z języka włoskiego (wł. Risico), w którym oznacza przede wszystkim przedsięwzięcie, którego wynik jest nieznany albo niepewny, lub możliwość, że coś się uda albo nie uda, czy też inaczej jako stan, w którym rezultat osiągnięty w przyszłości jest nieznany, ale można zidentyfikować jego przyszłe alternatywy, przy założeniu, że szanse wystąpienia możliwych alternatyw są znane. Ryzyko jest stowarzyszone z wszelką działalnością ludzką i wszelakimi formami egzystencji.

Ryzyko - oznacza jakąś miarę/ocenę zagrożenia czy niebezpieczeństwa wynikającego albo z prawdopodobnych zdarzeń od nas niezależnych, albo z możliwych konsekwencji podjęcia decyzji.

Ryzyko - wskaźnik stanu lub zdarzenia, które może prowadzić do strat. Jest ono proporcjonalne do prawdopodobieństwa wystąpienia tego zdarzenia i do wielkości strat, które może spowodować.

Ryzyko jest pojęciem wieloznacznym, trudnym do zdefiniowania. W różnych dziedzinach nauk jest ono różnie interpretowane, dlatego zdaniem niektórych autorów stworzenie jednej uniwersalnej definicji jest niemożliwe.

INNE Definicje:

1) Najogólniej mówiąc, ryzyko jest wskaźnikiem stanu lub zdarzenia, które może prowadzić do strat.

2) Według kategorii decyzji podejmowanych dla realizacji określonych celów: Ryzyko to niepewność związana z przyszłymi wydarzeniami lub wynikami decyzji. Wyniki decyzji prowadzą do wystąpienia niespodziewanej wysokości samej straty bądź straty lub zysku.

3) Według źródeł powstania ryzyka: Źródłem ryzyka jest niepełność informacji lub podjęta decyzja, która jest nie optymalna ze względu na założony cel.

Rozpatrując ryzyko pod względem kształtujących je czynników, można dokonać zasadniczego

podziału ryzyka na :

- ryzyko zewnętrzne - jest to rodzaj ryzyka determinowanego przez siły zewnętrzne,

nie podlega ono kontroli podmiotu będącego w jego zasięgu,

- ryzyko wewnętrzne - ryzyko to obejmuje działania danego podmiotu i może być

przez ten podmiot kontrolowane.

RODZAJE RYZYKA

Zarządzanie ryzykiem rozumie się jako podejmowanie działań mających na celu ;

• rozpoznanie

• ocenę

• sterowanie ryzykiem

• kontrolę podjętych działań.

1.Celem rozpoznania - identyfikacji jest określenie rodzajów ryzyka, które wiążą się z rozważaną inwestycją. Ich prawidłowe rozpoznanie jest o tyle istotne, że umożliwia inwestorowi podjęcie działań mających na celu zabezpieczenie się przed nimi lub ich redukcję.

2.Oceny ryzyka dokonuje się stosując różne mierniki. Ich wybór zależy od rodzaju ryzyka jakie

podlega ocenie. Dzięki kwantyfikacji możliwe jest wskazanie tych czynników ryzyka, na

które należy zwrócić szczególną uwagę.

3.Sterowanie rozumie się jako podejmowanie działań mających na celu ograniczenie ryzyka do

dopuszczalnych rozmiarów.

4. Głównym celem kontroli jest badanie efektywności podejmowany działań, mających na celu

ograniczenie ryzyka. Do głównych zadań wykonywanych na tym etapie powinny należeć

oceny: dokładności zastosowanych metod redukcji ryzyka, efektywności podjętych działań

w zakresie sterowania ryzykiem, stopnia zgodności działań z odpowiednimi programami itp.

16. Znaczenie ryzyka w audycie

Pojęcie ryzyka w audycie wewnętrznym jest kwestią niezwykle istotną. Audytor wewnętrzny musi bliżej współpracować z kadrą zarządczą i wspierać ją w podejmowaniu decyzji dotyczących ryzyka zarówno na poziomie strategicznym, jak i operacyjnym. Wymaga to od audytora rozległej wiedzy w zakresie umiejętności określenia obszarów ryzyka.

Standardy audytu wewnętrznego określają zakres działań audytora wewnętrznego. Dotyczą one między innymi wspierania organizacji poprzez rozpoznanie i ocenę znaczących zagrożeń ryzykiem i usprawnienia systemów zarządzania nim. Ryzyko to prawdopodobieństwo wystąpienia dowolnego zdarzenia, działania lub braku działania, którego skutkiem może być szkoda w majątku lub wizerunku danej jednostki, lub które przeszkodzi w osiągnięciu wyznaczonych celów i zadań. W obowiązujących od 1 stycznia 2009 roku nowych Międzynarodowych Standardach Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego IIA określono, że audyt wewnętrzny w swoich działaniach musi oceniać skuteczność i przyczyniać się do usprawnienia procesów zarządzania ryzykiem.

Analiza ryzyka jest podejściem systematycznym, uwzględniającym możliwie pełną ocenę czynników wpływających na ryzyko. Podejściem stosowanym w sposób przejrzysty, kompleksowy i uwzględniającym istniejące niepewności lub braki wiedzy. Ułatwia podejmowanie decyzji dotyczących zarządzania ryzykiem i komunikację o ryzyku. Analiza ryzyka składa się z trzech komponentów: ocena ryzyka, zarządzenie ryzykiem i komunikacja ryzyka. Wstępna identyfikacja i analiza ryzyka jest jednym z elementów procesu zarządzania ryzykiem.

Proces oceny ryzyka jest szeregiem logicznych kroków umożliwiających
w uporządkowany sposób, badanie zagrożeń. Po ocenie ryzyka następuje jego zmniejszenie poprzez dobór odpowiednich środków bezpieczeństwa. Kluczowym zagadnieniem dla audytora jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, np. czy jednostka jest przygotowana do skutecznego radzenia sobie z potencjalnymi przyszłymi zdarzeniami, które stwarzają niepewność. Głównym celem analizy ryzyka jest identyfikacja tych obszarów audytu, gdzie poziom ryzyka jest największy. Analiza taka stanowi instrument wspomagający proces zarządzania. Dobrze przeprowadzona analiza ryzyka pozwala ocenić skuteczność systemów kontroli wewnętrznej oraz pokazać, jak kierownictwo zarządza ryzykiem.

Analiza ryzyka jest pomocna w zarządzaniu ryzykiem. Zarządzanie ryzykiem dotyczy procesów, których zadaniem jest ocena i zapobieganie skutkom ryzyka. Audytor bada skuteczność zarządzania ryzykiem poprzez ustalenie czy misja organizacji jest realizowana poprzez odpowiednio dobrane do niej cele organizacji. Zadaniem audytu wewnętrznego
w zakresie zarządzania ryzykiem jest szacowanie oraz doradztwo w zakresie ryzyk dotyczących wszystkich procesów związanych z działalnością przedsiębiorstwa oraz dostarczanie obiektywnych informacji kadrze zarządzającej.

W procesie analizy ryzyka bardzo ważna jest forma komunikacji. Następuje ona pomiędzy osobami oceniającymi ryzyko, zarządzającymi ryzykiem oraz kadrą kierowniczą na wszystkich szczeblach. Taka umiejętność potrzebna jest przy ustalaniu, w jaki sposób najlepiej zarządzać ryzykiem i jakie podjąć decyzje dotyczące wdrożenia tych ustaleń.

Analiza ryzyka w audycie wewnętrznym to proces skomplikowany jednak przynoszący wymierne skutki i to zarówno finansowe jak psychologiczne. Należy, więc dążyć by wdrażanie najnowocześniejszych technik prowadzenia audytu było procesem szybkim odbywało się w każdej firmie.

17. Definicja dokumentu i jego znaczenie w procesie kontroli

Art. 115 par. 14 kk dokumentem jest każdy przedmiot lub zapisany nośnik informacji z którym jest związane określone prawo albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.

Dokument - rzeczowe świadectwo jakiegoś zjawiska sporządzone w formie właściwej dla danego czasu i miejsca.

W ramach prowadzonych czynności kontrolnych osoby je realizujące sporządzają dokumentację kontrolną. W trakcie przygotowywania i realizacji czynności kontrolnych powstają akta kontroli. Akta kontroli prowadzone są na bieżąco i dokumentują przebieg oraz wyniki kontroli, w szczególności zawierają upoważnienia do przeprowadzania kontroli, dowody zebrane w toku kontroli, stanowiące podstawę ustaleń stanu faktycznego, inne dokumenty istotne dla przebiegu kontroli (np. notatki, program kontroli, informacje od innych podmiotów niż podmiot kontrolowany), dokumentację pokontrolną (protokół, projekt wystąpienia i wystąpienie pokontrolne, sprawozdanie, itp.),zastrzeżenia, stanowiska podmiotu kontrolowanego oraz wykaz zawartości akt kontroli. Ważne jest, aby w aktach kontroli znalazły się tylko te dowody i inne dokumenty, które stanowią podstawę ustalenia stanu faktycznego i uzasadniają sformułowane uwagi i wnioski z kontroli, zaś wszystkie inne materiały powinny zostać włączone do akt sprawy. Do akt kontroli włącza się w szczególności kopie dokumentów potwierdzone za zgodność z oryginałem. Nie włącza się do akt kontroli publikowanych aktów prawnych zarówno w całości, jak i we fragmentach. Włącza się natomiast akty wewnętrzne, niemające waloru prawa powszechnie obowiązującego — niepublikowane w dziennikach urzędowych, takie jak: wewnętrzne zarządzenia, instrukcje itp.

W związku z powyższym, gromadzone dokumenty mają kluczowe znaczenie w procesie kontroli. Dokumentacja pokontrolna jest najważniejszym efektem badania kontrolnego, a jej przygotowanie jest końcowym etapem kontroli. Jakość dokumentacji pokontrolnej w znacznym stopniu zależy od przygotowania i realizacji kontroli na jej wcześniejszych etapach.

18. Definicja dowodu i jego znaczenie w procesie kontroli

2.4.1 Czym są dowody kontroli?

Dowody kontroli to wszelkie informacje, z jakich korzysta kontroler, aby sformułować wnioski z kontroli i - w stosownych przypadkach - wydać opinię pokontrolną. Kontrolerzy zazwyczaj nie analizują wszystkich dostępnych informacji. Takie postępowanie byłoby niepraktyczne, niezwykle kosztowne i zbędne, gdyż wnioski i opinie można z reguły sformułować z wykorzystaniem próbkowania i innych sposobów doboru pozycji do badania. Co więcej, dostępne dowody kontroli mają zwykle charakter raczej uprawdopodobniający (tj. kierują kontrolera w określonym kierunku) niż rozstrzygający, czyli nie dają jednoznacznej odpowiedzi.

Zawodowy osąd i zawodowy sceptycyzm

Kontrolę należy planować i przeprowadzać w taki sposób, aby pozyskane dowody kontroli były wystarczające, stosowne i wiarygodne, tak żeby na ich podstawie można było sformułować wnioski i - w stosownych przypadkach - wydać opinię pokontrolną. Wystarczająca ilość, stosowność i wiarygodność są ze sobą powiązane i odnoszą się do dowodów kontroli pozyskanych z badań zgodności oraz procedur badań bezpośrednich. Przy ocenie dowodów kontroli pod kątem tych trzech aspektów kontroler powinien kierować się zawodowym osądem i zachować zawodowy sceptycyzm. Im wyżej kontroler ocenia ryzyko, tym bardziej wystarczające, wiarygodne i stosowne dowody kontroli powinien on uzyskać z procedur badań bezpośrednich.

2.4.2 Wystarczająca ilość dowodów kontroli

Jeśli chodzi o kwestię wystarczającej ilości dowodów kontroli, kontrolerzy powinni zebrać ich tyle, aby móc na ich podstawie sformułować wnioski w zakresie celów kontroli.

Na ilość wpływ mają ryzyko oraz jakość

Nie ma jednego wzoru, który pozwoliłby wyrazić w wartościach bezwzględnych, ile dowodów należy zebrać, aby uznać, że ich ilość jest wystarczająca. Wpływ na to mają poziom ryzyka oraz jakość dowodów kontroli - im wyższa jakość, tym mniej dowodów może być koniecznych.

2.4.3 Stosowność dowodów kontroli

Pomoc w sformułowaniu wniosku w zakresie celu kontroli

Stosowność dotyczy logicznego związku z celem procedury kontroli lub wpływu na ten cel. Aby zostać uznany za stosowny, dowód kontroli powinien odnosić się do danego celu kontroli lub stwierdzenia i dotyczyć okresu objętego kontrolą. Całość zgromadzonych dowodów powinna natomiast być reprezentatywna dla całego okresu objętego kontrolą.

2.4.4 Wiarygodność dowodów kontroli

Wiarygodność zależy od źródła i rodzaju

Dowód jest godny zaufania, jeśli spełnia niezbędne wymogi wiarygodności. Na wiarygodność dowodu kontroli wpływ mają źródło jego pochodzenia (wewnątrz lub poza jednostką kontrolowaną) oraz jego rodzaj (dowód fizyczny, dokument, dowód ustny lub analityczny). Znaczenie mają także okoliczności, w jakich został uzyskany. Chociaż zdarzają się wyjątki, ogólnie można przyjąć, że dowody kontroli są bardziej wiarygodne, jeśli:

nie zostały sporządzone wewnętrznie, lecz pochodzą z niezależnego źródła poza jednostką (np. potwierdzenie od osoby trzeciej);

podlegają skutecznym i właściwym mechanizmom kontrolnym (w przypadku dowodów sporządzonych wewnętrznie);

zostały uzyskane bezpośrednio przez kontrolera (np. w drodze obserwacji stosowania mechanizmu kontrolnego), a nie pośrednio (np. poprzez kierowanie zapytań na temat stosowania mechanizmu kontrolnego);

Ogólne założenia

mają formę dokumentu w postaci papierowej, elektronicznej lub zapisu na innych nośnikach, a nie formę ustną;

są w postaci oryginalnych dokumentów, a nie kopii lub faksów.

2.4.5 Wzajemne potwierdzanie lub triangulacja dowodów kontroli

Większy stopień ufności

Dowody kontroli są bardziej przekonujące i można im w większym stopniu zaufać, jeśli można stwierdzić, że dowody różnych rodzajów lub pochodzące z różnych źródeł są ze sobą spójne. Technikę taką określa się mianem wzajemnego potwierdzania lub triangulacji. Co więcej, uzyskane dowody kontroli różnego rodzaju lub z różnych źródeł mogą wskazać, że pojedynczy dowód kontroli nie jest wiarygodny. Jeśli z kolei dowody kontroli pochodzące z jednego źródła są niespójne z dowodami z innego źródła, kontroler powinien ustalić, jakie dodatkowe procedury kontroli należy przeprowadzić, aby wyjaśnić tę niespójność i umożliwić wykorzystanie danej informacji jako dowodu kontroli.

2.4.7 Rodzaje dowodów kontroli

Dowody kontroli dzielą się na dowody fizyczne, dokumenty, dowody ustne i dowody analityczne.

19. Prawne podstawy kontroli środków Unii Europejskiej w Polsce.

Podstawy prawne funkcjonowania systemów zarządzania i kontroli wydatkowania środków europejskich stanowią przepisy unijne i polskie. Szczegółowe rozwiązania prawne, dotyczące kwalifikowania wydatków, sprawozdawczości, przeprowadzania kontroli, gromadzenia i przekazywania informacji, postępowania w wypadku wykrycia nieprawidłowości i innych zagadnień, zawierają tzw. wytyczne:

horyzontalne (zarówno unijne i polskie) odnoszące się do zasad ogólnych kwalifikacji wydatków, ( np. Wytyczne w zakresie kwalifikacji wydatków
w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 )

określające szczegółowe zalecenia w zakresie kontroli projektów w odniesieniu do poszczególnych programów operacyjnych (PO).

Wytyczne horyzontalne mogą dotyczyć różnych kwestii np.:

Wytyczne horyzontalne mogą być uszczegółowione i dopasowane do specyfiki poszczególnych programów poprzez wytyczne programowe.

Ponadto podstawy prawne dla wydatkowania Funduszy Europejskich znajdują się w rozporządzeniach unijnych oraz ustawie o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-20.

Za wdrażanie Funduszy Europejskich w Polsce odpowiada Minister Rozwoju. To jego zadaniem jest koordynowanie realizacji założeń wynikających z najważniejszego dokumentu opisującego, jak i na co w latach 2014-20 będą przeznaczone Fundusze Europejskie - Umowy Partnerstwa.

Dodatkowo na mocy Ustawy o kontroli skarbowej z dnia 30 lipca 2010 r. do zakresu kontroli skarbowej należy m.in. „kontrola celowości i zgodności z prawem gospodarowania środkami publicznymi oraz środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych, z wyłączeniem kontroli celowości wykorzystania środków zaliczanych do dochodów własnych i subwencji ogólnej jednostki samorządu terytorialnego”.
Od 30 lipca 2010 r. nowym uprawnieniem UKS jest przeprowadzanie audytów gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegającymi zwrotowi środkami z innych źródeł zagranicznych, w tym certyfikacja i wydawanie deklaracji zamknięcia.

20. Krajowe organy kontroli środków Unii Europejskiej w Polsce.

ORGANY KRAJOWE - Urząd Kontroli Skarbowej i NIK

USTAWA Z DNIA 23 GRUDNIA 1994 R. O NAJWYŻSZEJ IZBIE KONTROLI

Art. 2. 1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych.

2. Najwyższa Izba Kontroli może: kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych.

3. Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa, w szczególności:

1) wykonują zadania zlecone lub powierzone przez państwo lub samorząd terytorialny;

2) wykonują zamówienia publiczne na rzecz państwa lub samorządu terytorialnego;

3) organizują lub wykonują prace interwencyjne albo roboty publiczne;

4) działają z udziałem państwa lub samorządu terytorialnego, korzystają z mienia państwowego lub samorządowego, w tym także ze środków przyznanych na podstawie umów międzynarodowych;

5) korzystają z indywidualnie przyznanej pomocy, poręczenia lub gwarancji udzielonych przez państwo, samorząd terytorialny lub podmioty określone w ustawie z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. z 2003 r. Nr 174, poz. 1689, z późn. zm.1

USTAWA Z DNIA 28 WRZEŚNIA 1991 R. O KONTROLI SKARBOWEJ

Art. 1. 1. Celem kontroli skarbowej jest ochrona interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych.

2. Celem kontroli skarbowej jest również badanie zgodności z prawem gospodarowania mieniem innych państwowych osób prawnych oraz zapobieganie i ujawnianie przestępstw określonych w art. 228-231 Kodeksu karnego popełnianych przez osoby zatrudnione lub pełniące służbę w jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych.

Art. 2. 1. Do zakresu kontroli skarbowej należy:

1) kontrola rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatków stanowiących dochód budżetu państwa, a także innych należności pieniężnych budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych;

2) ujawnianie i kontrola niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej;

3) kontrola źródeł pochodzenia majątku oraz przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych;

4) kontrola celowości i zgodności z prawem gospodarowania środkami publicznymi oraz środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych, z wyłączeniem kontroli celowości wykorzystania środków zaliczanych do dochodów własnych i subwencji ogólnej jednostki samorządu terytorialnego;

5) kontrola wywiązywania się z warunków finansowania pomocy ze środków, o których mowa w pkt 4;

6) kontrola prawidłowości przekazywania środków własnych do budżetu Unii Europejskiej; 7) audyt gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegającymi zwrotowi środkami z innych źródeł zagranicznych, w tym certyfikacja i wydawanie deklaracji zamknięcia, zwany dalej "audytem";

8) badanie celowości w czasie podejmowania decyzji i zgodności z prawem wykorzystania i rozporządzania mieniem państwowym, a w szczególności ujawnianie niedoborów, a także innych szkód w tym mieniu;

9) badanie wykorzystania mienia otrzymanego od Skarbu Państwa w celu realizacji zadań publicznych oraz prawidłowości prywatyzacji mienia Skarbu Państwa;

10) kontrola rzetelności wypełniania zobowiązań wynikających z udzielonych przez Skarb Państwa poręczeń i gwarancji;

11) kontrola zgodności wykorzystania środków, których spłatę poręczył lub gwarantował Skarb Państwa, z ich przeznaczeniem;

12) zapobieganie i wykrywanie naruszeń krajowych przepisów celnych oraz ściganie naruszeń krajowych lub wspólnotowych przepisów celnych przez wykonywanie nadzoru transgranicznego osób, miejsc, środków transportu i towarów oraz dostawy kontrolowanej, w rozumieniu Konwencji sporządzonej na podstawie artykułu K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie wzajemnej pomocy i współpracy między administracjami celnymi, sporządzonej w Brukseli dnia 18 grudnia 1997 r. (Dz.U. z 2008 r. Nr 6, poz. 31);

Art. 3a. 1. Audyt obejmuje sprawdzenie:

1) skuteczności funkcjonowania systemów zarządzania i kontroli;

2) prawidłowości rachunków;

3) prawidłowości i zgodności z prawem wydatków;

4) wywiązywania się z warunków finansowania pomocy.

2. Audyt jest przeprowadzany w:

1) instytucjach zarządzających, certyfikujących, pośredniczących, wdrażających, instytucji płatniczej, podmiotach zaangażowanych w realizację wspólnych programów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz agencjach płatniczych, o których mowa w odrębnych przepisach.

21. Instytucje UE kontroli środków Unii Europejskiej

1. NIK

USTAWA Z DNIA 23 GRUDNIA 1994 R. O NAJWYŻSZEJ IZBIE KONTROLI Art. 2. 1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych. 2. Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych. 3. Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa, w szczególności: 1) wykonują zadania zlecone lub powierzone przez państwo lub samorząd terytorialny; 2) wykonują zamówienia publiczne na rzecz państwa lub samorządu terytorialnego; 3) organizują lub wykonują prace interwencyjne albo roboty publiczne; 4) działają z udziałem państwa lub samorządu terytorialnego, korzystają z mienia państwowego lub samorządowego, w tym także ze środków przyznanych na podstawie umów międzynarodowych; 5) korzystają z indywidualnie przyznanej pomocy, poręczenia lub gwarancji udzielonych przez państwo, samorząd terytorialny lub podmioty określone w ustawie z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. z 2003 r. Nr 174, poz. 1689, z późn. zm.1)

2. KONTROLA SKARBOWA

USTAWA Z DNIA 28 WRZEŚNIA 1991 R. O KONTROLI SKARBOWEJ Art. 1. 1. Celem kontroli skarbowej jest ochrona interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych. 2. Celem kontroli skarbowej jest również badanie zgodności z prawem gospodarowania mieniem innych państwowych osób prawnych oraz zapobieganie i ujawnianie przestępstw określonych w art. 228-231 Kodeksu karnego popełnianych przez osoby zatrudnione lub pełniące służbę w jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu.

3. EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

Wbrew oficjalnej nazwie Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO) nie jest organem sądowym.

ETO jest instytucją zewnętrznej kontroli finansowej Unii Europejskiej.

Głównym zadaniem Trybunału jest kontrola rachunków wszystkich dochodów i wydatków Unii.

Trybunał kontroluje dokumenty oraz, w razie potrzeby, może przeprowadzać kontrole w siedzibie instytucji dysponujących środkami z budżetu Unii oraz innych podmiotów otrzymujących płatności z unijnego budżetu.

Trybunał wspomaga także Radę i Parlament Europejski w wykonywaniu ich funkcji kontrolnych w zakresie wykonywania budżetu.

Po zakończeniu każdego roku budżetowego Trybunał sporządza sprawozdanie, które jest publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Sprawozdanie to stanowi podstawę udzielenia Komisji Europejskiej przez Parlament Europejski absolutorium z realizacji budżetu.

Nie może on również nakładać żadnych sankcji na kontrolowane przez siebie instytucje. Jego funkcja ogranicza się do sporządzania sprawozdań z przeprowadzanych kontroli.

4. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych

Definicja i geneza:

OLAF jest służbą dochodzeniowa instytucji europejskich i platforma usług dla partnerów z krajów członkowskich

Działa od 1 czerwca 1999

Następca zespołu ds koordynacji walki z nadużyciami finansowymi (UCLAF) utworzonego w Sekretariacie Generalnym Komisji Europejskiej w 1988 roku

Podstawa prawna :

Artykuły 274 i 280 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej

Decyzja Komisji Europejskiej 1999/352/EC z 28 kwietnia 1999

Rozporządzenie Parlamentu i Rady (EC) 1073/1999, z

Rodzaje postępowań:

Dochodzenia zewnętrzne

odnoszące się do niezgodnego z prawem postepowania osób lub organizacji poza instytucjami europejskimi. Dochodzenia zewnętrzne prowadzone są zgodnie z przepisami sektorowymi.

Dochodzenia wewnętrzne:

odnoszące się do niezgodnego z prawem postepowania urzędników lub instytucji europejskich.

Działania koordynujące:

w tym samym zakresie co dochodzenia zewnętrzne, ale OLAF zapewnia tylko koordynacje prac służb państw członkowskich, które wykonują większość działań dochodzeniowych

Wsparcie władz krajowych:

OLAF jest proszony o lub oferuje swoja pomoc w dochodzeniach prowadzonych przez władze kraju członkowskiego

22. Kompetencje kontrolne NIK

Jednym z konstytucyjnych organów powołanych do kontroli administracji publicznej jest NIK. Jej podstawowym uprawnieniem jest przeprowadzanie kontroli najważniejszych instytucji państwowych tj. wszystkich organach administracji rządowej, Narodowym Banku Polskim, państwowych osobach prawnych i innych państwowych jednostkach organizacyjnych. Kontrolą tą dokonuje się w oparciu o kryterium legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Powyższy rodzaj kontroli ma charakter obligatoryjny, natomiast, ustawa fakultatywnie przyznaje NIKowi także kompetencje do kontrolowania działalności organów jednostek samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych, a także innych komunalnych jednostek organizacyjnych. Ten rodzaj kontroli dokonywany jest w oparciu o kryterium legalności, gospodarności i rzetelności. NIK może również kontrolować z punktu widzenia legalności i gospodarności działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.

Kolejną grupą podmiotów podlegających kontroli NIKu jest Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Generalny Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytut Pamięci Narodowej. NIK, kontrolując wyżej wymienione jednostki bada w szczególności wykonanie budżetu państwa oraz realizację ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno -administracyjnej tych jednostek.

23. Inicjatywy kontrolne NIK

Artykuł 4 Ustawy o NIK mówi, że na zlecenie Sejmu Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrolę działalności Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rzecznika Praw Dziecka, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Państwowej Inspekcji Pracy. Kontrolę działalności Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza również na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a Kancelarii Senatu na wniosek Senatu. Art. 6. Mówi, że Najwyższa Izba Kontroli podejmuje kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów oraz z własnej inicjatywy. Najwyższa Izba Kontroli wykonuje swoje zadania na podstawie rocznego planu pracy, który przedkłada Sejmowi; może też przeprowadzać kontrole doraźne. W artykule 12a ustawy o NIK jest zapisane, iż Najwyższa Izba Kontroli może przeprowadzać kontrole wspólnie z naczelnymi organami kontroli Wspólnot Europejskich oraz naczelnymi organami kontroli innych państw, a Zasady i zakres prowadzenia kontroli określa porozumienie zawarte pomiędzy Najwyższą Izbą Kontroli i tymi organami.

24. Zadania kontrolne Państwowej Inspekcji Pracy

Do głównych zadań PIP należy nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności:

Do zadań kontrolnych PIP należy również:

25. Definicja auditu (system ISO)

Audit jest narzędziem oceny i doskonalenia systemu zarządzania. W normie ISO 19011:2011 audit zdefiniowano jako: „systematyczny, niezależny  i udokumentowany proces uzyskiwania dowodu z auditu oraz jego obiektywnej oceny w celu określenia stopnia spełnienia kryteriów auditu”.
Aby móc w pełni zrozumieć powyższą definicję, sprecyzowania wymagają dwa pojęcia w niej użyte: „dowód z auditu” oraz „kryteria auditu”.
Przez pierwsze rozumie się: „zapisy, stwierdzenia faktu lub inne informacje, które są istotne dla kryteriów auditu i możliwe do zweryfikowania”. Kryteria auditu obejmują: „zestaw polityk, procedur lub wymagań, stosowanych jako odniesienie”. Szczegółowe cele auditów systemów zarządzania jakością to:
•    stwierdzenie zgodności lub niezgodności elementów systemu z określonymi wymaganiami,
•    ustalenie skuteczności wdrożonego systemu w celu osiągnięcia określonych celów,
•    umożliwienie poprawy systemu,
•    spełnienie wymagań wynikających z przepisów,
•    umożliwienie rejestracji systemu zarządzania auditowanej organizacji.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Odpowiedzi z przedmiotu Kontrola i audyt wykłady
kontrola i audyt zagadnienia, Ekonomia
program studiów Kontrola i audyt wewnętrzny w ŚWSZ w katowicach, Audyt Wewnętrzny, Audyt Wewnętrzny
Pytania i odpowiedzi, pytania kontrolne prac biurowi, Doradztwo BHP Izabela Chlebda
Zbiór2 pytań wraz z opracowanymi odpowiedziami z przedmiot
opracowane pytania na audyt, Kontrola i Audyt w Sektorze Finansów Publicznych
Połącz nazwę z odpowiednim przedmiotem
z testowych, Kontrola i Audyt w Sektorze Finansów Publicznych
Pytania otwarte - PIASZCZYK, Kontrola i Audyt w Sektorze Finansów Publicznych
PHOTOSHOP LEKCJA lustrzane odbicie przedmiotu kontrolna
Połącz nazwę z odpowiednim przedmiotem
opracowane zgadnienie na kiajsfp, ekonomia, Kontrola i audyt w JSFP
Odpowiedzi przedmioty przyrodnicze 16
pytania egzaminacyjne z odpowiedziami z przedmiotu ustroj administracji publicznej dla studentow kie
D19210063 Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego z dnia 20 stycznia 1921 r w przedmiocie kontr

więcej podobnych podstron